Giełdy świata – New York Stock Exchange

Była, ponieważ 4 kwietnia 2007 roku nowojorska giełda połączyła się z
europejską Euronext, z siedzibami w Amsterdamie, Paryżu i Brukseli.

New York Stock Exchange (NYSE), Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych, była jedną
z najbardziej znanych instytucji Stanów Zjednoczonych i jednym ze światowych centrów
kapitalizmu. Pod względem kapitalizacji NYSE była największą giełdą świata, a pod względem
dziennych obrotów wyprzedzała ją tylko NASDAQ. Powstała w ten sposób gigantyczna
instytucja finansowa, działająca po obu stronach Atlantyku. Na megagiełdzie notowanych jest
ponad 8 tysięcy walorów, niemal 40% papierów notowanych na świecie.

Akronim NYSE nie wyszedł jednak z użycia. Połączone giełdy działają pod nazwą NYSE
Euronext. Kwaterą główną holdingu pozostał Nowy Jork. Od ponad dwustu lat, siedziba
nowojorskiej giełdy leży na przybrzeżnej wyspie Manhattan, choć jej dokładny adres
kilkakrotnie uległ zmianie. Słynne wejście główne z koryncką kolumnadą stoi przy Wall Street.
Nazwa tej ulicy przyjęła się jako synonim dla rynku inwestycyjnego i środowiska wielkich
inwestorów w Ameryce.

Burzliwe początki

W 1790 roku amerykański rząd wyemitował obligacje warte 80 milionów ówczesnych dolarów
w celu pokrycia długów powstałych po wojnie o niepodległość. Był to początek współczesnego
rynku finansowego w tworzących się Stanach Zjednoczonych. Początkowo rządowymi
papierami handlowano w różnych miejscach, nawet na ulicach Nowego Jorku i innych miast.
Już w 1792 roku dwudziestu czterech brokerów, sygnatariuszy porozumienia zawartego pod
platanem (Buttonwood Agreement), przeniosło handel do kawiarni Tontine Coffee House.

W niedługim czasie kawiarnia Tontine stała się głównym centrum finansowym Ameryki
Północnej. Handel był początkowo mało sformalizowany i bardzo burzliwy. Dla większej
przejrzystości transakcji, w 1817 roku członkowie giełdy uchwalili dokument formalne „Rules
and Constitution”, reguły i konstytuję. Powstał wtedy New York Stock & Exchange Board
(NYS&EB), bezpośredni przodek NYSE.

Od spółek, akcjami których handlowano na nowojorskiej giełdzie nie wymagano wiele,
przynajmniej według dzisiejszych standardów. Niemniej, nie wszystkie kompanie potrafiły
spełnić nawet te niewielkie wymagania. Stąd już od dziewiętnastego wieku rozwinął się rynek
równoległy, występujący pod nazwami New York Curb Agency albo, nieco później, New York
Curb Market.

Słowo „curb” pierwotne oznaczało przyrząd używany w handlu końmi. Pierwszych maklerów
nazywano curb brokers, nazwa ta miała podkreślać surowe warunki, w jakich startował
amerykański rynek akcyjny. Dość powiedzieć, że na początku handel akcjami i obligacjami
prowadzony był bez notowań.

W tych pionierskich dla giełdy czasach handel rządził się zaskakującymi, z naszego punktu
widzenia, prawami. O dopuszczeniu akcji do obrotu na Curb Market decydował trzyosobowy
komitet. Aby zostać dopuszczoną, spółka musiała przedstawić odpowiednie dokumenty – dla

kompanii górniczej były to na przykład mapy, koncesje, dzierżawy – oraz wpłacić 100 dolarów
jednorazowej opłaty. Niejednokrotnie zdarzało się, że członkowie giełdy z własnej inicjatywy
kontaktowali się z władzami interesującej spółki z propozycją debiutu.

Nie zawsze jednak spółki były tym zainteresowane. Wtedy broker – mógł być nim nawet
członek komitetu dopuszczającego nowe papiery – sam kupował kilkaset akcji upatrzonej
kompanii, po czym już jako jej współwłaściciel sam uiszczał 100 dolarową opłatę. W ten
sposób spółka mogła zadebiutować na giełdzie bez wiedzy i zgody zarządu i rady nadzorczej.

NYS&EB i Curb Market rozwijały się równolegle, konkurując i uzupełniając się. Dopiero w
2008 roku, już jako NYSE Euronext i American Stock Exchange (Amex), połączyły się w jeden
organizm. Papiery notowane wcześniej na Ameksie trafiły na największy parkiet świata jako
NYSE Alternext US.

Swoją współczesną nazwę New York Stock Exchange uzyskała w 1863 roku. W 1896 roku
rozpoczęto publikowanie najstarszego indeksu giełdowego Dow Jones Industrial Average,
czyli średniej z cen akcji 12 spółek niekolejowych z największą kapitalizacją. Jest on
publikowany do dziś, choć jego wartość informacyjna zmalała wraz ze wzrostem liczby
notowanych walorów. Na początku dwudziestego wieku siedziba giełdy została przeniesiona
do budynku, który do dziś pełni tę funkcję.

Wraz z rozwojem giełdy rosła też ilość sprzedawanych i kupowanych akcji, czyli wolumen.
Pierwszy raz dzienny wolumen przekroczył milion już w 1886 roku. 10 milionów padło w
pamiętnym 1929 roku. W 1982 roku dzienne obroty po raz pierwszy wyniosły ponad 100
milionów akcji. Dalej poszło już całkiem szybko – miliard w 1997, dwa miliardy cztery lata
później, pięć miliardów w 2007. Obecny rekord dziennych obrotów padł 10 października 2008
roku – właściciela zmieniły wtedy 7 341 505 961 akcje.

Co dalej

Rozwój działalności nowojorskiej giełdy wymagał wprowadzania kolejnych udogodnień
organizacyjnych i technicznych. Pierwszy centralny system notowań powstał w 1929 roku –
można już było kupować akcje przez telefon. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych ubiegłego
wieku zaczęto wprowadzać automatyzację i rozliczenia elektroniczne, które z czasem stały się
głównym sposobem handlu akcjami, obligacjami i instrumentami pochodnymi.

Fuzja NYSE z Euronextem nie była ostatnim tego typu wydarzeniem. W 15 lutego 2011 NYSE
Euronext i frankfurcka Deutsche Boerse ogłosiły zamiar połączenia. W nowej instytucji
akcjonariusze niemieckiej giełdy obejmą 60%, a właściciele NYSE Euronext 40% udziałów.
Proporcja ta pokazuje, że w istocie Deutsche Boerse przejmuje giełdę nowojorsko -paryską.
Tym samym, wzmocnieniu ulegnie europejska gałąź grupy.