Medycyna Praktyczna - portal dla lekarzy

Podawanie leków i płynów infuzyjnych do jamy szpikowej

ABC zabiegów diagnostycznych i leczniczych w pediatrii
Odcinek 1: Podawanie leków i płynów influzyjnych do jamy szpikowej

lek. med. Marek Czarciński - Kierownik Szkoły Ratownictwa Medycznego Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego
lek. med. Wojciech Bodzoń z II Katedry Chorób Wewnętrznych Collegium Medicum UJ w Krakowie
Data utworzenia: 18.12.2001
Ostatnia modyfikacja: 08.01.2010
Opublikowano w Medycyna Praktyczna Pediatria 1999/01

Wskazania

Zasadniczym wskazaniem są stany nagłego zagrożenia życia u dzieci, gdy konieczne jest niezwłoczne podanie leków i
płynów infuzyjnych, a niemożliwe jest szybkie uzyskanie dostępu żylnego.

Zabieg ten można wykonywać u dzieci do 6. roku życia.

Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do nakłucia kości piszczelowej jest jej złamanie.

Sprzęt

Igła z mandrynem - najlepiej specjalna igła przeznaczona do tego celu lub igła do pobierania szpiku (15-18 G)

1.

Strzykawki 5 ml i 20 ml, zestaw do przetoczeń, płyn infuzyjny, np. 0,9% roztwór NaCl

2.

Strzykawka zawierająca 1% roztwór lidokainy

3.

Jałowe gaziki i rękawiczki, benzyna, jodyna, płyn odkażający, przylepiec.

4.

Opis zabiegu

Ułóż dziecko na plecach z nogami lekko zgiętymi w stawach kolanowych.

1.

Wybierz miejsce wkłucia. Najczęściej polecany jest punkt około 1-3 cm poniżej guzowatości kości piszczelowej.
Inne miejsca, np. dolna część kości udowej 3-5 cm powyżej rzepki, zalecane są w sytuacjach, gdy z jakichś
powodów niemożliwe jest nakłucie kości piszczelowej.

2.

Odkaź skórę w miejscu planowanego wkłucia.

3.

U dzieci przytomnych wykonaj znieczulenie miejscowe (1-2 ml 1% roztworu lidokainy).

4.

Wkłuj igłę, rotując ją jednocześnie. Wkłucia dokonujemy pod kątem prostym do powierzchni przyśrodkowej trzonu
kości piszczelowej lub kierując koniec igły nieznacznie w dół (kąt 60-90°).

5.

O prawidłowym położeniu igły świadczy:

nagłe zniknięcie oporu, jaki stawia przy przebijaniu blaszka kostna
utrzymywanie się igły w jednej pozycji bez podparcia
aspiracja szpiku kostnego do strzykawki podłączonej do igły
swobodny wlew płynu infuzyjnego bez zauważalnych objawów wydostawania się go do tkanki podskórnej.

6.

Podać lek lub rozpocząć wlew kroplowy.

7.

Leki i płyny infuzyjne podawane do jamy szpikowej

Do jamy szpikowej można podawać: adrenalinę, atropinę, dopaminę, dobutaminę, digoksynę, wodoro-węglan sodu,
lidokainę, diazepam, diazoksyd, deksametazon, morfinę, insulinę, fenytoinę, sukcynylocholinę, glukonian wapnia,
antybiotyki, krew pełną, osocze, 0,9% roztwór NaCl, roztwory glukozy, koloidy, roztwór Ringera.

Farmakokinetyka leków podawanych do jamy szpikowej jest podobna jak po podaniu dożylnym. Leki podajemy w
dawkach i stężeniu takim samym jak przy drodze dożylnej. Wyjątek stanowią roztwory hipertoniczne (np. 8,4% roztwór
wodorowęglanu sodu), które, o ile to możliwe, należy podawać po rozcieńczeniu.

Prędkość wlewu do jamy szpikowej jest nieco mniejsza niż do żyły obwodowej. Roztwór podaje się zwykle wykorzystując
kroplówki, ale można stosować również pompy infuzyjne. W stanach wymagających podania dużych objętości płynów
można je podawać równocześnie do obu kości piszczelowych.

Powikłania

Zapalenie kości i szpiku (0,5%-1,0% przypadków). Ryzyko tego najgroźniejszego powikłania można zmniejszyć,

1.

Podawanie leków i płynów infuzyjnych do jamy szpikowej

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=10368&print=1

1 z 2

2013-06-23 23:54

przestrzegając zasad aseptyki, unikając wykonywania wkłucia poprzez tkanki objęte zakażeniem, skracając czas
trwania wlewu (nie dłużej niż 24 godziny) oraz unikając podawania roztworów hipertonicznych.
Uszkodzenie chrząstki nasadowej kości piszczelowej. Aby tego uniknąć, należy ściśle przestrzegać zalecanego
miejsca i kierunku wkłucia.

2.

Złamanie się igły podczas wkłuwania.

3.

Zatkanie światła igły szpikiem kostnym. Gdy próba przepłukania 0,9% roztworem NaCl jest nieskuteczna, to
zatkaną igłę można zastąpić drugą, wkłutą w to samo miejsce.

4.

Przedostanie się leku do tkanki podskórnej. Powikłanie to może wynikać z nieprawidłowego położenia igły lub
wykonywania kilku wkłuć w tej samej okolicy. Jeśli pierwsze nakłucie jest nieskuteczne i istnieje konieczność jego
powtórzenia, należy próbować nakłuć drugą kość piszczelową.

5.

Redakcja dziękuje prof. dr hab. med. Tadeuszowi Szreterowi,

Kierownikowi Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii

Instytutu "Pomnika-Centrum Zdrowia Dziecka" w Warszawie,

za konsultację merytoryczną opracowania.

Więcej informacji znajdą Państwo na stronie http://www.mp.pl

Copyright © 1996 - 2011 Medycyna Praktyczna

Podawanie leków i płynów infuzyjnych do jamy szpikowej

http://www.mp.pl/artykuly/?aid=10368&print=1

2 z 2

2013-06-23 23:54