[e-mail]

17.12.2013, Lechowski

Otoczenie zewnętrzne dalsze (MAKROOTOCZENIE)
Podmioty i procesy, które pośrednio wpływają na działalność biblioteki, tworząc ogólne warunki jej
funkcjonowania w makrostrukturze społecznej (zwykle na poziomie określonego społeczeństwa i
państwa).

Struktura otoczenia dalszego biblioteki ma postać, wzajemnie się przenikających wymiarów
(systemów, sfer). Można wymienić następujące systemy stanowiące makrootoczenie biblioteki:



System polityczno-prawny



System ekonomiczny



System technologiczny



System

społeczno-kulturowy



System międzynarodowy (System globalny)



System ekologiczny

Biblioteki działają w zmiennym otoczeniu. Zmienność ta wynika z ciągłych zmian.
Politycznych i prawnych
Ekonomicznych
Społeczno-kulturowych
Technologicznych
Tzw. PEST

I. System polityczno-prawny

Państwowa regulacja działalności bibliotecznej i informacyjnej oraz ogólne stosunki zachodzące
pomiędzy sferą kultury, nauki i edukacji a państwem

Podstawowe akty prawne: Ustawa o bibliotekach, Prawo o szkolnictwie wyższym, Ustawa o
organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, Ustawa o eo, statuty i regulaminy bibliotek, a
także Prawo Pracy, Ustawa o prawie autorskim, przepisy BHP i inne.

II. System ekonomiczny

Zespół instytucji oraz mechanizmów koordynujących i kontrolujących podejmowanie i realizację
decyzji ekonomiczny w danym państwie.

Współczesne systemy ekonomiczne różnią się między sobą:
-formą własności czynników produkcji
-Metodami, jakimi jest koordynowana i kontrolowana działalność gospodarcza

Wyróżnia się 3 systemy ekonomiczne:

-gospodarka centralnie planowana

-czysty kapitalizm

-mieszany kapitalizm

Szczególne znaczenie ma stan ekonomiczny państwa, w którym działa biblioteka.

Determinuje on wysokość nakładów przeznaczanych na biblioteki przez państwo, samorządy i inne
podmioty. Fakt, że biblioteka jest instytucją non profit nie znaczy, że nie jest podmiotem
ekonomicznym

Biblioteki są znaczącym podmiotem ekonomicznym na rynku:
-Pracy
-Finansowym (np. rynek księgarski)
-Dóbr i usług

III. System społeczno-kulturowy (socjologiczno-kulturowy)

1. Normy społeczne, kultura, tradycja, poziom i styl życia, zwyczaje i oczekiwania społ., aspiracje
edukacyjne, społ. Prestiż książki i czytelnictwa, itp.

2. Cechy społeczno-demograficzne społeczeństwa: struktura wieku, płci, wykształcenia, dochodu,
miejsca zamieszkania itp.

Dla bibliotek szczególnie istotny jest poziom kulturalny zbiorowości, jej aspiracje edukacyjne,
potrzeby czytelnicze, informacyjne i naukowe.

IV. System technologiczny (techniczny)

Obejmuje technologie i metody pozwalające przekształcić zasoby w produkty i usługi. Warunkuje
możliwość wyposażenia biblioteki w odpowiedni sprzęt i zasoby oraz automatyzację i elektronizacje
procesów bibliotecznych i usług.

Szczególną rolę odgrywa rozwój systemów informacyjnych, zwłaszcza zintegrowanych systemów
bibliotecznych, sprzętu komputerowego oprogramowania, usług internetowych, administrowanie
siecią, rozwój systemów kontroli, itp.

V. System ekologiczny

Obejmuje środowisko naturalne, w którym działa biblioteka, a także urbanistykę, architekturę i
system transportowy.

Na ekologię biblioteki składają się:
-Lokalizacja geograficzna i topograficzna biblioteki
-Poziom zagęszczenia, hałasu, warunki meteorologiczne itp.
-Organizacja przestrzeni w bibliotece
-Zachowania terytorialne pracowników i użytkowników (przestrzeń pracy jako terytorium, dla
użytkownika terytorium publiczne, dystans społeczny)

-Identyfikacja biblioteki na indywidualnych mapach poznawczych użytkowników (lokalizacja w
przestrzeni , identyfikacja budynku, przypisywana rola: węzła, punktu orientacyjnego itp.)

VI. System międzynarodowy (globalny)

Regulacje i współpraca międzynarodowa, zarówno poszczególnych bibliotek, jak i państw, w których
biblioteki działają. Umożliwia pozyskiwanie przez biblioteki polskie rozwiązań i innowacji bibliotek
zachodnich.

Określa zakres w jakim biblioteki współpracują z bibliotekami i instytucjami w innych krajach
(zwłaszcza UE) oraz uczestniczą w międzynarodowym obiegu dóbr i usług w zakresie:

-standaryzacji i normalizacji
-udziału w organizacjach międzynarodowych
-wspólnych programów
-pozyskiwania środków unijnych
-wymiany doświadczeń
-wymiany międzybibliotecznej itp.

Znajomość czynników kształtujących otoczenie dalsze pozwala dostrzec przemiany jakim podlegały
biblioteki polskie w perspektywie historycznej oraz określić kierunki ich rozwoju.

Zadanie: proszę podać przykłady wpływu otoczenia dalszego na przemiany bibliotek polskich po 1989
r.?