Strona studentów WSEI

wsei.waw.pl

MIĘDZYNARODOWE PRZEPŁYWY

KAPITAŁÓW

Spis treści

Wstęp ............................................................................................................ 3

1. Wprowadzenie

1.1 Znaczenie terminu kapitał ....................................................................... 4

1.2 Przyczyny krążenia kapitału po świecie .................................................. 4

1.3 Plusy i minusy przepływu kapitałów ........................................................ 4

2. Podział przepływu kapitałów

2.1 Ze względu na czas .................................................................................. 5

2.2 Ze względu na cel .................................................................................... 6

2.3 Formy BIZ 10

2.4 Korzyści płynące z BIZ .......................................................................... 10

2.5 Zjawiska negatywne ............................................................................... 11

2.6 Przyczyny inwestycji zagranicznych ....................................................... 11

3. Kredyty i pożyczki ............................................................................................... 13

4. Zakończenie ....................................................................................................... 15

5. Bibliografia .......................................................................................................... 16

Wstęp

2

Kapitał w rozwoju cywilizacji jest jednym z najważniejszych czynników, który sprawia,

że cywilizacja ciągle się rozwija. W czasach, w których odległość nie wpływa już

znacząco na podejmowanie decyzji inwestycyjnych, przedsiębiorca może wybierać

najkorzystniejsze dla siebie warunki i miejsca na prowadzenie interesów. Te i wiele

innych czynników powodują, że podejmowane przez inwestorów inwestycje

zaczynają mieć charakter międzynarodowy, a inwestorzy chętniej inwestują poza

granicami swego kraju, wykorzystując panujące korzystniejsze niż u siebie warunki

dla przeprowadzanego przedsięwzięcia oraz alokacji kapitałów.

W pracy tej znajdują się informacje o tym, co decyduje o wyborach inwestorów, gdzie

chętnie inwestują, czemu przemieszczają swój kapitał. Na przykładzie Polski

omówiona zastała kwestia Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych, ich plusów i

minusów, korzyści i zagrożeń.

W pierwszym rozdziale pracy znajdą się kluczowe pojęcia związane z przepływem

kapitału.

Kolejny rozdział zawiera istotne informacje dotyczące Bezpośrednich Inwestycji

Zagranicznych, omówione zostają motywy inwestorów, którzy kierują swój kapitał do

innych krajów. Korzyści, jakie osiągają obydwie strony, ale również zagrożenia i

negatywne strony.

W rozdziale trzecim poruszona zostaje sprawa kredytów i pożyczek w ujęciu

międzynarodowym (globalnym).

1. Wprowadzenie

3

1.1 Znaczenie terminu KAPITAŁ

KAPITAŁ są to wszelkiego rodzaju środki i zasoby pieniężne, aktywa finansowe,

majątek, który może przynosić jego właścicielowi dochód. Są to wszystkie środki,

które dobrze zainwestowane dają pożądany dochód. Kapitał powstaje w krajach, w

których społeczeństwo wytwarza więcej aniżeli konsumuje. Kapitał najpierw się

gromadzi a później inwestuje.

1.2 Przyczyny krążenia kapitału po świecie

Kapitał nieustannie krąży po świecie głównie z powodu chęci uzyskania większych

dochodów, braku możliwości korzystnego ulokowania wolnego kapitału we własnym

kraju, tańszej siły roboczej - to tylko niektóre z przyczyn.

Dochodzą do tego różnego rodzaju zachęty typu ulg podatkowych, zwolnień celnych,

sprawniejszy lub prostszy system podatkowy, odpowiednia lokalizacja np. pod

budowę nowej fabryki i wiele innych.

Dzięki postępowi technicznemu związanemu z komputeryzacją i przesyłaniem

informacji (rozwój telekomunikacji, łączności, Internetu) świat jest globalną wioską i

nie ma problemów z przepływem kapitałów pomiędzy krajami i lokowaniu go w

dowolnej części świata.

1.3 Plusy i minusy przepływu kapitałów.

Krążący po świecie kapitał ma swoje plusy i minusy. Z punktu widzenia inwestora

niewątpliwym plusem jest to, że nie jesteśmy ograniczeni w inwestycjach.

Inwestujemy gdzie chcemy, w co chcemy, na ile chcemy. Do wyboru mamy cały

świat.

Z punktu widzenia przyjmującego inwestycję minusem jest, że tak szybko jak kapitał

napłynął, równie dobrze może odpłynąć z naszego kraju (głównie chodzi tu o

inwestycje portfelowe i spekulacyjne). Ponadto dopuszczone na zbyt dużą skalę

mogą grozić gospodarce niemożliwymi do przewidzenia ruchami kapitału.

2. PODZIAŁ PRZEPŁYWU KAPITAŁÓW:

4

Międzynarodowe przepływy kapitału występują w różnych formach, ale

najistotniejsze dla gospodarki krajów uznać możemy następujące formy migracji

kapitału w skali międzynarodowej:

- zagraniczne inwestycje bezpośrednie
- zagraniczne inwestycje portfelowe
- kredyty międzynarodowe i pożyczki

Ze względu na czas (na jaki następuje wywóz lub przywóz kapitału)

Krótkoterminowe – jest to zainwestowanie kapitału na okres nie przekraczający 1 roku. Jego wadą

jest to, że niesie ze sobą ryzyko destabilizacji gospodarki kraju, do którego trafia. Inwestycją taką

może być zakup krótkoterminowych papierów wartościowych, akcji i obligacji w celach osiągnięcia

szybkiego zysku poprzez spekulowanie. Inwestycją taką jest także udzielanie krótkoterminowych

kredytów i pożyczek.

BIZ W POLSCE KRÓTKOTERMINOWE W mln USD

0

1 000

2 000

3 000

4 000

5 000

6 000

7 000

8 000

9 000

10 000

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Wykres 1. Zagraniczne inwestycje krótkoterminowe w Polsce w mln USD (Źródło NBP)

b) Średnioterminowe

– od 1 do 3 lat i od 1 do 5 lat

c) Długoterminowe

– powyżej 5 lat (najczęściej do nich należą inwestycje

bezpośrednie, zakup pakietu większościowego akcji w celu zarządzania

przedsiębiorstwem)

2.2. Ze względu na cel

Bezpośrednie Inwestycje zagraniczne są to inwestycje w majątek min. budowa sieci

hipermarketów, rozwijanie przemysłu, rozwój transportu, telekomunikacji jak i

inwestowanie w banki, ubezpieczenia, pośrednictwo finansowe.

5

Początki działalności firm zagranicznych na terenie Polski przypadają na 1976 r.

Najpierw firmy te zwane były "polonijnymi", z uwagi na początkowe priorytety dla

zagranicznych rodaków, potem - zagranicznymi przedsiębiorstwami drobnej

wytwórczości. Jednak otwarcie polskiej gospodarki dla inwestorów zagranicznych

przypada na lata 1986-1988. Okres ten charakteryzował rozwój tzw. joint ventures,

które stanowiły spółki mieszane wyłącznie z przedsiębiorstwami państwowymi, w

których udział zagraniczny nie mógł przekraczać 49 %.

Dopiero ustawa o działalności gospodarczej z udziałem kapitału zagranicznego z

23.12.1988 roku zapewniła prawo do 100 % udziału zagranicznego, automatycznych

wakacji podatkowych oraz częściowych zwolnień celnych.

Początek lat dziewięćdziesiątych wiązał się z ogromnymi zmianami systemowymi w

polskiej gospodarce, polegającymi na liberalizacji handlu i dostosowywaniu do cen

światowych. Skutkiem wdrożenia programu stabilizacyjnego był nie tylko spadek

inflacji i urynkowienie gospodarki, ale również spadek popytu, a w rezultacie

pogorszenie sytuacji wielu przedsiębiorstw. W następstwie tego, przedsiębiorstwa

dysponowały ograniczonymi środkami na inwestycje, co nie pozwalało na

przyspieszenie procesów restrukturyzacyjnych. Również inwestorzy zagraniczni

jeszcze nie w pełni ufali funkcjonowaniu mechanizmu rynkowego w Polsce. Rynek

inwestycyjny obarczony był dużym ryzykiem, inflacja była dość wysoka, państwo

miało olbrzymi dług zagraniczny, a napływ kapitału zagranicznego był niewielki.

Wprowadzone nowe reformy nie gwarantowały żadnego zabezpieczenia.

Dopiero w latach 1992-1993 pojawiły się pierwsze efekty reform, które miały odbicie

w zmniejszającej się inflacji i poprawie pozostałych wskaźników

makroekonomicznych. Już w tym okresie miał miejsce, choć jeszcze minimalny,

wzrost poziomu inwestycji.

Od 1994 roku tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych z roku na rok było coraz

wyższe. W wyniku poprawy ogólnej sytuacji, podmioty gospodarcze

wygospodarowały większe środki własne na inwestycje, częściej korzystały z

kredytów, a napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych stale rósł. Ta tendencja

trwała do 1998 r.

Osłabienie koniunktury tak w Polsce, jak i na świecie i pogorszenie w porównaniu z

poprzednimi latami wielu wskaźników wpłynęły na poziom nakładów inwestycyjnych

w 1999 r. Ich wzrost był nadal wysoki, ale jego tempo zostało zahamowane.

6

Obserwując wyniki z ostatnich lat, po wysokich wzrostach lat 1995-1997, widać

pewne załamanie trendu.

Do 1999 roku, największa ilość inwestorów pochodziła z Niemiec (180) z łączną

kwotą inwestycji w wysokości 6,1 mld USD. Na drugiej pozycji pozostały USA z

inwestycjami w łącznej wysokości 5,2 mld USD, na trzecim zaś Francja z

inwestycjami w wysokości 3,9 mld USD.

Lokaty inwestycji zagranicznych koncentrowały się dotychczas głównie w działalności

produkcyjnej, na którą przypadało 49,2 % skumulowanej wartości inwestycji

zagranicznych. Od 1999 roku obserwujemy znaczący wzrost w drugim, co do

wielkości nakładów sektorze inwestycji - pośrednictwie finansowym. Rok ten

charakteryzował się bowiem dynamicznie zwiększającym napływem inwestycji

zagranicznych do sektora bankowego.

Trzeci, co do wielkości lokat jest sektor handlu hurtowego i detalicznego wraz z

usługami naprawczymi.

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

Kapitał własny i reinwestowane zyski

Należności od zagranicznych inwestorów

Zobowiązania wobec zagranicznych inwestorów

2840

6130

8697

10125

16063

18986

25353

31011

35985

Pozostałe inwestycje

Należności od zagranicznych inwestorów

0

0

-2

-5

-22

-125

-154

-143

-105

Zobowiązania wobec zagranicznych inwestorów

0

0

2768

4467

6438

7214

9028

10379

12016

SUMA

3 789

7 843

11 463

14 587

22 479

26 075

34 227

41 247

47 900

Tabela 1.Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w mln USD (lata 1994-2002) (Źródło NBP)

7

Wykres 2. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w mln USD (lata 1994-2002) (Źródło NBP)

Po 1989 roku, zagraniczne instytucje zainwestowały w Polsce łącznie około 60 MLD

USD.

Lp.

Inwestor zagraniczny,

kraj pochodzenia

Inwestycje w mln

USD

Główni partnerzy

polscy

Przedmiot

działalności

1

France Teleksom/

Francja

3199,4

TP S. A.

PTK CENTERTEL

Telekomunikacja

2

Fiat/ Włochy

1698,8

Udziały w 13

spółkach min.: Fiat

Auto Poland S. A.

Produkcja

samochodów,

bankowość,

ubezpieczenia

3

Daewoo/ Korea

Południowa

1552,3

Udziały w 30

spółkach min.:

Daewoo FSO Motor

S.A.

Produkcja

samochodów,

budownictwo,

ubezpieczenia

4

HVB/ Niemcy

1358,0

Min.: BPH PBK S.A.

Bankowość

5

Citibank/ USA

1300,0

Min.: Citibank Poland

S.A.

Pośrednictwo

finansowe

6

RAO Gazprom/ Rosja

1283,8

SGT EuRoPol Gaz

S.A.

budownictwo

7

Vivendi/ Francja

1204,2

Min.: Elektrim

Telekomunikacja S.A.

Telekomunikacja

8

Unitek Pan-Europe

Communications/

Holandia

1200,0

Min.: Wizja TV, pTK

telewizja kablowa

Mass Media

9

Uni Credito Italiano/

Włochy

1108,5

Pekao S.A.

Bankowość

10

Metro AG/ Niemcy

1000,0

Makro Cash&Curry,

Praktiker, Media

Markt

Sprzedaż hurtowa

i detaliczna

Tabela 2. Dziesięciu największych inwestorów zagranicznych w Polsce na koniec 2001 roku (Źródło
Egzamplifikacja Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych)

8

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

35 000

40 000

45 000

50 000

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

LATA

Tabela 3. Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w mln USD (lata 1994 – 2002) (Źródło NBP)

Wykres 3. Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w mln USD (lata 1994 – 2002) (Źródło NBP)

3/4 BIZ, jakie napłynęły do regionu Europy środkowowschodniej w 2001 roku,

przypadło na pięć państw:

- Polskę

- Czechy

- Rosję

- Węgry

- Słowację

1994

1995

1996 1997

1998

1999

2000

2001

2002

Kapitał własny i reinwestowane zyski

461

539

715

635

989

812

870

999

1264

Należności polskich inwestorów

461

539

715

635

989

812

870

999

1264

Zobowiązania polskich inwestorów

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Pozostałe inwestycje

Należności polskich inwestorów

0

0

20

43

267

240

163

168

203

Zobowiązania polskich inwestorów

0

0

0

0

0

-28

-15

-11

-14

SUMA

461

539

735

678

1 165 1 024

1 018

1 156

1 453

9

0

200

400

600

800

1 000

1 200

1 400

1 600

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

LATA

Poza Słowacją, wszystkie te kraje od początku lat 90-tych należą do najbardziej

atrakcyjnych lokalizacji dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych.

2.3 Formy Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych

BIZ mogą przybierać różne formy. W zależności od sposobu objęcia kontroli nad

przedsiębiorstwami możemy wyróżnić:

1. SUBSIDIARY- tworzenie nowych lub przejęcie istniejących już za granicą

przedsiębiorstw, nad którymi firma macierzysta sprawuje pełną kontrolę

2. BRANCHES- zakładanie oddziałów, które nie są samodzielnymi jednostkami

gospodarczymi i nie mogą być rejestrowane poza granicami kraju

macierzystego jako niezależne towarzystwa przemysłowe lub handlowe (brak

osobowości prawnej)

3. JOINT- obejmowanie udziałów w firmie zagranicznej (niekiedy przejęcie tylko

20% akcji danej firmy powoduje przejęcie nad nią pełnej kontroli) lub

współudział w tworzeniu nowej firmy

4. GREENFIELD

- zielone pola, gdzie inwestor buduje przedsiębiorstwa od

podstaw

5. BROWNFIELD- brązowe pola, tutaj inwestor wykupuje istniejące już

przedsiębiorstwa

BIZ mają największy udział w rozwoju gospodarczym krajów słabo rozwiniętych. Z

punktu widzenia kraju, który przyjmuje inwestycję, najkorzystniejszą dla niego ofertą

są tzw. inwestycje „greenfield”. Wtedy inwestujący tworzy od podstaw

przedsiębiorstwo, buduje fabryki, sklepy, tworzy wolne miejsca pracy w kilkunastu

branżach. Wpływają one na rozwój regionów, w których są lokalizowane.

2.4 Korzyści płynące z Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych

Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne powodują wiele korzyści w krajach

rozwijających się:

- poprawiają bilans płatniczy - w krótkim okresie następuje szybki dopływ

kapitału, natomiast w długim okresie wzrasta wielkość eksportu

- powodują wzrost dochodu narodowego i przychodów budżetowych

10

- reorganizują istniejące przedsiębiorstwa - z konieczności sprostania

narastającej konkurencji, istniejące organizacje muszą się unowocześniać i

zmieniać swoją organizację

- wprowadzają nowe technologie i obniżają koszty wytwarzania

- wzrasta zatrudnienie

- następuje poprawa istniejącej infrastruktury

2.5 Zjawiska negatywne

Nie można jednak zapominać o skutkach negatywnych. Korporacje transnarodowe

wchodząc na dany rynek, likwidują krajowe zakłady eliminując w ten sposób

konkurencję. Prowadzi to do upadku rodzimej produkcji i wytworzenia się rynku

monopolowego. Kolejnym zagrożeniem jest wprowadzanie na rynek nieużytecznych

towarów tj. papierosów, gum do żucia, napojów, a w krajach posiadających zasoby

naturalne istnieje ryzyko nadmiernej ich eksploatacji.

2.6 Przyczyny inwestycji zagranicznych

Firmy, które decydują się na inwestowanie swoich pieniędzy za granicą przeważnie

zawsze mają ku temu jakieś powody. Możemy do nich zaliczyć:

 chęć rozbudowy, polepszenie pozycji na rynku, dostęp do większych

rynków – są to działania ofensywne

 decyzje podejmowane w obliczu zagrożenia własnej pozycji na rynku, np.:

bariery w handlu, cła, normy jakości, przepisy sanitarne, zmiany kursów

walutowych, konkurencja lokalna – działania defensywne

 racjonalizacja produkcji, czyli korzystniejsze kształtowanie kosztów transportu,

obniżenie kosztów dzierżawy, mniejsze koszty płacowe, itp. – działania o

charakterze kosztowym

 tańsze koszty pozyskania surowców dostęp do nich i ich pewność
 tzw. klimat inwestycyjny - działalność państwa zachęcająca bądź nie

inwestorów do podjęcia inwestycji:

- korzystne normy prawne
- stabilność polityki gospodarczej
- dobrze funkcjonująca administracja publiczna
- dobrze rozbudowana infrastruktura
- orientacja środowiska (mniej rygorystyczne normy, kontrole)

11

„W chwili obecnej, Polska awansowała na czwarte miejsce w rankingu krajów

najatrakcyjniejszych dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych. To najlepszy wynik

w naszej historii. Na miejscu pierwszym są Chiny. W zeszłym roku w tym raporcie

Polska była na 11 miejscu. W tym roku jest na czele państw europejskich. Szacuje

się, że do Polski trafia 2 proc. wszystkich inwestycji bezpośrednich. „

3. KREDYTY I POŻYCZKI

12

Obecnie kredyty odgrywają coraz większą rolę na rynku międzynarodowym.

Przyczyniają się do przyspieszenia wzrostu gospodarczego, chronią państwa przed

kryzysem, pomagają go pokonać.

Kredyty i pożyczki mogą przybierać formę zarówno krótko jak i długoterminowych.

Mogą być udzielane zarówno instytucjom państwowym jak i prywatnym. Bankom,

przedsiębiorstwom itp.

Dzielimy je na:

- kredyty kupieckie – zawierane pomiędzy przedsiębiorstwami prowadzącymi

wzajemny handel międzynarodowy. Polega on na dostawie określonego towaru lub

usługi w zamian za późniejsze uregulowanie należności

- kredyty bankowe – przyznawane przedsiębiorstwom są na zakup towarów i usług

- przyznawane bankom innego kraju na dowolne cele

- kredyty państwowe – przyznawane przez rządy jednego państwa, rządom innego

państwa, przeważnie na zakup materiałów lub usług kraju pożyczkodawcy.

W latach siedemdziesiątych i na początku lat osiemdziesiątych, wiele krajów

rozwijających cię zaciągnęło wiele kredytów. Wielkość ich zadłużenia w roku 1982

wynosiła prawie 900 mld dolarów w tym Polski około 26 mld USD. Pomimo redukcji i

restrukturyzacji zadłużenia, Polska na koniec roku 2003 miała 93 mld USD długu.

13

Źródło NBP

Zakończenie

14

1999

2000

2001

2002

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

60 000

70 000

80 000

90 000

100 000

Zadłużenie Polski (lata 1999 - 2003)

Po zakończeniu II wojny światowej, kapitał krążący po świecie nabierał coraz

większego tempa. Przy obecnym poziomie telekomunikacji i komputeryzacji,

zjawisko to będzie się coraz bardziej powiększać, będzie on krążył coraz szybciej i

jego wielkość będzie się stale powiększać. Kapitał ten w postaci Bezpośrednich

Inwestycji Zagranicznych jest bardzo chętnie przyjmowany przez kraje rozwijające

się. Jednak tylko te państwa, które zaoferują inwestorom najkorzystniejsze warunki

inwestycyjne, mogą liczyć na ich przychylność i stały ich napływ. W tej kwestii Polska

na tle innych państw ma w ostatnim czasie sporo do nadrobienia. Inne kraje

wyprzedzają nas zarówno pod względem ustabilizowanej pozycji rządu, jasnego i

klarownego prawa, infrastruktury.

Nie należy zapominać także o szybko rosnących kredytach, pożyczkach i długach.

Pozostawienie ich bez kontroli może doprowadzić do upadku gospodarki, kryzysu a

w konsekwencji ucieczki wszystkich inwestorów z kraju.

Spis literatury

15

1. „Egzamplifikacja Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych” redaktor

naczelny Paweł Bożyk

2. Bojar E. „Bezpośrednie Inwestycje Zagraniczne w obszarach słabo rozwiniętych”

PWN, Warszawa 2001

3. Włodzimierz Kraszewski „Bezpośrednie inwestycje zagraniczne : Polska na tle

świata”, Warszawa 2004

4. Budnikowski A. „Międzynarodowe Stosunki Gospodarcze”, PWE, Warszawa 2001

5. http://www.unic.org.pl/

6. http://www.mg.gov.pl/

7. http://www.money.pl/

8. http://www.nbp.pl/

16