1

Metodologia badań pedagogicznych z elementami logiki i statystyki

1 Etapy badania

-

sytuacja problemowa

-

Formułowanie problemu- to zadać pytanie dotyczące sytuacji problemowej

-

Formułowanie hipotez – jest to całkowite przyjęcie albo zupełnie do odrzucenia, musi dać się
zweryfikować rzeczywiście tzn. czy zadania są praktyczne

-

Przewidywanie skutków (rozumowanie) – uporządkowanie konsekwencji, jakie mogą być
zweryfikowane; postawienie prognoz – na podstawie modelu i danych empirycznych z
uwzględnieniem dostępnych technik ich weryfikacji.

-

Empiryczna weryfikacja – przeprowadzenie danych działań i ich weryfikacja

-

Porównanie wniosków z doświadczeniem – porównanie wniosków z hipotezą,
wprowadzenie ewentualnych zmian w modelu badań oraz poszukiwanie możliwości
rozszerzenia modelu

2 Język nauki: określa te sposoby interesujących ją przedmiotów i zjawisk, które są w niej stosowane, a
obszar zjawisk wydzielonych przez określony zbiór aspektów (zmiennych) poddaje wewnętrznej
strukturalizacji i podziałowi wg. Wyróżnionych wartości tych zmiennych.


3 Pojęcia

Pojęcia

konotacja denotacja

znaczenie wyjaśnia sens

z sensu wynika zakres, zbiór obiektów -

DESYGNAT

-

jednostkowe – 1 desygnat

-

historyczne - warunki: czas, miejsce,

-

-uniwersalne-równoważne - wszystkie desygnaty terminu A są zarazem desygnatami terminu
B i odwrotnie

-

równoznaczne wiele desygnatów

4. Definicje-to pewne wypowiedzi określające, jakie jest znaczenie terminu. Termin definiowany
nazywany definenium, zwrot określający znaczenie tego terminu definensem

-

nominalne – wyjaśnia znaczenie wyrazu definiowanego przez podanie wyrażenia
równoznacznego pod względem treści i zakresu ( j. naukowy, potoczny)

-

realne są charakterystyką cech specyficznych wspólnych przedmiotom składającym się na
zakres pewnego terminu.

5. Błędy definicyjne
- idem per idem – (to samo przez to samo) – to popełniony błąd w trakcie pisania definicji tzn. x
wyjaśniony nie może się powtórzyć jako x w definicji x : = ple,ple,x,ple
- ignotum per ignotum - (nieznane przez nieznane) nie jest to błąd logiczny
- sprzeczność –dwie wielkości logiczne się wykluczają, np. x=2 i x=-2, nie jest to tylko błąd
matematyczny.
Oksymoron – symbol błędu w j.pol.
- nieadekwatność –nie mają ze sobą nic wspólnego, rozłączność zakresu oraz za wąskim lub za szerokim
zakresem.
Zakres definienium

≠

zakres definensu np. wieloryb to ryba słodkowodna

2

6. Zmienne –czynnik przybierający różne wartości, specyfikując ich możliwe własności, stany lub
zdarzenia np. wiek, wykształcenie
[w

o

] – przedział jednostkowy zmiennej

- wartościowe

a.

dychotomiczne ( dwudzielne)– np. płeć – kobieta, mężczyzna

b.

wielowartościowe (dyskretne i ciągłe)- wiele zmiennych np. poziom aspiracji edukacyjnych
– wysoki, średni, niski

- skale (zmienne)

a.

nominalne (jakościowe) - zbiór różnych kategorii, pozwalających określić, które przedmioty
są pod danym względem równe (jednakowe), a które różne.

b.

porządkowe – dysponując nimi jesteśmy w stanie powiedzieć, czy dwa porównywane
przedmioty posiadają daną własność w stopniu równym, czy też jeden ma ją w stopniu
wyższym niż drugi (ocena, poziom, natężenie, stopień)

c.

interwałowe (przedziałowe) – pozwalają stwierdzić o ile porównywalnych jednostek pomiaru
jeden z dwóch przedmiotów posiada daną cechę w stopniu wyższym niż drugi. Podstawą tej
skali są przedziały o równej wielkości, a punkt zerowy jest przyjęty umownie.

d.

ilorazowe – zawiera własności w/w skal, zbudowana jest podobnie jak interwałowa, z tym że
posiada absolutne zero, umożliwiające tym samym porównywanie nie tylko dystansów, ale i
proporcji między różnymi ich wartościami (ile razy).

- role

a.

zależne – zmienna, której zmiany są skutkiem oddziaływania jednej lub więcej jakiś
zmiennych, czynnik zmieniający się pod wpływem określonych działań.

b.

Niezależne – zmiany nie zależą od zespołu innych zmiennych występujących w badanym
zbiorze, warunkuje osiągnięcia ale sam od nich nie zależy

 Nieistotne
istotne-zbiór zależnych zakłócających i ważnych ,

 zakłócające- np. błąd , sposób odczytu z urządzenia pomiarowego,
ważne

 główne-najsilniej oddziaływają na z. zależną
uboczne- najsłabiej oddziaływają na z. zależną ]

7. Wskaźniki – musi być zawsze czymś co da się łatwo zaobserwować (fakt zachodzi przed oczami)

-

definicyjne – zadanie wprowadzające wskaźnik jest ustaleniem terminologicznym, tzn.
konieczność zdefiniowania pojęcia – dobranie pewnego jednoznacznego wskażnika opartego
na konwencji terminologicznej.

-

rzeczowe- zadanie wprowadzające wskaźnik jest twierdzeniem empirycznym, związek

pomiędzy zjawiskiem a wskaźnikiem oparty na twierdzeniu lub doświadczeniu:

empiryczne – zjawisko jest obserwowalne
inferencyjne- wskaźnik nie wywodzi się z definicji, zjawisko nie jest obserwowalne, a o
jego wystąpieniu wnioskujemy np. stan wiedzy

-

opercjonalizacja zmiennych- ustalenie kryteriów empirycznej stosowalności dla zmiennych

8. Pomiar zmiennych – polega na mniej lub bardziej intuicyjnym wnioskowaniu na temat występowania
czy stopnia intensywności zjawiska na podstawie obserwacji mniej lub bardziej złożonej, ale niezbyt
jasno określonej sytuacji wskaźnikowej.

BADANIE ROZKŁADU

Np. Jakie są kolory oczu w grupie A i B? x: nieb., ziel., szare.,

piwne, inne

w

x

x

→

osób

N

mp

ex

−

≡

3

A

B

Niebieskie

20

17

Zielone

15

16

Szare

30

20

w grupie A dominują oczy szare

Piwne

5

31

w grupie B dominują oczy

piwne
Inne

2

3

Wynik,

który

jest

największy,

wartość

najczęściej

się

zdarzającej

nosi

nazwę

DOMINANTY(MODALNA), a najrzadszy MEDIANA.

Mediana –jest to wartość środkowa dzieląca zbiorowość na dwie równe części: część dolną obejmującą
wartości mniejsze lub równe medianie i część górną zawierającą wartości większe lub równe medianie.
Wstępnym warunkiem dla wyznaczenia mediany jest uporządkowanie szeregu według wartości rosnącej
lub malejącej.

Dominanta – to wartość , która w danym rozkładzie występuje najczęściej, jest uważana za typową

Kwartyl – Realizacja cechy statystycznej, która dzieli całą zbiorowość na części pozostające pomiędzy
sobą w ściśle określonych proporcjach

-

miary tendencji centralnych – proporcje występowania różnych wartości w danym zbiorze
D

≡

M

n

-przypadki występowania

np. A 30

B ....

N

-ilość wszystkich ocen

72

....

-

miary rozproszenia:

- Obszar zmienności- jest to różnica między największą i najmniejszą wartością
zmiennej w szeregu. Najczęściej oznaczany jest literą R:

R = X

max

– X

min

- Odchylenie przeciętne – to miara uwzględniająca wszystkie występujące w szeregu
wartości zmiennej. Charakteryzuje przeciętny poziom odchyleń poszczególnych wartości
szeregu od średniej arytmetycznej. Przyjmuje zawsze wartości dodatnie

X- poszczególne wartości zmiennej
x – średnia artmetyczna
N liczebność zbiorowości

- Wariancja – jest jedną z częściej stosowanych miar rozproszenia. Określa się ją jako
sumę kwadratów odchylenia wszystkich wartości zmiennej od ich średniej arytmetycznej,
podzieloną przez ich liczbę jest przydatna do porównywania struktury części zbiorowości

logicznie ze sobą powiązanych

X- każda wartość zmiennej
x – średnia artmetyczna
N liczebność zbiorowości

- Odchylenie standardowe – jest najczęściej stosowaną i bardzo precyzyjną miarś
rozproszenia wartości zmiennej. Informuje, o ile przeciętnie, średnio odchyla się każda

N

x

X

d

∑

−

=

(

N

x

X

S

2

2

)

(

−

Σ

=

N

x

X

S

x

2

)

(

−

Σ

=

4

wartośc zmiennej od średniej artmetycznej

X- każda wartość zmiennej
x – średnia artmetyczna
N liczebność zbiorowości

- grupowanie statystyczne – polega na podziale zebranego materiału, stanowiącego zbiór dużej

ilości szczegółowych informacji na jednorodne grupy(kategorie). Podstawą ich wyodrębnienia są cechy,
czyli zmienne.

-

Szeregi – są zbiorem informacji uporządkowanych według pewnej cechy. Najprostrzy
szereg składa się z dwóch wierszy lub kolumn, z których jedna podaje warianty cechy, a
druga liczbę jednostek w danym wariancie.

-

tablice – zebrany w badaniach materiał empiryczny po pogrupowaniu umieszczany jest w
tablicach w tekście opracowania, a czasem również w aneksie. Prawidłowa tablica pozwala
na szybką orientację w prezentowanym materiale statystycznym , umożliwia
porównywanie wyników badań i analizę struktury zbiorowości, ułatwia wykrywanie
prawidłowości, a także umożliwia obliczanie miar statystycznych.

-

Wykresy –pokazują w sposób obrazowy kształt rozkładu uzyskanych wyników badań. W
przypadku cech ilościowych do najczęściej stosowanych form wykresów zaliczamy:
wykresy liniowe, histogramy i wieloboki liczebności (diagramy). Przy graficznym
przedstawieniu cech jakościowych najczęściej zastosowanie znajdują wykresy słupkowe,
koła, kule, obrazki, kartogramy.

-

prezentacje danych różnych skal pomiarowych

9. Rozkłady wartości zmiennych

-

rozkład normalny KRZYWA GAUSSA - jest to graficzne przedstawienie rozkładu
prawdopodobieństwa wystąpienia określonej wartości zmiennej, przyjmujące kształt dzwonu

-

-

własności rozkładu normalnego:

-

rozkład jest opisany krzywą symetryczną i ma obszar zmienności (rozstęp) od minus
do plus nieskoczoności, z czego wynika

f(u) = f(-u)
-

jeśli znane są parametry rozkładu normalnego, tzn. wartość oczekiwana E(x

c

) oraz

odchylenie standardowe D(x

c

), oznacza to,że rozkład normalny jest całkowicie

określony

-

maksimum funkcji gęstości rozkładu normalnego odpowiadają wartości: X = E(x

c

) lub

u = 0

-

jeśli zmienna standaryzowana U rośnie w swym bezwzględnym wyrażeniu, to funkcja
gęstości rozkładu normalnego szybko zdąża do zera.

10. Porównywanie wartości zmiennych – skale:
- standaryzowana –jest to skala, której średnia arytmetyczna wynosi „0”, a odchylenie standardowe „1”

2,

15

13

,5

9

34

,1

3

68

,2

6

34

,1

3

13

,5

9

2,

15

-3

-2

-1

0

1

2

3

odchyl.
standartowe

odchyl.
standartowe

5

- skala T – przyjmuje za jednostkę1/10 odchylenia standardowego, skala znormalizowana i w celu
zniwelowania znaków ujemnych mnożymy je poprzez 10 i dodajemy 50
- skala C – jej średnia wynosi „5”, odchylenie standardowe „2”, a dwie skrajne klasy wynoszą „” i „10”,
zawiera 11 jednostek


11. Teoria:

-

funkcje (opis, wyjaśnienie, przewidywanie)

-

uogólnienie-indukcja enumeracyjna

-

wyjaśnienie – odwoływanie się do prawa ogólnego i faktów ustalonych

-

dedukcyjno-nomolog

12. Wnioskowanie – proces formułowania sądów o stałej populacji generalnej na podstawie miar
charakteryzujących badana próbę. Polega na tym, że jakieś zdanie jest prawdziwe. Dwa sposoby
wnioskowania:

A.

asymilacja parametrów

B.

weryfikacja hipotez

-

dedukcyjne i jego podstawy logiczne

-

uprawdopodobniające:
-

Indukcyjne – oparte jest to zasadę uogólniania wyrażajacej się tym, że na podstawie
pojedynczych faktów domyślamy się istnienia ogólnej prawidłowości

13. Problemy badawcze: muszą wyczerpywać zakres naszej niewiedzy, zawarty w temacie badań

-

pytania
-

rozstrzygnięcia Czy? - Odp. Tak/Nie – odpowiedz zawarta jest w konstrukcji
gramatycznej pytania.

-

dopełnienia Jak?/ Ile? - Odp. Konkretna - pytanie w swej strukturze gramatycznej nie
zawiera informacji, gdzie szukać na nie informacji

-

istotnościowe – pytania szczegółowe . Jakie zmienne niezależne X są istotne dla danej
zmiennej zależnej Y.

-

zależnościowe – związek pomiędzy dwiema zmiennymi, jak coś zależy od czegoś np. Jaka
jest zależność zmiennej Y od zmiennych dla niej istotnych

14. Hipotezy – wszelkie twierdzenia częściowo tylko uzasadnione, wszelki domysł, za pomocą którego
tłumaczymy dane faktyczne, a więc także domysł w postaci uogólnienia. Hipoteza musi określać
zależność pomiędzy zmiennymi. X-(wpływa)Y

a.

hipotezy przyczynowo-skutkowe (kanony Milla) – najdoskonalsza metoda wykrywania
zależności między niezależną a innymi elementami badanego układu, oparte o zasady
przyczynowości i rozumowania indukcyjnego

-

kanon jedynej różnicy

-

kanon jedynej zgodności

-

kanon połączonej różnicy i zgodności

-

kanon zmian towarzyszących

-

kanon reszt

b.

hipotezy

- badawcze – omawiamy teoretycznie ( hip. wewnętrzna)
- operacyjne – badanie, praktyczna ( hip. zewnętrzna)

- Statystyczna każde przypuszczenie co do nie znanego rozkładu obserwowalnej zmiennej

losowej. Wiedza o tej zmiennej wyznacza zbiór i podzbiór: z 1 elementem (h. Prosta) lub z wieloma (h.
Złożona):

6

- hipoteza zerowa - gdy przypuszczamy, że pomiędzy estymatorem (ocena rozkładu zmiennej) a

parametrem lub rozkładem empirycznym i teoretycznym nie ma statystycznie istotnej różnicy

-

hipoteza istotności różnic - stawia się ją gdy porównuje się miary charakteryzujące
pewną zbiorowość z przyjętymi wzorcami (np. średni wiek studentek = 21, 21 jest pewną
normą w danych warunkach). Porównujemy 2 lub więcej zbiorowości za pomocą
charakteryzujących je miar statystycznych, położenia, rozproszenia, współzależności
(średni wiek studentów w Olsztynie a w Warszawie) – Test Studena

-

hipoteza zgodności – stawia się gdy: chcemy ustalić typ rozkładu cechy charakteryzującej

populację generalną; porównujemy rozkład tej samej cechy w kilku populacjach – test x

2

-

hipoteza niezależności – badamy współzależność 2 lub więcej cech populacji generalnej i

chodzi o ustalenie, czy ta współzależność istnieje – test x

2

15.

Procedury Badawcze (kryteria stosowalności)

-

Naturalna ( obserwacyjna) - niczego nie zmieniamy w świecie rzeczywistym, badamy go
różnymi metodami

-

Badawcza (eksperymentalna) - zmieniamy rzeczywistość przy pomocy bodźca (wpływ)

16.

Eksperyment – Metoda naukowego poznania określonego wycinka rzeczywistości (wychowawczej )
polegającej na wywoływaniu lub tylko zmienianiu przebiegu procesów przez wprowadzanie do nich
nowego czynnika i obserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem

17.

Funkcje eksperymentu – procedura eksperymentalna jest stosowane do weryfikacji hipotez
przyczynowo skutkowych

-

Testujące – weryfikacja hipotez przy pomocy manipulacji

-

Heurystyczne – następstwa celowo wprowadzonych zmian

-

Diagnostyczne – eksperyment, dokładne analizowanie zmian

-

metodologiczne- eksperyment

18.

Bodziec eksperymentalny

-

standaryzacja-poziom operacyjny i teoretyczny

19.

Zakłócenia bodźca eksperymentalnego:

-

Niestabilność – naturalne dojrzewanie układu ( jednostki, grupy)

-

historia – zmiany w otoczeniu czyli ukształtowanie wartości poprzez szkoły i inne urzędy

-

dojrzewanie – zmiany w wyniku etapów w dojrzewaniu

-

pretest – uwrażliwianie badanych na to, że będą poddani badaniu

-

regresja - cofnięcie

-

selekcja – jeśli eksperyment jest groźny nie wolna angażować nieletnich, jedynie
wolontariuszy

-

itd. – śmiertelność – uśmiercanie pewnych wyników

20.

Typowe plany eksperymentalne:

-

Klasyczny –do badań brane są dwie dwie grupy populacji , pomiędzy którymi nie ma żadnych
różnic. Jedna jest grupą eksperymentalną (losową), zaś druga grupą kontrolną

-

Solomona

-

szeregi czasowe

-

wpływy w czasie...

7

21. Dobór grup – zależy od charakteru zmiennej przez nas badanej

-

techniki losowania

LOSOWY
a.

losowanie proste ( tzw. losowanie na sierotkę)

y

→

nie związany z innymi czynnikami (płeć, wiek)

b.

Mechanizm losujący – wybiera się co kilka osób losowo, np. co drugi rząd i co piąta osoba
(metoda na hitlerowca)

y : t (płeć), u (zawód), w (wykształcenie)
c.

Losowanie grupowe (klasyczne) losuje się dwie grupy: eksperymentalną i kontrolną, grupę
eksperymentalną poddaje się bodźcom i bada jakie występują zakłócenia

E: y

początkowe

, Y

końcowe

E – gr. eksperymentalna

E: P

początkowe

, P

końcowe

P - pomiar

K: P

początkowe

, P

końcowe

K – gr. Kontrolna

x spowodował x :E(P

końcowe

- P

początkowe

) - K(P

końcowe

- P

początkowe

)

Trzeba badać obie grupy i różnicę między nimi.
CELOWY – np. wolnotariat – stosowany, gdy np. eksperyment jest groźny

22.

Metody badań

-

pojęcie metody – zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i
instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do
rozwiązywania określonego problemu naukowego.

-

techniki – czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami,
pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów, np.
obserwowanie, prowadzenie wywiadu.

-

narzędzia badawcze – jest przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badań. Np.
kwestionariusz wywiadu, arkusz obserwacyjny czy magnetofon a nawet ołówek

23 Ankietowanie – metoda najczęściej stosowana w pedagogice

-

rozmowa i wywiad – stosowana gdy zależy na dodatkowych pytaniach lub informacjach.
Badany ma świadomość rozpoznania. Określają jak naprawdę czuje się pytany. W czasie
przeprowadzanego wywiadu badany powinien mieć gwarancję bezpieczeństwa. Pytania
pomagają dowiedzieć się co się stało z wielkością, którą badamy(zaleta).Wadą może być
natomiast sterotypizacja, czyli zamiast zadawać pytania z pewnym ładunkiem emocjonalnym,
powołujemy się na jakieś normy.
Formy prowadzenia wywiadu:
-

rozmowa swobodna – rozmowa nakierowana na moment kiedy uda się zadać właściwe
pytanie

-

rozmowa kierowana – nie wiadomo kiedy pytanie zostanie zadane i czy pytanie zostanie
zadane we właściwej formie

-

wywiad kliniczny

-

ankieta (kwestionariusz) – wymaga precyzji zadawanych pytań. Pytania musza być
dokładnie zrozumiane przez badanego. Ankieta przeprowadzana jest szybko i w tym samym
czasie. Badania są anonimowe (duża prawdziwość wypowiedzi). Poprzez ankietę badamy
wyobrażenie o rzeczywistości respondenta.
Rodzaje pytań:
-

pytania zamknięte (zbiór odpowiedzi musi być wyczerpujący i rozłączny tzn. odp. nie
pokrywają się) Zaczyna się od pytań najskrajniejszych. Pytania jest łatwiej porządkować

-

pytania otwarte( wszystkie typy odpowiedzi mogą wystąpić) Nierozsądne jest zadawanie
pytania do „czy?”

Jak sprawdzać wyniki:
-

sprawdzamy ile osób udzieliło danej odpowiedzi (rozkład liczebności – badanie
frekwencyjności)

-

nie zadaje się pytań dodatkowych, które niczemu nie służą, gdyż mogą wydać się
respondentowi za pytania niezbyt istotne.

8

Wykorzystuje się tylko te kwestionariusze, w których są wszystkie odpowiedzi.
PREZENTOWANIE WYNIKÓW TZN. JAK SIĘ ROZŁOśYŁY ODPOWIEDZI

23 a

b

c

d

A

2

3

5

4 Ankiety

1

B

Ankiety
2

C

Ankiety
3

Na podstawie opisu nie wyciągamy żadnych wniosków. Ocena zależności pozwala coś
interpretować.

24.Obserwacja

-

cechy

1)

celowa

2)

zaplanowana

3)

obiektywna

4)

wyczerpująca

5)

wierna

6)

wnikliwa

-

obserwatorzy

-

zewnętrzny – obserwowany wie, że dana osoba jest obserwatorem

-

wewnętrzny – obserwator jest członkiem grupy, nikt nie wie o jego roli

-

Techniki obserwacyjne
1.

DZIENNIK OBSERWACJI ( technika biograficzna)- obserwowanie zjawisk
długotrwałych, metoda ta jest bardzo obarczona uwagą obserwacyjną, jest subiektywna,
informacje są wyselekcjonowane, są interpretowane

2.

OBSERWACJA FOTOGRAFICZNA – obserwacja ciągła. Używany np. kiedy
nagrywamy to co się dzieje. Analizujemy przez wielokrotny wgląd w nagrany (napisany)
materiał np. rozmowa, gesty, plan trzeci itp.

3.

TECHNIKA PRÓB CZASOWYCH – sprawdzanie czy zjawisko trwa tak jak się
spodziewaliśmy

4.

TECHNIKA PRÓBNYCH ZDARZEŃ – tylko wyodrębnione zdarzenia zostały
odnotowane np. tyle razy ziewnął.

5.

EKSPERYMENT – sztuczne wywoływanie zdarzeń.

6.

TECHNIKA TOPOGRAFICZNA – do obserwowania grup, które stale przebywają w
jednym miejscu.

Dzieli się na segmenty, w którym znajduje się jeden obserwator ( na 5 osób)

-

Arkusze obserwacji – jest narzędziem obserwacji i musi zawierać skalę

SKALA OCEN – to co widzę oceniam na odpowiedniej skali, może mieć charakter:
-

dyferengału semantycznego źle _______________ dobrze

-

skala graficzna początek_______________ koniec

-

skala numeryczna

1-6 (10)

-

skala mieszana (numeryczno-graficzna) 0___________________10

Wybór skali:

-

omija skrajności

-

fiksować wartości, wszystkie oceny wokół tego falują

-

przenoszą cechy jakie widzę, efekt halo

-

efekt kontrastu, oceniam ostrzej, przeciwnie do mnie

9

WYGLĄD ARKUSZU OCEN OBSERWACJI

arkusz

cz

as

Kat.zachowań\

Nos

x

Szczypie

x

x

Kopie

x

Ziewa

x

25. Socjometria – jest zespołem czynności werbalnych i manipulacyjnych mających na celu poznanie
uwarunkowań, istoty i przemian nieformalnych związków międzyosobowych w grupach rówieśniczych.

-

pola badań – grupa rówieśnicza nieformalna, badanie relacji członka grupy z innymi ludźmi

-

relacje – realnie istniejące stosunki

-

preferencje – oczekiwania wobec grupy

-

postrzeganie – spostrzeganie siebie (członka ) na tle grupy

- miary grupowe i jednostkowe

EKSPANSYWNOŚĆ Tak formułujemy pytanie by wymieniali max. Ilość osób z grupy.

S - stopień eksp. N – gr. N-1 - możliwe wybory

WYBORY OGRANICZONE – Chcę abyś podał nie więcej niż 4 członków grupy.

Na podstawie tego wyboru jesteśmy wstanie określić sympatie w grupie

-

sposoby analizy wyników

I sposób opracowywania – socjogram

Ο

- dziewczęta

∆

- chłopcy

Ο→∆

Ο→Ο

wybór odwzajemniony

←

Socjogram nieuporządkowany





Socjogram Uporządkowany (max liczba wyborów):
a)

socjogram kołowy

1

−

=

N

n

S

10

b)

socjogram hierarchiczny

________

_______________

______________________

c)

macierza socjometryczna

Kto\kogo

A B C D ....

..z

Liczba

dokonanych

wyborów ~ E

A

B

C

D

x

1

X

2

X

3

E

Licz. Uzyska
nych wyborów

1.

Wybory wewnętrzne ( w obrębie własnej płci)

2.

Wybory pozawewnętrzne (poza płcią)

Szukamy osoby najbardziej ekspansywnej (najczęściej wybierana) i dajemy najwyższą liczbę
punktów, zaś najmniej wybieranej 1.
Waga Wyborów – decyduje o pozycji osoby.

PLEBISCYT śYCZLIWOŚCI - w grupie wyodrębniają się:
-

IDOL – osoba , która uzyskała max liczbę wyborów, ale zdecydowanie większą niż inni

-

GWIAZDY – grupa, gdzie są osoby o największych niewiele różniących się wyników

-

OSOBY IZOLOWANE – nie otrzymały żadnego wyboru
a)

SAMOTNIK – nie wybierał i nie został wybrany

b)

ZAPOZNANY – oddal głos ale nie został wybrany

-

SZARA EMINENCJA – idol odwzajemnia tylko jeden wybór – osoba za plecami idola, osoba
w grupie najważniejsza, która „pociąga za sznurki”

Sieć – Zrównoważona struktura, miej więcej taka sama liczba połączeń

0000←

←

←

←











→

→

→

→0000

0000←

←

←

←











→

→

→

→0000

Łańcuch – przerwanie powoduje rozerwanie się grupy

0000←

←

←

←











→

→

→

→0000

0000←

←

←

←











→

→

→

→0000←

←

←

←











→

→

→

→0000←

←

←

←











→

→

→

→0000←

←

←

←











→

→

→

→0000

Klika –wszyscy wybierają tę samą grupę, lecz ona nikogo do siebie nie przyjmuje

0000←

←

←

←











→

→

→

→0000

11

0000←

←

←

←











→

→

→

→0000

Ekspansywność grupy

E

gr

– ekspansywność gr.

Σ

E – suma ekspans. jej członków N – liczba

członków

Stopień integracji – im większy stopień osób izolowanych tym mniejsza integracja

Spójność grupy
Spójność grupy przy wyborze ograniczonym do d
Zawartość - połączenia między członkami grupy na różnych poziomach

POZYCJA SOCJOMETRYCZNA
P

socjom. całkowita

= P

+

- P

-

Symp niechęć

26. Testowanie – stawianie przed badanym zadań do wykonania

-

właściwości testowania:
a.

wszyscy badani pracują w tych samych warunkach

b.

sposób oceniania badań nie zależy od osoby przeprowadzjącej badanie. Wynik jest
oceniany na podstawie klucza.

c.

Musi w teście znajdować się instrukcja jak go rozwiązywać

d.

Test standaryzowany !!! – wiemy jakie wyniki przy pomocy tego testu otrzymano

-

rodzaje testów:
a.

dobieranie np. z kolumn

b.

dokonywanie wyborów

c.

zadania z luką

d.

pytania otwarte

e.

pytania zamknięte - dystrakcja

N

E

E

gr

∑

=

1

1

int

+

=

h

izolowanyc

n

S

2

)

1

(

_

−

=

N

N

n

S

powstaych

par

spój

2

_

d

N

n

S

powstaych

par

spój

⋅

=

mozliwe

uzyskane

P

socj

=

12

-

trafność – stopień zgodności z tym co badamy i z tym co chcemy badać

-

rzetelność – przekonanie, że test się dokładnie mierzy.

-

analiza wyników testowania

A.

stopień łatwości zadania

wyniki: stopień prawidłowy rozwiązywalności dobrze różnicuje. Wówczas to zadanie może być
przeznaczone do badania.
0,7max – test łatwy (służy do sprawdzania badanych- korzysta się z łatwiejszych zadań)
0,3min – test trudny (służy do różnicowania badanych – korzysta się z zadań trudnych)
0,3-0,7 – badanie jest dobre
B.

Które zadanie służy jakiemu celowi.

e1 e2 e3 ... ...

A

Pamięć

B

Przepadki typowe

C

Przypadki nietypowe

m-A (e1,e3.....)

27. Analiza dokumentów –jest techniką badawczą służącą do gromadzenia wstępnych, opisowych, także
ilościowych informacji o badanej instytucji czy zjawisku wychowawczym. Jest także techniką
poznawania biografii jednostek i opinii wyrażonych w dokumentach. Samodzielnie rzadko występuje w
roli instrumentu naukowego poznania.

28. Analiza współzmienności zjawisk,
pojęcie korelacji jak x zależy od y x

→

y

y = f(x) - podać kształt funkcji

KOLERACJA LINIOWA: x

→

y (jak?)

⇔

korelują liniowo

Korelacja dodatnia

x

↑

∩

y

↑

korelacja ujemna

x

↑∩

y

↓

Brak korelacji – chmura

.

_

_

zad

latwosci

stopien

N

n

rozwi ąozw

13

Współczynnik korelacji r

x y

(między x a y)

Jeśli wszystkie punkty na osi ułożą się w linię oznacz to całkowitą korelacje a r

x y

= 1

0

<



r

x y



<

1 korelacja całkowita

0

≤



r

x y



≤

1 korelacja dodatnia

-1

≤



r

x y



≤

0 ujemna korelacja

Nominaln
a

Porządko
wa

interwało
wa

Nominaln
a

r

x y

współ .dla cech jakościowych

Porządko
wa

r

x y

dla zmiennych porządkowych

Interwało
wa

r

x y

współ. dla cech ilościowych

Korelacja cech jakościowych
Występują dwie zmienne : wartość 1 i wartość 2

W

I

W

II

W

1

a

b

W

2

c

d

KORELACJA CECH PORZĄDKOWYCH

Lp Ocena

kolegów

Ranking
koleg.

Ocena
wizytatora

Ranking
wizyt.

d

i

d

i

2

A

Beznadziejn
y

6

b. dobra

1

5

25

B

Znakomity

1

Mierna

4,5

-3,5 12,25

C

Dobry

3,5

Dost.

3

0,5 0,25

D

b. dobry

2

Niedost.

6

-4

16

E

Dobry

3,5

Mierna

4,5

-1

1

F

ś

redniak

5

Dobra

2

3

9

Σ

d

i

2

63,50

29. Wnioskowanie statystyczne

-

rodzaje hipotez statystycznych –

)

)(

)(

)(

(

d

b

d

c

c

a

b

a

bc

ad

r

xy

+

+

+

+

−

=

)

1

(

6

1

2

2

−

∑

⋅

−

=

N

N

d

r

i

xy

14

Hipoteza statystyczna - to każde takie przypuszczenie, które dotyczy postaci rozkładu lub wartości
parametrów rozkładu pewnej zmiennej losowej, które może być weryfikowane statystycznie, tzn.w
oparciu o wyniki zaobserwowane w próbie losowej . Ze względu na typ problemu badawczego wyróżnia
się trzy rodzaje hipotez statystycznych:

Hipoteza istotności różnic

Hipoteza niezależności

Hipoteza zgodności

-

hipoteza badawcza a zerowa

-

błędy wnioskowania

-

pojęcie istotności statystycznej – prawdopodobieństwo uzyskania z testu statystycznego
takiej wartości, która nakazywała by badaczowi odrzucenie hipotezy zerowej, ponieważ nie
jest ona prawdziwa

30.Testy statystyczne –to każda jednoznacznie zdefiniowana reguła postępowania określająca warunki,
przy których należy sprawdzaną hipotezę przyjąć lub odrzucić

-

hipotezy zgodności chi-kwadrat, Kołmogorow-Simirnow, seria Stivensa

-

hipotezy niezależności: chi-kwadrat

-

hipotezy istotnościowe różnic: formułuje się w celu ustalenia czy uzyskane statystyki
charakteryzujące próby losowe różnią się między sobą w sposób istotny, czy różnice te są
przypadkowe

istotność różnic w próbach niezależnych - to takie, które pochodzą z dwóch różnych

populacji. Gdy dysponujemy średnimi dla dwóch takich prób, to są one średnimi
nieskorelowanymi , ponieważ pochodzą one z prób niezależnych.

istotność różnic w próbach zależnych - to takie, w których dwie próby uzyskane są z

tych samych jednostek, pochodzą od tych samych badanych, lecz są rezultatem badań
przeprowadzonych w różnych warunkach, przy wykorzystaniu różnych metod.

d – średnia arytmetyczna różnic N par wyników

Σ

x

d

2

– suma kwadratów odchyleń między parami wyników

N – liczba par wyników

test „z”- dla dużych grup (powyżej 30 osób) – zmienna standaryzowana

test Studenta – dla 2 niezależnych małych grup, istotność różnic

A: x

A

,

δ

A

, N

A

δ

- odchylenie standartowe

B: x

B

,

δ

B

, N

B

Wartość krytyczna testu studenta 1,96.

Gdy:
Ho: dwie próby różnią się między sobą nie w sposób istotny, tylko przypadkowy
H 1: dwie próby różnią się między sobą w sposób istotny, a nie przypadkowy

B

A

b

A

b

A

B

B

A

A

mniejsze

wieksze

N

N

N

N

N

N

N

N

V

x

x

t

⋅

+

⋅

−

+

−

+

−

−

=

1

)

1

(

)

1

(

2

2

δ

δ

)

1

(

2

.

−

Σ

=

N

N

x

d

t

d

emp

15

Test Fiszera – udział czynnika w zmienności, stopień kontroli (stosunek wariancji całkowitej do
wariancji wyjaśnionej), jaka wartość krytyczna zależy od liczebności grupy i ilości (wartości) grup. na

jakie została podzielona.

F= 1:025 = 4 (bariera)

Test CHI – test na osiągnięcie czegoś, czy owo kryterium zostało przekroczone

Test niezależności CHI Kwadrat – dotyczy tablic czteropolowych – można stosować, gdy liczebność
empiryczna nie jest w żadnym polu mniejsza niż 5, a próba powinna zawierać co najmniej 40 pomiarów
x

→

(jak?czy?) y

x: A,B,C,D

y: a,b,c

y\x A

B

C

D

a

17

18

29

50

124

b

12

30

60

48

150

c

29

48

89

98

∑274

Istnieje rozbieżność między teoretycznym wynikiem a empirycznym

Wartość krytyczna zależy od rozmiarów tabeli – im tabela większa to i rośnie wartość krytyczna

df = (l

w

– 1)(l

k

– 1)

df – stopień swobody – określa liczbę niezależnych obserwacji w próbie tzn. takich, które mogą

mieć dowolną wartość

f

e

– liczebność empiryczna

f

o

– liczebność oczekiwana

W – liczebność próby
a,b,c,d – liczebności empiryczne uzyskane w badaniu

gdy
Ho : nie istnieje związek między zmiennymi (obie zmienne są od siebie niezależne), np. nie
istnieje związek między płcią i zainteresowaniem sportem
H

1

: związek między zmiennymi istnieje

2

2

niewyjas

wyjasni

F

δ

δ

=

)

)(

)(

)(

(

)

(

2

2

d

b

c

a

d

c

b

a

bc

ad

W

x

+

+

+

+

−

=

N

kolumny

wiesze

f

teoret

⋅

=

konkretna

wartosc

f

f

f

x

teoret

empirycz

teoret

_

(

)

2

=

−

=

o

o

e

f

f

f

x

2

2

)

(

−

Σ

=

16

Test zgodności CHI kwadrat – jest stosowany do sprawdzania zgodności rozkładu empirycznego z

rozkładem normalnym

Gdy:
Ho : rozkład empiryczny jest zgodny z rozkładem normalnym
H

1

: rozkład empiryczny nie jest zgodny z rozkładem normalnym

Test niezależności CHI Kwadrat ( tablice wielopolowe) – ma zastosowanie do sprawdzania
niezależności dla dwóch zmiennych dychotomicznych, czyli takich, które mają po dwa warianty
występowania

o

o

e

f

f

f

x

2

2

)

(

−

Σ

=