Moduł 7.
WSPARCIE PEDAGOGICZNE – ćwiczenie funkcji słuchowo-językowych u uczniów klas I–III

1

Dobre praktyki z szuflady terapeuty - zabawy kształcące funkcje słuchowe i słuchowo-językowe

W ORTOGRAFFITI z Bratkiem (I. Mańkowska, M. Rożyńska 2010, 2011) proponuje się wiele różnorodnych
zabaw – ćwiczeń kształcących funkcje słuchowe i słuchowo-językowe. Oto przykłady zabaw do
wykorzystania w pracy z dziećmi na zajęciach.

Ćwiczenia kształcące wrażliwość, spostrzegawczość, pamięć słuchową

Zabawa „Zgadnij, co nie zadźwięczało”

Prowadzący zajęcia prezentuje dzieciom odgłosy kilku przedmiotów (na przykład dzwoneczek,
piszcząca gumowa zabawka, grzechotka, woreczek z grochem, bębenek). Wyjaśnia, że istotą
zadania jest rozpoznanie słuchem (bez udziału wzroku) dźwięków, które wydają zabawki
i wskazanie przedmiotu, który nie wydał dźwięku, czyli nie został wykorzystany w zagadce.
Następnie każde dziecko po kolei odwraca się (ma zawiązane chustką oczy) i zapamiętuje cztery
dźwięki, a potem wskazuje przedmiot, który nie zadźwięczał.

Pomoce:

przedmioty, na przykład: dzwoneczek, piszcząca gumowa zabawka, grzechotka, wore-

czek z grochem, bębenek.

Zabawa „Bratek kompozytor”

Prowadzący zajęcia zaprasza w imieniu Bratka dzieci do zabawy polegającej na tym, że prezentować
będzie po kolei 5 różnych dźwięków w różnej kolejności. Dziecko w tym czasie siedzi tyłem do
instrumentów, zapamiętuje kolejność dźwięków, a następnie samodzielnie odtwarza je, ale grając
lewą ręką.

Pomoce:

przedmioty, na przykład: dzwoneczek, piszcząca gumowa zabawka, grzechotka, wore-

czek z grochem, bębenek.

Zabawa „Słuchanie ciszy”

Prowadzący zajęcia wyjaśnia dzieciom, że będą śniegowymi figurami, które w przybranej pozie,
w bezruchu, z zamkniętymi oczami, słuchają w ciszy i skupieniu, co dzieje się w otoczeniu. Dzieci
starają się wychwycić jak najwięcej odgłosów. Po chwili słuchania nazywają je i określają, co jest
ich źródłem.

Zabawa „Zagraj tak samo”

Prowadzący zajęcia prezentuje dzieciom zabawę Bratka, polegającą na uważnym słuchaniu
i zapamiętaniu dźwięków kilku instrumentów i zabawek. Prowadzący prezentuje zagadki w taki
sposób, że za każdym razem dodaje jeden dźwięk (dźwięki mogą się powtarzać). Zadaniem dzieci
jest zagranie w tej samej kolejności na tych instrumentach i zabawkach.

Pomoce:

przedmioty, na przykład: dzwoneczek, piszcząca gumowa zabawka, grzechotka, wore-

czek z grochem, bębenek.

Moduł 7.
WSPARCIE PEDAGOGICZNE – ćwiczenie funkcji słuchowo-językowych u uczniów klas I–III

2

Zabawa „Dźwięki głośne i ciche”

Prowadzący zajęcia rozkłada na dywanie szyszki i kasztany (lub klocki, kartoniki w dwóch

kolorach). Wprowadza dzieci w sytuację zadaniową. Wystukuje za zasłoną z chusty dźwięki na
bębenku, polecając dzieciom uważne słuchanie, i pokazuje oznaczenia symboliczne, na przykład
dźwięki głośne to kasztany, dźwięki ciche to szyszki. Następnie każde dziecko nazywa dźwięki
i tworzy układ przestrzenny z przedmiotów, zgodny z zaprezentowanym rytmem. Jeżeli dziecko ma
trudności, rytm należy powtórzyć, jeśli zaś próba się powiedzie, prowadzący odtwarza trudniejszy
układ dźwięków.

Zestaw układów dźwiękowych:

**

**

**

***

***

***

*

**

*

**

**

***

**

Pomoce:

bębenek, przedmioty – na przykład szyszki i kasztany itp.

Zabawa „Dźwięki długie i krótkie”

Prowadzący zajęcia rozkłada na dywanie przedmioty długie i krótkie (na przykład klocki w dwóch
rozmiarach lub szyszki długie i krótkie). Gra na trójkącie dźwięki długie i dźwięki krótkie oraz
nazywa je. Pokazuje oznaczenia symboliczne, na przykład długi klocek oznacza dźwięk długi,
a krótki klocek dźwięk krótki. Poleca dzieciom uważne słuchanie i gra dźwięki długie na przemian
z krótkimi. Następnie każde dziecko nazywa dźwięki i tworzy układ przestrzenny z przedmiotów,
zgodny z zaprezentowaną grą. Jeżeli dziecko ma trudności, układ należy powtórzyć, jeśli zaś próba
się powiedzie, prowadzący odtwarza trudniejszy układ dźwięków.

Zestaw układów dźwiękowych:

- -

___________

- -

_________

- -

___________ __________

- -

- - -

__________

- - -

_________

Pomoce:

trójkąt, szyszki długie i krótkie lub klocki długie i krótkie (ok. 10 sztuk).

Do szczególnie wartościowych pomocy załączonych do ORTOGRAFFITI z Bratkiem należy zaliczyć
płytę CD z nagraniami zagadek słuchowych.

Moduł 7.
WSPARCIE PEDAGOGICZNE – ćwiczenie funkcji słuchowo-językowych u uczniów klas I–III

3

Ćwiczenia kształcące funkcje słuchowo-językowe

Zabawa „Co powiedział zmarznięty Bratek?”

Dzieci zgadują słowa, które powiedział zmarznięty Bratek. Prowadzący zajęcia mówi: Bratek

troszkę zmarzł, będąc na mrozie, i drży z zimna. Dlatego mówi niepełne słowa, opuszcza pierwszą
sylabę. Słowo „samochody” wymawia: „mo-cho-dy”. Rozszyfrujcie pozostałe słowa. Prowadzący
zajęcia każdemu dziecku po kolei zadaje słowo do rozszyfrowania, wymawiając je sylabami.

Zabawa „Co to za słowo?”

Dzieci zgadują słowa, które powiedział Bratek. Prowadzący zajęcia mówi: Bratek przestawia

w słowach sylaby. Słowo „mleko” wymawia: „ko-mle”. Rozszyfrujcie pozostałe słowa. Prowadzący
zajęcia każdemu dziecku po kolei zadaje słowo do rozszyfrowania, wymawiając je sylabami.

Zabawa „Pąk”

Dzieci zgadują słowa, które szyfruje Bratek. Prowadzący zajęcia mówi: Bratek do każdej sylaby
słowa dodaje słowo „pąk”. Czyli: „woda” wymawia: „pąk-wo-pąk-da”. Rozszyfrujcie pozostałe
słowa. Prowadzący zajęcia każdemu dziecku po kolei zadaje słowo do rozszyfrowania („pąk”
należy wymawiać ciszej).

Zabawa „Łańcuszek ze zdań”

Zabawa polega na tym, że kolejne dziecko wymyśla zdanie, które będzie rozpoczynało się od
ostatniego słowa poprzedniego zdania.

Zabawa „I co jeszcze?”

Zabawa polega na tym, że kolejne dziecko wymyśla nazwę ptaka, która będzie dodawana na
koniec zdania. Na przykład: do karmnika przyleciały wróble, …., ….., ….. .

Zabawa „Rymowanki znad morza”

Zabawa polega na tym, że prowadzący wypowiada trzy słowa, a dziecko powtarza tylko parę słów
rymujących się.

Zestaw wyrazów do ćwiczeń:

muszelka-maskotka-butelka, łopatka-kołatka-piasek, ryby-rysu-

nek-grzyby, piłeczka-laleczka-wiaderko, latawiec-latarka-dmuchawiec, lornetka-lodówka-palet-
ka, czapki-klapki-slipki, okulary-sandałki-polary, kółka-koło-półka, wiaderka- wiatrak-kołderka,
bursztynek-kominek-komin, ręczniki-rolki-koniki, fale-medale-foka, muszelki-muzyka-kafelki.

Moduł 7.
WSPARCIE PEDAGOGICZNE – ćwiczenie funkcji słuchowo-językowych u uczniów klas I–III

4

Zabawa „Zaczarowane słowa”

Prowadzący wypowiada słowo, a zadaniem dziecka jest powiedzenie słowa bez pierwszej głoski
(dziecko usuwa pierwszą głoskę ze słowa). Prowadzący zajęcia mówi: Powiedz słowo „kosa” bez
pierwszej głoski: [k].

Zestaw wyrazów do ćwiczeń:

kłódka, szmata, szkoła, chlew, klaser, aster, dwory, adres, smak,

smalec, drogi, mrok, krata, kość, ażur, chusta, blok, flak, foczka, puszka, sucho, lusterka, plama,
sznurek, sława, arak, blaski, glina, ikra, krowy, łowca, okoń, scena, tkaczka, tryby, uwaga,
zdanie.

Zabawa „Zaczaruj słowa”

Prowadzący zajęcia wypowiada słowo, a zadaniem dziecka jest powiedzenie tego słowa bez

ostatniej głoski (dziecko usuwa ostatnią głoskę ze słowa). Prowadzący zajęcia mówi: Powiedz
słowo „kosa” bez ostatniej głoski: [a].

Zestaw wyrazów do ćwiczeń:

rybak, grota, kita, kosa, pora, rzepa, szala, garb, kran, pałac, brodacz,

buraki, kozak, stok, sens, tort, siatkarz, piłkarz, rękaw, list, koral, góral, metal, autor, kawał, bóbr,
okoń, boks, baniak, port, bociany.

Zabawa „Zaczaruj słowa”

Prowadzący wypowiada słowo, a zadaniem dziecka jest powiedzenie tego słowa bez pierwszej
sylaby (dziecko usuwa pierwszą sylabę ze słowa). Prowadzący zajęcia mówi: Powiedz słowo
„porzeczka”, opuszczając pierwszą sylabę: „po”.

Zestaw wyrazów do ćwiczeń:

rybak, buraki, kawał, pisanki, zegary, malina, zapałka, hamak,

barany, jagody, motor, potyczka, lipiec, budzik, bibułka, wybieg, basen, rebus, kawałek.

Zabawa „Uśmiech szympansa”

Prowadzący wypowiada powoli ciąg słów, które zawierają głoskę [sz] lub [s]. Zadaniem dzieci
jest zareagowanie na słowo z głoską [sz]. Gdy usłyszą [sz] klaszczą w dłonie i robią małpią minę
(wydymają usta).

Zestaw wyrazów do ćwiczeń:

sałata, sardynka, szalik, seler, szczypiorek, ser, sok, sól, szynka,

szyszka, syrop, sosna, szelki, surówka, szałwia, szarlotka, słoik.

Zabawa „Co mówi brzydkie kaczątko”

Prowadzący

mówi:

Brzydkie kaczątko mówi po polsku, ale dodaje do każdego wyrazu sylabę „kwa”,

np. zamiast mama mówi:

kwa

-mama. Posłuchaj opowiadania i jeszcze raz powiedz je tak, jak by to

zrobiło brzydkie kaczątko (dodając do każdego wyrazu sylabę „kwa”). Prowadzący czyta po jednym
zdaniu każdemu dziecku po kolei.

Opowiadanie brzydkiego kaczątka: Ale dzisiaj jestem najedzony przysmakami. Czarny kogut miał
urodziny. Na podwórku urządził przyjęcie. Kura złotopióra rozdawała ziarenka zboża. Piesek dawał
czosnek. Wielki gąsior częstował czekoladą. Indyk darował czarne porzeczki. Prosiaczek przyniósł
buraczek. Gospodyni zaś poczęstowała mnie kiszonym ogóreczkiem.

Moduł 7.
WSPARCIE PEDAGOGICZNE – ćwiczenie funkcji słuchowo-językowych u uczniów klas I–III

5

kwa

-Ale

kwa

-dzisiaj

kwa

-jestem

kwa

-najedzony

kwa

-przysmakami.

kwa

-czarny

kwa

-kogut

kwa

-

miał

kwa

-urodziny.

kwa

-Na

kwa

-podwórku

kwa

-urządził

kwa

- przyjęcie.

kwa

-Kura

kwa

-złotopióra

kwa

-rozdawała

kwa

-ziarenka

kwa

-zboża.

kwa

-Piesek

kwa

-dawał

kwa

-czosnek.

kwa

-Wielki kwa-

gąsior

kwa

-częstował

kwa

-czekoladą.

kwa

-Indyk

kwa

-darował

kwa

-czarne

kwa

-porzeczki.

kwa

-

Prosiaczek

kwa

-przyniósł

kwa

-buraczek.

kwa

-Gospodyni

kwa

-zaś

kwa

- poczęstowała

kwa

-mnie

kwa

-kiszonym

kwa

-ogóreczkiem.

Zabawa „Gra w dwa słowa”

Prowadzący wyjaśnia, że będzie mówić trzy słowa, a zadaniem dziecka jest powtórzenie dwóch
słów, które rozpoczynają się tak samo (tą samą głoską). Prowadzący zajęcia podaje przykład:
sowa-ser-jaskółka. Słowa, które rozpoczynają się tak samo: sowa i ser.

Zestaw wyrazów:

dżdżownica-kotwica-dżem, dzwonek-dzbanki-firanki, rosół-rura-łyżka, mo-

tyl-żaba-mucha, ślimak-śledzie-beczka, owoc-owieczka-świeczka, dżungla-dżem-krem, dżokej-
hokej-dżem, korek-wanna-korek, szkoła-pszczoła-szafa, film-foki-smoki, bułka- półka-beret,
czołg-czekolada-dżungla