Zaburzenia neurologiczne

OCENA FUNKCJI POZNAWCZYCH

Długośd okresu utrzymywania uwagi (wykonujemy test na zapamiętanie szeregu cyfr)

-

Umiejętnośd skupienia uwagi na zadaniu bez dekoncentracji (notujemy czas na wykonanie zadania
i częsctośd dekoncentacji)

-

Zdolnośd do zmiany skupienia uwagi z jednego zadania na inne (podzielnośd uwagi), zbadad
zdolnośd równoczesnej kontroli dwóch zadao ("idź i zawród", "stao na jednej nodze")

-

Zdolnośd do utrzymywania uwagi na wykonywaniu konkretnego zadania w obecności bodźców
rozpraszających wewnętrznych i środowiskowych (skupienie uwagi)

-

Zdolnośd do wykonywania komend - 1,2 lub wielopoziomowych (1 - podnieś szklankę, 2 - podnieś
szklankę i połóż na stole)

-

FAZY….
Mobilnośd - gotowośd do wykonania czynności ruchowej

1.

Stabilnośd - niezbędna do wykonania jakichkolwiek czynności ruchowych

2.

Stabilnośd na mobilności

3.

.

4.

Uwaga - zdolnośd do selekcji i skupienia uwagi na bodźcach z równoległą supersją bodźców

zewnętrznych.

Oznaki zaniedbania higieny osobistej (brudny, zaniedbany - depresja, otępienie, alkoholizm,
narkomania)

-

Przygnębienie (zmarszczone brwi, przygnębiony wyraz twarzy, mowa wolna i monotonna, mała
ruchliwośd - zespół parkinsonowski)

-

Niepokój (niespokojne ruchy, nerwowośd, brak zaniepokojenia mimo poważnych objawów - "belle
indifrence")

-

Nieodpowiednie do sytuacji zachowanie (poufałośd, agresja, brak zahamowao lub brak kontaktu,
upośledzenie reakcji emocjonalnych)

-

Złudzenie - błędna interpretacja bodźców zewnętrznych,

-

Omam - wrażenie powstałe bez udziału bodźców zewnętrznych - wyróżniamy proste i złożone

-

Nastrój: rozdrażnienie, wzbudzenie, niepokój, depresja, odseparowanie, zakłopotanie

-

Labilnośd emocjonalna

-

Urojenia (np.. Prześladowcze, wielkościowe, hipochondryczne)

-

Frustracja

-

Zdolnośd do tolerowania krytyki

-

Zdolnośd przestrzegania zasad moralnych, społecznych

-

Sposób postrzegania siebie (egocentryzm)

-

Kalkulia - odejmowanie, potęgowanie, wykonywanie obliczeo o wzrastającym stopniu
trudności

-

Myślenie abstrakcyjne - wytłumaczenie powszechnie znanych przysłów, wyjaśnienie różnicy
między dwoma przedmiotami, ocena liczby ludności, masy, długości, wielkości i wysokości
różnych przedmiotów

-

Wyższe funkcje poznawcze

MOWA

Ograniczona zdolnośd komunikacji, zmniejszone tempo i zmieniony rytm mowy, mowa
niezgrabna, przerywana - niepłynna, trudnośd w wypowiadaniu słów, utrata zdolności
powtarzania usłyszanych słów, problemy z artykulacją (dysarthria). Zachowane rozumienie
słów.

-

Uszkodzenie ośrodka Broki dolnego zakrętu płata czołowego lewej półkuli mózgu
(dominującej)

-

Afazja Broki - afazja ruchowa/motoryczna/ekspersji, 20%

WYGLĄD, ZACHOWANIE, STAN EMOCJONALNY

Wykład 2

9 marca 2011

08:04

Kinezyterapia Strona 1

(dominującej)

Nadmiernie zwiększona komunikacja, normalne tempo i rytm mowy, mowa płynna,
spontaniczna, i bezsensowna, brak rozumienia mowy, normalna artykulacja słów, utrata
zdolności powtarzania usłyszanych słów. Pacjent tworzy nowe słowa (neologizmy) i w
sposób niepoprawny zastępuje słowa innymi (podsatawianie niewłaściwych słów w miejsce
właściwych, tzw. Parafazja)

-

Uszkodzenie ośrodka Wernickiego - pierwszego zakrętu nadbrzeżnego płata ciemieniowego i
zakrętu tylnego skroniowego lewej półkuli (dominującej)

-

Afazja Wernickiego - afazja czuciowe/receptywna, 15%

Zaburzenia czuciowe i ruchowe mowy

-

Uszkodzenie półkuli dominującej - ośrodków Wernickiego i Broki

-

Afazja całkowita (20-25%)

Nadmiernie zwiększona komunikacja, normalne tempo i rytm mowy, mowa płynna,
spontaniczna, i bezsensowna, brak rozumienia mowy, normalna artykulacja słów, utrata
zdolności powtarzania usłyszanych słów. Pacjent tworzy nowe słowa (neologizmy) i w
sposób niepoprawny zastępuje słowa innymi (podsatawianie niewłaściwych słów w miejsce
właściwych, tzw. Parafazja). Zachowana zdolnośd powtarzania usłyszanych słów.

-

Uszkodzenie drogi łączącej ośrodek Wernickiego z ośrodkiem skojarzeniowym mowy
(okolicy ciemieniowo-potylicznej tylnej)

-

Afazja czuciowa transkorowa

Ograniczona zdolnośd komunikacji, zmniejszone tempo mowy i zmieniony rytm mowy,
mowa niezgrabna, przerywana - niepłynna, trudnośd w wypowiadaniu słów, problemy z
artykulacją (dyzartria). Zachowane rozumienie słów. Zachowana zdolnośd powtarzania
usłyszanych słów.

-

Uszkodzenie drogi łączącej ośrodek skojarzeniowy mowy z ośrodkiem Broki.

-

Afazja ruchowa transkorowa

Utrata zdolności powtarzania słów, mowa spontaniczna. Zachowane rozumienie mowy

-

Uszkodzenie drogi łączącej ośrodek Wernickiego z ośrodkiem Broki (pęczka łukowatego)

-

Afazja przewodzeniowa

Zaburzenie wytwarzania mowy na skutek selektywnego lub skojarzonego uszkodzenia
ośrodków nerwowych (CUN lub OUN) odpowiadających za kontrolę ruchów oddechowych,
strun głosowych, krtani, podniebienia, języka, żuchwy, warg (artykulacji i fonacji)

-

Dyzartria

Zaburzenie wytwarzania głosu

-

Może byd wynikiem chorób strun głosowych (np.. Zapalenie krtani), uszkodzenie połączeo
nerwowych (np.. Uszkodzenia nerwu błędnego), zaburzeo psychicznych

-

Aleksja - ślepota słów - osoba chora rusza ustami, jednak nie wytwarza dźwięków

-

Dysfonia

Ustal, czy pacjent jest lewo czy praworęczny (dominacja półkuli)

-

Badanie zdolności rozumienia mowy

-

Jak się nazywasz? Gdzie mieszkasz? Jaki jest twój zawód? Proszę wyjaśnid dokładnie na czym
polega twoja praca. Skąd pochodzisz?
Zadad pytania, na które należy odpowiedzied tak/nie

-

Czy to jest długopis? (najpierw pokazad inny przedmiot, potem długopis)
Wydad proste polecenia: "proszę otworzyd usta", "proszę dotknąd nosa prawą ręką" i bardziej
złożone "proszę dotknąd prawą ręką nosa, a potem lewego ucha

-

PRZEPROWADZENIE BADANIA

-

JEŻELI PACJENT ZDAJE SIĘ ROZUMIED, LECZ NIE MOŻE MÓWID NALEŻY ZAPYTAD, CZY MA
TRUDNOŚCI ZE ZNALEZIENIEM WŁAŚCIWYCH SŁÓW. ZADAD INNE PYTANIA DOTYCZĄCE PRACY LUB
CHOROBY

-

Określid czy mowa jest spontaniczna, czy pacjent używa niewłaściwych słów

BADANIE MOWY SPONTANICZNEJ

-

Poprosid, aby pacjent wymienił wszystkie nazwy zwierząt, które przychodzą mu do głowy (norma
18-22 na min.)

-

Poprosid, aby pacjent wymienił wszystkie wyrazy, zaczynające się od konkretnej litery (norma >12
na min.)
Poprosid, by pacjent podał nazwy znajomych przedmiotów, np. zegarek, pasek, sprzączka, koszula,

BADANIE ZDOLNOŚCI ZNAJDOWANIA WŁAŚCIWYCH SŁÓW

Kinezyterapia Strona 2

na min.)

-

Poprosid, by pacjent podał nazwy znajomych przedmiotów, np. zegarek, pasek, sprzączka, koszula,
krawat, guzik (schemat proste > trudne)

-

Powtarzanie zdao (schemat proste >trudne)

OCENA ZDOLNOŚCI POWTARZANIA

-

Przeczytanie zdania

-

Wykonanie pisemnego polecenia (np. proszę podnieśd rękę)

-

Napisanie zdania

BADANIE ZDOLNOŚCI CZYTANIA I PISANIA

-

Zakaszled (dysfonia i normalny kaszel - choroba układu oddechowego lub histeria; kaszel
rozpoczynany niewybuchowo - porażenie mięśni napinających struny głosowe)

-

Powiedzied "eee" (szybkie zmęczenie - miastenia)

BADANIE W DYSFONII

-

Wymawianie trudnych zdao, np.. Kratkowane flanelowe kafraniki, trzecia kawaleryjska artyleryjska
brygada, doktor Rafał Radziwiłłowicz, łzy królowej Karoliny, babcia hipopotama

-

Zwrócid uwagę na rytm mowy, wyrazistośd wymiawianych słów, dźwięki, które sprawiają
największe trudności

BADANIE W DYZARTRII

-

Spastyczna - mowa niewyraźna, głos z jamy ustnej, z trudnością otwiera usta

-

Pozapiramidowa - mowa monotonna, bez rytmu, zdania nagle się rozpoczynają i kooczą

-

Móżdźkowa - mowa niewyraźna, nieregularny rytn, niekiedy skandowana

-

Miasteniczna

-

Z uszkodzenia obwodowego neuronu ruchowego (podniebienie - mowa nosowa; język -mowa
zniekształcona - t, s, d, r; twarz - b, p, m, ł)

RODZAJE DYZARTRII

-

Ocena pacjenta, jego stanu dla ustalenia przyczyn, które stanowią przeszkodę w usprawnianiu

-

Po takiej ocenie można zaplanowad kolejne etapy rehabilitacji - ustalid plan krótko -
długoterminowy

-

System SOAP stworzony by ułatwid, zoptymalizowad usprawnianie pacjenta

S. O. A. P.

PAMIĘTAJ!
Stan psychiczny człowieka warunkuje jego stan fizyczny, gotowośd do współpracy z terapeutą, chęd do
walki ze skutkami choroby i czerpania z życia

S - subjective
Subiektywna ocena pacjenta - rozmowa z chorym lub jego rodziną
Poza danymi standardowymi poznad oczekiwania pacjenta, obraz choroby w jego oczach, jego podejście
do życia

O - objective
Ocena obiektywna pacjenta
Badania: neurologiczne (ocena przytomności i świadomości, czucia powierzchownego i głębokiego,
odruchó głębokich, objawów patologicznych, móżdżkowych, zaburzeo wyższych - gnozji, praksji, mowy,
testy funkcji kooczyn gónych, dolnych, tułowia, uszkodzeo np. Skala spastyczności Ashwortha, jakośd

A - assesment
Przyczyny, które uniemożliwiają wykonanie danego polecenia, czy czynności; czy źródło niemocy leży w
danym uszkodzeniu/chorobie, czy wynika z chorób towarzyszących, złego stanu psychicznego pacjenta
Im dokładniej określi się przyczynę, tym szybciej można zwalczyd jej skutki

P - plan

-

Profilaktyka przykurczy
Przygotowanie narządu ruchu do optymalnego odzyskania ruchów czynnych

Plan krótkoterminowy

Kinezyterapia Strona 3

-

Przygotowanie narządu ruchu do optymalnego odzyskania ruchów czynnych

-

Utrzymanie pełnego zakresu ruchu

-

Zapobieganie zanikowi mięśni i zmniejszaniu siły mięśniowej

-

Kompensacja utraconych funkcji

-

Odzyskanie maksymalnej funkcjonalności (np. po udarze, w obrębie ręki - chwytności, siły
umiejętności manipulacyjnych)

Plan długoterminowy:

-

Nauka funkcjonowania pacjenta w środowisku

-

Odzyskanie (na maksymalnym poziomie) uniezależnienia od osób drugich

-

Przystosowanie sprzętó domowych do stopnia niepełnosprawności

-

Angażowanie chorego w wykonywanie czynności życia codziennego - nie tylko w ramach
samoobsługi

-

Zaopatrzenie w pomoce ortopedyczne i nauczenie go posługiwania się nimi

-

Uświadomienie celowości kontynuowania autorehabilitacji

Ostatni etap planowania

Kinezyterapia Strona 4