2013-02-11

1

Działalność profilaktyczno-

lecznicza

Marcelina Rosada

Proces dezynfekcji i sterylizacji w

gabinecie stomatologicznym

Dekontaminacja

 Jest to proces, który dąży do usunięcia lub

unieszkodliwienia (zabicia) drobnoustrojów
dzięki któremu używane narzędzia i sprzęty stają
się bezpieczne dla zdrowia.

 Dekontaminację można podzielić na trzy fazy:

◦ oczyszczanie
◦ dezynfekcja
◦ sterylizacja

Faza oczyszczania

• usuwanie składników organicznych i

nieorganicznych osiadłych na narzędziach i
sprzęcie w trakcie pracy, np. krwi, śliny, czy
tkanek twardych i miękkich jamy ustnej

Dezynfekcja

• Jest działaniem polegającym na niszczeniu

form wegetatywnych
drobnoustrojów chorobotwórczych, które są
obecne na powierzchniach przedmiotów oraz
/ lub w ich wnętrzu, do stopniu w jakim nie
powodują one już zagrożenia dla zdrowia i
życia człowieka.

Sterylizacja

• Polega ona na uwolnieniu przedmiotów

używanych w gabinecie stomatologicznym
od drobnoustrojów, które mają zdolność
do rozmnażania.

• Do sterylizacji zaliczamy niszczenie

drobnoustrojów chorobotwórczych, ich
przetrwalników oraz nieodwracalną
inaktywacja wirusów.

2013-02-11

2

ZAKRESY DEZYNFEKCJI W

STOMATOLOGII

antyseptyka skóry, rąk i błon śluzowych
dezynfekcja narzędzi, wycisków wykonanych z

mas wyciskowych, protez i innych wyrobów
protetycznych

dezynfekcja powierzchni przedmiotów i

sprzętu

Dezynfekcja rąk

• Czynność mycia i dezynfekcji rąk należy

wykonywać zgodnie z techniką opracowaną
przez prof. Ayliffe’a zatwierdzoną przze
Europejski Komitet Normalizacyjny CEN

INSTRUKCJA MYCIA RĄK

• Ręce spłukać pod bieżącą wodą, z dozownika

pobrać porcję mydła i zgodnie z podaną
poniżej techniką myć przez około 30 sekund.

• Spłukać ręce ciepłą wodą
• Ręce osuszyć ręcznikiem jednorazowym

papierowym lub suszarką. Zużyty ręcznik
umieścić w pojemniku pod umywalką- NIE
DOTYKAĆ RĘKOMA POJEMNIKA!

INSTRUKCJA DEZYNFEKCJI RĄK

 Z dozownika umieszczonego na ścianie pobrać odpowiednią

ilość środka dezynfekującego

 Wcierać środek dezynfekujący zgodnie z podaną poniżej

techniką przez ok. 30 sekund, aż do momentu wyschnięcia
skóry (jeżeli producent nie zaleca spłukiwania wodą środka
dezynfekującego). Spłukać ciepłą wodą (jeżeli tak zaleca
producent środka dezynfekującego). Ręce osuszyć ręcznikiem
jednorazowym papierowym lub suszarką. Zużyty ręcznik
umieścić w pojemniku pod umywalką- NIE DOTYKAĆ RĘKOMA
POJEMNIKA!

1.

Pocieranie
wewnętrznych części
dłoni

2013-02-11

3

2

Pocieranie wewnętrzną
częścią prawej dłoni o
grzbietową część lewej
dłoni, a następnie w
zmienionej kolejności.

3

Pocieranie wewnętrznych
części dłoni
z przeplecionymi palcami,
aż do zagłębień między
palcami

4.

Pocieranie górnych
części palców prawej
dłoni o wewnętrzną
część lewej dłoni z
palcami złączonymi, a
następnie odwrotnie

5.

Obrotowe pocieranie
kciuka prawej dłoni o
wewnętrzną część
zaciśniętej na niej
lewej dłoni, a
następnie odwrotnie

6.

Obrotowe pocieranie
wewnętrznej części
prawej dłoni
złączonymi palcami
lewej dłoni, a
następnie odwrotnie

ZABIEGI ANTYSEPTYCZNE RĄK

• Na powierzchni rąk znajduje się flora

przejściowa( łatwo usuwalna przez mycie rąk z
mydłem) i flora osiadła (trudna do usunięcia
sposobami mechanicznymi; trzeba używać
antyseptyków).

• Spośród antyseptyków używamy głównie

alkoholi z uwagi na ich przenikanie w głąb
skóry oraz krótki czas działania.

2013-02-11

4

Podstawowe mycie rąk przeprowadza się:
• po wejściu i przed wyjściem z miejsca pracy,
• po wyjściu z toalety,
• po wykonywanych pracach porządkowych i

czystościowych,

• przed spożyciu posiłku,
• przed przystąpieniem do pracy z materiałem i

urządzeniami sterylnymi.

Dezynfekcja i sterylizacja WYROBÓW

MEDYCZNYCH



Dezynfekcja po użyciu;



Dokładne mycie, płukanie i suszenie;



Odpowiednie opakowanie;



Właściwa sterylizacja (załadunek, parametry,

kontrola procesu);



Właściwe przechowywanie;



Właściwa dystrybucja i transport;



Aseptyczne otwarcie opakowania i użycie.

Zakres działania preparatów

• Zakres działania danego preparatu podany jest

zawsze na opakowaniu i oznaczony
symbolami,

– B- bakterie łącznie z prątkami gruźlicy Tbc,
– V – wirusy,
– F – grzyby
– S – spory (postacie przetrwalnikowe bakterii i

grzybów).

Preparatami chemicznymi dezynfekuje

się:

 narzędzia stomatologiczne,
 blaty stolików,
 podgłówki i poręcze fotela,
 prostnice i kątnice,
 spluwaczki,
 szczotki do mycia instrumentów,
 szczotki do mycia rąk,
 umywalki,
 meble,
 podłogi,
 ściany,
 pobrane wyciski ortodontyczne i protetyczne,
 woski użyte do prac protetycznych i innych.

Dezynfekcja narzędzi

 Dopuszczanie do zasychania substancji

organicznych i chemicznych na powierzchniach

narzędzi jest zabronione.

 Dezynfekowanie narzędzi ma miejsce w

wanienkach z tworzywa sztucznego zaopatrzonych

w cedzak i przykrywkę,

 roztwory preparatów chemicznych mają być

wymieniane codziennie, a dezynfekowane

narzędzia powinny być w nich całkowicie

zanurzone.

Zasady dezynfekcji narzędzi

• Zarówno przy umieszczaniu narzędzi w

wanience z roztworem, jak i ich wyciąganiu
należy używać rękawiczek ochronnych i
uważać, aby się nie zakłuć ostrymi
instrumentami.

• Narzędzia drobne do leczenia kanałowego

oraz wiertła do kątnic / prostnic i końcówki do
skalera dezynfekuje się oddzielnie.

2013-02-11

5

Zasady dezynfekcji narzędzi

 Sprzęt i narzędzia o złożonej budowie muszą być

rozmontowane na części składowe.

 Konieczne jest przestrzeganie stężeń i czasu ekspozycji

na działanie roztworu zaleconych przez producenta.

 Zużyty roztwór dezynfekcyjny należy wylać, a wanienkę

i szczotki umyć, zdezynfekować i przechowywać w

stanie wysuszonym.

 Narzędzia osusza się ręcznikami papierowymi lub w

specjalnych suszarkach.

 Po zdezynfekowaniu, wyczyszczeniu i wysuszeniu

narzędzi są one pakowane i sterylizowane w

autoklawie.

Dezynfekcja powierzchni

 Dezynfekcja powierzchni takich jak ściany, podłogi

i większości mebli obowiązuje raz dziennie po

zakończeniu pracy.

 Unity stomatologiczne, aparaty rentgenowskie,

przyciski, uchwyty muszą być myte i

dezynfekowane po każdym przyjętym pacjencie.

 Do dezynfekcji powierzchni używane są preparaty,

które skutecznie działają w czasie krótszym niż 15

min.

 Zastosowane do dezynfekcji mopy oraz ścierki

trzeba wyprać i wysuszyć, a wiadra umyć.

Dezynfekcja urządzeń ssących

• Układ ssący, który został skażony krwią mamy

obowiązek przepłukać po każdym pacjencie
preparatami dezynfekującymi oraz zakładać
tabletki odkażające, rano przed rozpoczęciem
pracy należy usunąć preparat, a system
dokładnie przepłukać.

Dezynfekcja powierzchni

zanieczyszczonych krwią

 Dezynfekcja powierzchni zanieczyszczonych krwią przebiega

nieco odmiennie do dezynfekcji innych powierzchni.

 Miejsce, które zostało ubrudzone krwią trzeba najpierw

pokryć preparatem dezynfekującym, najlepiej w wysokim

stężeniu i pozostawić na czas zalecany przez wytwórcę.

 Po usunięciu tego preparatu powierzchnię należy

zdezynfekować ponownie, tym razem używając środka

w rozcieńczeniu przeznaczonym do powierzchni czystych,

po czym go usunąć, a następnie powierzchnię umyć

zwykłym środkiem.

Dezynfekcja lampami

bakteriobójczymi

 Dezynfekcja lampami bakteriobójczymi

(promienie ultrafioletowe) jest stosowana do

odkażania powietrza, powierzchni i płynów.

 Skuteczność tej metody zależna jest od prawidłowego

dobrania ilości lamp, ich rozmieszczenia oraz czasu

naświetlania pomieszczenia. Promienie ultrafioletowe

są wytwarzane przez niskociśnieniowe lampy rtęciowe.

Optymalną aktywność odkażająca osiąga się przy

długości fali od 253,7 – 265 nm.

 Okres optymalnego działania lampy bakteriobójczej

zalecony przez producenta musi być przestrzegany, co

dotyczy także kontroli okresowej lamp.

 Czas pracy lampy wraz z datami jej użycia musi zostać

odnotowany w specjalnym zeszycie wraz z danymi

osoby ja stosującej.

Mycie

• Proces mycia należy prowadzić po dezynfekcji

wstępnej i w wyznaczonych do tego celu
pomieszczeniach oraz w wydzielonych
zlewozmywakach.

• Dezynfekcja wstępna polega na zanurzeniu

narzędzi bezpośrednio po użyciu w roztworze
środka dezynfekcyjnego.

2013-02-11

6

Zalecenia do roztworów chemicznych

 wymiana roztworów roboczych każdego dnia pracy oraz

zawsze wtedy, gdy roztwór widocznie zmętnieje.

 Roztwory chemiczne do dezynfekcji powinno się

sporządzać bezpośrednio przed ich użyciem, a po użyciu

należy je wylewać.

 Preparaty chemiczne służące do dezynfekcji narzędzi

produkowane są na bazie aldehydów, fenoli, utleniaczy,

związków powierzchniowo czynnych i chlorheksydyny.

 Za najskuteczniejsze substancje czynne uważane

są związki aldehydów glutarowego i formaldehydu oraz

glioksalu.

• narzędzia należy wyjmować w ubiorze

ochronnym(fartuch, rękawiczki, maska,
okulary ochronne), myć, płukać pod bieżącą
wodą, następnie dokładnie wypłukać w
wodzie destylowanej osuszyć w papierowych
ręcznikach

• Segregacja narzędzi, zmontowanie

sprawdzenie ich działania i ewentualnych
zniszczeń oraz naoliwienie.

Pakowanie

• Torebki – napełniamy tylko do ¾ objętości,

aby zmniejszyć ryzyko pęknięcia opakowania.
Zgrzew musi znajdować się w odległości 30
mm od materiału sterylizowanego. Materiał
opakowaniowy nie może być zbyt naciągnięty,
ani zbyt luźny, aby nie wpływał na zmiany
ciśnienia podczas sterylizacji.

Opakowania wielowarstwowe – warstwy

opakowań układamy w taki sposób, aby strona
papierowa stykała się ze stroną papierową.
Opakowania z papieru powinny być podwójne.
Każdą warstwę pakuje się oddzielnie i zakleja
taśmą, gdzie papier w kolorze zielonym stosuje
się jako opakowanie wewnętrzne, a w kolorze
niebieskim lub białym jako opakowanie
zewnętrzne.

Opakowania papierowo-foliowe – w koszach

sterylizacyjnych układamy na przemian według
schematu „folia na folię”, „papier na papier”,
aby umożliwić właściwą wymianę powietrza i
odpowiednie przenikanie czynnika
sterylizującego przez papier.

Załadunek komory sterylizacyjnej

• Zasady załadunku komory:

– lekkie artykuły należy układać na samej górze

komory, aby chronić je przed zamoczeniem wodą
kondensacyjną;

– opakowania z ciężkim sprzętem układamy na dole

komory (im cięższy sprzęt, tym większa ilość
skroplonej wody);

2013-02-11

7

•Komora sterylizatora musi być napełniona powyżej

1/6 objętości. Zapobiega to koncentracji wokół
niewielkiego ładunku resztek powietrza, które
mogłoby ograniczyć właściwe przenikanie czynnika
sterylizującego. W konsekwencji prowadziłoby to do
nieprawidłowej sterylizacji.

•Komora nie może być przeładowana. Należy

przestrzegać maksymalnych wielkości wsad podanych
przez producenta sterylizatora.

•Dobór metody sterylizacji zależny jest od rodzaju i

właściwości sterylizowanych materiałów oraz od
sposobu ich pakowania.

Sterylizacja

• W zakres procesu sterylizacji wchodzi samo

niszczenie mikroorganizmów,

• przygotowanie materiałów do sterylizacji
• ich właściwe zapakowanie,
• składowanie i przechowywanie. Organizmami,

które są najbardziej oporne na proces
sterylizacji są spory bakteryjne i niektóre
wirusy.

Do sterylizacji wykorzystuje się następujące

metody:

1.fizyczno-termiczna:

-sterylizacja parą wodną
-sterylizacja suchym, gorącym powietrzem
2. fizyczna, nietermiczna
-sterylizacja promieniami jonizującymi
-sterylizacja filtracyjna
3. chemiczno-fizyczna
-sterylizacja gazowa tlenkiem etylu
-sterylizacja formaldehydowa

Sterylizacja parą wodną nasyconą

• Wyróżniamy dwa rodzaje sterylizacji parą

wodna nasyconą:

– grawitacyjną – powietrze zostaje wyparte przez

parę wodną – jest to technika użyta szczególnie w
małych sterylizatorach

– próżniową, gdzie powietrze usuwane jest przez

wytworzenie podciśnienia, a
następnie wprowadzana jest para wodna.

• W przebiegu procesu sterylizacji parą wodną

wyróżnia się

– okres wzrostu temperatury,
– okres wyrównania temperatury, który zależny jest

od metody odpowietrzania autoklawu, rodzaju
wyjaławianych materiałów, oraz rodzaju
opakowań w jakich są one sterylizowane,

– okres właściwej sterylizacji,
– okres opadania temperatury.

Sterylizacja w autoklawie

 W autoklawie dostępne są różne programy

działania, które użytkownik dobiera w zależności

od potrzeb. Przykłady:

 Cykl szybki

◦ Temperatura 134 °C ,

◦ Ciśnienie 2,1 bar

◦ Czas 4 minut

 Cykle wolny

◦ Temperatura: 121 °C

◦ Ciśnienie: 1,1 bar

◦ Czas:20 min

2013-02-11

8

• Wysterylizowane pakiety muszą być przechowywane

w wyznaczonych szufladach lub szafach, tak, aby nie

uległy przerwaniu.

• pakiety z uszkodzonym opakowaniem uważa się za

niesterylne.

• Temperatura powietrza w pomieszczeniach, gdzie

składuje się sterylne pakiety powinna wynosić około

23° C, a wilgotność powietrza powinna być zbliżona

do 50%.

• Zależnie od rodzaju opakowania pakiety uważa się za

sterylne

– przez 1 miesiąc - narzędzia opakowane w podwójną

warstwę papieru

– przez 6 miesięcy - narzędzia w opakowaniach papierowo-

foliowych.

• Kontrola procesów sterylizacji:

• Do rutynowej kontroli procesu sterylizacji

wykorzystuje się trzy rodzaje wskaźników:

• 1. Wskaźniki fizyczne (mierzą punktowo

dane parametry – określają stan techniczny
urządzenia sterylizacyjnego i są to:
termometry, manometry, karty kontrolne,
kontrolki świetlne itp.);

• 2. Wskaźniki chemiczne – taśmy

samoprzylepne, wskaźniki paskowe i inne
(zawierają substancje, które po osiągnięciu
wymaganych parametrów sterylizacji
zmieniają barwę i dają informację natychmiast
po zakończeniu procesu) – normy PN EN 867 i
PN EN ISO 15882;

Wskaźniki chemiczne wielu zmiennych (klasa D wg

PN EN 867) – wkładane do wnętrza pakietu
wykazują, iż zostały osiągnięte wszystkie
parametry sterylizacji lub kilka z nich (co najmniej
dwa). Informują o prawidłowości przebiegu
procesu.

◦ Wskaźniki chemiczne procesu (klasa A wg PN EN 867) –

sprawdziany sterylizacji, przeznaczone głównie do
użycia zewnętrznego, których zmiana barwy świadczy o
poddaniu pakietu na działanie czynnika
sterylizacyjnego. Zmiana barwy następuje pod
wpływem osiągnięcia jednego z parametrów (np.
temperatury), lecz nie wykazuje jak długo dany
parametr się utrzymywał. Za pomocą tych wskaźników
umieszczonych na opakowaniu możemy rozróżnić
pakiety przesterylizowane od pakietów nie poddanych
sterylizacji.

3. Wskaźniki biologiczne (informują o fakcie

zabicia drobnoustrojów – spor
wyselekcjonowanych szczepów bakterii
wysoce opornych na dany czynnik
sterylizujący, negatywny wynik posiewu
wskaźnika biologicznego po ekspozycji daje
gwarancję uzyskania sterylności) – normy PN
EN ISO 14161 i PN EN 866

2013-02-11

9

– - Wskaźniki biologiczne – wkładane są do wnętrza

co najmniej dwóch reprezentatywnych pakietów,
które w komorze sterylizacyjnej umieszczane są w
miejscach najtrudniej dostępnych dla czynnika
sterylizującego. Na podstawie inaktywacji
wskaźników biologicznych przypuszczamy, że
proces sterylizacji był skuteczny we wszystkich
punktach komory.

Skuteczność procesu sterylizacji

powinna być kontrolowana:

• okresowo: przy użyciu wskaźników

biologicznych

– kontrola wewnętrzna – prowadzona przez

użytkownika z częstotliwością co najmniej raz w
miesiącu;

– kontrola zewnętrzna – prowadzona przez stację

sanitarno-epidemiologiczną;

• na bieżąco: przy użyciu wskaźników

chemicznych (każdy proces).

Rejestr procesów sterylizacji

• Proces sterylizacji musi być udokumentowany do

czego służą specjalne księgi.

• Każdy wpis powinien zawierać

– metodę sterylizacji,

– parametry procesu,

– rodzaj cyklu,

– wyniki kontroli chemicznej,

– biologicznej,

– datę,

– można załączyć też wydruk parametrów sterylizacji,

– nazwisko osoby odpowiedzialnej za proces oraz jej

podpis.

DEZYNFEKCJA POWIERZCHNI

PRZEDMIOTÓW

• Jest ona połączona z reguły z myciem

(wycieranie lub spryskiwanie- ostrożnie z

drogami oddechowymi).

• Preparaty dezynfekcyjne używane do tego

celu muszą zawierać środki czyszczące nie

zmniejszające, w znaczący sposób, aktywności

przeciwbakteryjnej wskutek zanieczyszczenia.

• Najpierw usuwamy nieczystości, myjemy,

następnie dezynfekujemy.

Postępowanie z narzędziami po

przyjęciu pacjenta

• 1. Narzędzia bezpośrednio po użyciu zanurzyć

w roztworze preparatu dezynfekcyjnego
przestrzegając pełnego ich zanurzenia.

• 2. Przestrzegać czasu dezynfekcji.
• 3. Założyć rękawice ochronne i fartuch foliowy

oraz osłonić twarz.

 4. Wyjąć narzędzia z roztworu i umyć pod bieżącą

wodą przy pomocy szczoteczki.

 5. Płukać pod bieżącą wodą
 6. Wypłukać narzędzia wodą destylowaną.
 7. Rozłożyć narzędzia na tkaninie bawełnianej

(serwecie) i osuszyć.

 8. Szczoteczkę do mycia narzędzi po użyciu

poddać dezynfekcji, myciu, płukaniu i osuszyć.

 9. Pojemnik do dezynfekcji umyć wyparzyć i

osuszyć.

 10. Sprawdzić przy pomocy lupy dokładność

mycia i stan narzędzi.

2013-02-11

10

 11. Narzędzia wymagające smarowania

zabezpieczyć odpowiednim preparatem.

 12. Zestawy, narzędzia dla jednego pacjenta

zapakować w opakowanie sterylizacyjne, a do

środka włożyć odpowiedni wskaźnik chemiczny

służący do kontroli procesu sterylizacji.

 13. Zamknąć opakowanie sterylizacyjne.
 14. Opisać danymi
 15. Przeprowadzić proces sterylizacji

uwzględniający proces suszenia.

Postępowanie z wiertłami po

przyjęciu pacjenta

• 1. Przygotować odpowiedni pojemnik do

dezynfekcji i opisać,

• 2. Przygotować odpowiedni roztwór

dezynfekcyjny,

• 3. Prowadzić proces dezynfekcji wg instrukcji

producenta,

• 4. Po dezynfekcji wiertła umyć (zalecane myjki

ultradźwiękowe)

 5. Umyte wiertła przełożyć do pojemnika z

dziurkami (sitkiem) wypłukać pod bieżącą wodą i
przemyć wodą destylowaną,

 6. Osuszyć,
 7. Sprawdzić ich czystość przy pomocy lupy i

posegregować,

 8. Zestawy wierteł dla każdego pacjenta

zapakować w opakowanie papierowo-foliowe ,
opisać i przeprowadzić proces sterylizacji
uwzględniający proces suszenia,

 9. Po zakończeniu procesu sterylizacji nie wolno

pozostawić wierteł w sterylizatorze do
następnego dnia

Postępowanie z końcówkami po

przyjęciu pacjenta

• 1. Zdjąć końcówki z unitu, wyjąć wiertło,
• 2. Końcówkę oczyścić i przemyć gazikiem

nasączonym preparatem dezynfekcyjnym o
pełnym spektrum działania w krótkim czasie,

• 3. Zmyć preparat dezynfekcyjny gazikiem

nasączonym wodą destylowaną,

• 4. Umyć i naoliwić wnętrze końcówki,

• 5. Końcówkę umieścić w opakowaniu papierowo

– foliowym

• 6. Opisać pakiet
• 7. przeprowadzić proces sterylizacji,
• Dopuszcza się sterylizację bez opakowania w

przypadku natychmiastowego użycia do zabiegu,

• Końcówkę dmuchawki dezynfekować w

roztworze metodą zanurzeniową.

Procedury higieniczne dotyczące

personelu

• Właściwe przygotowanie rąk do pracy oraz

odpowiednia ich higiena: –

– podczas pracy nie nosi się biżuterii,
– paznokcie muszą być krótkie,
– zranienia, otarcia należy zabezpieczyć

wodoodpornym opatrunkiem,

2013-02-11

11

– ręce należy myć:

• przed przystąpieniem do pracy,
• przed przyjęciem pacjenta,
• przed założeniem rękawiczek,
• po zdjęciu rękawiczek i fartucha,
• gdy rękawiczki zostaną zanieczyszczone krwią lub

uszkodzone

• przed jedzeniem, piciem oraz paleniem,
• po skorzystaniu z toalety,
• po zakończonym dniu pracy,

 Obowiązuje mycie rąk higieniczne i higieniczna

dezynfekcja.

 Przed zabiegami chirurgicznymi obowiązuje mycie

i dezynfekcja chirurgiczna oraz stosowanie
sterylnych rękawiczek.

 Przed nałożeniem preparatu dezynfekcyjnego –

ręce należy osuszyć.

 Punkt mycia rąk oddzielny od punktu mycia

narzędzi.

 Punkt mycia rąk wyposażony w:

◦ baterie uruchamianą bez dotyku dłonią,

◦ dozownik na mydło płynne,

◦ dozownik na preparat do dezynfekcji rąk,

◦ podajnik na ręczniki jednorazowego użycia,

◦ kosz na użyte ręczniki.

 Dozowniki muszą być opisane.
 Nie można uzupełniać zawartości dozowników poprzez

dolewanie.

 Dozowniki przed ponownym napełnieniem muszą być

umyte, wyparzone i osuszone.

• Podczas pracy ręce muszą być osłonięte

rękawiczkami, które zmieniamy po każdym
pacjencie oraz w przypadku ich
zanieczyszczenia krwią lub uszkodzenia.

• Rękawiczki jednorazowego użycia nie można

stosować wielokrotnie.

 Przy postępowaniu z narzędziami po użyciu

należy stosować środki ochrony osobistej!

 Wszystkie artykuły medyczne powinny być

opakowane przed poddaniem ich sterylizacji

 Każde narzędzia w otwartym opakowaniu

traktujemy jako skażone

 Każde narzędzia po jakimkolwiek pacjencie

traktujemy jak skażone i poddajemy tej samej

procedurze.

Przygotowanie płynu

dezynfekcyjnego

2013-02-11

12

• Płyny dezynfekcyjne muszą być świeżo

przygotowane w czystych, umytych i
wyparzonych pojemnikach, dokładnie
oznakowanych.

• Roztwory użytkowe preparatów

przygotowywać wg. zaleceń producenta.

Na pojemnikach zawierających roztwór

użytkowy preparatu dezynfekcyjnego, należy
umieścić oznakowanie zawierające:

 nazwę preparatu
 stężenie preparatu
 datę i godzinę przygotowania roztworu lub

datę i czas dezynfekcji

 imię i nazwisko oraz podpis osoby

przygotowującej roztwór

Do sporządzania roztworu (jeżeli nie ma

specjalnych zaleceń producenta) stosować

wodę o temperaturze 20 stopni C – 30 stop.C

Dezynfekcję przeprowadzać w

pomieszczeniach ze sprawną wentylacją.

Nie wolno łączyć różnych preparatów

dezynfekcyjnych, ani dodawać preparatów

myjących

Warunkiem skutecznej dezynfekcji jest

całkowite zanurzenie sprzętu w roztworze

dezynfekcyjnym.

Reguły

• 1 ml (1cm

3

) wody waży 1 gram

– 1ml=1cm

³

=1g

• Zawsze obliczamy w najmniejszych jednostkach

– 1l=1000ml, 1kg=1000g

Ilość gramów substancji potrzebną do przygotowania

określonej ilości roztworu oblicza się wg wzoru:
a) S= R x P/100
S= liczba gramów lub mililitrów substancji(preparatu)
R= liczba gramów lub mililitrów roztworu
P= liczba określająca w procentach stężenie roztworu

b) Ilość rozpuszczalnika (wody dla roztworów

wodnych) oblicza się wg wzoru:

W= R - S

Gdzie:

W= liczba gramów lub mililitrów rozpuszczalnika (wody)
S= liczba gramów lub mililitrów substancji(preparatu)
R= liczba gramów lub mililitrów roztworu

• Końcowym efektem jest ilość wody i ilość

roztworu do sporządzenia danego w
procentowości i ilości roztworu płynu
dezynfekcyjnego.

• Np. do sporządzenia 2 litrów 2% roztworu

dezynfekcyjnego potrzebujemy 1960 g
rozpuszczalnika (wody) oraz 40 g środka
dezynfekcyjnego.

2013-02-11

13

• Przykład:
Przygotuj 1,5 litra 3 % roztwór wodny preparatu

dezynfekcyjnego:

• obliczanie potrzebnej liczby gramów

preparatu wg. wzoru

S= R x P:100 =

1500 x3:100=

4500:100=

45 g preparatu.

• —

• Obliczenie potrzebnej liczby gramów wody

wg. wzoru:

W=R-S=

1500-45 =

1455g wody

• Odpowiedź:
Do odmierzonej ilości wody,t.j.1455g,dodać 45g

preparatu dezynfekcyjnego aby otrzymać 1,5
litra 3% roztworu dezynfekcyjnego

Postępowanie z narzędziami po zabiegu-

skrót

 Mycie rąk , założenie rękawic ochronnych i ubioru ochronnego
 umieszczenie narzędzi w pojemniku ze środkiem dezynfekcyjnym,
 dezynfekcja,
 mycie,
 płukanie,
 Płukanie w wodzie destylowanej
 suszenie,
 przegląd/segregacja,
 pakowanie,
 umieszczenie wskaźników chemicznych kontroli procesu

sterylizacji,

 opisanie pakietów
 wymycie i osuszenie wanienki do dezynfekcji narzędzi

Postępowanie z odpadami po zabiegu:

• materiały jednorazowego użytku umieszczamy

w pojemniku na materiały medyczne, który
jest wyściełany odpowiednim kolorem worka
oraz opisany

2013-02-11

14

Czynności wykonywane przed

zabiegiem stomatologicznym w

obecności pacjenta

 Zakładamy nową końcówkę do ssaka i ślinociągu.
 Podajemy jednorazowy kubek z wodą.
 Zakładamy jednorazowe osłony na uchwyt lampy lub

dezynfekujemy uchwyt lampy.

 Zabezpieczamy fotel i ubranie pacjenta jednorazową serwetą.
 Prosimy o przepłukanie jamy ustnej pacjenta preparatem

dezynfekcyjnym.

 Myjemy i dezynfekujemy ręce.
 Zakładamy osłonę na ubranie i twarz.
 Zakładamy jednorazowe rękawiczki.

Czynności wykonywane po zabiegu

stomatologicznym.

• Usuwamy z narzędzi resztki materiału stomatologicznego i

narzędzia umieszczamy najkrótszą drogą w roztworze
dezynfekcyjnym.

• Usuwamy jednorazowe osłony zagłówka fotela, ramion i

przewodów unitu, stolika, lampy lub dezynfekujemy te
powierzchnie preparatem działającym na bakterie, grzyby,
wirusy i prątki gruźlicy, w czasie 15 min.

• Przecieramy preparatem dezynfekcyjnym przeźroczystą

osłonę twarzy lub okulary,

 Opróżniamy, myjemy i dezynfekujemy spluwaczkę.
 Usuwamy kubek.
 Zdejmujemy wiertło z unitu,
 Oczyszczamy końcówkę preparatem o pełnym spektrum

działania (B, F, V, Tbc) w czasie 15 min, zmywamy wodą
destylowaną lub myjemy w myjce ultradźwiękowej,
oliwimy, pakujemy i sterylizujemy.

 Przepłukujemy unit.
 Po każdej czynności dezynfekujemy i myjemy zlew,

umywalkę i używany blat stołu.

Czynności wykonywane na koniec dnia

pracy w gabinecie stomatologicznym.

• Wykonujemy wszystkie czynności takie jak po

każdym zabiegu oraz:

• Dezynfekujemy spluwaczkę preparatem o

pełnym spektrum biobójczym,

• Płuczemy unit preparatem dezynfekcyjnym,
• Usuwamy bieliznę roboczą do worków

foliowych i przekazujemy do prania,

 Myjemy i dezynfekujemy duże powierzchnie poziome stosując

preparaty o pełnym spektrum działania, w czasie działania 15
min.,

 W przypadku zanieczyszczenia powierzchni krwią, wydzieliną –

dezynfekcje przeprowadzamy od razu,

 Myjemy toaletę i dezynfekujemy preparatem chlorowym,
 Myjemy podłogę w poczekalni.
 Jeden raz w tygodniu myjemy i dezynfekujemy wszystkie

powierzchnie.

 Stosujemy zróżnicowane kolorystycznie ściereczki –

przeznaczonych do dezynfekcji różnych powierzchni.

Odpady medyczne

2013-02-11

15

 Odpady medyczne, powstał w trakcie udzielania

świadczeń zdrowotnych w jednostkach ochrony
zdrowia oraz w ośrodkach prowadzących badania
i doświadczenia naukowe w zakresie medycyny,
zbiera się selektywnie w miejscach ich
powstawania z podziałem na odpady zakaźne,
specjalne i pozostałe. Odpady te powinny zostać
usunięte przez osoby udzielające świadczeń
zdrowotnych, zgodnie z procedurą.

Obowiązujące przepisy prawne:

 USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. o

odpadach (Dz. U. z 2007r. Nr 39 poz. 251 );

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z

dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu

odpadów (Dz. U. z 2001r. Nr 112 poz. 1206);

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia

30 lipca 2010r. w sprawie szczegółowego

sposobu postępowania z odpadami

medycznymi (Dz. U. z 2010r. Nr 139 ).

• Posiadacz odpadów jest obowiązany do

postępowania z odpadami w sposób zgodny z
zasadami gospodarowania odpadami,
wymaganiami ochrony środowiska oraz
planami gospodarki odpadami.

Klasyfikacja odpadów

medycznych:

A. Odpady medyczne (zakaźne) – są to

odpady niebezpieczne o kodach:

 18 01 02* - części ciała i organy oraz pojemniki na krew i

konserwanty służące do jej przechowywania,

 18 01 03* - odpady zawierające żywe drobnoustroje

chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do
przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub
co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że
wywołują choroby u ludzi i zwierząt,

 18 01 80* - zużyte kąpiele lecznicze aktywne biologicznie o

właściwościach zakaźnych,

 18 01 82* - pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów

zakaźnych.

B. Odpady medyczne (specjalne) - są

to odpady niebezpieczne o kodach:

• 18 01 06* - chemikalia, w tym odczynniki

chemiczne, zawierające substancje
niebezpieczne,

• 18 01 08* - leki cytotoksyczne i cytostatyczne,
• 18 01 10* - odpady amalgamatu

dentystycznego.

2013-02-11

16

C. Odpady medyczne (pozostałe) - są

to odpady niebezpieczne o kodach:

 18 01 01 – narzędzia chirurgiczne i zabiegowe

oraz ich resztki /z wyłączeniem 18 01 03*/ ,

 18 01 04 – inne odpady niż wymienione w 18 01

03,

 18 01 07 – chemikalia, w tym odczynniki

chemiczne, inne niż wymienione w 18 01 06,

 18 01 09 - leki inne niż wymienione w 18 01 08,

 18 01 81 – zużyte kąpiele lecznicze aktywne

biologicznie inne niż wymienione w 18 01 80.



Odpady medyczne gromadzi się:

odpady medyczne zakaźne – w workach koloru

czerwoneg

odpady medyczne specjalne – w workach koloru

żółtego

Odpady medyczne pozostałe – w workach koloru
np.

niebieskiego

(w kolorze innym niż kolor żółty lub czerwony)

albo do pojemników wielokrotnego użycia.

Postępowanie z odpadami

niebezpiecznymi o ostrych końcach i

krawędziach(odpady zakaźne):

 odpady zbiera się do sztywnych,

nieprzekłuwalnych pojemników jednorazowego

użytku, odpornych na działanie wilgoci,

mechanicznie odporne na przekłucia.

 pojemniki umieszcza się w miejscach

powstawania odpadów;

 pojemniki należy wymieniać nie rzadziej niż co 72

godziny;

 pojemniki mogą być wypełniane max. do 2/3

objętości;

 Zasady kolorów-odpowiednio

• niedopuszczalne jest ponowne otwieranie raz

zamkniętych pojemników;

• każdy pojemnik powinien być wyraźnie

oznakowany i posiadać datę zamknięcia wraz z
podpisem osoby zamykającej.

 pojemniki lub worki należy wymienia na nowe

nie rzadziej niż jeden raz dziennie;

 pojemniki lub worki mogą być napełniane jedynie

do 2/3 ich objętości.

 Każdy pojemnik i worek jednorazowego użycia

powinien posiadać:

◦ widoczne oznakowanie, świadczące o rodzaju odpadów

w nich przechowywanych,

◦ widoczne oznakowanie świadczące o miejscu

pochodzenia odpadów,(adres lub siedzibę wytwórcy
odpadów)

◦ datę zamknięcia,
◦ informacje pozwalające zidentyfikować osobę

zamykająca pojemnik lub worek.

2013-02-11

17

Postępowanie z odpadami medycznymi pozostałymi

(opakowania po lekach, opakowania sterylizacyjne,

odpady po sprzątaniu)

• odpady gospodarczo-bytowe zbieramy tak

samo jak odpady medyczne i usuwamy z
gabinetu umieszczając je w kontenerach na
odpady komunalne

• dopuszcza się zbieranie odpadów do

pojemników wielokrotnego użytki.

Postępowanie z odpadami

medycznymi specjalnymi. (resztki

amalgamatu, rozbite termometry, leki)

• gromadzimy się w workach koloru żółtego w

pojemnikach i przekazujemy odpowiedniej
firmie przeterminowane leki usuwamy
zgodnie z instrukcją nadzoru
farmaceutycznego.

Magazynowanie odpadów

medycznych:

 Pomieszczenie:

◦ ściany i podłogi wykonane z materiałów gładkich, łatwo

zmywalnych, umożliwiających ich dezynfekcję;

◦ powinno być zabezpieczone przed dostępem owadów

oraz gryzoni;

◦ powinno być zabezpieczone przed dostępem osób

trzecich;

◦ po każdym usunięciu odpadów pomieszczenie powinno

zostać zdezynfekowane, a następnie umyte.

• W sąsiedztwie pomieszczenia powinna być

umywalka z ciepłą i zimną wodą, wyposażona
w dozowniki z mydłem i środkiem do
dezynfekcji rąk oraz pojemniki z ręcznikami
jednorazowego użytku oraz na zużyte ręczniki.

• Po każdym usunięciu odpadów pomieszczenie

lub miejsce magazynowania należy poddać
dezynfekcji a następnie umyć.

Czas magazynowania

Czas magazynowania odpadów medycznych
 o kodzie 18 01 02 może odbywać tylko w

temperaturze do 10°C,a czas przechowywania to
72 godziny

 Inne odpady (o kodzie18 01 03, 18 01 06, 18 01

08, 18 01 10, 18 10 82) nie może przekraczać

 72 godzin w temperaturze od 10°C-18°C,
 w temperaturze do 10°C nie dłużej niż 30 dni.

 Odpady o kodach 18 01 01,18 01 04, 18 01 07,18

01 09. nie dłużej niż 30 dni

Transport wewnętrzny

• Z miejsca wytwarzania odpadów do miejsca

magazynowania używa się wózków
zamykanych lub wózków przewożących
pojemniki zamykane

• W przypadku małej ilości odpadów do

transportu można używać transportowe
pojemniki zamknięte.

2013-02-11

18

Odbiór i utylizacja odpadów

medycznych:

Odbiorem oraz utylizacją odpadów

niebezpiecznych może zajmować się wyłącznie
wyspecjalizowana firma posiadająca
odpowiednie pozwolenia i spełniająca
określone wymagania.