26

www.elektro.info.pl

4/2002

Powszechnoœæ dostêpu

do energii elektrycznej nak³ada

na producentów, wykonawców

i u¿ytkowników okreœlone zadania

i obowi¹zki, które maj¹ zapewniæ

przede wszystkim bezpieczne

jej u¿ytkowanie.

w obecnoœci ludzi, a niekiedy
równie¿ zwierz¹t. Oznacza to,
¿e musi wyst¹piæ jednoczesne
uszkodzenie izolacji, os³on
urz¹dzeñ elektrycznych lub in-
nych elementów obwodów ins-
talacji oraz uszkodzenie, b³êd-

¿eniem pr¹dem elektrycznym,
przepiêciami ³¹czeniowymi
i atmosferycznymi, powsta-
niem po¿aru, wybuchem i in-
nymi szkodami; spe³nienie wy-
magañ przepisów dotycz¹cych
projektowania i budowy insta-
lacji i urz¹dzeñ elektrycznych
oraz polskich norm”.

Do pora¿eñ elektrycznych

mo¿e dojœæ w przypadku nie-
skutecznego dzia³ania urz¹-
dzeñ ochrony przeciwpora¿e-
niowej przed dotykiem bezpoœ-
rednim oraz poœrednim,

U

stawa Prawo Energe-
tyczne (1) z

dnia

10.04.1997 r. w art.

51 nak³ada w tym zakresie
okreœlone obowi¹zki dla pro-
jektantów, producentów, im-
porterów i u¿ytkowników.
Zgodnie z Rozporz¹dzeniem
Ministra Gospodarki Prze-
strzennej i Budownictwa z dnia
14.12.1994 roku (2) „instala-
cje i urz¹dzenia elektryczne po-
winny zapewniæ: bezpieczeñs-
two u¿ytkowania, a przede
wszystkim ochrony przed pora-

padku mo¿e dojœæ równie¿
przy œwiadomym lub bezmyœ-
lnym naruszaniu podstawo-
wych zasad u¿ytkowania urz¹-
dzeñ elektrycznych, przy usz-
kodzeniu lub ominiêciu zains-

ne po³¹czenie lub niesprawne
dzia³anie urz¹dzeñ ochrony
przeciwpora¿eniowej dotyko-
wej. Zadaniem tych ostatnich
jest ograniczenie napiêæ doty-
kowych do wartoœci uznawa-
nych w danych warunkach za
bezpieczne oraz ograniczenie
czasu wystêpowania napiêæ
dotykowych, w szczególnoœci
napiêæ o wartoœciach zagra¿a-
j¹cych ¿yciu lub zdrowiu. Nie
mo¿na wykluczyæ b³êdnych
po³¹czeñ oraz uszkodzenia in-
stalacji i urz¹dzeñ elektrycz-
nych w czasie budowy, moder-
nizacji, wymiany oraz normal-
nej eksploatacji i dlatego ko-
nieczne jest nie tylko prowa-
dzenie badañ odbiorczych oraz
okresowe sprawdzanie stanu
instalacji i urz¹dzeñ, ale tak¿e
okresowe sprawdzanie popraw-
noœci dzia³ania urz¹dzeñ wa-
runkuj¹cych bezpieczeñstwo
pod wzglêdem pora¿eniowym
w trakcie eksploatacji. Do wy-

talowanych urz¹dzeñ ochrony
przeciwpora¿eniowej.

Instalacje elektryczne po-

winny pozostawaæ w takim
stanie, aby u¿ytkownicy mogli
korzystaæ bez ograniczeñ ze
wszystkich posiadanych przez
siebie elektrycznych urz¹dzeñ
gospodarstwa domowego,
sprzêtu radio-telewizyjnego
i teletechnicznego. Dlatego te¿
nale¿y przed oddaniem do ek-
sploatacji oraz w trakcie eks-
ploatacji, wykonywaæ badania
i pomiary sieci, instalacji
i urz¹dzeñ elektroenergetycz-
nych, które jednoznacznie
stwierdzaj¹ czy zainstalowane
przewody, urz¹dzenia i œrodki
ochrony:

t

spe³niaj¹ wymagania ok-
reœlone w odpowiednich
normach,

t

spe³niaj¹ rolê ochrony i za-
bezpieczenia osób i mienia
przed negatywnym oddzia-

mgr in¿. Witold Zdunek

aspekty

prawne

badañ i pomiarów

sieci, instalacji i urz¹dzeñ

elektroenergetycznych

§

§

27

4/2002

www.elektro.info.pl

³ywaniem instalacji elekt-
rycznych,

t

nie maj¹ uszkodzeñ, wad
lub odpornoœci mniejszej
ni¿ wymagana,

t

s¹ dobrane, zainstalowane
i wykazuj¹ parametry ok-
reœlone w projekcie.
Nale¿y jednak stwierdziæ,

¿e eksploatacje sieci instalacji
i urz¹dzeñ elektroenergetycz-
nych mog¹ wykonywaæ jedynie
osoby posiadaj¹ce kwalifikacje
potwierdzone przez Komisje
Kwalifikacyjne (powo³ane
przez Prezesa URE zgodnie
z Rozporz¹dzeniem Ministra
Gospodarki z

dnia

16.03.1998 r. (3) w postaci
œwiadectwa kwalifikacyjnego
grupa I typ E, zaœ nadzór oso-
by w postaci œwiadectwa kwa-
lifikacyjnego grupa I typ D.
W Rozporz¹dzeniu Ministra
Gospodarki z dnia 17.09.1999
r. (4) oraz w Rozporz¹dzeniu
Ministra Pracy i Polityki Socjal-
nej z dnia 26.09.1997 r. (5)
zaliczono pomiary i badania do
prac wykonywanych w warun-
kach szczególnego zagro¿enia
dla zdrowia i ¿ycia ludzkiego.
W zwi¹zku z tym, przy pracach
tych nale¿y stosowaæ szczegól-
ne zasady organizacji pracy
i powinny byæ one wykorzysty-
wane przez co najmniej dwie
osoby. Prace pomiarowo kon-
trolne zaliczone s¹ do prac
zwi¹zanych bezpoœrednio z ek-
sploatacj¹ sieci, instalacji
i urz¹dzeñ elektroenergetycz-
nych i dlatego osoby wykonuj¹-
ce badania i pomiary musz¹
posiadaæ œwiadectwo kwalifi-
kacyjne typu E z wpisanymi up-
rawnieniami na prace kontrol-
no-pomiarowe, a osoby nadzo-
ruj¹ce œwiadectwo kwalifika-
cyjne typu D, z wpisanymi up-
rawnieniami na nadzór nad
pracami kontrolno-pomiarowy-
mi (par. 5 i 6-3).

Zgodnie z zapisem w 4 i 5,

prace kontrolno-pomiarowe
musz¹ byæ wykonywane przez
co najmniej dwie osoby i dlate-
go musz¹ one podpisaæ proto-
kó³ (sprawozdanie) z badañ
i pomiarów. Równoczeœnie bio-
r¹c pod uwagê zapis art. 14
pkt. 1 Kodeksu Cywilnego (6)
„czynnoœæ prawn¹ dokonan¹
przez osobê, która nie ma zdol-
noœci do czynnoœci prawnych
jest niewa¿na”, nale¿y stwier-
dziæ, ¿e co najmniej dwie oso-
by wykonuj¹ce badania i po-
miary, musz¹ posiadaæ œwia-
dectwo kwalifikacyjne typu E
z wpisanymi uprawnieniami na
prace kontrolno – pomiarowe.
Nie mog¹ to byæ jednak osoby
posiadaj¹ce jedynie œwiadec-
two kwalifikacyjne typu D, po-
niewa¿ uzyskanie œwiadectwa
kwalifikacyjnego do wykonywa-
nia prac na stanowisku dozoru
nie upowa¿nia do wykonywa-
nia pracy na stanowisku eks-
ploatacji (i odwrotnie –
pkt. 10, 7). Równoczeœnie na-
le¿y stwierdziæ, ¿e podpisanie
dokumentu, jakim jest proto-
kó³ (sprawozdanie) z pomia-
rów i badañ, tylko przez jedn¹
osobê oraz przez osobê bez up-
rawnieñ czyni ten dokument
niewa¿nym.

W zwi¹zku z licznymi pyta-

niami, pragnê równie¿ wyjaœ-
niæ sytuacjê osób posiadaj¹-
cych uprawnienia budowlane
nadane na podstawie Rozpo-
rz¹dzenia Ministra Gospodarki
Przestrzennej i Budownictwa
z dnia 30.12.1994 r. (8)
w zakresie wykonywania prac
kontrolno-pomiarowych sieci,
instalacji i urz¹dzeñ elektroe-
nergetycznych. Osoba spe³nia-
j¹ca samodzieln¹ funkcjê
techniczn¹ w budownictwie
(posiadaj¹ca jedynie upraw-
nienia budowlane) nie posiada
uprawnieñ do bezpoœredniego

wykonywania prac kontrolno-
pomiarowych.

Na podstawie art. 71 pkt. 2

ustawy (1) straci³a moc praw-
n¹ ustawa z dnia 6.04.1984 r.
o Gospodarce Energetycznej
(Dz.U. Nr 21, poz. 96 z póŸ-
niejszymi zmianami), a tym sa-
mym równie¿ Zarz¹dzenie Mi-
nistra Górnictwa i Energetyki
z dnia 17.07.1997 r. „w spra-
wie szczegó³owych zasad eks-
ploatacji sieci elektroenerge-
tycznych”, w którym za³¹cznik
okreœla zakres pomiarów i prób
eksploatacyjnych oraz terminy
ich wykonania.

W stanie prawnym na dzieñ

31.01.2002 r. jedynym aktem
prawnym okreœlaj¹cym termi-
ny wykonywania prac kontrol-
no-pomiarowych jest zapis
Art. 62 pkt. 2 (9), który nak³a-
da obowi¹zek wykonywania
okreœlonej kontroli co najmniej
raz na 5 lat. Bior¹c jednak pod
uwagê rzeczywiste warunki ek-
sploatacji sieci instalacji i urz¹-
dzeñ elektroenergetycznych,
trudno wyobraziæ sobie brak
czêstszej kontroli sieci instala-
cji i urz¹dzeñ w warunkach
œrodowiskowych szczególnych
(zawilgoconych, ¿r¹cych itp.).
Dlatego te¿ nale¿y opracowaæ
instrukcjê eksploatacji sieci, in-
stalacji i urz¹dzeñ elektroener-
getycznych, w której szczegó-
³owo okreœlone bêd¹: zakres
i terminy wykonywania prac
kontrolno-pomiarowych. Ko-
niecznoϾ opracowania tej in-
strukcji nak³ada zapis Rozpo-
rz¹dzenia Ministra Gospodarki
z dnia 25.09.2000 r. (10). Ta-
ka instrukcja, zatwierdzona
przez Kierownika Zak³adu,
staje siê aktem prawnym, obo-
wi¹zuj¹cym na terenie danego
zak³adu w zakresie eksploata-
cji sieci, instalacji i urz¹dzeñ
elektrycznych.

§

AKTY PRAWNE

1. Ustawa z dnia 10.04.1997 r.

„Prawo Energetyczne” (Dz.U.

Nr 54, poz. 348 z póŸniejszy-

mi zmianami)

2. Rozporz¹dzenie Ministra Gos-

podarki Przestrzennej i Budow-

nictwa z dnia 14 grudnia

1994 r. W sprawie warunków

technicznych, jakimi powinny

odpowiadaæ budynki i ich usy-

tuowanie – jednolity tekst

(Dz.U. Nr 15, poz. 140 z

1999 r.)

3. Rozporz¹dzenie Ministra Gos-

podarki z dnia 16.03.1998 r.

W sprawie wymagañ kwalifika-

cyjnych dla osób zajmuj¹cych

siê eksploatacj¹ urz¹dzeñ ins-

talacji i sieci oraz trybu stwier-

dzania tych kwalifikacji, rodza-

jów instalacji i urz¹dzeñ, przy

których eksploatacji wymagane

jest posiadanie kwalifikacji, jed-

nostek organizacyjnych, przy

których powo³uje siê komisje

kwalifikacyjne, oraz wysoko œ æ

op³at pobieranych za spraw-

dzenie kwalifikacji (Dz.U. Nr

59, poz. 377 z póŸniejszymi

zmianami)

4. Rozporz¹dzenie Ministra Gos-

podarki z dnia 17.09.1999 r.

W sprawie bezpieczeñstwa

i higieny pracy przy urz¹dze-

niach i instalacjach energetycz-

nych (Dz.U. Nr 80, poz. 912

z 1999 r.)

5. Rozporz¹dzenie Ministra Pracy

i Polityki Socjalnej z dnia

28.05.1996 r. W sprawie ro-

dzajów prac, które powinny byæ

wykonywane przez co najmniej

dwie osoby (Dz.U. Nr 62, poz.

288 z 1996 r.)

6. Ustawa z dnia 23.04.1964 r.

„Kodeks Cywilny” (Dz.U. Nr

16, poz. 93 z dnia 18.05.1964

r. Z póŸniejszymi zmianami)

7. Pismo Prezesa Urzêdu Regula-

cji Energetyki do Dyrektorów

Departamentów i Oddzia³ów

z dnia 25.08.1998

SU/LJ/1378/98

8. Rozporz¹dzenie Ministra Gos-

podarki Przestrzennej i Budow-

nictwa z dnia 30.12.1994 r. „w

sprawie samodzielnych funkcji

w budownictwie” (Dz.U. Nr 8

z 1995 r., poz. 38)

9. Ustawa z dnia 07.07.1994 r.

„Prawo Budowlane” (Dz.U. Nr

89, poz. 414 z 1996 r. z póŸ-

niejszymi zmianami)

10. Rozporz¹dzenie Ministra Gos-

podarki z dnia 25.09.2000 r.

W sprawie szczegó³owych wa-