OCENA STANU ZDROWIA

EPIDEMIOLOGIA

JEST NAUKĄ

O WYSTĘPOWANIU I UWARUNKOWANIACH CHORÓB, 
ZABURZEŃ ZDROWIA I ZJAWISK ZWIĄZANYCH

ZE ZDROWIEM  W OKREŚLONYCH  POPULACJACH

ORAZ  SYSTEMEM  DZIAŁAŃ
WYKORZYSTUJĄCYCH  UZYSKANE  INFORMACJE 
DO ZMNIEJSZENIA   ROZPOZNANYCH 
PROBLEMÓW ZDROWOTNYCH  W POPULACJI.„

John Last

Osiąga cel przez badanie:

•rozpowszechnienia chorób, czyli częstości
występowania i rozmieszczenia chorób
w populacji

•rozpowszechnienia inwalidztwa i jego
przyczyn

•rozpowszechnienia zgonów i ich przyczyn

Zdobywa te informacje przez pomiar:
•pozytywnych mierników stanu zdrowia:

™

dotyczących rozwoju fizycznego

™

oceny sprawności fizycznej

™

ustalenia wskaźnika wydolności

wysiłowej

•negatywnych mierników stanu zdrowia:

¾

dotyczących chorób

•

ustalenie

zapadalności

•

ustalenie

chorobowości

¾

dotyczących zgonów

•ustalenie

umieralności

•ustalenie

ś

miertelności

Zdrowie = brak choroby

Zdrowie = stan przeciwny

chorobie

Choroba = stan upośledzenia i

dyskomfortu

- wczesne, bezobjawowe fazy choroby

(np. wykryte przypadkowo)

- wyniki graniczne badań

- niewielkie odchylenia od stanu

normalnego – np. niewielka wada

wzroku, nieznaczna nerwica

HISTORIA

1. Hipokrates – ojciec medycyny

europejskiej:

Zdrowie – dobre samopoczucie, choroba

– złe samopoczucie, zależą od równowagi

między tym, co nas otacza, a nami.

Zewnętrzna równowaga między

człowiekiem a środowiskiem pozwala na

stworzenie równowagi wewnętrznej.

dobre samopoczucie –

subiektywizm

- równowaga między

człowiekiem a środowiskiem –

obiektywność (może być oceniona

przez inne osoby)

1.

Kartezjusz – twórca

„mechanistycznego widzenia świata i

człowieka”

- organizm człowieka to

skomplikowana, precyzyjna maszyna

biologiczna. Stan choroby – to

konieczność naprawienia uszkodzonej

części.

- Implikacje: szybki rozwój nauk

ś

cisłych a w medycynie duży postęp

techniczny, wykorzystywanie metod

1.

Definicje biologiczno – funkcjonalne:

WHO (1946 r.):

„Zdrowie – to kompletny dobrostan fizyczny,

psychiczny i społeczny, a nie tylko brak choroby
lub niedomagania”.

¾

zdolność do normalnego funkcjonowania

organizmu, mając na względzie wszystkie jego organy i
funkcje

¾

zdolność do adaptacji w zmieniającym się

ś

rodowisku

¾

pewien potencjał fizyczny i psychiczny, dający

możliwość rozwijania aktywności

¾

wyraz równowagi i harmonii możliwości fizycznych,

psychicznych i społecznych człowieka

¾

Inne są wymogi wobec normalnego

funkcjonowania organizmu w zależności

od: wieku, płci itd.

¾

Inną treść niesie zdolność adaptacji w

bogatym stabilnym państwie a inną w

biednym kraju przechodzącym transformację

ustrojową

¾

Istnieje wielka złożoność pojęć :zdrowia” i

„choroby”, jako zjawisk biologicznych ale i
społecznych

¾

są duże trudności metodologiczne w ścisłym

zdefiniowaniu tych pojęć

¾

definicja zdrowia powinna być budowana w

taki sposób, aby spełniała cel, któremu ma służyć:

¾

dla wielu przedsięwzięć (np. programy walki z

określoną chorobą) definicja negatywna wydaje się
być bardziej odpowiednia

¾

dla programów z zakresu promocji zdrowia –

definicje funkcjonalne są bardziej przydatne

¾

jeśli się chce zwrócić uwagę na

wielowymiarowość uwarunkowań zdrowotnych

nic nie zastąpi definicji WHO

Zdrowie społeczeństwa (zbiorowości):

¾

można badać i oceniać tylko pośrednio, głównie

przy wykorzystaniu metod epidemiologicznych.

¾

Podstawowe znaczenie przy ocenie zdrowotności

społeczeństwa mają mierniki:

ƒ

negatywne (np. chorobowość, zachorowalność,

ś

rednie trwanie życia itp.)

ƒ

pozytywne – uwzględniające jakość życia

Od lat podejmowane są wysiłki celem
wypracowania wskaźników
kompleksowych, uwzględniających
zarówno mierniki negatywne jak i
pozytywne.

Mierniki zdrowia są niezbędne do

prowadzenia porównań pomiędzy
populacjami, szacowania trendów
dotyczących zdrowotności społeczeństwa a
także w celach planistycznych.

Zdrowy organizm to taki
którego wszystkie parametry
fizjologiczne i biochemiczne
znajdują się w granicach
ustalonych norm.

– liczba aktualnie chorych na
określoną chorobę na danym terenie
w określonym czasie w stosunku do
liczby ludności wg stanu 30.06 x
współczynnik (1000, 10000 czy
100000),

™

ogólnej

™

swoistej (wg płci, wieku,

przyczyny, miejsca zamieszkania)

Współczynnik umieralności - ogólnej
(liczb zgonów ogółem w danym czasie /
liczba ludności narażona na ryzyko
zgonu w danym czasie – (ludność wg
miejsca zamieszkania stałego w dniu
30.06) x M

Współczynnik umieralności - swoistej
(wg miejsca zamieszkania, płci, wieku,
przyczyny) -analogia jak wyżej

Zewnętrzne przy czy ny

zachorowania i zgonu

9,3%

Objawy , cechy

chorobowe i

nieprawidłowe wy niki

badań labolatory jny ch

gdzie indziej

niesklasy f ikowane

4,3%

Choroby układu

krążenia

49,3%

Zaburzenia wy dzielania

wewnetrznego, stanu

odży wienia i przemiany

metabolicznej

1,2%

Choroby układu

pokarmowego

3,3%

Choroby układu

oddechowego

5,4%

Nowotwory

22,9%

Pozostałe

4,3%

STRUKTURA ZGONÓW MĘŻCZYZN WG PRZYCZYN

Wskaźnik umieralności proporcjonalnej

= (liczba zgonów dla określonej
przyczyny/liczba zgonów ogółem)*100

•0‐4 lat ‐ 12,0
•5‐9 lat ‐ 10,0
•10‐14 lat‐ 9,0
•15‐19 lat‐ 9,0
•20‐24 lat‐ 8,0
•25‐29 lat‐ 8,0
•30‐34 lat‐ 6,0
•35‐39 lat‐ 6,0
•40‐44 lat‐ 6,0

•45‐49 lat‐ 6,0

•50‐54 lat‐ 5,0

•55‐59 lat‐ 4,0

•60‐64 lat‐ 4,0

•65‐69 lat‐ 3,0

•70‐74 lat‐ 2,0

•75‐79 lat‐ 1,0

•80‐84 lat‐ 0,5

•85 + lat ‐ 0,5

•

ogólnej

•

wczesnej

•

późnej

•

okołoporodowej