Dynieski

PYTANIE 1:

Podaj stanowisko systematyczne i charakterystykę ogólną typu oraz gromad należących do tych typów

omówionych na zajęciach:

- MASTIGOPHORA

Królestwo: „Protista”

Typ: Sarcomastigophora

Podtyp: Mastigophora

Charakterystyka:

Wiciowce zwierzęce lub roślinne, które poruszają się za pomocą jednej lub kilku wici.

Te bez chlorofilu są cudzożywne i dzielą się podłużnie zaczynając od jądra komórkowego, a

pasożytnicze są różne w zależności od tego, w jakim organie pasożytują.

(Wielkouściec, rzęsistek pochwowy, świdrowiec gambijski)

- SARCODINA

Królestwo: „Protista”

Typ: Sarcomastigophora

Podtyp:Sarcodina

Rząd:

Amoebida- ameby bez skorupek, poruszają się za pomocą nibynóżek, mają jedno duże jądro

komórkowe, rozmnażanie przez podział. Fagocytoza- pochłaniają cząstki pokarmu lub organizmy

mniejsze od siebie. Tworzą wodniczki pokarmowe a trawienie zachodzi dzięki

lizosomom.

Rząd :

Testacida – Ameby skorupkowe to ważny składnik gleby leśnej i torfowej. Skorupki składają się z

pseudochityny, krzemu lub wapnia. Potrzebuje ściśle określonych warunków do życia (dobry wskaźnik

stanu środowiska) charakterystyczny dla wód silnie zakwaszonych. Ich rozwój przyspiesza uwalnianie

azotu amonowego.

(Pełzak czerwonooki,)

- APICOMPLEXA

Królestwo: „Protista”

Typ: Apicomplexa

Charakterystyka: Pierwotniaki przystosowane do pasożytniczego trybu życia, brak organelli ruchu, mają

charakterystyczne ciała biegunowe ułatwiające im wnikanie do komórek żywiciela, najmniejsze

pasożyty człowieka a jednocześnie najgroźniejsze.

(zimnica, sarkosporydioza, toksoplazmoza)

- MICROSPORIDIA

Królestwo: „Protista”

Typ: Microsporydia

Charakterystyka:

Zarodnikowiec pszczeli:

Wywołuje największe straty w hodowli pszczół, dostaje się do ula z pyłkiem

zanieczyszczonym odchodami chorych pszczół.

Pebryna:

choroba jedwabników morwowych, zagroziła całej hodowli w europie.

1

Dynieski

- CILIATA

Królestwo: „Protista”

Typ: Ciliata

Charakterystyka:

Większość orzęsków to saprobionty i drapieżniki rzadko pasożyty. Mają rzęski, które

służą im do poruszania i nagarniania pokarmu. Gęba na biegunie przednim, odbyt na tylnim, stały

kształt ciała. Rozmnażanie bezpłciowe przez podział podłużny.

(szparkosz okrężnicy, kulorzęsek)

- PORIFERA

Królestwo: „Animalia” Podkrólestwo: „Parazoa”

Typ: Porifera

Charakterystyka:

Wielokomórkowce, nie mają tkanek, narządów i układów, żyją w wodzie, jama ich

ciała łączy się ze środowiskiem zewnętrznym licznymi kanałami bocznymi i szczytowym otworem –

oskulum (worek z wieloma dziurami). Filtrują wodę, żyją samotnie lub w koloniach. Są miejscem życia

dla innych organizmów. Oddychają całym ciałem. Rozmnażanie bezpłciowe (pączkowanie,

fragmentacja) i płciowe (larwy I i II rzędu). Budowa wewnętrzna: Epiderma(okrywająca);

Gastroderma(wyściełająca); Mezohyl(galaretowata substancja).

- CNIDARIA

Królestwo: „Animalia”

Podkrólestwo: „Eumetazoa” Naddział: „Radiata”

Typ: Cnidaria

Charakterystyka:

Parzydełkowce wyposażone w parzydełka. Dwuwarstwowe, żyją w wodzie. „Worek z

ramionami”. Dorosłe zróżnicowane na polipy (osiadłe, przymocowane do podłoża, gęba skierowana ku

górze) i meduzy (gęba od spodu). Drapieżniki. Budowa wewnętrzna: Ektoderma(zewnętrzna

okrywająca); Mezoglea(galaretowata, silnie uwodniona, dzięki niej meduzy pływają);

Entoderma(wewnętrzna). Oddychają całym ciałem. Statocysta – narząd równowagi. Rozmnażanie:

Polipy bezpłciowo przez pączkowanie, meduzy płciowo – gonady, koralowce płciowo i bezpłciowo.

Powodują poparzenia. Używane w jubilerstwie.

- PLATHELMINTHES

Królestwo: „Animalia”

Podkrólestwo: „Eumetazoa” Nadział: „Bilateria” Dział: „Protostomia” Poddział:

„Acoelomata” Sekcja: „Schizocoelomata”

Typ: Plathelminthes

Charakterystyka:

Dwubocznie symetryczne ciało, spłaszczone grzbietowo-brzusznie. Pierwotną jamę

ciała wypełnia parenchyma, w której znajdują się narządy wewnętrzne. Pełni ona funkcję układu

szkieletowego i rozprowadza produkty metabolizmu. Przewód pokarmowy ślepo zakończony. Podwójny

zwój mózgowy. Układ rozrodczy skomplikowany. Brak oddechowego i krwionośnego.

Nadgromada: Cercomeromorpha Gromada: Monogena

Przywry monogeniczne są niewielkie (12-20mm), przybierają kształt liścia lub języka. Żyją w wodzie.

Tylny koniec ciała zaopatrzony w tarczę czepną. Pasożyty ryb, płazów, gadów.

2

Dynieski

Nadgromada: Acercomeromorpha Gromada: Trematoda

Przywry digeniczne rozmnażają się na dwa sposoby: larwy – partenogenetycznie, postacie dorosłe –

płciowo. Podobne do liści, mają dwie przyssawki (brzuszną i gębową). Układ pokarmowy z

rozdwajającym się jelitem środkowym. Typy larw: miracydium(nie je, orzęsiona, wolno żyjąca)

sporocysta(budowa: protonefrydia komórki zarodkowe) redia(rozrywa sporocystę i wychodzi, ciało do

3cm, kule zarodkowe) cerkaria(narząd ruchu – ogonek, sztylecik, dwie przyssawki, łączy larwę i

dorosłą) metacerkaria(forma inwazyjna) adolescaria(forma oczekująca na żywiciela w środowisku

zewnętrznym).

(przywra krwi, motylica wątrobowa, motyliczka, przywra kocia, Alaria alata)

Nadgromada: Cercomeromorpha Gromada: Cestoda

Ciało tasiemca składa się z główki(narządy czepne), szyjki i taśmy złożonej z członów, czyli strobili.

Końcowe człony wypełnione jajami, odrywają się od osobnika i wydostają z kałem żywiciela. Nie mają

układu pokarmowego, chłoną pokarm strawiony przez żywiciela całą powierzchnią ciała. Jeden żywiciel

pośredni. Typy larw: I stadium – likosfera(5par haków zarodkowych) onkosfera(3pary haków

zarodkowych, w wodzie = koracydium) II stadium – procerkoid(robakowate z cerkomerem)

cysticerkoid(pęcherzyk z główką zwróconą do wewnątrz i ogonkiem) cysticerkus(pęcherzyk z jedną

główką) cenur(„mózgowiec”, wiele główek tasiemców) echinokok(„bąblowiec”, pęcherz, w którego

wnętrzu tworzą się mniejsze pęcherze, setki główek tasiemców, jednojamowe, wielołamowe) III

stadium – plerocerkoid(z skoleksem i bruzdami czepnymi na nim).

(Diphyllobothrium latum, Taenia saginata, Taenia solium, Dipylidium caninum, Taenia multiceps,

Echinococcus granulosus, Echinococcus multilocularis)

- NEMATODA

Królestwo: „Animalia”

Podkrólestwo: „Eumetazoa” Nadział: „Bilateria” Dział: „Protostomia” Poddział:

„Acoelomata” Sekcja: „Pseudocoelomata”

Typ: Nematoda

Charakterystyka:

Nicienie mają nieczłonowane, obłe, okryte oskórkiem ciało. Cyklicznie linieją.

Pierwotna jama ciała (blastocel wypełniony płynem surowicznym) tworzą szczeliny między narządami.

Brak układu krwionośnego i oddechowego(transport tlenu = hemoglobina). Stała liczba komórek ciała

(eutelia – brak zdolności do regeneracji i brak powstawania nowotworów). Nicienie wolno żyjące

(saprofagi, drapieżniki) małe do 3cm. Pasożyty nawet powyżej 1m.

Ludzkie:(glista ludzka, tęgoryjec dwunastnicy, owsik ludzki, włosogłówka jelitowa, włosień kręty,

glista psia) Zwierzęce:(syngamoza, heterakidoza, onchocerkoza) Owadów: (Stichosomida, Rhabditida)

Roślin: (węgorki, żerdzianki)

3

Dynieski

- ROTIFERA

Królestwo: „Animalia”

Podkrólestwo: „Eumetazoa” Nadział: „Bilateria” Dział: „Protostomia” Poddział:

„Acoelomata” Sekcja: „Pseudocoelomata”

Typ: Rotifera

Charakterystyka:

Wrotki = małe, przezroczyste zwierzęta, poniżej 1mm. Butelkowate, aparat wrotny na

szczycie głowy, służącym do poruszania się, zdobywania pokarmu i rozpoznawania „swoich”. Głowa,

tułów i czasem nogi. Cztery czułki(grzbietowy, dwa boczne, nożyny). Wnętrze to pseudocelma

wypełniona płynem. Układ nerwowy: trzy zwoje. Układ pokarmowy: drożny z gardzielą(mataks). Brak

oddechowego i krwionośnego. Filtratorzy. Samce mniejsze od samic. Rozmnażanie: biseksualne lub

partenogenetyczne lub heterogonie. Cyklomorfoza – zmiana budowy morfologicznej w kolejnych

generacjach wywołana czynnikami zewnętrznymi.

- GASTROTRICHA

Królestwo: „Animalia”

Podkrólestwo: „Eumetazoa” Nadział: „Bilateria” Dział: „Protostomia” Poddział:

„Acoelomata” Sekcja: „Pseudocoelomata”

Typ: Gastrotricha

Charakterystyka:

Brzuchorzęski zwierzęta(0,06-3mm) wodne. Nabłonek strony brzusznej pokrywają

rzęski. Ciało wydłużone, butelkowate. Głowa, tułów, ogon(rozwidlony). Układ nerwowy składa się ze

zwoju mózgowego i dwóch pni. Układ pokarmowy to prosta rurka bez gruczołów trawiennych(trawią

zewnątrzkomórkowo). Oddychają całym ciałem. Szczątki organiczne i plankton spożywają. Obojnaki,

zanikają samce. Jaja do ¼ wielkości samicy.

- ANNELIDA

Królestwo: „Animalia”

Podkrólestwo: „Eumetazoa” Nadział: „Bilateria” Dział: „Protostomia”

Poddział: „Coelomata”

Typ: Annelida

Charakterystyka:

Zwierzęta segmentowane. Pierścienice jako pierwsze wykształciły wtórną jamę ciała –

celomę. Ciało podzielone na część głowową, liczne segmenty oraz płat analny(pygidium). Narząd

ruchu: płatowe parapodia ze szczecinkami. Prosty układ pokarmowy w kształcie rury. Układ

krwionośny mają, układ nerwowy składa się ze zwoju mózgowego połączonego obrączką

okołoprzełykową. Narządy zmysłów to szczecinki i rzęski czuciowe.

Podtyp: Aclitellata Gromada: Polycheta

Bezsiodełkowe, pierwotnie morskie, są rozdzielnopłciowe, rozwój złożony, zapłodnienie zewnętrzne,

łowią małe zwierzęta, filtrują wodę.

Podtyp: Clitellata Gromada: Oligocheta

Siodełkowe, żyjące na lądzie obojnaki z prostym rozwojem i zapłodnieniem krzyżowym. Różna

wielkość od 5mm do 2,5m. Widoczne siodełko. Zdolność regeneracji.

Rureczniki(Tubifecidae)

żyją w dnach zbiorników wodnych są osiadłe, filtrują wodę.

4

Dynieski

Wazonkowce(Enchytraeidae)

żyją w glebie kwaśnej leśnej, przyśpieszają powstanie próchnicy.

Dżdżownice(Lumbricidae)

w glebach zasadowych, uwalniają azot, tworzą agregaty glebowe.

Podtyp: Clitellata Gromada: Hirudinoidea

Pijawki są pasożytami lub drapieżnikami, żyją w wodach słodkich i lasach tropikalnych. Na obu

kończynach ciała mają przyssawki. Ciało wypełnia parenchyma. Nie mają układu krwionośnego

zastępują go laguny i kanały celomatyczne. Produkują hirudynę (dzięki niej krew nie krzepnie) i

histaminę (środek przeciwbólowy). Mają oczka, chemoreceptory, zmysł dotyku, wrażliwe na ruch wody

i powietrza. Obojnaki, dojrzałe płciowo po 3latach. Opiekują się potomstwem.

Hirudo medicinalis – pijawka lekarska – używana w leczeniu: choroby zakrzepowej, nadciśnienia,

obrzęków pooperacyjnych i powypadkowych (likwiduje spuchnięcia i krwiaki).

- MOLLUSCA

Królestwo: „Animalia”

Podkrólestwo: „Eumetazoa” Nadział: „Bilateria” Dział: „Protostomia”

Poddział: „Coelomata”

Typ: Mollusca

Charakterystyka:

Bezkręgowce o ciele miękkim, często okrytym muszlą. Składają się z głowy, worka

trzewiowego(torsja, tułów) okrytego płaszczem(paliom) oraz nogi. Tarka (radula), system ząbków na

uwypukleniu gardzieli. Oddychają skrzelami lub płucem. Oczy. Narządy wewnętrzne w pierwotnej

jamie ciała (blastocelu). Trawią gruczołem wątrobowo-trzustkowym. Układ krwionośny z sercem.

Układ wydalniczy to metanefrydia.

Podtyp: Conchifera Gromada: Gastropoda

Ślimaki mają asymetryczne ciało (skręcony worek trzewiowy). W okresie suszy zapadają w hibernację.

Wszystkożerne. Głowa wyraźnie oddzielona od reszty ciała. Muszla najróżniejszych kształtów. Noga

mięsista, rozpłaszczona, podeszwowata, zawiera gruczoły, które produkują enzymy rozpuszczające

skały wapienne. Lądowe produkują śluz umożliwiający im poruszanie. Mają gonady nieparzyste.

Zapłodnienie wewnętrzne. Opieka nad potomstwem. Jadalne.

Podtyp: Conchifera Gromada: Bivalvia

Małże mają ciało dwubocznie spłaszczone, bez głowy, oddychają skrzelami, żyją w wodzie. Filtrują

wodę. Wydzielina nogi – bisior. Niebieska krew. Jadalne, produkują perły.

Podtyp: Conchifera Gromada: Cephalopoda

Głowonogi mają głowę, tułów, lejek i ramiona. Lejek i ramiona powstały z nogi. Poruszają się na

zasadzie odrzutu. Zdolność regeneracji ramion. Oddychają skrzelami. Mają serce i mózg, ośmiornice

potrafią uczyć się i zapamiętywać. Rozdzielnopłciowe, opiekują się potomstwem.

5

Dynieski

- MALACOPODA

Królestwo: „Animalia”

Podkrólestwo: „Eumetazoa” Nadział: „Bilateria” Dział: „Protostomia”

Poddział: „Coelomata”

Typ: Malacopoda

Gromada: Onychophora

Pazurnice są wyłącznie lądowe, drapieżniki, ofiary unieruchamiają przy pomocy śluzu. „Aksamitna

dżdzownica”. Małe niesegmentowane nóżki(lobopodia) Na głowie oczy, czułki, żuwaczki i brodawki

produkujące śluz. Mięśnie ukośnie prążkowane. Serce z ostiami. Oddychają za pomocą tchawek.

Parzyste zwoje mózgowe, układ pokarmowy prosty, wydalaniu służą metanefrydia. Rozdzielnopłciowe.

Jajorodne, jajożyworodne lub żyworodne.

Gromada: Tardigrada

Niesporczaki są mikroskopijnymi(0,1-0,5mm) wolno żyjącymi zwierzętami. Ciało krępe, beczułkowate,

ze słabo oddzieloną głową i czterema parami nóżek. Zawierają chitynę, mięśnie poprzecznie

prążkowane lub gładkie. Mózg 2-3 płatowy. Oczka proste, włoski i szczecinki czuciowe. Eutelia – stała

liczba komórek. Żywią się sokami roślin, glonami, detrytusem. Wydalają przez linienie. Kryptobioza

(budzą się w kropli wody po 120latach), zdolne przetrwać różne temp. i promieniowanie.

- ARTHROPODA

Królestwo: „Animalia”

Podkrólestwo: „Eumetazoa” Nadział: „Bilateria” Dział: „Protostomia”

Poddział: „Coelomata”

Typ: Arthropoda

Charakterystyka:

Stawonogi charakteryzuje: pierwoustość, heteronomiczna metameria ciała (zlewanie

się segmentów w tagmy), segmentowane odnóża połączone stawowo i pokrycie ciała chityną. Kutykula

(okrycie ciała) składa się z 2warstw: epikutykula(chroni przed wysychaniem, promieniowaniem i

patogenami), protykuli(egzokutykula + endokutykula decyduje o elastyczności). Potrzeba zmiany

pancerza(linienie). Cefalizacja(koncentracja układu nerwowego w części głowowej). Trawią każdy

rodzaj pokarmu. Otwarte serce z ostiami.

Podtyp: Cheliceromorpha Nadgromada: Chelicerata

Szczękoczułkowce, nazwa pochodzi od pierwszej pary odnóży gębowych (chelicer). Druga para to

pedipalpy. Ciało: prosoma i opistosomę. Wyposażone w 4pary odnóży krocznych.

Podtyp: Cheliceromorpha Nadgromada: Chelicerata Gromada: Arachnida Podrgomada: Acari

Niewielkie rozmiary, ciało niesegmentowane. Części zlewają się w jednolitą idiosomę, w której

osadzone są cztery pary odnóży krocznych. Oczy. Oddychają tchawkami, a niektóre całym ciałem.

Układ pokarmowy, otwór analny, zredukowany układ krwionośny, układ nerwowy skondensowany.

Dymorfizm płciowy. Rozwój: larwa, proto-, deuto-, trytonimfa.

Przędziorki – przędą nić. (przędziorek sosnowiec, lipowiec) Szpeciele –atakują drzewa i krzewy.

6

Dynieski

Kleszcze (borelioza, zapalenie mózgu, dżuma zajęcza, Ehrlichioza, gorączka zachodniego Nilu,

babeszjoza, gorączka Q)

Podtyp: Branchiata Nadgromada: Crustacea

Skorupiaki mieszkają w wodzie, oddychają skrzelami, dwie pary czułków i trzy pary odnóży gębowych.

Roślino-, padlinożerne, drapieżne i pasożytnicze. Głowa, tułowie, odwłok. Głowa niesegmentowana

zrośnięta z tłowiem(głowotułów). Karapaks – fałd oskórka(pancerz). Segmenty odwłokowe zaopatrzone

w odnóża (pleopodia). Moga zmieniać barwę. Oczy, statocysty i włoski czuciowe. Wolno żyjące –

rozdzielnopłciowe, pasożytnicze – obojnacze.

Skorupiaki niższe – Entomostraca

Różna liczba segmentów, dwudzielny mózg, czułki i odnóża dwugałęziste, brak odnóży odwłokowych,

układ nerwowy i krwionośny słabo rozwinięty, wyłącznie wodne.

Podtyp: Branchiata Nadgromada: Crustacea Gromada: Cladocera

Planktonowe okryte skorupką rozwielitka(Daphnia) Zmiana kształtu w zależności od warunków.

Podtyp: Branchiata Nadgromada: Crustacea Gromada: Copepoda

Skorupiaki zaopatrzone w telson(ostatni segment odwłoka).

Podtyp: Branchiata Nadgromada: Crustacea Gromada: Cirripedia

Pąkle i kaczenice, okryte płaszczem, dymorfizm płciowy, samiec stukrotnie mniejszy.

Podtyp: Branchiata Nadgromada: Crustacea Gromada: Branichura

Pasożyty zewnętrzne ryb, zaopatrzone w narządy czepne, pokryte tarczowym karapeksem.

Skorupiaki wyższe – Malacostraca

20-21 segmentów, odwłok z odnóżami, mózg trójdzielny, silnie schityzowane, wodne i lądowe.

Podtyp: Branchiata Nadgromada: Crustacea Gromada: Malacostraca Rząd: Isopoda

Lądowe, jedzą resztki roślin lub drewno, stonogi, brak karapaksu.

Podtyp: Branchiata Nadgromada: Crustacea Gromada: Malacostraca Rząd: Amphipoda

Wodne, bocznie spłaszczone, odnóża różnie wykształcone.

Podtyp: Branchiata Nadgromada: Crustacea Gromada: Malacostraca Rząd: Decapoda

Silnie rozwinięty karapaks, oczy, skrzela, opieka nad potomstwem. Pięć par odnóży, pierwsza

przekształcona w szczypce (z wyjątkiem langust). W większości morskie. Żywią się różnorodnym

pokarmem. Kraby, homary, langusty, krewetki, raki jadalne. Raki największe bezkręgowce

zamieszkujące wody słodkie. Linieją przez całe życie. Samce większe od samic.

Raki Polski: Rak szlachetny(Astacus astacus), Rak błotny(Pontastacus leptodactylus), Rak

pręgowany(Orconectes limosus), Rak sygnałowy(Pacifastus leniusculus).\

7

Dynieski

PYTANIE 2:

Podaj cykl życiowy i epidemiologie:

- Trypanosoma sp.

Świdrowiec powoduje śpiączkę. Występuje w Afryce Środkowej i Zachodniej na obszarze zajmowanym

przez muchy tse-tse. Rocznie ok. 25000 nowych zachorowań. Zarażenie następuje na skutek kontaktu ze

śliną muchy. Okres wylęgania od 2 do 23dni od ukąszenia. U ludzi pasożytuje postać pomastigota, u

much epimastigot. Dostaje się do ciała przez skórę, pasożytuje w osoczu krwi, później w chłonce i

płynie mózgowo rdzeniowym. Objawy: I faza – (pasożyty w osoczu i chłonce) pojawiają się napadowo

dreszcze, podwyższona temp. ciała, nudności, bóle głowy, powiększenie węzłów chłonnych, spadek

masy ciała, zapalenie nerek, niedokrwistość, obrzęk twarzy, zapalenie mięśnia sercowego. II faza –

(pasożyt atakuje układ nerwowy) zaburzenia psychiczne, okresy pobudzenia naprzemian ze śpiączką.

Profilaktyka: niszczenie różnych postaci much tse-tse, moskitiery.

- Plasmodium sp.

Malaria – 33% ludności choruje na malarie, rocznie umiera ok. 3mln ludzi. Zarodziec występuje na

obszarze zajmowanym przez komary z rodzaju Anopheles. Plasmodium falciparium – powoduje malarię

mózgową. W rozwoju pierwotniaka występuje zmiana pokoleń: bezpłciowe =schizogonia w organizmie

człowieka, płciowe = sporogonia w organizmie samicy komara. Objawy: I faza – uczucie zimna,

dreszcze. II faza – wzrost temp. do 40,5

O

C, zaburzenia świadomości. III faza – obniżenie temp., zlewne

poty, senność, niedokrwistość, kruchość erytrocytów. Napady w różnym nawrocie czasowym (zależy od

zarodźca). Profilaktyka: niszczenie komarów(DDT), zarybianie lub osuszanie stawów, moskitiery,

terapia z kilku leków.

- Toxoplasmosa gonidii

Żywiciel ostateczny – kot, pośredni – większość zwierząt w tym człowiek. Pierwotniaki przedostają się

przez łożysko i powodują uszkodzenie układu nerwowego płodu, a w konsekwencji ciężkie wady

wrodzone lub poronienia. Objawy: nabyta = bezobjawowo, ostra – podwyższona temp. ciała,

powiększone węzły chłonne, atak na układ nerwowy, ból gałki ocznej, zaburzenia widzenia. Wrodzona

u połowy dzieci chorych matek. Objawy wrodzonej to wodogłowie, niedorozwój fizyczny i psychiczny.

Profilaktyka: badania przesiewowe przed zajściem w ciążę, przestrzeganie higieny. Leczenie:

antybiotyki = dorośli i noworodki, preparaty= ciąża.

- Ichthyophyhirius multifiliis

Kulorzęsek, pospolity w polsce, żyje na skórze i skrzelach ryb, wwierca się w powłoki ciała, powoduje

powstawanie białawych ranek. W stadium trofonta pasożytuje pod nabłonkiem ryb słodkowodnych, gdy

osiągnie maksymalne rozmiary(1mm) opada na dno, otacza się cystą i dzieli wielokrotnie – powstaje

2000 tomitów, które przekształcają się w teronty, te zaś atakują ryby.

8

Dynieski

- Balandotium coli

Szparkosz okrężnicy występuje głównie w krajach tropikalnych. Orzęski te pasożytują w jelicie grubym

człowieka, świni, szympansa, orangutana. Powodują nieżyt jelita grubego. Objawy: owrzodzone jelito,

biegunka, wymioty, krwawe stolce, chudnięcie, bezsenność. Profilaktyka: higiena

- Entoameba histolytica

Pełzak czerwonki. 40 000 zgonów rocznie. Pasożytuje w jelicie człowieka i przenosi z jednego

żywiciela na drugiego przez cysty. Niszczy komórki i tkanki. Pierwsze objawy po 2-6 tygodniach od

zarażenia. Objawy: owrzodzenia błony śluzowej jelita, bóle brzucha, krwawe biegunki, apatia,

osłabienie, wymioty, wysoka gorączka. Profilaktyka: higiena, picie wody przegotowanej.

- Sarcocystis sp.

Żywicelem ostatecznym i pośrednim jest człowiek. Faza bezpłciowa odbywa się w mięśniach gładkich i

poprzecznie prążkowanych, faza płciowa w jelicie człowieka(lub świni). Objawy: bóle brzucha,

biegunka, podwyższona temp. ciała, utrata łaknienia, bóle mięśniowe, utrata masy ciała. Postacią

inwazyjną są sporozoity lub bradyzoity w cystach mięśni zwierząt.

- Fasciola hepatica

Motylica wątrobowa żyje w przewodach żółciowych bydła i owiec(u człowieka przypadkowo).

Żywicielem pośrednim są ślimaki z rodziny Lymnaeidae. Motylica przechodzi wszystkie stadia

rozwojowe. Objawy: Fascjoloza ostra(wędrówka larwy przywry przez miąższ wątroby, uszkodzenia

mechaniczne i zatrucie toksynami, powiększenie wątroby, żółtaczka, temp., bóle stawów, wymioty,

anemia, alergia. Fascjoloza przewlekła(motylica dociera do przewodów żółciowych, objawy ustają,

może wystąpić marskość wątroby. Profilaktyka: picie przegotowanej wody, nie jeść trawy.

- Dicrocoelium dendriticum

Motyliczka występuje na całym świecie prócz Australii. Pasożyt roślinożerców, przypadkowo

człowieka. Pasożytuje w przewodach żółciowych. Odbywa pełny cykl życiowy. Żywiciele: ślimak

lądowy, mrówka z rodzaju Formica. Zarażenie zazwyczaj bezobjawowo. Profilaktyka: nie jeść trawy

- Opisthorchis felineus

Przywra kocia, pasożyt przewodów żółciowych i trzustki zwierząt mięsożernych(w tym człowieka).

Groźny tam gdzie ludzie jedzą ryby. Corocznie 2mln chorych. Przechodzi pełny cykl rozwojowy.

Pierwszy żywiciel to ślimak Bithynia, drugi ryby karpiowate. Objawy: gdy silna inwazja – rozszerzenie

przewodów żółciowych, powstanie przerostów, zapalenie i marskość wątroby. Profilaktyka: nie jeść

surowego mięsa ryb.

9

Dynieski

- Alaria alata

Przywra ssaków drapieżnych(lis, pies, wilk), postać larwalna pasożytuje u ślimaków wodnych,

następnie u kijanek i żab. Te zjadane przez węża, następuje oczekiwanie metacerkarii na żywiciela

ostatecznego. Cykl rozwojowy bez redii. U żywiciela ostatecznego „siedzą” w jelicie cienkim.

Lekiem na przywry (wszystkie) jest parazytel. Przywrę można wykryć badając kał na obecjność jaj

przywry, czyli w okresie przewlekłym choroby.

- Parasosciolopsis fasciole

Do pasożytów, które mogą być niebezpieczne dla dzikich i domowych przeżuwaczy należy zaliczyć

również przywrę Parafasciolopsis fasciole. Przywra ta jest typowa dla łosi, u których wywołuje

parafasciolopsozę, uważaną za jedno z najgroźniejszych schorzeń tych zwierząt. Występuje w

przewodach żółciowych wątroby i w dwunastnicy, zazwyczaj w masowych inwazjach osiągających

kilkanaście tysięcy pasożytów. Jej cykl rozwojowy przebiega według schematu motyliczego, lecz bez

wędrówek młodych przywr przez tkanki. Dostają się one z dwunastnicy do przewodów żółciowych

przez przewód wątrobowy. Żywicielem pośrednim jest bardzo rozpowszechniony na terenie kraju

ślimak wodny Planorbarius corneus. Objawy: Chore zwierzęta wykazują brak apetytu, bolesność jamy

brzusznej, atonię żwacza, podwyższoną temperaturę i obrzęki w tkance podskórnej.

- Schistosoma haematobium

Przywra krwi występuje w Indiach i Afryce. Corocznie 100mln chorych. Przywra rozdzielnopłciowa.

Postacie dorosłe pasożytują w naczyniach krwionośnych brzucha, blisko pęcherza moczowego. Cykl

rozwojowy bez redii, cerkaria aktywnie wwierca się przez skórę żywiciela ostatecznego i z prądem krwi

wędruje po organizmie; dojrzałość płciową osiągają te przywry, które trafią do wątroby. Łączą się w

pary, mogą żyć 20-30lat. Objawy: Faza wędrówki – (do 10tyg. od zarażenia) gorączka, alergia,

powiększenie wątroby, krwiomocz. Faza składania jaj – wycieńczenie, anemia. Następstwem ran

pęcherza są narośla, które mogą zamienić się w nowotwory. Profilaktyka: separowanie kanalizacji od

miejsc kąpieli, zakaz kąpieli w Gangesie.

- Taenia solium

Żywiciel pośredni: trzoda chlewna, człowiek, małpy. Żywiciel ostateczny: człowiek. Droga inwazji:

pokarmowa lub autoinwazja. Forma inwazji: wągier lub jajo. Źródło inwazji: mięso wieprzowe z jajami.

Objawy: bóle wymioty, zapalenie wyrostka robaczkowego, trzustki, niedrożność jelit. Profilaktyka:

badanie mięsa, obróbka termiczna mięsa: mrożenie, gotowanie, peklowanie.

- Taenia multiceps

Żywiciel ostateczny: pies i dzikie psowate. Forma pasożytująca: cenur. Droga inwazji: pokarmowa.

Źródło inwazji: kał żywiciela ostatecznego z jajami. Umiejscowienie larwy: układ nerwowy. Objawy:

jak guz mózgu.

10

Dynieski

- Taenia sanginata

Żywiciel pośredni: bydło. Droga inwazji: pokarmowa, przenoszą owady. Forma inwazji: wągier. Źródło

inwazji: mięso wołowe, wątroba, nerki, płuca z jajami. Objawy: bóle wymioty, zapalenie wyrostka

robaczkowego, trzustki, niedrożność jelit. Profilaktyka: badanie mięsa, obróbka termiczna mięsa:

mrożenie, gotowanie, peklowanie.

- Diphyllobothrium latum

Żywiciel pośredni: widłonogi, ryby słodkowodne. Droga inwazji: pokarmowa. Forma inwazji:

plerocerkoid. Źródło inwazji: ryby. Objawy: zaburzenia nerwowe, trawienne, chudnięcie, anoreksja,

niedokrwistość właściwa. Profilaktyka: mrożenie, gotowanie mięsa.

- Dipylidium caninum

Żywiciel pośredni: larwy wszy i pcheł. Droga inwazji: pokarmowa. Forma inwazji: wągier. Źródło

inwazji: pchły, wszoły. Profilaktyka: nie całować się z psem, odseparowanie małych dzieci od psów i

kotów, regularne odrobaczanie zwierząt.

- Echinococcus granulosus

Żywiciel ostateczny: pies, owce, świnie, bydło, wielbłądy, kozy. Forma pasożytująca: echinokokus

jednokomorowy otoczony torebką łącznotkankową. Droga inwazji: pokarmowa. Źródło inwazji: kał

żywiciela ostatecznego z jajami. Umiejscowienie larwy: wątroba>60%, płuca 20%, mięśnie 4%, kości

3%, mózg 2%. Objawy: krwioplucie, ropienie kości, jak rak mózgu, śmiertelna, jeżeli pęknie

echinokokus.

- Echinococcus multilocularis

Żywiciel ostateczny: pies, owce, świnie, bydło, wielbłądy, kozy. Forma pasożytująca: echinokokus

wielokomorowy bez torebki łącznotkankowej. Droga inwazji: pokarmowa. Źródło inwazji: kał żywiciela

ostatecznego z jajami. Umiejscowienie larwy: wątroba, mózg. Objawy: diagnozowany jako rak,

śmiertelność 90 %.

- Ancylostoma duodenale

Tęgoryjec dwunastnicy występuje na północ od zwrotnika Raka, w klimacie umiarkowanym w

kopalniach. Postać dorosła bytuje w jelicie cienkim. W środowisku zewnętrznym po 24h od złożenia jaj

wykluwają się larwy rabditopodobne, odżywiające się resztkami organicznymi, po drugim lnieniu

zmieniją się w larwy filariopodobne – inwazyjne, które „staja słupka” i czekają na żywicieli. Wkręcają

się w skórę, później wędrują do jelita. Objawy: niedokrwistość i hipoproteinemię, mogą uszkodzić płód.

Profilaktyka: właściwa utylizacja odchodów, higiena, noszenie butów.

11

Dynieski

- Enterobius vermicularis

Owsik ludzki pasożyt jelita grubego człowieka białego. Najczęstszy z wszystkich robaków w Polsce.

Skrócony cykl rozwojowy – nie wędrują po ciele żywiciela. Samice składają jaja w nocy w okolicach

odbytu. Objawy: swędzenie, zmęczenie, nerwica. Profilaktyka: spanie w piżamie, pedantyczna czystość.

- Ascaris lumbricoides

Glista ludzka – samice glisty produkują powyżej 200 000jaj na dobę. Zapłodnione jaja dostają się do

jelita grubego i z kałem są wydalane na zewnątrz. Aby jaja stały się inwazyjne muszą przebywać chwilę

w środowisku zewnętrznym. Połknięte jajo dostaje się do żołądka i jelit. Tam larwa przenika do naczyń

krwionośnych jelita i wraz z krwią dostają się do wątroby. Z wątroby, przez serce, do płuc. W

pęcherzykach płucnych dwukrotnie linieje. Z płuc przemieszcza się do tchawicy, potem do jamy ustnej,

a następnie do żołądka i jelita cienkiego, w którym przekształca się w dorosłego osobnika. Objawy:

glistnica – brak witaminy A, chudnięcie, alergie, bóle brzucha, nudności, zapalenie otrzewnej, zapalenie

płuc. Profilaktyka: higiena, nie używanie niekompostowanego nawozu.

- Trichuris trichiura

Włosogłówka jelitowa pasożytuje w jelicie grubym i ślepym człowieka, a także małp. W jelicie cienkim

z jaj wylęgają się larwy, linieje i osiąga dojrzałość w jelicie grubym. Samica składa dziennie 6000jaj.

Objawy: bezobjawowa trychocefaloza lub przy dużym nasileniu biegunki, zaparcia, niedokrwistość,

owrzodzenia. Profilaktyka: leczenie osób zarażonych, utylizacja odchodów, higiena, mycie owoców.

- Trichiella spiralis

Włosień kręty to pasożyt bezwzględny, sempitermalny. Cykl rozwojowy w przewodzie pokarmowym i

mięśniach poprzecznie prążkowanych. Zakażenie przez zjedzenie mięśnia poprzecznie prążkowanego.

Uwolnienie larwy w przewodzie pokarmowym, wędruje do jelita cienkiego tam dojrzewa. Samice i

samce kopulują i rodzą żywe larwy do światła naczyń krwionośnych. Larwy osadzają się w mięśniach,

skręcają spiralnie i otorbiają(po 12dniach od zarażenia). Objawy: w okresie wędrówki larw – gorączka

40

O

C, poty, silne bóle mięśni, trudność w mówieniu, połykaniu, obrzęk powiek i twarzy, krwawienie ze

spojówek i paznokci. Zgon, gdy larwy umiejscowią się w nerkach, mózgu, sercu, oczach. Profilaktyka:

badanie mięsa, oskórowywanie i zakopywanie upolowanych lisów i innych drapieżników.

- Syngamus trachea

Nicień osadza się w tchawicy ptaków. Zarażenie przez zjedzenie dżdżownicy lub ślimaka. Objawy:

ptaki kaszlą, trzymają głowę do góry z otwartym dziobem, z trudem oddychają, szybko słabną, chudną.

12

Dynieski

- Toxocara canis

Glista psia pasożyt psowatych, kotów i innych zwierząt. Larwa odbywa wędrówkę w organizmie

żywiciela jak glista ludzka. Objawy: u psów i innych żywicieli właściwych – zaparcia i biegunki. U

człowieka (rozwój larw zatrzymany na stadium L2) wywołuje rozmaite schorzenia. Profilaktyka: nie

dopuszczać do obecności odchodów psów i kotów w pobliżu miejsc zabaw dzieci, higiena.

- Onchocerca sp.

Zaraża zwierzynę płową (jelenie, sarny). Żyworodne. Rodzą się liczne larwy, które przez krwiobieg

wędrują do skóry zwierząt. Przenoszą kleszcze. Objawy: szarobiałe guzki w tkance podskórnej.

- Bursaphelenchus xylophilus

Węgorek sosnowy to pasożyt drzew iglastych głównie z rodzaju Pinus. Jest w stanie zabić drzewo w

ciągu 30-40dni od porażenia. Przebnoszony jest przez żerdzianki(Monochamus). Profilaktyka: cykliczne

lustracje drzewostanów zagrożonych zasiedleniem przez tego szkodnika.

PYTANIE 3:

1. Objawy i leczenie Boreliozy z Lyme.

Faza I: „rumień wędrujący” jest to plamka, która powstaje po 1-3 tygodniach w miejscu ukłucia

przez kleszcza i rozszerza się w postaci jasnoczerwonego pierścienia o średnicy do 30cm. Możliwe

objawy grypopochodne.

Faza II: krętki rozprzestrzeniają się w organizmie przez układ krwionośny. Porażenie nerwu

twarzowego, zmiany obrączkowe na skórze, zaburzenie przewodnictwa w sercu, zapalenia stawów.

Faza III: niedowłady nerwów, zaburzenia psychiczne, długotrwałe zapalenia stawów, zapalenie

skóry, zapalenie serca mięśniowego, upośledzenie funkcji nerek.

Leczenie: w I i II fazie antybiotykami w III tylko objawowo. Regularnie badać na obecność krętków.

2. Objawy i leczenie kleszczowego zapalenia mózgu.

Faza I: złe samopoczucie, zmęczenie, apatia, gorączka, majaczenia, bóle głowy, stawów, wymioty.

Faza II: (4postacie) oponowa – sztywność karku, niedowład kończyn, osłabienie mięśni, bóle

mięśniowe, głowy, wymioty. Mózgowa – bóle głowy, nudności, zaburzenia świadomości, snu,

czucia, myśli samobójcze, pobudzenie ruchowe, drgawki, zaburzenia mowy i widzenia. Mózgowo-

rdzeniową – jak w mózgowej. Mieszaną – połączenie objawów wymienionych wyżej. Leczenie:

tylko objawowo, należy się szczepić.

3. Objawy i leczenie tularemii.

Dżuma zajęcza: trzy postacie: węzłowa(powiększenie węzłów chłonnych) trzewna(bóle brzucha,

wymioty, gorączka) płucna(zapalenie płuc) Leczenie antybiotykami.

13

Dynieski

4. Objawy i leczenie gorączki Q.

Sześć postaci: płucna(nieżyt dróg oddechowych, zapalenie płuc) wątrobowa(zapalenie ziarniakowe

wątroby) neurologiczna(zapalenie nerwów czaszkowych, opon mózgowo-rdzeniowych, zatory

septyczne mózgu, psychoza) immunologiczna(zapalenie nerek, anemia, plamica wtórna)

sercowa(zapalenie: zastawki, serca, osierdzia; tętniaki) inne(grypopodobne, zapalenie: stawów,

kości, szpiku, jąder, najądrzy). Leczenie: antybiotyki.

5. Objawy i leczenie porażenia kleszczowego.

Objawy: gwałtowne bóle głowy, chlustające wymioty, porażenie kończyn dolnych, następnie górnej

połowy ciała, trudności w połykaniu, mówieniu, oddychaniu, kwasica oddechowa, śmierć. Leczenie:

szybkie usunięcie roztocza, objawy ustają po 3dniach.

6. Objawy i leczenie ehrlichiozy.

Słabo poznana choroba wywołująca siedem typów niespecyficznych objawów po ok.10-14 dniach

od kontaktu z kleszczem. U większości pacjentów ma łagodny przebieg, jednak może być śmiertelna

7. Objawy i leczenie gorączki Zachodniego Nilu.

Objawy: gorączka, zmęczenie, ból głowy, gardła, mięśni, stawów, zapalenie spojówek, wysypka,

powiększenie węzłów chłonnych, nudności, biegunka. Leczenie: tylko objawowe.

8. Objawy i leczenie babeszjozy.

Objawy: wysoka temp., niedokrwistość, powiększenie organów wewnętrznych.

9. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Bivalvia.

Małże mają duże znaczenie w przyrodzie jako filtratorzy, a także żywiciele płazińców. Są

pokarmem dla wielu kręgowców i ludzi. Produkują perły.

10. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Gastropoda.

Wiele gatunków jest jadalnych, muszle ślimaków służą do wapniowania gleby oraz wytwarzania

ozdób. Szkodniki upraw.

11. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Cephalopoda.

Głowonogi służą człowiekowi za pokarm i do produkcji sepii.

12. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Porifera.

Gąbki filtrują wodę(90%bakterii i toksyczne substancje chemiczne), są miejscem życia dla innych

organizmów, środek higieniczny i kosmetyczny, w medycynie stosowane do tamowania krwi, na

reumatyzm, do produkcji leków przeciw AIDS, malarii i komórką rakotwórczym.

13. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Cnidaria.

Parzydełkowce budują rafy koralowe, wpływają na obraz powierzchni Ziemi – atole, wyspy

koralowe, używane w jubilerstwie, powodują poparzenia.

14

Dynieski

14. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Monogenea.

Pasożyty ryb karpiowatych (niszczą hodowle).

15. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Trematoda.

Olbrzymia liczba zachorowań wśród ludzi(przywra krwi 100mln rocznie) i zwierząt.

16. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Rotifera.

Wrotki stanowią znaczną część biomasy zooplanktonu, hodowane na skalę przemysłową jako

pokarm dla skorupiaków morskich.

17. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Nematoda.

Szczególnie pasożyty roślin potrafią w ciągu 30-40 dni zabić drzewo. Powodują uszkodzenia

mechaniczne tkanek, upośledzenie wzrostu, zniekształcenia i obumieranie drzew.

18. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Oligocheta.

Rureczniki mineralizują dna zbiorników wodnych, pokarm ryb. Wazonkowce przyśpieszają

powstawanie próchnicy. Dżdżownice zjadają ogromne ilości materii organicznej, uwalniają azot,

tworzą agregaty glebowe, pokarm kretów i ptaków.

19. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Hirudina.

Pijawki używane w leczeniu choroby zakrzepowej, nadciśnienia, obrzęków pooperacyjnych i

powypadkowych(likwidują spuchnięcia i krwiaki). Znaczenie w przyrodzie niewielkie.

20. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Arachnida.

Roztocza powodują alergie i uprzykrzają życie, szkodniki roślin, nić pajęcza jest lżejsza niż włókno i

mocniejsza od stali.

21. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Acari.

Roztocza powodują alergie i uprzykrzają życie, szkodniki roślin,

22. Znaczenie w ekosystemach i gospodarce człowieka Decapoda.

Kraby, homary, langusty, krewetki i raki są cenione za swe wartości odżywcze i kulinarne.

23. Znaczenie alergologiczne roztoczy.

20% ludności ma alergie przez wdychanie odchodów roztoczy. Nie wiem nic nie mogę znaleźć(?)

24. Epidemiologia i zapobieganie włośnicy.

Zakażenie przez zjedzenie mięśnia poprzecznie prążkowanego z włośniem. Larwy osadzają się w

mięśniach, skręcają spiralnie i otorbiają(po 12dniach od zarażenia). Objawy: w okresie wędrówki

larw – gorączka 40

O

C, poty, silne bóle mięśni, trudność w mówieniu, połykaniu, obrzęk powiek i

twarzy, krwawienie ze spojówek i paznokci. Zgon, gdy larwy umiejscowią się w nerkach, mózgu,

sercu, oczach. Profilaktyka: badanie mięsa, oskórowywanie i zakopywanie upolowanych lisów i

innych drapieżników.

15

Dynieski

25. Epidemiologia i zapobieganie tasiemczycą (wybrany na gorąco gatunek).

Diphyllobothrium latum –mrożenie mięsa w temp. -10

O

C przez 24h, gotowanie w temp.50

O

C 10min

Droga inwazji: pokarmowa. Forma inwazji: plerocerkoid. Źródło inwazji: ryby. Objawy: zaburzenia

nerwowe, trawienne, chudnięcie, anoreksja, niedokrwistość właściwa.

Taenia saginat – sanitarne badanie mięsa, obróbka termiczna mięsa: mrożenie -10

O

C przez 5dni,

gotowanie 0,5h w 57

O

C, peklowanie w soli o stężeniu 25% przez 5dni. Droga inwazji: pokarmowa,

przenoszą owady. Forma inwazji: wągier. Źródło inwazji: mięso wołowe, wątroba, nerki, płuca z

jajami. Objawy: bóle wymioty, zapalenie wyrostka robaczkowego, trzustki, niedrożność jelit.

Taenia solium - sanitarne badanie mięsa, obróbka termiczna mięsa: mrożenie -10

O

C przez 5dni,

gotowanie 0,5h w 57

O

C, peklowanie w soli o stężeniu 25% przez 5dni. Droga inwazji: pokarmowa

lub autoinwazja. Forma inwazji: wągier lub jajo. Źródło inwazji: mięso wieprzowe z jajami.

Objawy: bóle wymioty, zapalenie wyrostka robaczkowego, trzustki, niedrożność jelit.

Dipylidium caninum - Droga inwazji: pokarmowa. Forma inwazji: wągier. Źródło inwazji: pchły,

wszoły. Profilaktyka: nie całować się z psem, odseparowanie małych dzieci od psów i kotów,

regularne odrobaczanie zwierząt.

Taenia multiceps - Forma pasożytująca: cenur. Droga inwazji: pokarmowa. Źródło inwazji: kał

żywiciela ostatecznego z jajami. Umiejscowienie larwy: układ nerwowy. Objawy: jak guz mózgu.

Echinococcus granulosus - Forma pasożytująca: echinokokus jednokomorowy otoczony torebką

łącznotkankową. Droga inwazji: pokarmowa. Źródło inwazji: kał żywiciela ostatecznego z jajami.

Umiejscowienie larwy: wątroba>60%, płuca 20%, mięśnie 4%, kości 3%, mózg 2%. Objawy:

krwioplucie, ropienie kości, jak rak mózgu, śmiertelna, jeżeli pęknie echinokokus.

Echinococcus multilocularis - Forma pasożytująca: echinokokus wielokomorowy bez torebki

łącznotkankowej. Droga inwazji: pokarmowa. Źródło inwazji: kał żywiciela ostatecznego z jajami.

Umiejscowienie larwy: wątroba, mózg. Objawy: diagnozowany jako rak, śmiertelność 90 %.

26. Omów cykl życiowy nicieni pasożytujących na owadach.

Rozwój następuje w ciele żywiciela, gdzie zachodzi przemiana pokoleń. Pierwsze pokolenie

pasożytnicze nosi miano „olbrzymiego”, a drugie saprofityczne, żyjące w martwym ciele żywiciela –

„normalnego”. Trzecie stadium larwalne występuje w glebie, aktywnie poszukuje żywiciela. Do

owada dostaje się przez naturalne otwory(gęba, odbyt, tchawki) i wędruje do jamy ciała.

27. Epidemiologia i zapobieganie toksoplasmozie.

Pierwotniaki przedostają się przez łożysko i powodują uszkodzenie układu nerwowego płodu, a w

konsekwencji ciężkie wady wrodzone lub poronienia. Objawy: nabyta = bezobjawowo, ostra –

podwyższona temp. ciała, powiększone węzły chłonne, atak na układ nerwowy, ból gałki ocznej,

16

Dynieski

zaburzenia widzenia. Wrodzona u połowy dzieci chorych matek. Objawy wrodzonej to wodogłowie,

niedorozwój fizyczny i psychiczny. Profilaktyka: badania przesiewowe przed zajściem w ciążę,

przestrzeganie higieny. Leczenie: antybiotyki = dorośli i noworodki, preparaty= ciąża.

28. Epidemiologia i zapobieganie chorobą odkleszczowym.

Człowiek zaraża się: wraz ze śliną żerującego kleszcza, z wydzieliną gruczołów biodrowych przez

rankę, z powietrza przez kał, podczas mechanicznego usuwania kleszcza. Zapobieganie: szczepienia,

odpowiedni ubiór do lasu, usuwanie kleszczy niezwłocznie po zauważeniu. Spryskujemy się.

29. Scharakteryzuj wybraną (przez prowadzącego) larwę przywry lub tasiemca.

Przywry: Miracydium – orzęsiona wolno żyjąca larwa, wydłużony kształt, wysuwany ryjek, plamka

oczna. Sporocysta – budowa: protonefrydia i komórki zarodkowe, rozmnaża przez partogenezę, daje

pokolenie sporocyst lub redii. Te, co się rodzą rozrywają „mamę”. Redia – ciało wydłużone do 3cm,

ślepo zakończony układ pokarmowy, kule zarodkowe przekształcają się w cerkarie lub redie.

Cerkaria – wolno żyjąca, narząd ruchu(ogonek), sztylecik, różna budowa, dwie przyssawki, układ

pokarmowy, protonefrydia, pęcherz moczowy, gruczoły penetracyjne i cystogeniczne. Metacerkaria

– forma inwazyjna zbliżona do dorosłej, bytującej w ciele ostatniego żywiciela pośredniego.

Adolescaria – podobna do metacerkarii ale „oczekująca” na żywiciela ostatecznego w środowisku

zewnętrznym. Tasiemce: Typy larw: I stadium – likosfera(5par haków zarodkowych)

onkosfera(3pary haków zarodkowych, w wodzie = koracydium) II stadium – procerkoid(robakowate

z cerkomerem) cysticerkoid(pęcherzyk z główką zwróconą do wewnątrz i ogonkiem)

cysticerkus(pęcherzyk z jedną główką) cenur(„mózgowiec”, wiele główek tasiemców)

echinokok(„bąblowiec”, pęcherz, w którego wnętrzu tworzą się mniejsze pęcherze, setki główek

tasiemców, jednojamowe, wielołamowe) III stadium – plerocerkoid(z skoleksem i bruzdami

czepnymi na nim).

30. Omów odnóża u Decapoda.

Posiadają 2 pary czułków, parę żuwaczek, 2 pary szczęk, 3 pary szczękonóży, 5 par odnóży

krocznych (pierwsza para przekształcona w szczypce) odnóża kopulacyjne i pławne na odwłoku.

31. Cechy kleszczy jako wektorów(przenosicieli chorób).

Szeroki krąg żywicieli i ich zmiana w cyklu życiowym, mechanizm żerowania dwufazowy,

długotrwałe żerowanie (do 2tygodni), pochłanianie dużej ilości krwi, długie życie, przekazywanie

pionowe patogenów, wędrówki z ptakami.

32. Mechanizm żerowania kleszczy.

Kleszcz żeruje w specyficzny sposób. W pierwszej kolejności znieczula śliną miejsce wkłucia (kilka
minut), następnie wkłuwa się, nie mogąc się najeść (kilka godzin), bo w skórze jest mało krwi, w
dalszej kolejności, zatem wpuszcza ślinę zawierającą czynniki aktywne, które powodują napływ
krwi (mijają godziny), a następnie pije do syta, co opisuje się jako łapczywe jedzenie (dni).

17

Dynieski

33. Definicja podstawowej jednostki systematycznej.

Gatunek – konkretna grupa podobnych do siebie osobników, odrębna od innych, zaliczana do

określonej kategorii. Nazwa gatunku jest dwuczłonowa, pierwszy wyraz to nazwa rodzajowa. Drugi

to nazwa gatunkowa.

34. Po co mam systematyka i kto ją systematyzuje?

By sklasyfikować i uszeregować organizmy występujące współcześnie i wymarłe na podstawie ich

cech anatomicznych, biochemicznych, embrionalnych, genetycznych, behawioralnych i innych.

Nadal nie udało się stworzyć systemu, który byłby uznawany przez wszystkich biologów. (Obecny

podział Akaryota – na Archebacteriae i Eubacteriae; Prokaryota i Eukaryota na pierwotniaki, rośliny,

grzyby i zwierzęta).

35. Podaj znaczenie poszczególnych części nazwy gatunkowej, np. Sus scrofa L., 1758(dzik).

Nazwa gatunku jest dwuczłonowa, pierwszy wyraz to nazwa rodzajowa. Drugi to nazwa gatunkowa.

Później odkrywca i data odkrycia.

36. Definicja i plusy pasożytnictwa (+przykłady).

Pasożytnictwo – taka postać współżycia organizmów różnogatunkowych, w której jeden organizm

(pasożyt) czerpie jednostronną korzyść, przynosząc tym szkodę drugiemu organizmowi

(żywicielowi), pozostając z nim w mniej lub bardziej trwałym związku ekologicznym i czasowym w

trakcie cyklu biologicznego. Przykłady: tasiemce, pchły, włosienie, przywry itp. itd....

37. Podział postaci pasożytnictwa (wybrany rodzaj na gorąco) z przykładami.

Miejsce bytowania: zewnętrzne(pchły), wewnętrzne(tasiemce), mieszane(wieloustka). Liczbę

żywicieli: monokseniczne – jednożywicielowe, oligokseniczne: steno(2-3), eury(4-5), polikseniczne

(>5żywicieli). Czas trwania związku: czasowe(tylko na czas pobrania pokarmu –komar) okresowe

(tylko przez pewien okres życia: larwalne –gzy, imaginalne – bąki, stałe – glisty) sempiterialne(całe

życie w ciele żywiciela – włosień kręty) partimalne( pewien etap rozwoju w środowisku

zewnętrznym – giez bydlęcy). Charakter pasożytnictwa: bezwzględne(obligatoryjne – tasiemce),

względne(fakultatywne – mucha mięsna).

38. Definicja żywiciela...(wybrany na gorąco)

Ostateczny – pasożyt odbywa końcowy etap swojego rozwoju i rozmnaża się płciowo.

Pośredni – pasożyt związany w trakcie cyklu życiowego, ale nie rozmnaża się w nim płciowo.

Przypadkowy – gatunki zwierząt, które nie są żywicielami danego pasożyta, lecz mogą się nim

zarazić. Rezerwuarowy(parateniczny) – nie jest niezbędny w cyklu życiowym pasożyta, pasożyt

żyjąc w nim nie traci wirulentności, ale nie czyni szkody temu organizmowi (kleszcz).

Główny – taki gatunek, w którym pasożyt występuje z największą częstotliwością i intensywnością.

Uboczny – pasożyt występuje zawsze z mniejszą częstotliwością i intensywnością.

18

Dynieski

39. Pasożytnictwo w świecie interakcji(oddziaływań) ekologicznych – czyli gdzie przebiega cienka

czerwona linia (+ przykłady oczywiście). Nie wiem czy dobrze zrozumiałem pytanie...

Pasożyt to taki organizm, który żyje na koszt innego organizmu(tasiemiec). Mutualizm - zjawisko

ścisłego współżycia przynajmniej dwóch gatunków organizmów, które przynosi korzyść każdej ze

stron(roślina i grzyby -

grzyb oplata korzenie rośliny i czerpie z nich związki organiczne. Roślinie

ułatwia pobieranie wody i soli mineralnych z podłoża). Komensalizm - zależności o

charakterze symbiozy między dwoma lub więcej gatunkami, przy czym jeden z gatunków czerpie z

tej zależności wyraźne korzyści, nie szkodząc pozostałym(lew i sęp).

40. Jak przenoszą się pasożyty?

Kontakt(stosunek płciowy, dyspersja pionowa(rozprzestrzenianie na kolejną generację), pozioma(na

innych członków stada) Konsumpcja, Wektor(przenosiciele np. kleszcze).

41. Jak organizmy pasożytnicze przezwyciężają trudności w ich strategii życiowej?

(nieciągłość siedliska) = Złożone cykle rozwojowe, zoochoria, gonochoria, protandria, progenia

(partner do rozrodu) = obojnactwo, paratogeneza(rozmnażanie bez zapłodnienia)

(śmiertelność żywicieli) = dyspersja pionowa i pozioma (ewolucji) = koewolucja

(wrogość środowiska) = przetrwalniki, immunologiczne i morfologiczne przystosowanie do życia

42. Ustawodawstwo w ochronie zwierząt.

Zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu

winien poszanowanie, ochronę i opiekę. Zabrania się: umyślnego zranienia, znęcania, dokonywania

zabiegów i operacji przez nie odpowiednie osoby lub bez zachowania ostrożności, złośliwego

straszenia lub drażnienia zwierząt. Dotyczy zwierząt: domowych, gospodarczych, dzikich,

doświadczalnych, wykorzystywanych do rozrywki, obcych faunie rodzimej.

PYTANIE 4:

ZDJĘCIE LUB OKAZ DO ROZPOZNANIA.

Chilostoma cingulellum, , Octopoda sp, .Helix lutescens, Helicigona lapicida, Helix pomatia, Lymnaea

glutinosa, Gyraulus laevis, , Tandonia rustica, Balea perversa, Charpentieria ornate, Margaritifera

margaritifera, Anodonta cygnea, Unio tumidus, Unio pictorum, Viviparus viviparus , Bithynia

tentaculata, Lymnaea stagnalis, Planorbarius corneus, Succinea putris, Deroceras agreste, Ostrea

edulis, Mytilus edulis, Anodonta sp., Dreissena polymorpha, Siliqua sp., Cellana sp.Helicella obvia,

Cepaea nemoralis, Limax maximus, Limax cinereoniger, Arion lusitanicus

występujące w Polsce gatunki raków,

roztocze: Ixodes ricinus, Dermanyssus gallinae

pąkle, stonogi

Hirudo medicinalis, Haemopis sanguisuga

19