PYTANIA ODZNACZONE NA CZERWONO SĄ OPRACOWANE:

Pojęcia podstawowe
1.

Rodzaje pracy urządzeń elektrycznych

.

2.

Definicja instalacji elektryczną i jakie znasz rodzaje instalacji

elektrycznych.

3. Cel podziału instalacji elektrycznej na obwody.

4.

Układy sieci i instalacji elektroenergetycznych

.

5. Klasy ochronności.

6.

Symbole stosowane do znakowanie przewodów elektrycznych

niskiego napięcia.

7. Jakie wymagania powinna spełniać prawidłowo wykonana instalacja elektryczna.

8.

Podać interpretację przykładowych oznaczeń; YDYp-żo

, KFt, IP43 i inne

9. Jakie czynniki wpływają na jakość energii elektrycznej.
10. Jakie występują zaburzenia napięcia zasilającego.
11. Co opisuje współczynnik THD.
12. Rodzaje urządzeń elektrotermicznych.

13.

Rodzaje nieprzemysłowych urządzeń elektrotermicznych

.

14. Rodzaje pracy silników elektrycznych.

Urządzenia w instalacjach elektrycznych
15. Oznaczenia przewodów i kabli elektroenergetycznych
16. Dobór przewodów elektrycznych ze względu na warunki środowiskowe i ochrony obsługi.

17. Czynniki uwzględniane przy doborze przewodów elektrycznych.

18.

Jakie obliczenia wykonywane są przy wyznaczaniu przekroju przewodu

.

19. Czynniki uwzględniane przy wyznaczaniu obciążalności długotrwałej przewodu.

20. Wpływ trybu pracy urządzeń na obciążalność długotrwałą.
21.

Wpływ wyższych harmonicznych na obciążalność długotrwałą

.

22. Dobór przekroju przewodu neutralnego.
23. Dobór przekroju przewodów ochronnych i uziemiających.
24. Rodzaje rur wykorzystywanych do ochrony przewodów.
25. Rodzaje przyborów instalacyjnych.
26. Typy łączników instalacyjnych.
27. Budowa bezpieczników instalacyjnych
28. Rodzaje bezpieczników stosowanych w instalacjach

29.

Funkcje bezpiecznika topikowego jako elementu do zabezpieczenia

instalacji elektrycznej.

30.

Parametry uwzględniane przy doborze bezpieczników

.

31. Zadania odłączników instalacyjnych.
32. Rodzaje rozłączników instalacyjnych.
33. Cechy styczników.
34. Budowa wyłącznika instalacyjnego.
35. Określić funkcję złącza, przyłącza i wlz.

36. Które z elementów wyłącznika instalacyjnego mają wpływ na kształt jego charakterystyki

prądowo-czasowej? (Narysuj charakterystykę i zaznacz odpowiednie miejsca).

37. Rodzaje wyłączników instalacyjnych.
38. Parametry uwzględniane przy wyłączników instalacyjnych.
39. Przedstawić na charakterystykach na czym polega selektywny dobór bezpiecznika i wyłącznika

instalacyjnego.

40. Przedstawić na charakterystykach na czym polega selektywny dobór dwóch wyłączników

instalacyjnych.

41. Zdefiniować pojęcie rozdzielnicy oraz sklasyfikować rozdzielnice niskiego napięcia.

Zabezpieczenia i ochrona

42. Klasy ochronności stosowane w instalacjach elektrycznych.
43. Stopnie ochrony IP

44. Wymagania ochrony przeciwporażeniowej w pomieszczeniach wyposażonych w wannę.

45. Dopuszczalne spadki napięcia w instalacjach elektrycznych niskiego napięcia.

46.
47. Rodzaje ochrony przeciwporażeniowej w różnych układu sieci elektrycznej niskiego napięcia.
48. Zabezpieczenia instalacji elektrycznych od przeciążeń.
49. Zabezpieczenia instalacji elektrycznych od zwarć.
50.
51. Jak rozumiesz dostatecznie szybkie wyłączenie?

52. Narysować układy połączeń wyłącznika różnicowoprądowego w sieciach TN-C, TN-S, oraz TT.

53. Kategorie wytrzymałości udarowej, sposób realizacji ochrony odgromowej.

54. Narysować układy połączeń ograniczników przepięć w sieciach TN-C, TN-S, TN-C-S, IT oraz TT

55.
56. Metody określania ochrony odgromowej – kąt ochrony, obracająca się kula, wymiar oczka sieci.

Budowa instalacji

57. Sposoby układania przewodów w instalacjach elektrycznych.

58. Sposoby realizacji instalacji elektrycznych.
59. Cechy i sposób wykonania instalacji elektrycznych:



przewodami wielożyłowymi na uchwytach,



w korytkach,



na drabinkach,



w wiązkach,



przewodami gołymi,



w rurkach PCV,



w rurkach stalowych,



w tynku,



w kanałach,



w kanałach podłogowych.

60. Przebieg procesu projektowania instalacji elektrycznej.
61. Cechy projektu wstępnego.
62. Obliczenia techniczne w projekcie wstępnym.
63. Zawartość projektu technicznego.
64. Obliczenia techniczne w projekcie.

Sterowanie instalacją

Oświetlenie elektryczne

65. Zdefiniować pojęcia; akomodacja, olśnienie, widzenie fotopowe, widzenie skotopowe, widmo

monochromatyczne, widmo ciągłe, widmo złożone, bryła fotometryczna, współczynnik
odbicia, współczynnik przepuszczania.

66. Zdefiniować pojęcia: strumień świetlny, światłość, luminancja, natężenie oświetlenia,

natężenie oświetlenia w punkcie, skuteczność świetlna, równomierność oświetlenia.

67. Narysować układ zasilania lamp fluorescencyjnych:

68. standardowy
69. antystroboskopowy
70. szeregowy (2 lampy), z podaniem wartości mocy poszczególnych elementów

71. Narysować układ zasilania lampy wyładowczej:

72. rtęciowej,
73. rtęciowo-żarowej,
74. sodowej wysokoprężnej,
75. sodowej niskoprężnej.
76. metalohalogenkowej.

77. Scharakteryzować właściwości:

78. żarówki,
79. żarówki halogenowej,
80. lampy fluorescencyjnej liniowej i kompaktowej,
81.

lampy

rtęciowej,

82.

lampy

rtęciowo-żarowej,

83.

lampy

sodowej wysokoprężnej,

84.

lampy

sodowej niskoprężnej.

85.

lampy

metalohalogenkowej.

86.

Narysować krzywą rozsyłu światłości daną wzorem np.:I

α

=2I

90

sin



,

I

α

=I

0

cos

2

α

87. Zinterpretować oznaczenie TL-D 36W/850 (wg Philips)

1)RODZAJE PRACY URZĄDZEŃ ELEKTRYCZNYCH:

- S1- PRACA CIĄGŁA
- S2- DORYWCZA
- S3- PRZERYWANA-
- S4- PRZERYWANA Z DUŻĄ ILOŚCIĄ ŁĄCZEŃ I ROZRUCHÓW
- S5- PRZERYWANA Z DUŻĄ ILOŚCIĄ ŁĄCZEŃ I HAMOWANIEM

ELEKTRYCZNYM

- S6- PRZERYWANA Z PRZERWAMI JAŁOWYMI
- S7- DŁUGOTRWAŁA Z DUŻĄ LICZBĄ ŁĄCZEŃ I HAMOWANIEM

ELEKTRYCZNYM

- S8- DŁUGOTRWAŁA Z DUŻYMI OKRESOWYMI ZMIANAMI

OBCIĄŻENIA I PRĘDKOŚCI KĄTOWEJ

2) INSTALACJA ELEKTRYCZNA- zespół urządzeń o skoordynowanym napięciu do

1000 V( 1500 dla prądu stałego) przeznaczonym do dostarczania energii elektrycznej
z sieci rozdzielczej do odbiorników. Podział: oświetleniowe, siłowe; nieprzemysłowe,
przemysłowe, inne; stałe, prowizoryczne.

3) CEL PODZIAŁU INSTALACJI NA OBWODY:
a) Zapewnienie niezawodnej pracy odbiorników energii elektrycznej.
b) Ograniczenie negatywnych skutków w razie awarii.
C)Ułatwienie bezpiecznego sprawdzenia i konserwacji instalacji



UKŁADY SIECI I INSTALACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH:

a. TN-C- bezpośrednie połączenie jednego punktu układu sieci z ziemią;

bezpośrednie połączenie części przewodzących z uziemionym punktem układu
sieci; funkcję przewodu N i PE pełni jeden przewód

b. TN-S- -||-; funkcje przewodów N i PE pełnią dwa oddzielne przewody.
c. TN-C-S- -||-; N i PE w części wspólne i w części osobno.
d. IT- wszystkie części będące pod napięciem są izolowane od ziemi lub punkt

neutralny układu połączony jest z ziemią przez impedancję o dużej wartości.

Bezpośrednie połączenie z ziemią podległych ochronie dostępnych części
przewodzących niezależnie od uziemienia punktu neutralnego sieci.



KLASY OCHRONNOŚCI:



0- ochronę przed porażeniem elektrycznym stanowi izolacja podstawowa. W przypadku

uszkodzenia izolacji ochronę przeciwporażeniową powinny zapewnić korzystne
warunki środowiskowe- brak w zasięgu uziemień urządzeń itp.



1- ochrona przeciwporażeniowa przed dotykiem pośrednim, w tych urządzeniach

wykonuje się łącząc zacisk ochronny urządzenia z przewodem PE, PEN lub
bezpośrednio z uziemieniem. Ma to zapewnić odpowiednio szybkie zadziałanie
odpowiednich urządzeń i wyłącznie .....Ograniczenie napięć dotykowych do wartości
nie przekraczających wartości granicznych, dopuszczalnych w danych warunkach
środowiskowych.



2- w urządzeniach tej klasy ochronności bezpieczeństwo pod względem porażeniowym

jest zapewniona przez zastosowanie odpowiedniej izolacji, której zniszczenie jest
bardzo mało prawdopodobne.(



3- ochrona przeciwporażeniowa w urządzeniach tej klasy ochronności jest zapewniona

przez zasilenie ich napięciem z zakresu napięciowego o wartości nie przekraczającej w
danych warunkach napięcia granicznego dopuszczalnego.

6) SYMBOLE STOSOWANE DO OZNAKOWANIA PRZEWODÓW
ELEKTRYCZNYCH INSTALACJI NISKIEGO NAPIĘCIA:



przewody do układania na stałe:



D- na początku symbolu – żyła miedziana



L- na początku – linka miedziana



Y_y- żyła miedziana wielodrutowa



A- na końcu symbolu- żyła aluminiowa



F- na początku- żyła ze stali miękkiej



Y- po D lub L- izolacja żyły (polwinitowa), na początku – powłoka polwinitowa



G- po D lub L – izolacja gumowa



żo- na końcu- izolacja przewodu (lub żyły ochronnej)w kolorze zielono- żółtym



Przewody układane na stałe o specjalnych oznaczeniach :



t- na końcu – przwód do układania w tynku



w- na końcu- przewód na napięcie 1 kV i wyższe



d- na końcu po Y- przewód o zwiększonej grubości izolacji polwinitowej



b- po G- izolacja odporna na działanie temperatury



c- na końcu symbolu- oplot zewnętrzny ciepłoodporny (do 105ᵒC)



u- na końcu – przewód uzbrojony



ak – na koncu – przewód aluminiowy



przewody kabelkowe i płaszczowe



Y- na początku – osłona polwinitowa



P- na początku – płaszcz metalowy



K- przed G- powłoka ołowiana



a- po G- oplot odporny na wpływy chemiczne i atmosferyczne



p- na końcu- przewód płaski



o- na końcu- przewód okrągły



t- po a – opancerzony taśmą stalową



N- na końcu- do instalacji jarzeniowych

7) Jakie wymagania powinna spełniać prawidłowo wykonana instalacja:



Zapewniać ciągłą dostawę energii elektryczne o parametrach technicznych
właściwych dla potrzeb użytkowników



Zapewnia bezpieczne użytkowanie urządzeń elektrycznych, a szczególnie ochrony
przed porażeniem elektrycznym, pożarem, wybuchem, przepięciami łączeniowymi i
atmosferycznymi oraz innymi zagrożeniami

a) Ochronę ludzi i środowiska przed skażeniami oraz emisją drgań, hałasu, i pola

magnetycznego o natężeniach większych niż wartosci dopuszczalne.

8) INTERPRETACJA PRZYKŁADOWYCH OZNACZEŃ:



YDYp-żo-osłona polwinitowa, żyła miedziana jednodrutowa, izolacja żyły

polwinitowa, przewód płaski, izolacja przewodu w kolorze zielono-żółtym



KFt- kabel z żyłami miedzianymi, w przesyconej izolaci papierowej w powłoce

ołowianej opancerzony taśmami stalowymi



YLYużo- linka miedziana z izolacją żyły z polwinitu uzbrojonego w powłoce
polwinitowej z żyłą ochronną w kolorze zielono-żółtym.



YAKYFtly- kabel w powłoce polwinitowej z żyłami aluminiowymi, żyły o izolacji

polwinitowej, opancerzony taśmami stalowymi lakierowanymi i zewnętrzną osłoną z
polwinitu



IP 43- ochrona przed dostępem do części niebezpiecznych narzędziami i drutem o

przekroju 1 mm lub większym, ochrona przed obcymi ciałami stałymi o średnicy 1mm i
więcej, ochrona przed natryskiwaniem wodą pod kątem 60ᵒ od poziomu z każdego
kierunku.



IP23- ochrona przed dostępem do części niebezpiecznych palcem, ochrona przed

obcymi ciałami o średnicy 12,5 mm i więcej, ochrona przed natryskiwaniem wodą;



IP65- ochrona przed dostępem do części niebezpiecznych drutem, ochrona

pyłoszczelna, ochrona pod ... wody??



Inne:YDYp-żo – Y -osłona polwitynowa, D -żyła miedziana, Y -izolacja żyły

polwitynowa, p -przewód płaski, żo –izolacja żyły/przewodu ochronnego żółto-zielona.

KFt – K –kabel z żyłami miedzianymi w przesyconej izolacji papierowej w powłoce
ołowianej, Ft –kabel opancerzony taśmami stalowymi.
IP43 – stopień ochrony urządzeń elektrycznych przed penetracją drutu o średnicy 1mm

2

o

długości 100mm - nie może wejść w szczeliny urządzenia cały.

9) JAKIE CZYNNIKI WPŁYWAJĄ NA JAKOŚĆ ENERGII ELEKTRYCZNEJ:



Wartość skuteczna napięcia zasilającego(poziom napięcia)



Częstotliwość napięcia zasilającego



Kształt krzywej napięcia



Symetria napięć trójfazowych



Przy prądzie stałym- zawartość składowych zmiennych napięcia

10) JAKIE WYSTĘPUJĄ ZABURZENIA NAPIĘCIA ZASILAJĄCEGO:



Zmiana napięcia (odchylenie)- określa zwiększenie się lub zmniejszenie wartości
napięcia w stosunku do wartości znamionowej- powodowane zazwyczajzmianą
obciążenia.



Szybka zmiana napięcia- (wahanie) określa zmiany napięcia między dwoma jego
kolejnymi poziomami, utrzymuje się w skończenie krótkim czasie(ten czas nie jest
określony)

11) Co opisuje współczynnik THD:
Jest to współczynnik odkształcenia i wyraża on deformację krzywej napięcia.

12) RODZAJE URZĄDZEŃ ELEKTROTERMICZNYCH:



Urządzenia grzejne oporowe



Urządzenia grzejne elektrodowe



Piece łukowe



Piece indukcyjne



Urządzenia grzejne pojemnościowe



Urządzenia grzejne promiennikowe



Piece elektronowe

13) RODZAJE URZĄDZEŃ ELEKTROTERMICZNYCH NIEPRZEMYSŁOWYCH



KUCHNIE ELEKTRYCZNE



Piece grzewcze



Ogrzewanie podłogowe



Elektryczne podgrzewacze wody



Pralki , zmywarki do naczyń , suszarki



Piekarnik, warnik



Urządzenia promiennikowe



Kuchnie mikrofalowe

14)1)

17)

Czynniki uwzględniane przy doborze przewodów elektrycznych.



Wytrzymałość mechaniczna



Wytrzymałość elektryczna



Wytrzymałość zwarciowa



Spadki napięć



Wymagana obciążalność długotrwała



Sposób ułożenia przewodów

18) OBLICZENIA DOKONYWANE PRZY DOBORZE PRZEWODÓW:



dobór mocy zainstalowanej



dobór obciążenia prądowego



spadków napięć



zwarciowe



uwzględniające sposób ułożenia przewodow(uwzględniające zmianę obciążalności
długotrwałej)

1. wyznacza się przekrój ze względu na obciążalność prądową długotrwałą
2. sprawdza się czy dobrany przewód jest wystarczający ze względów

mechanicznych

3. sprawdza się czy spadki napięć nie będą większe od wartości dopuszczalnych
4. sprawdza się czy dobrane przewody są wystarczające ze względu na cieplne

działanie prądow przeciążeniowych i zwarciowych

5. sprawdza się skuteczność ochrony przeciwporażeniowej

19) CZYNNIKI UWZGLĘDNIANE PRZY WYZNACZANIU OBCIĄŻALNOŚCI
DŁUGOTRWAŁEJ PRZEWODU:



sposób ułożenia przewodu



ilość przewodów w jednej osłonie



obliczeniowa temperatura otoczenia



oddziaływanie cieplne przewodów na siebie

21) WPŁYW WYŻSZYCH HARMONICZNYCH NA OBCIĄŻALNOŚĆ
DŁUGOTRWAŁĄ:

Udział 3 harm.

Dobór przekr żyły na podst
wart prądu fazowego

Dobór przekroju żył na podst
wart prądu przew neutralnego

0-15%

1

--

15-33%
33,1-45%
>15%

0,86
---
---

---
0,86
1

WSPÓŁCZYNNIK ZMNIEJSZAJĄCY

22) DOBÓR PRZEKROJU PORZEWODU NEUTRALNEGO:



W przypadku stosowania przewodów fazowych o przekrojach S

l

do 6mm

2

przewód

neutralny ma ten sam przekrój



Dla S

l

>6mm

2

przekrój przewodu neutralnego wynosi co najmniej 50% przekroju S

l



Praktycznie przyjmuje się przekrój o jeden stopień mniejszy od przewodu fazowego



O powiększaniu przekroju mogą zadecydować warunki w jakich pracuje

23) DOBÓR PRZEKROJU PRZEWODÓW OCHRONNYCH I UZIEMIAJĄCYCH:



Przekroje żył przewodów PEN nie mogą być mniejsze od:



Miedziane 10mm

2



Aluminiowe 16mm

2



Przekrój S

2

przewodów fazowych

instalacji



S

l

=<16mm

2



25-35mm

2



S

L

>=50mm2



Najmniejszy dopuszczalny przekrój
przewodów ochr i uziemiaj.



S

l



16mm

2



0,5 S

l

24) RODZAJE RUR WYKORZYSTYWANYCH DO OCHRONY PRZEWODÓW:

88. Rury stalowe gwintowane- stosowane gdy rury winidurowe sztywne mogłyby ulec

uszkodzeniu

89. Rury winidurowe sztuczne – chronią przewody instalowane w suchych

pomieszczeniach uziemialnych

90. Rury winidurowe karbowane (giętkie) – chronią przewody instalowane pod tynkiem,

mogą być również zatapiane w betonie

91. Rury termokurczliwe- po podgrzaniu kurczą się, nałożone na dany przewód zaciskają

się na nim tworząc warstwę ochronno-izolacyjną

25) RODZAJE PRZYBORÓW INSTALACYJNYCH:



Łączniki wtyczkowe- służą do przyłączania do instalacji elektrycznej odbiornikow,
urządzeń elektrycznych ręcznych



Łaczniki instalacyjne- montowane w puszkach jako podtynkowe, najczęściej do
łączenia odbiorników oświetleniowych



Wyłączniki nadprądowe instalacyjne- umożliwiają załączanie i wyłączanie obwodu,
ale ich głównym zadaniem jest samoczynne wyłącznie obwodu w przypadku
wystąpienia przeciążenia lub zwarcia



Wyłączniki nadprądowe – mają charakterystyki prądowe B,C,D



Rozłączniki są aparatami łączeniowymi którym stawia się zadanie załączania i
wyłączania prądu w warunkach roboczych



Styczniki- aparaty łączeniowe, które można zaliczyć do grupy rozłączników

manewrowych, ich możliwości łączeniowe nie przekraczają 10%

26) TYPY ŁĄCZNIKÓW INSTALACYJNYCH:



Łączniki izolacyjne (odłączniki) –przeznaczone do sporadycznego załączania i
wyłączania obwodów w stanie bezprądowym lub przy prądach o niewielkiej wartości



Łączniki robocze(rozłączniki)- przeznaczozne do załączania i wyłączania obwodow
obciążonych prądami roboczymi



Zwarciowe (wyłączniki)- przeznaczone do załączania i wyłączania obwodów

obciążonych prądami roboczymi i zwarciowymi



Manewrowe- do sterowania pracy odbiorników np. silnik ; charakteryzują się dużą

wytrzymałością mechaniczną i łączeniową



Bezpieczniki- przeznaczone do jednokrotnego przerywania prądów zwarciowych i

przeciążeniowych

27) BUDOWA BEZPIECZNIKÓW INSTALACYJNYCH:

28) RODZAJE BEZPIECZNIKÓW STOSOWANYCH W IZOLACJACH:



Przewodów i kabli – L



Silników –M



Elementów elektronicznych- R



Urządzeń elektroenergetycznych górniczych B



Transformatorow Tr



Urządzeń ogólnego przeznaczenia G

1,2- STYKI
3- TOPIK
4- KORPUS

PORCELANOWY

5- GASIWO

30) PARAMETRY UWZGLĘDNIANE PRZY DOBORZE BEZPIECZNIKÓW:



Zdolność wyłączeniowa (prąd wyłączalny)



Charakterystyka czasowo-prądowa



Prąd probierczy dolny



Prąd probierczy górny



Całka Joule’a



Prąd spodziewany



Prąd ograniczony



charakterystyka prądu ograniczonego

29) FUNKCJE BEZPIECZNIKA TOPIKOWEGO jako elementu do zabezpieczania
instalacji elektrycznej:



łącznik jednorazowego działania



przeznaczony do samoczynnego wyłączania obwodów i odbiorników w przypadku
przepływu prądów o wartościach prądów większych niż znamionowe



jako zabezpieczenie zwarciowe



jako dodatkowe zabezpieczenie zwarciowe

31) ZADANIA ODŁĄCZNIKÓW INSTALACYJNYCH:



załączanie i wyłączanie obwodów w stanie bezprądowym lub o prądach o niewielkiej
wartości



tworzy widoczną przerwe w obwodzie



tworzy bezpieczną przerwę w obwodzie

32) RODZAJE ROZŁĄCZNIKÓW INSTALACYJNYCH:



rozłączniki izolacyjne



rozłączniki drążkowe kołowe



drążkowe dociskowe



krzywkowe



Z bezpiecznikami



Bezpiecznikowe

33) CECHY STYCZNIKÓW:



Napęd elektromagnetyczny



Napęd służy do przestawienia styków ruchomych



W położeniu wymuszonym styki ruchome utrzymywane są tak długo jak długo działa
napęd – powrót pod wpływem działania sprężyny zwrotnej



Zwierne- o zestykach zwartych po zadzialaniu napędu (najczęściej stosowane)



Rozwierne- o zestykach otwartych po zadziłaniu napędu



Rozłączne- jako: zwierno –rozwierne, oraz rozwierno –zwierne

34) BUDOWA WYŁĄCZNIKA INSTALACYJNEGO:



Podstawa



Obudowa



Styki



Komora gaszeniowa



Zamek



Wyzwalacze napięciowe



Wyzwalacze nadprądowe przeciążeniowe- przekaźniki termobimetalowe



Wyzwalacze zwarciowe (elektromagnetyczne)

-jednoczłonowe bezzwłoczne
-dwuczłonowe zwłoczne i bezzwłoczne



Wyzwalacze napięciowe nadmiarowe(nadnapięciowe, wybijakowe)

35) OKREŚLIĆ FUNKCJĘ ZŁĄCZA, PRZYŁĄCZA I WLZ:



Złącze- jest elementem łączącym instalację elektryczną z zewnętrzną siecią
elektroenergetyczną. Umożliwia odłączanie instalacji od sieci zasilającej



WLZ- wewnętrzna linia zasilająca- realizacja zadziałania poszczególnych instalacji

odbiorczych i odbiorników, znajduje się za rozdzielnią główną



Przyłącze- miejsce wprowadzenia WLZ do budynku i miejsce wyprowadzenia
obwodów zasilających odbiorniki. (???????????????)

41) ZDEFINIOWAĆ POJĘCIE ROZDZIELNICY I SKLASYFIKOWAĆ
ROZDZIELNIE NISKIEGO NAPIĘCIA :



Rozdzielnia- zespół urządzen elektroenergetycznych składających się z aparatury

rozdzielczej, zabezpieczeniowej, pomiarowej, sterownikowej, i sygnalizacyjnej oraz z
szynami zbiorczymi do rozdziału energii elektrycznej



Rodzaje rozdzielni: tablicowe , skrzynkowe, szkieletowe, bezszkieletowe, szafowe

42) KLASY OCHRONNOŚCI STOSOWANE W INSTALACJACH
ELEKTRYCZNYCH:



0-ochrona przed porażeniem elektrycznym stanowi izolacja podstawowa.

Dopuszczane, gdy brak jednoczesnego kontaktu człowieka z uziemieniem i
potencjałem ziemi.



I- ochrona przeciwporażeniowa przed dotykiem pośrednim uzyskuje się stosując

zacisk ochronny PE lub PEN lub bezpośrednio z uziemieniem



II- ochrona przeciwporażeniowa zapewniona za pomoca izolacji-podwójnej lub

wzmocnionej- której uszkodzenie jest mało prawdopodobne



III- ochrona przeciwporażeniowa zapewniona przez zasilanie urządzeń z zakresu

napięciowego nie przekraczającego w danych warunkach napięcia granicznego
dopuszczalnego SELV i PELV

43) STOPNIE OCHRONY IP:

POSTĘP ??

CIAŁO

WODA

IP 00

Brak ochrony

Brak ochrony

Brak ochrony

IP 11

Wierzchem dłoni

>=50mm

Pionowe krople

IP 22

palcem

>=12,5mm

Natrysk wody

IP 33

Niebezpiecznym
narzędziem

>=2,5mm

Bryzgi wody

IP 44

Drutem

>=1mm

????? wody

IP 55

Drutem

???

Silna struga wody

IP 66

Drutem

pyłoszczelne

Krótkotrwałe ????

IP 7

IP 8

45) DOPUSZCZALNE SPADKI NAPIĘCIA W INSTALACJACH
ELEKTRYCZNYCH NN:

Oświetlenie

Ośw+siła i grzej Sła i grzej.

wlz

Un=<1kV
Głowna
rozdzielnia

2%
3%

2%
3%

3%
3%

Instalacja
odbioru

Wlz
Un=<1kV
Główna rozdziel.

2%
4%
5%

2%
4%
7%

3%
6%
9%

PRAKTYKA:



Złącze instalacji a odbiornik =< 4%



Licznik a odbiornik =< 3%



Rozruch lekki 33%



Rozruch ciężki i rzadki 15%



Rozruch ciężki i częsty 10%

52) NARYSOWAĆ UKŁADY POŁĄCZEŃ WYŁĄCZNIKA
RÓŻNICOWOPRĄDOWEGO W SIECIACH:



TN-C



TN-S



TT

54) NARYSOWAĆ UKŁADY POŁĄCZEN OGRANICZNIKÓW PRZEPIĘĆ:

57) SPOSOBY UKŁADANIA PRZEWODÓW:



Kable mogą być układane w ziemi w osłonach lub bez osłony po wierzchu na
ścianach, stropach , kanałach



W budynkach kable zawieszamy na ścianach, stropach, konstrukcjach itp. Na
odpowiednich uchwytach, względnie półkach, ewentualnie w specjalnych kanałach w
podłodze



Trasa kabla powinna uwzględniać:

- skrzyżowań i zbliżeń z innymi kablami i urządzeniami
- prowadzenie kabli przez pomieszczenia zagrożone wybuchem itp.
- Odprowadzenie ciepła z kabla do otoczenia
- Unikać zbliżeń do rurociągów??? Cieplnych
- Jak najmniej narażony na uszkodzenia mechaniczne
- Kable terenowe



W murach – estetyczny wygląd izolacji

59) CECHY I SPOSÓB WYKONANIA INSTALACJI ELEKTRYCZNYCH:

60) PRZEBIEG PROCESU PROJEKTOWANIA INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ:



Opracowanie dokumentacji projektowo-kosztorysowej



Uzyskanie wymaganych opinii, uzgodnień i sprawdzenie rozwiązań projektowych w
zakresie wynikającym z przepisów



Zapewnienie sprawdzenia projektu pod względem zgodności z polskimi normami i
przepisami



Koncepcja projektowa



Projekt budowlany



Projekt wstępny



Projekt techniczny

61)CECHY PROJEKTU WSTĘPNEGO:



Wymagane opinie i pozwolenia:

- zgodność w zakresie ochrony przeciwpożarowej
- warunki sanitarno-higieniczne
- bezpieczeństwo pracy
- ochrona środowiska



projekt budowlany



powinien zawierać kilka wariantów i analizę techniczo-ekonomiczną każdego z
nich



określa cele, program i wymagania w zakresie inwestycji



koncepcje rozwiązan technicznych

62)OBLICZENIA TECHNICZNE W PROJEKCIE WSTĘPNYM:

1. bilans mocy- wykaz mocy czynnej, biernej i pozornej( przed i po

kompensacji), zainstalowanej, szczytowej dla pracy normalnej i awaryjnej

2. obliczenia parametrów decydujące o doborze urządzeń- prądy

obciążeniowe, zwarciowe i inne wielkości

3. obliczenie natężenia oświetlenia- dla powierzchni i terenu
4. obliczenie zagrożeń piorunowych- określić współczynnik zagrożenia

piorunowego

5. zagrożenia dla elektryczności statycznej

63)ZAWARTOŚĆ PROJEKTU TECHNICZNEGO:



ogólna charakterystyka obiektu



charakterystyka procesu technologicznego i odbiorników energii elektrycznej



zasilanie obiektu i rozdział energii elektrycznej



instalacja siłowa



sterowanie, automatyka, sygnalizacja i blokady



oświetlenie wewnątrz i na zewnątrz



kompensacja mocy biernej



ochrona przeciwpożarowa, odgromowa,



kable, przewody, sposób układania



osprzęt

64)OBLICZENIA TECHNICZNE W PROJEKCIE:



bilans mocy- pozorna ,czynna bierna (przed i po kompensacji), zainstalowanej,

szczytowej, dla pracy normalnej i awaryjnej. Moc bierna podlegająca kompensacji.
Dla całego obiektu i poszczególnych rozdzielni->całego obiektu na podstawie
rozdzielni



dobór przekroju przewodów i kabli- typ liczba żył, przekrój, zestawione w tabeli



dobór łączników i zabezpieczeń-tabelka



obliczanie natężeń oświelteniowych



skuteczność od porażeń prądem elektrycznym

65) Wyjaśnij pojecia:

Akomodacja - zjawisko dostosowania się

oka

do oglądania przedmiotów znajdujących się w

różnych odległościach. Dostosowanie to polega na odpowiednim doborze ostrości

widzenia

.

Olśnienie - warunki widzenia powstałe na skutek niewłaściwego rozkładu, bądź zakresu
luminancji, bądź też występowania zbyt dużych kontrastów, powodujące uczucie przykrości i
niewygody, lub obniżenie zdolności rozpoznawania szczegółów, lub przedmiotów, lub oba te
wrażenia jednocześnie.

Widzenie fotopowe-widzenie dzienne, termin oznaczający pracę ludzkiego

narządu wzroku

w warunkach normalnych, czyli przy ilości

światła

wystarczającej do pełnego wykorzystania

możliwości

zmysłu

wzroku

. W praktyce widzenie fotopowe dotyczy przeważającej

większości sytuacji, w których pracuje ludzkie oko.

Widzenie skotopowe_(widzenie nocne, sklotopiczne) – termin oznaczający pracę ludzkiego

narządu wzroku

w warunkach skrajnie niekorzystnych, czyli przy znikomej ilości

światła

.

W odbieraniu bodźców świetlnych biorą wtedy udział wyłącznie

pręciki

, natomiast

czopki

są

zupełnie nieaktywne. Podczas widzenia skotopowego człowiek widzi świat pozbawiony

barw

, czyli np. taki jak na czarno-białym filmie. Możliwe jest wtedy wyłącznie rozróżnianie

stopnia jasności elementów otoczenia,

Widmo monochromatyczne- widmo o jednej długości fali

Widmo ciągłe- zawiera wszystkie długości fal. ma postać ciągłego obszaru lub szerokich
pasów (widmo o składowych, występujących w sposób ciągły wzdłuż skali częstotliwości).
Widmo takie jest emitowane przez ciała w stanie stałym.

widmo złożone - ?

Bryła fotometryczna - jest to powierzchnia zamknięta utworzona przez zbiór punktów, z
których każdy jest zakończeniem odcinka o wspólnym początku w środku optycznym oprawy
(źródła światła), a których długość i kierunek odpowiada w pewnej skali wartości światłości
oprawy (źródła) w danym kierunku.

Komentarz:
Bryła fotometryczna jest obiektem trójwymiarowym, którego kształt informuje o
możliwościach oświetlania obiektów położonych w różnych częściach przestrzeni. Przykład

bryły fotometrycznej świetlówki liniowej pokazuje rysunek. Z racji swojej trójwymiarowej
postaci bryła fotometryczna jest rzadko wykorzystywana jako charakterystyka geometrii
świecenia oprawy oświetleniowej. Najczęściej używa się krzywych płaskich będących
przekrojem bryły fotometrycznej płaszczyzną przechodząca przez jej oś optyczna.

Współczynnik odbicia ρ określany jest jako stosunek światła odbitego w

danym kierunku J

r

do natężenia światła padającego J

0

; definicja ta rozciąga się na

światło spolaryzowane (dla azymutu polaryzacji równoległego i prostopadłego do

płaszczyzny padania):


Współczynnik przepuszczania – teoria



Definicja słownikowa [3] mówi, że współczynnik przepuszczania danego ośrodka to stosunek
strumienia energetycznego lub świetlnego przepuszczonego do strumienia padającego w
danych warunkach. Nie ma tu większych problemów, gdy w grę wchodzi promieniowanie o
jednej długości fali (monochromatyczne), ale sprawa się komplikuje, gdy rozważymy cały
kompleks promieniowań tworzących światło widzialne, a odbieranych w sposób równie
złożony przez oko ludzkie. Możliwych kombinacji jest tu dosłownie nieskończoność, więc ze
względu na konieczność porównywania wyników obiektywnych pomiarów należy
zdecydować się na jeden z dostępnych iluminatów (znormalizowanych źródeł światła) i jeden
z modeli opisujących sposób widzenia człowieka. W przypadku miernika dedykowanego do
szyb samochodowych wybrano iluminant A o krzywej rozkładu opisanej równaniem
promiennika Plancka o temperaturze 2856 K i odbiornik o krzywej czułości odpowiadającej
znormalizowanemu oku ludzkiemu opisanemu funkcją czułości dla obserwatora normalnego
(CIE 1931).

66. Zdefiniować pojęcia:

strumień świetlny - - całkowita moc światła emitowanego z danego źródła. Wielkość tą
wyprowadza się ze strumienia energetycznego (moc wysyłana, przenoszona lub przejmowana
w postaci promieniowania tzw. moc promienista), na podstawie stopnia jego oddziaływania
na oko obserwatora normalnego (odniesieniowego).

Strumień świetlny - oznaczany literą Φ parametr określający całkowitą moc światła
emitowanego z danego źródła, przechodzącego przez wybraną powierzchnię. Wielkość tę
określa się na podstawie stopnia jego oddziaływania na oko obserwatora normalnego
(odniesieniowego).

Jednostka miary strumienia świetlnego to lumen.

światłość - iloraz strumienia świetlnego , wysyłanego przez źródło w elementarnym kącie
przestrzennym w zawierającym dany kierunek, do wartości tego elementarnego kąta.

luminancja - w określonym kierunku, w punkcie powierzchni źródła albo odbiornika
promieniowania) jest to iloraz strumienia świetlnego wychodzącego, padającego lub
przenikającego przez elementarne pole powierzchni, otaczające rozpatrywany punkt i
rozchodzącego się w określonym stożku obejmującym ten kierunek, przez iloczyn kąta
przestrzennego tego stożka i rzutu prostokątnego elementarnego pola na płaszczyznę
prostopadłą do tego kierunku. Luminancja odzwierciedla ilość światła, która jest widziana
przez obserwatora:

lub

gdzie I jest światłością, a S' powierzchnią pozorną świecącej powierzchni widzianą przez
obserwatora.

natężenie oświetlenia - - iloraz strumienia świetlnego padającego na elementarną
powierzchnię S, zawierającą dany punkt, do wartości tej elementarnej powierzchni:




skuteczność świetlna (źródła światła) - iloraz emitowanego strumienia świetlnego do zużytej
mocy

Skuteczność świetlna (wydajność świetlna) określa stosunek strumienia świetlnego
emitowanego przez określone źródło światła do pobieranej przez nie energii w jednostce
czasu.

Równomierność oświetlenia
Równomierność oświetlenia (d) na danej płaszczyźnie wyznacza się jako iloraz najmniejszej
zmierzonej wartości natężenia oświetlenia występującej na danej płaszczyźnie (E

min

) do

średniego natężenia oświetlenia na tej płaszczyźnie (E

śr

): d = E

min

/E

śr

, gdzie:

E

śr

= (E

1

+ E

2

+ ...+ E

n

) / n; n - liczba punktów pomiarowych;

E

1

÷ E

n

- wyniki pomiarów w kolejnych punktach pomiarowych.

Dla czynności ciągłych przyjmuje się, że równomierność oświetlenia na płaszczyźnie
roboczej powinna wynosić co najmniej 0,65.
Dla czynności dorywczych oraz na klatkach schodowych i korytarzach przyjmuje się, że
równomierność oświetlenia powinna wynosić co najmniej 0,4.

69. Charakterystyki

Żarówka, elektryczne źródło światła, w którym ciałem świecącym jest rozżarzony na skutek
przepływu prądu, zazwyczaj do temperatury ok. 2500-3000 K drut z trudno topliwego
materiału (pierwotnie grafit, obecnie wolfram) umieszczony w bańce szklanej wypełnionej
mieszaniną gazów szlachetnych (np. argon z 10-procentową domieszką azotu). Widmo
światła emitowanego przez żarówkę jest ciągłe, a maksimum natężenia przesunięte w stronę
czerwieni względem światła słonecznego. Sprawność żarówki wynosi ok. 4%.

Lampa halogenowa to rodzaj elektrycznego źródła światła. Jest to żarówka gazowana z
żarnikiem wolframowym, wypełniona gazem szlachetnym z niewielką ilością halogenu
(fluorowca, np. jodu), który regeneruje żarnik przeciwdziałając jego rozpylaniu, a tym samym
ciemnieniu bańki od strony wewnętrznej.

Halogen tworzy związek chemiczny z wolframem (parami wolframu w bańce i na ściankach
bańki), związek ten krąży wraz z gazem w bańce w temperaturze panującej blisko żarnika
rozpada się na wolfram i jod. W rezultacie tej reakcji następuje przenoszenie cząstek
wyparowanego wolframu z bańki na żarnik. Proces ten nazywa się halogenowym cyklem
regeneracyjnym. Występowanie tego cyklu pozwala zwiększyć temperaturę żarnika do około
3200 K, zatem żarówki halogenowe cechują się wyższymi skutecznościami świetlnymi w
porównaniu do zwykłych lamp żarowych (do 18 lumenów/wat).

Podane temperatury pracy żarnika odnoszą się do standardowych lamp dla których
przewidziano średni czas pracy 1000 godzin. Czasami, w sytuacjach gdy wymagane jest
uzyskanie światła bardziej zbliżonego do światła dziennego, stosuje się żarówki pracujące z
wyższą temperaturą żarnika, trwałość tych lamp jest znacznie niższa.

Zaletą lamp halogenowych są niewielkie rozmiary, brak konieczności stosowania układów
zapłonowych, szybki zapłon, niewielkie straty strumienia świetlnego w okresie eksploatacji
oraz wysoki poziom wskaźnika oddawania barw. Wadą jest niewielka skuteczność i trwałość
w porównaniu do lamp wyładowczych czy diod LED.

Świetlówka - lampa fluorescencyjna - odmiana lampy wyładowczej, w której światło
emitowane jest przez luminofor wzbudzony przez promieniowanie powstałe wskutek
wyładowania elektrycznego w rurze wypełnionej gazem.

Konstrukcja
Jest to lampa elektryczna mająca najczęściej kształt rury, pokrytej od wewnątrz luminoforem
wypełniona parami rtęci i argonu, w której źródłem świecenia jest promieniowanie widzialne
emitowane przez warstwę luminoforu pokrywającego wewnętrzną powierzchnię rury.
Wyładowania zachodzące pomiędzy elektrodami wolframowymi zabudowanymi na końcach
rury wytwarzają promieniowanie w zakresie widma niewidzialnego (promieniowanie
ultrafioletowe) 254 nm. Odpowiednio dobrane luminofory przetwarzają to promieniowanie na
promieniowanie widzialne o pożądanej barwie światła (dzienne, chłodnobiałe, białe lub
ciepłobiałe).
Poza świetlówkami prostymi (liniowymi) istnieją jeszcze świetlówki kołowe, U-kształtne
oraz świetlówki kompaktowe (tzw. żarówki energooszczędne) zintegrowane z układem
zapłonowym i stabilizującym. Świetlówki takie mogą być montowane w miejsce
tradycyjnych żarówek.
Do zapłonu krótkich świetlówek może wystarczyć zwykłe napięcie sieciowe, dla większości
dłuższych świetlówek napięcie sieciowe jest za małe do wywołania wyładowania
elektrycznego w rurze świetlówki, dlatego stosuje się układ zapłonowy.

Po załączeniu napięcia przez obwód elektryczny złożony z dławika L, katody świetlówki
prawej, zapłonnika i katody lewej płynie prąd o niewielkim natężeniu ograniczany przez
bardzo duży opór zapłonnika (neonówki o specyficznej konstrukcji zawierającej w swoim
wnętrzu także normalnie rozwarty styk bimetalowy). Jarzący się neon nagrzewa blaszkę

bimetalu, która wyginając się zwiera styk. Powoduje to zwarcie neonówki i wywołuje
przepływ prądu ograniczonego jedynie przez dławik L i rezystancję katod świetlówki.
Następuje rozgrzewanie się katod wykonanych z drutu oporowego, co dodatkowo zmniejsza
napięcie zapłonu. W tym czasie bimetal startera stygnie i powracając do stanu pierwotnego
rozwiera obwód elektryczny. Gwałtowna zmiana prądu przepływającego przez dławik
wytwarza siłę elektromotoryczną samoindukcji o wartości kilkuset woltów, która dodając się
do napięcia sieci wywołuje przez krótką chwilę wysokie napięcie między katodami, które
może doprowadzić do wyładowania w gazie. Jeśli tak się stanie to po wyładowaniu, dzięki
dławikowi, napięcie obniża się do poziomu napięcia w sieci. Jego wysokość jest
wystarczająca do podtrzymania wyładowania ale za mała do nagrzania blaszki bimetalu. Jeśli
nie nastąpi zapłon świetlówki to proces powtarza się od nowa, aż do skutku.

Kondensator C służy do kompensacji mocy biernej pobieranej przez dławik co powoduje
zwiększenie współczynnika mocy i obniżenie mocy pobieranej przez układ z sieci; zmniejsza
też iskrzenie na styku bimetalu.

Zalety świetlówki w porównaniu z żarówką [edytuj]
wytwarza znacznie mniej ciepła
wyższa skuteczność świetlna (do 80 lm/W)
dłuższy czas pracy (ok. 8000 h)
mniejsza zależność strumienia świetlnego od napięcia zasilającego
można wytwarzać świetlówki o różnych temperaturach barwowych
mniejsza luminacja

Wady (głównie przy stosowaniu magnetycznego układu stabilizacyjno-zapłonowego) [edytuj]
wymaga skomplikowanych opraw z dodatkowym wyposażeniem (statecznik i zapłonnik)
wydajność świetlna lampy zależna jest od temperatury otoczenia
większy niż u żarówek spadek żywotności przy dużej częstości włączeń
tętnienie strumienia świetlnego powodujące zjawisko stroboskopowe
utrudniony zapłon przy obniżonym napięciu oraz w niskiej temperaturze
niski współczynnik mocy (ok. 0,5) powodujący konieczność stosowania kondensatorów
kompensujących
zawierają rtęć, która jest silną trucizną - mogą być niebezpieczne po stłuczeniu

Lampa rtęciowa (pot. rtęciówka, żarówka rtęciowa, LRF - Lampa Rtęciowa Fluorescencyjna
- oznaczenie stosowane przez firmę polamp, HQL - oznaczenie stosowane przez firmę osram,
HPL - oznaczenie stosowane przez firmę philips), jest to źródło światła w którym powstaje
ono dzięki wyładowaniu elektrycznemu w parach rtęci. Zbudowana jest z zewnętrznej bańki
szklanej najczęściej pokrytej luminoforem (kiedyś produkowano lampy bez luminoforu np
polamp LR lub osram HQA, lecz ze względu na słabą jakość światła - brak rozróżniania
kolorów w ich świetle, gorszą skuteczność świetlną oraz emisję promieniowania uv nie są
obecnie produkowane) w której umieszczona jest mniejsza rurka - jarznik. Jest on wypełniony
argonem, zawiera niewielką ilość rtęci oraz elektrody pomiędzy którymi następuje
wyładowanie. Do działania lampy rtęciowej konieczny jest statecznik. Wykonuje się również
lampy rtęciowe, nie wymagające statecznika, zamiast niego posiadają one żarnik podobny do
tego w tradycyjnej żarówce włączony szeregowo z jarznikiem (jako zamiennik tradycyjnej
żarówki, zwane najczęściej żarówkami rtęciowymi). Lampy rtęciowe ustępują skutecznością
świetlną jedynie lampom sodowym i metalohalogenkowym, które są nowocześniejszą
odmianą lamp rtęciowych. Stosuje się je w oświetleniu zewnętrznym, hal przemysłowych
oraz magazynów. Występuje u nich zjawisko stroboskopowe, podobnie jak u świetlówek.

Produkuje się lampy rtęciowe o mocach od 50 W do 1000 W a dawniej nawet 2000 W.
Lampy zwykłe mają sprawność od 50 do 60lm/W, a rtęciowo-żarowe 17-25 lm/W.

Obecnie w Polsce produkuje się lampy o mocach:
rtęciowe:
50 W
80 W
125 W
250 W
400 W
700 W
1000 W

rtęciowo-żarowe:
160 W
250 W
500 W

lampa rtęciowo-żarowa

- lampa zawierająca w tej samej bańce rurkę wyładowczą

wysokoprężnej lampy rtęciowej oraz skrętkę lampy żarowej, połączone szeregowo.

Lampa sodowa (pot. sodówka, Wysokoprężna Lampa Sodowa - WLS) - lampa wyładowcza,
w której środowiskiem wyładowczym są pary sodu. Ze względu na ciśnienie par sodu w
jarzniku dzielone są na nisko- i wysokoprężne. Dają charakterystyczne pomarańczowe
światło. Pierwsze lampy sodowe skonstruowano w 1935 roku. Obecnie są powszechnie
stosowane w oświetleniu zewnętrznym i uprawie roślin. Ze względu na oszczędność energii i
mniejszą zawartość toksycznej rtęci praktycznie zastąpiły stosowane wcześniej lampy
rtęciowe.

Niskoprężne lampy sodowe
W lampach sodowych niskoprężnych jarznik jest wykonany z długiej szklanej rury wygiętej
w kształt litery U. W jarzniku znajduje się metaliczny sód oraz gaz pomocniczy (mieszanina
neonu i argonu).

Do zasilania lamp sodowych niskoprężnych stosuje się najczęściej transformatory o dużej
reaktancji rozproszenia, zapewniające wysokie napięcie w czasie zapłonu i ograniczenie jego
wartości w czasie normalnej pracy. Po załączeniu lampy na napięcie rozpoczyna się
wyładowanie w gazie pomocniczym i dopiero po odparowaniu sodu wyładowanie w parach
sodu staje się dominujące. Pełną wydajność świetlną uzyskują po kilku minutach.

Budowane są o mocy znamionowej nie przekraczającej 200 W. Osiągają skuteczność świetlną
do 180 lm/W, największą spośród praktycznie stosowanych, sztucznych źródeł światła.
Niestety monochromatyczne, żółto-pomarańczowe światło, o bardzo złych właściwościach
oddawania barw, praktycznie ograniczyło ich zastosowanie do oświetlenia autostrad, dróg
szybkiego ruchu i tuneli, przy których nie odbywa się ruch pieszy. Trwałość do 16 000 h.

Lampy sodowe wysokoprężne, w których źródłem światła jest jarznik (wykonany zazwyczaj
z materiału ceramicznego) zawierający sód, rtęć oraz gaz pomocniczy (ksenon) o ciśnieniu
ok. 2 kPa.

Wyładowanie zaczyna się w ksenonie. Dopiero po odparowaniu sodu i rtęci, wyładowanie w
parach tych metali jest decydujące w wytwarzaniu strumienia świetlnego. Ciśnienie par metali
w czasie pracy wynosi ok. 2 MPa. Ze względu na to, że do zainicjowania wyładowania w
ksenonie potrzebne jest wysokie napięcie konieczne jest stosowanie specjalnych opraw z
zapłonnikiem i statecznikiem do ograniczania prądu roboczego.

Lampy te dają barwę światła żółto-złocistą lub różową czy pomarańczową, a wydajność
(skuteczność) ich wynosi 80 - 140 lm/W. Budowane są o mocy znamionowej od
kilkudziesięciu do 1000 W, a trwałość w zależności od ich konstrukcji jest równa 10 000 - 24
000 h.

Dzięki lepszemu oddawaniu barw (Wskaźnik oddawania barw mieści się w granicach 22-75)
mają szersze zastosowanie od lamp niskoprężnych. W świetle lamp sodowych wzrasta ostrość
widzenia w kurzu i mgle, stąd są one bardzo dobrym źródłem do oświetlania arterii
komunikacyjnych, placów i terenów otwartych.

lampa metalohalogenkowa – lampa wyładowcza w której światło powstaje dzięki
wyładowaniu elektrycznemu w mieszaninie par rtęci, argonu oraz halogenków metali
(niekiedy również innych gazów szlachetnych oraz bromu lub jodu). Gazy te są pod wysokim
ciśnieniem - lampa jest wysokoprężna. Składa się z ceramicznego lub kwarcowego jarznika
oraz zewnętrznej bańki szklanej, która może być pokryta powłoką rozpraszającą światło i
zatrzymuje promieniowanie UV. Do działania lampy metalohalogenkowej potrzebny jest
specjalny układ zapłonowy. Lampy te charakteryzują się wysoką skutecznością świetlną (65-
115 lm/W podobną jak lampy sodowe), długą żywotnością (od 7500 do 20 000 godzin) oraz
dobrym oddawaniem barw - wskaźnik CRI powyżej 80 (przy czym można uzyskać
temperaturę barwową od 3000K do 20 000K w zależności od zastosowanej mieszaniny),
dlatego stosuje się je zarówno w oświetleniu wewnętrznym (np. w sklepach, zakładach
przemysłowych, halach sportowych), jak i zewnętrznym zwłaszcza do iluminacji obiektów
architektonicznych, oświetlania stacji benzynowych oraz plakatów reklamowych -
billboardów. Mają również zastosowanie w akwarystyce szczególnie morskiej. Ze względu na
szerokie zastosowanie dostępne są lampy o wielu mocach oraz rodzajach trzonków np. G8.5,
G12, RX7S, E27, E40.

70 Krzywa rozsyłu

Wykres światłości
Aby przedstawić, jaki rozsył światła posiada oprawa (czasami również źródło światła),
dokonywane są pomiary jej światłości w różnych kierunkach. Po przeliczeniu uzyskanych
wyników na wartości, jakie uzyskałoby się przy zastosowaniu źródeł światła o łącznym
strumieniu 1000 lm, tworzona jest krzywa światłości oprawy. Przeliczenie na 1000 lm
umożliwia porównanie krzywych światłości tworzonych dla opraw z różnymi źródłami
światła.

Wykres podaje rozsył światłości oprawy w dwóch płaszczyznach:
w płaszczyźnie pionowej przechodzącej przez wzdłużną oś oprawy, płaszczyzny C90-C270,
w płaszczyźnie prostopadłej do osi oprawy, płaszczyzny C0-C180.
Określa się je, jak na rysunku poniżej.












Rys. Podział oprawy według płaszczyzn C0 - C180, C90 - C270 oraz kątów .

Jeżeli oprawa jest obrotowo-symetryczna, to rozsył światłości podawany jest tylko w jednej
płaszczyźnie C. Natomiast w przypadku oprawy o rozsyle niesymetrycznym, podawane są
wartości światłości w płaszczyznach C w kątach co 30° , a nawet co 15°. Wykres światłości
dostarcza podstawowej informacji o kształcie rozsyłu światłości oprawy. Może on być
podany również w postaci wartości liczbowych.

67 Układy zasilania lamp

fluoroscencyjna - układ standardowy

fluoroscencyjna - układ szeregowy

Świetlówka zasilana napięciem przemiennym o częstotliwości 50 Hz gaśnie
i zapala się 100 razy w ciągu sekundy. Oko ludzkie nie reaguje na tak szybkie zmiany
strumienia świetlnego. Części wirujące maszyn mogą jednak wydawać się przy
oświetleniu takim światłem nieruchome lub też można odnieść wrażenie, że obracają się ze
znacznie mniejszą prędkością kątową. Jest to tzw. zjawisko stroboskopowe. Dla
zmniejszenia niepożądanego zjawiska stroboskopowego stosuje się współpracę dwóch lub
więcej świetlówek w takich układach, aby w momencie gaśnięcia jednej świetlówki, druga
świeciła, dając możliwie duży strumień świetlny. W rezultacie zmniejszają się znacznie
wahania strumienia świetlnego w czasie i zjawisko stroboskopowe staje się praktycznie
niezauważalne. Rezultat ten uzyskuje się, dzięki zasilaniu co najmniej dwóch świetlówek

napięciem przesuniętym w fazie [6].

68 układy zasilania lamp wyładowczych

Lampy rtęciowe i rtęciowo – żarowe

Lampy z halogenkami metalu i niskoprężne lampy sodowe