IV. Prawa cz³owieka

1

4. JAK ORGANIZACJE POZARZ¥DOWE

CHRONI¥ PRAWA CZ£OWIEKA?

W wiêkszoœci pañstw obok instytucji rz¹dowych istniej¹ organizacje pozarz¹dowe, odgrywaj¹ce szcze-
góln¹ rolê w funkcjonowaniu spo³eczeñstwa obywatelskiego (organizacje kulturalne, oœwiatowe, sto-
warzyszenia broni¹ce praw mniejszoœci). Podczas realizacji tematu uczniowie dowiedz¹ siê, jak pracuj¹
pozarz¹dowe organizacje zajmuj¹ce siê ochron¹ praw i wolnoœci cz³owieka, czy mog¹ one skutecznie
przeciwstawiaæ siê ³amaniu praw cz³owieka oraz jakie s¹ zasady, cele i metody ich dzia³ania.

CELE

Po zajêciach uczniowie powinni umieæ:

– okreœliæ zasady, na których opieraj¹

swoje dzia³ania organizacje pozarz¹-

dowe zajmuj¹ce siê obron¹ praw cz³owieka;

– podaæ ich g³ówne cele i metody dzia³ania;
– wykorzystaæ tê wiedzê do opracowania minipro-

jektu organizacji maj¹cej wystêpowaæ w obronie
praw cz³owieka;

– odró¿niaæ organizacje pozarz¹dowe od instytu-

cji pañstwowych zajmuj¹cych siê ochron¹ praw
cz³owieka.

METODY PRACY

• praca w grupach
• gra symulacyjna
• projekt uczniowski

ŒRODKI DYDAKTYCZNE

• arkusze papieru, flamastry

JAK PRZEPROWADZIÆ ZAJÊCIA?

WPROWADZENIE

1.

Poproœ, aby uczniowie przypomnieli so-

bie doniesienia Amnesty International za-

mieszczone w poprzedniej lekcji i zastanowili siê, kto
– w tych krajach i poza nimi, mo¿e stan¹æ w obronie
pokrzywdzonych. Jakie formy protestu s¹ mo¿liwe?
Przyk³ady wypisz na tablicy.

ROZWINIÊCIE

2.

Poproœ uczniów, by wymienili instytucje pañ-

stwowe, które dzia³aj¹ na rzecz ochrony praw cz³o-
wieka (s¹dy powszechne, rzecznik praw obywatel-
skich). Wyjaœnij, ¿e na zajêciach poznaj¹ inne in-
stytucje chroni¹ce prawa cz³owieka, potrzebne we
wszystkich krajach, ale zw³aszcza tam, gdzie instytu-
cje pañstwowe nie tylko nie chroni¹ praw obywateli,
ale wrêcz je ³ami¹.

Poproœ o przeczytanie tekstu „Co mog¹ orga-

nizacje pozarz¹dowe?”. Po przeczytaniu uczniowie
powinni mieæ czas na zg³aszanie w¹tpliwoœci i zada-
wanie pytañ. Nastêpnie poproœ o odpowiedzi na py-
tania poprzedzaj¹ce tekst. Zwróæ uwagê na polskie
organizacje pozarz¹dowe dzia³aj¹ce na rzecz praw
cz³owieka. Dobrym pomys³em jest oczywiœcie zapro-
szenie na lekcjê dzia³acza jednej z tych organizacji.
3.

Podkreœl raz jeszcze, ¿e wiêkszoœæ organizacji poza-

rz¹dowych to po prostu ma³e grupy ludzi zajmuj¹ce
siê czêsto jednym wybranym problemem w swoim
najbli¿szym otoczeniu (osiedlu, wiosce, miasteczku,
gminie). Podaj 2–3 przyk³ady. Poproœ, ¿eby uczniowie
podali inne (jeœli je znaj¹) albo wymienili problemy
wystêpuj¹ce w ich osiedlu, gminie, mieœcie, którymi
mog³yby zaj¹æ siê takie organizacje. W wykonaniu
polecenia pomo¿e spis polskich organizacji pozarz¹-
dowych dzia³aj¹cych na rzecz praw cz³owieka.
4.

Podziel uczniów na 4-, 5-osobowe grupy. Ka¿dy

zespó³ ma za zadanie „za³o¿yæ” (czyli wymyœliæ) or-
ganizacjê pozarz¹dow¹ zajmuj¹c¹ siê ochron¹ praw
cz³owieka. Uczniowie powinni stworzyæ nazwê orga-
nizacji, okreœliæ jej cele, zasady dzia³ania oraz podaæ
kilka metod, którymi bêd¹ siê pos³ugiwali. SprawdŸ,
czy polecenie zosta³o dobrze zrozumiane. Gdy ze-
spo³y bêd¹ gotowe, wybrani do tego celu sekretarze
zaprezentuj¹ wyniki pracy. Zwróæ szczególn¹ uwagê
na to, czy uczniowie odró¿niaj¹ od siebie zasady, cele
i metody dzia³ania oraz czy organizacja, któr¹ „po-
wo³ali”, jest rzeczywiœcie organizacj¹ pozarz¹dow¹.
5.

Po wspólnym skorygowaniu ewentualnych b³êdów

w projektach mo¿esz zaproponowaæ zorganizowa-
nie „kongresu” nowych organizacji na rzecz obrony
praw cz³owieka. Zespo³y przygotowuj¹ ulotki infor-
macyjne na temat „swojej” organizacji, opracowuj¹
jej symbol lub znak graficzny oraz wybieraj¹ delega-
tów na kongres. Nastêpnie delegaci siadaj¹ przy usta-
wionych na œrodku sali stolikach, prezentuj¹ ulotki
i odpowiadaj¹ na pytania pozosta³ych uczniów, któ-
rzy odgrywaj¹ rolê dziennikarzy.
6.

Poproœ uczniów, by na podstawie rysunku

z ulotki stowarzyszenia „Nigdy wiêcej” domyœlili
siê, jakie cele stawia sobie ta organizacja poza-

Scenariusze lekcji KOSS

wersja rozszerzona – czêœæ I

2

IV. Prawa cz³owieka

rz¹dowa. Jakie mog¹ byæ metody jej dzia³ania?
Gdy uczniowie skoñcz¹, poinformuj, ¿e stowa-
rzyszenie chce przeciwdzia³aæ nienawiœci Polaków
do innych narodów, piêtnuje przypadki rasizmu
i neofaszyzmu, promuje postawy tolerancji. Prowa-
dzi³o kampanie „Muzyka przeciw rasizmowi”, „Wy-
kopmy rasizm ze studiów” oraz „Brunatn¹ ksiêgê”,
w której odnotowuje przypadki wyst¹pieñ rasistow-
skich.

ZAKOÑCZENIE

7.

Poproœ uczniów o odpowiedŸ na nastêpuj¹ce py-

tania:

– Czym ró¿ni¹ siê metody dzia³ania organizacji po-

zarz¹dowych od innych znanych ci sposobów
ochrony praw cz³owieka?

– Czy metody dzia³ania organizacji pozarz¹dowych

mog¹ byæ – twoim zdaniem – skuteczne? W ja-
kiej sytuacji politycznej organizacje niezale¿ne od
rz¹du s¹ szczególnie potrzebne?
Uczniowie projektuj¹ plakat zachêcaj¹cy do

udzia³u w akcji (np. zbiórce pieniêdzy i darów)
prowadzonej ostatnio przez jedn¹ z wymienionych
w tekœcie polskich organizacji.
8.

Zaproponuj uczniom sporz¹dzenie miniprzewod-

nika zawieraj¹cego spis organizacji pozarz¹dowych
zajmuj¹cych siê ochron¹ praw cz³owieka. Instrukcja
do jego wykonania znajduje siê w podrêczniku na
stronie 153.

UWAGI

Lekcjê tê mo¿na po³¹czyæ z zajêciami na temat Amne-
sty International.

Scenariusze lekcji KOSS

wersja rozszerzona – czêœæ I