Profilaktyka chorób drobiu

Obejmuje ona w stosowaniu zespół sposobów postępowania i przeprowadzonych zabiegów, których celem jest
niedopuszczenie do zachorowania, a nawet zagrożenia chorobą zwierząt w stadzie oraz uzyskanie wysokiej
wydajności uwarunkowanej genetycznie. Jedną z podstawowych czynności w małych stadach jest ciągłe
brakowanie ptaków z objawami chorobowymi, bez apetytu, nadmiernie wychudzonych, z uszkodzeniami ciała,
kulawych i z wynicowanym jajowodem. Ptaki te są zagrożeniem dla pozostałych, gdyż osłabione mogą być
siedliskiem chorób.

Profilaktyka w dużych stadach o wysokim poziomie produkcji obejmuje swym programem szczepienia rodziców i
piskląt. Program szczepień profilaktycznych winien być dostosowany do lokalnych zagrożeń chorobowych. Ze
względu na różnorodność przyczyn chorób zapobieganie musi być różne z równoczesnym stosowaniem kilku
zabiegów. Niekiedy pominięcie jednego zabiegu może zniszczyć całość. Nieskuteczne szczepienia mogą mieć
miejsce u zwierząt charłacznych, niedożywionych czy utrzymanych w złych warunkach higienicznych lub w
nieodpowiednich warunkach klimatycznych.

Skuteczność szczepionki zależy od warunków środowiska i odporności organizmu. Zabieg niegroźny dla matki
może być zabójczy dla płodu. Istotnym jest również, że upływający czas 2 tygodni od szczepienia przeciwciałami
jest dla ptaka okresem bezbronnym, więc pozostaje profilaktyka dla tzw. okresu zwiększonego ryzyka. Budynek
musi być wyczyszczony i zdezynfekowany. Poza tym nie należy wychowywać w jednym kurniku kur i kurcząt ze
względu na możliwość zakażenia kurcząt.

Podawanie szczepionek może być groźne dla człowieka, szczególnie jeśli stosujemy ją w formie aerozolu.
Bezpieczne jest podawanie w iniekcji względnie w wodzie do picia. Obawy jednak nie są duże, gdyż większość
chorób drobiu jest inna niż u człowieka.

Stara zasada brzmi "lepiej zapobiegać niż leczyć". Oznacza to zarówno wyższą skuteczność jak i mniejszy koszt
zapobiegania w stosunku do leczenia. Na ile ważna jest profilaktyka może świadczyć to, że w dużych obiektach -
fermach programy profilaktyczne stosowane są jako obowiązkowy element technologii. Profilaktyka ogólna
obejmuje przede wszystkim zabiegi typu organizacyjnego, techniczne i zootechniczne, które w zdecydowanej
większości winien realizować sam producent.

Przed przyjęciem piskląt lub dorosłych ptaków do budynku należy wykonać następujące czynności w podanej
niżej kolejności:
- spryskać środkiem owadobójczym ściółkę po uprzednio chowanych ptakach,
- wynieść karmidła i poidła do innego pomieszczenia w celu umycia i odkażenia,
- omieść sufit, otwory wentylacyjne i ściany z kurzu,
- usunąć ściółkę z poprzedniego chowu,
- umyć pomieszczenie wodą z dodatkiem środka myjącego lub preparatu odkażającego (najlepiej ciepłą wodą pod
ciśnieniem, jako środka myjącego można użyć 0,1 % roztwór Natusanu),
- zalepić ewentualne otwory świadczące o obecności myszy lub szczurów (np. betonem),
- przeprowadzić dezynfekcję (do tego zabiegu można użyć 2 % roztworu sody żrącej; 4 - 5 % roztworu
technicznej formaliny; 2 - 4 % roztworu Polleny Jod K; 2 % roztwór Virkonu, 1 % roztwór Halamidu lub CID 20),
- powtórnie spryskać środkiem owadobójczym umyte grzędy i gniazda,
- wybielić pomieszczenie świeżo przygotowanym mlekiem wapiennym (1 część wapna gaszonego + 3 części
wody),
- rozłożyć nową ściółkę (ściółkę można spryskać jednym z wyżej wymienionych preparatów odkażających i
rozstawić umyty i odkażony sprzęt).

Przeciwko kokcydiozie występującej głównie u drobiu grzebiącego użyć można preparatów Oocide 1 i 2, którymi
kolejno spryskuje się ściany i posadzkę. W wyniku reakcji między tymi preparatami powstaje amoniak niszczący
kokcydie. Zabieg przeciwko kokcydiozie należy wykonać bardzo ostrożnie, używając maski gazowej.

W czasie czyszczenia pomieszczeń wskazane jest również przeprowadzenie deratyzacji. Środki przeciw gryzoniom
(np. Racumin, Tomorin, Toxan, itp.) umieszcza się w miejscach ich wędrówek wewnątrz i na zewnątrz budynku.

Proekologiczne systemy chowu uwzględniają potrzeby korzystania ptaków z wybiegów. Za najmniejszą

powierzchnię wybiegu uważa się 0,7 m2 / sztukę, a optymalna to 10 m2/ sztukę. Wybiegi z których korzysta drób
powinny być również okresowo odkażane z uwagi na to, że są jednym z źródeł zakażania ptaków bakteriami
chorobotwórczymi. Do ich odkażania można użyć 10 - 20 % zawiesiny wapna chlorowanego lub mleka
wapiennego względnie siarczanu żelaza lub miedzi rozpuszczonych w wodzie w proprcji 6 kg związku na 200 l
wody (1 - 4 kg roztworu/ m2 wybiegu).
Zdezynfekowany wybieg pozostawia się na kilka dni na działanie promieni słonecznych, a następnie płytko
zaoruje. Po bronowaniu wybieg można obsiać mieszanką traw z biała koniczyną. Wybiegi o małych
powierzchniach można po odkażeniu posypać piaskiem (5 cm warstwa) lub ścielić słomą. Zbiorniki wodne, z
których korzystają kaczki lub gęsi odkaża się 0,5 - 5 % roztworem siarczanu miedzi lub nadmanganianu potasu.

W pierwszych dniach wychowu należy dbać o utrzymanie w nienagannej czystości karmideł i poideł. Trzeba
również zwrócić uwagę na to, aby podawana w pierwszych dniach życia do woli pasza nie zalegała długo w
karmidłach, gdyż zanieczyszczona odchodami szybko pleśnieje i może doprowadzić do zakażeń. Pomieszczenie z
ptakami odkaża się okresowo 4 - 6 % roztworem formaliny lub 2 % roztworem Polleny J K. Strumień roztworu ze
środkiem odkażającym kieruje się w stronę sufitu (zamgławianie), a nie bezpośrednio na ptaki.

Jednym z bardzo ważnych zabiegów profilaktycznych jest utrzymywanie ściółki w dobrym stanie. Twarda, zbita i
wilgotna ściółka uszkadza ptakom nogi. Ściółka powinna być ze zdrowej i suchej słomy (najlepiej pszennej),
wymieszana z trocinami lub wiórami drzewnymi i z torfem. U drobiu wodnego nie powinno się stosować trocin,
gdyż niszczą upierzenie. Przed założeniem ściółki sypie się na posadzkę wapno hydratyzowane lub superfosfat w
ilosci 0,25 - 0,5 kg/m2. Środki te działają osuszająco. Podczas chowu można również zużytą ściółkę posypać
superfosfatem i przykryć nową warstwą. Sypanie w ściółkę niewielkich ilości ziarna (owies) lub żwiru powoduje,
ze ptaki grzebiąc (kury, indyki) przewietrzają ją co pozwala na utrzymanie właściwej struktury i wilgotności
ściółki. Grubość warstwy ściółki (od 5 do 15 cm) zależy od pory roku, okresu życia i rodzaju posadzki.

Bardzo ważnym zabiegiem profilaktycznym w czasie chowu drobiu jest właściwe składowanie pasz i odpowiednie
żywienie. Pełnoporcjowe mieszanki paszowe ze względu na swój skład są bardzo dobrą pożywką dla
drobnoustrojów, dlatego też w czasie przechowywania nie można dopuścić do ich zawilgocenia. Ptakom żywionym
paszami gospodarskimi należy podać dodatki witaminowo-mineralne. Trzeba również dbać o to, aby miały
zapewnione swobodny dostęp do czystej i zimnej wody.

autor: Janusz Wojciechowski
artykuł pochodzi z K-PODR Minikowo

fot.sxc.hu