BUDOWA UKŁADU KRĄŻENIA

SSAKÓW NA PRZYKŁADZIE

CZŁOWIEKA

UKŁAD KRĄŻENIA

Układ krążenia składa się z

układu krwionośnego

i

układu chłonnego

W skład układu krwionośnego wchodzą:

 serce
 naczynia
 krew

W skład układu chłonnego wchodzą:

 narządy limfatyczne, czyli chłonne

 grasica
 grudki limfatyczne
 węzły limfatyczne
 śledziona
 (u ptaków występuje dodatkowo kaletka Fabrycjusza)

 naczynia limfatyczne
 limfocyty
 uwalniane przez limfocyty immunoglobuliny i cytokiny oraz inne czynniki
uwalniane przez inne komórki układu immunologicznego

UKŁAD KRĄŻENIA

FUNKCJE

 rozprowadzanie krwi w organizmie

 dostarczanie tkankom i narządom substancji odżywczych, tlenu i wody

 odprowadzanie produktów przemiany materii

 pośredniczy, np. przez transport hormonów, w regulacji czynności poszczególnych
narządów całego organizmu

 odgrywa dużą rolę w regulacji temperatury ciała

 śródbłonek wyścielający układ krążenia jest miejscem wielu ważnych przemian
metabolicznych warunkujących w ten sposób zachowanie homeostazy wewnątrzustrojowej,
np.



czynne hamowanie krzepliwości krwi

 regulacja napięcia ściany naczyń krwionośnych poprzez produkcje i wydzielanie różnych czynników

 regulacja procesów zapalnych i immunologicznych w ustroju, głównie za pośrednictwem cytokin

UKŁAD KRĄŻENIA

SCHEMAT UKŁADU

KRWIONOŚNEGO

Krew krąży w zamkniętym układzie naczyń
krwionośnych dzięki regularnej czynności
pompującej mięśnia sercowego

.

Z serca przepływa pod zwiększonym
ciśnieniem w obrębie grubościennych
naczyń, zwanych

TĘTNICAMI

, a do serca

wraca pod zmniejszonym ciśnieniem w
obrębie naczyń, zwanych

ŻYŁAMI

.

Ściany tętnic i żył, z wyjątkiem małych
żyłek, są nieprzepuszczalne i na obwodzie
łączą się z siecią naczyń włosowatych.

Cienka ściana naczyń włosowatych pozwala
na wymianę płynów i gazów między krwią a
przestrzenią zewnątrznaczyniową.

Naczynia chłonne łączą się z dużymi
naczyniami żylnymi w okolicy serca

SERCE

(cor)

Serce jest centralnym narządem układu krążenia, którego regularna skurczowa

czynność warunkuje rozprowadzanie krwi w organizmie

Serce leży w śródpiersiu w worku osierdziowym, zawieszone na dużych naczyniach, które

odgrywają istotną rolę w utrzymaniu jego położenia

OSIERDZIE

(pericardium)

stanowi układ błon surowiczych
spełniających czynności osłonkowo-
ślizgowe i składa się z dwóch warstw:

1. wewnętrznej –

osierdzie surowicze

(pericardium serosum)

2. zewnętrznej –

osierdzie włókniste

(pericardium fibrosum); zapobiega
ono nadmiernemu rozszerzaniu się
serca

SERCE

(cor)

Wnętrze serca podzielone
jest na cztery jamy:

 dwa przedsionki
 dwie komory

Ściana serca składa się z
trzech warstw:

 wsierdzia
 śródsierdzia
 nasierdzia

Szkielet serca zbudowany jest z tkanki łącznej właściwej zbitej i składa się z:

 przegrody błoniastej
 pierścieni włóknistych

(do pierścieni przyczepiają się zastawki serca i wielkich pni

tętniczych oraz włókna mięśnia sercowego)

 trójkątów włóknistych

SERCE

(cor)

ŚCIANA

Osierdzie surowicze

Osierdzie włókniste

Nasierdzie

Jama osierdzia

Śródsierdzie

Wsierdzie

ŚRÓDSIERDZIE:



jest najgrubszą warstwą ściany

serca
 wydłużone komórki mięśniowe
poprzecznie prążkowane
 wyróżnia się warstwy mięśniowe
wspólne oraz własne dla
przedsionków i komór

WSIERDZIE:



całkowicie wyściela powierzchnię

wewnętrzną przedsionków i komór
oraz powierzchnię zastawek, strun
ścięgnistych i mięśni
brodawkowatych
 wyróżnia się w nim trzy warstwy
odpowiadające warstwom ściany
tętnic

NASIERDZIE

Stanowi blaszkę trzewną
osierdzia surowiczego

JAMA OSIERDZIA

Jest to niewielka przestrzeń
wypełniona niewielka ilością
płynu

Ściana mięśniowa każdej części serca jest w różnym stopniu
rozwinięta, zależnie od wielkości wykonywanej pracy:

 najcieńsza jest w przedsionkach (praktycznie nie tłoczy
krwi przez naczynia)
 najgrubsza i najmocniejsza jest ściana komory lewej (tłoczy
krew do dużego obiegu)
 pośrednią grubość posiada ściana komory prawej (małe
krążenie)

SERCE

(cor)

ZASTAWKI

W sercu, zastawki nadają krwi kierunek przepływu z przedsionków do komór

i z komór do tętnic

Szerokie ujścia przedsionkowo-komorowe zamykają

zastawki płatowe

, a w

węższych ujściach tętniczych znajdują się zastawki

półksiężycowate

Zastawka dwudzielna,

mitralna

(przedsionkowo-komorowa

lewa)

Zastawka trójdzielna
(przedsionkowo-komorowa
prawa)

Zastawka półksiężycowata
aorty

Zastawka półksiężycowata
tętnicy płucnej

KOMORA

LEWA

KOMORA
PRAWA

Węzeł zatokowo-przedsionkowy

Węzeł przedsionkowo-komorowy

Pęczek Hisa

Włókna
Purkiniego

SERCE

(cor)

UKŁAD PRZEWODZĄCY

Automatyzm serca polega na tym, że bodźce do skurczu mięśnia nie pochodzą z

zewnątrz, lecz powstają w samym sercu

i dlatego serce kurczy się rytmicznie nawet po zupełnym wyosobnieniu z organizmu,

gdy nie łączy się z nim już nerwami i naczyniami

W prawidłowych warunkach impuls
powstaje w

węźle zatokowym

i

narzuca rytm całemu sercu

Zależnie od ośrodka wyróżniamy:

1. Rytm zatokowy z

ośrodka pierwszorzędowego

(w węźle zatokowym)

2. Rytm przedsionkowy z

ośrodka

drugorzędowego

(w węźle przedsionkowo-

komorowym)

3. Rytm komorowy z

ośrodka trzeciorzędowego

(w pęczku Hisa z włóknami Purkiniego)

SERCE

(cor)

UNACZYNIENIE

Mięsień sercowy ma bardzo bogate unaczynienie (naczynia wieńcowe)

Żyła główna górna

Żyła główna dolna

Pień płucny

Żyła sercowa prawa

Żyła sercowa lewa

Tętnica wieńcowa prawa

Tętnica wieńcowa lewa

NACZYNIA KRWIONOŚNE

Ściany tętnic i żył składają się zawsze z trzech warstw:

1. Przydanka

(warstwa zewnętrzna) – bardzo cienka, składa się z tkanki łącznej, zawierającej

elementy nerwowe

2. Warstwa mięśniowa

(środkowa) – najgrubsza

3. Śródbłonek

(warstwa wewnętrzna)

TĘTNICA

ŻYŁA

KAPILARA

tętniczka

żyłka

zastawka

NACZYNIA KRWIONOŚNE

TĘTNICA

ŻYŁA

NACZYNIA KRWIONOŚNE

TYPY POŁĄCZEŃ SIECI NACZYŃ WŁOSOWATYCH

SIEĆ KAPILARNA ZWYKŁA

SIEĆ DZIWNA

UKŁAD WROTNY

pęcherzyki płucne

wątroba

nerki