E

NERGIA WIATRU

D

ORTMUND

(Niemcy)

Kiedy rozwa˙za si ˛e wykorzystanie energii odnawialnej w miastach rzadko bierze si ˛e pod uwag ˛e ener-
gi ˛e wiatru. Niewiele miast ma wystarczaj ˛

aco du˙zo miejsca na swoim terenie, aby budowa´c wielkie

farmy wiatrowe. Mo˙zna raczej znale´z´c małe turbiny wiatrowe zlokalizowane w granicach terenów
miejskich lub pozna´c miasta opracowuj ˛

ace studium wykonalno´sci w tym temacie. Oprócz budowy

turbin wiatrowych istnieje wiele innych dróg pozwalaj ˛

acych miastom promowa´c to odnawialne ´zródło

energii. Zawieraj ˛

a one procedury dotycz ˛

ace zdobywania technologii lub wspieraj ˛

a organizacje, które

kupuj ˛

a lub uruchamiaj ˛

a elektrownie wiatrowe. Miasto Dortmund nale˙zy do tych, które opracowały

innowacyjn ˛

a metod ˛e rozwoju technologii pozyskiwania energii elektrycznej z energii wiatrowej.

M

IASTO

Dortmund (597 tys.

mieszka ´nców) jest

poło˙zony w niemieckim landzie Nordrhein-
Westfalen,

we wschodniej cz ˛e´sci okr ˛egu

Ruhry. Le˙z ˛

ac nad Kanałem Dortmund-Ems

jest jednocze´snie jednym z najwi ˛ekszych por-
tów rzecznych w regionie. Od XIII wieku, kiedy
to Dortmund stał si ˛e członkiem Hanseatic Le-
ague, miasto podtrzymuje tradycje handlowe,
prowadz ˛

ac wymian ˛e towarow ˛

a przede wszyst-

kim z krajami skandynawskimi. W XIX wieku
zyskało na znaczeniu ze wzgl ˛edu na wydoby-
cie w ˛egla oraz fabryki stali. Zniszczone pod-
czas Drugiej Wojny ´

Swiatowej zostało po jej

zako ´nczeniu odbudowane.

Dane klimatyczne:

´

Srednia pr ˛edko´s´c wiatru: 5,1 m/s

T

ŁO PROJEKTU

Wznoszenie elektrownii wiatrowych w tym mie´scie uregulowane jest dwoma aktami praw-
nymi. Pierwszy to ustawodawstwo Krajowego Prawodawstwa Energetycznego z 1996 roku
– zbiór reguł, z którymi zgodne musz ˛

a by´c nowe propozycje. Drugi to poprawka do planu

strefowego dla miasta Dortmund, wprowadzona w 1995 roku okre´slaj ˛

aca obszary, gdzie

mog ˛

a powsta´c projekty zwi ˛

azane z wykorzystaniem energii wiatru.

Dortmund posiada wyodr ˛ebnione Miejskie Przedsi ˛ebiorstwo U˙zyteczno´sci (Stadtwerke), Do-
rtmund Energie und Wasser (DEW). Miasto, podobnie jak wiele innych niemieckich miast,
prowadzi polityk˛e silnego wsparcia ochrony ´srodowiska, co doprowadziło do powstania opi-
sywanego projektu. Poło˙zone na nizinnych obszarach w Niemczech wewn ˛

atrz l ˛

adu nie po-

siada ˙zadnego szczególnego potencjału w zakresie energii wiatru.

Przedsi ˛ebiorstwo Stadtwerke zgłosiło zapytanie do grupy zajmuj ˛

acej si ˛e energi ˛

a wiatrow ˛

a

na Uniwersytecie Westphalian Wilhelms w Münster o przygotowanie opracowania na te-
mat potencjalnych mo˙zliwo´sci wykorzystania energii wiatru w mie´scie Dortmund wydanego

Stowarzyszenie Gmin Polska Sie´c „Energie Cités”

2003

Energia wiatru

Dortmund (Niemcy)

w 1995 roku. Ekspertyza obejmowała potencjalne mo˙zliwo´sci wykorzystania energii wia-
trowej w granicach miasta oraz wyszczególniła 7 rejonów odpowiednich do budowy turbin
o mocy 150 kW. Uwzgl ˛ednione przy tym zostały takie elementy jak wpływ na estetyk˛e oko-
licy oraz hałas. Jednak z uwagi na szybki rozwój technologii rozpocz ˛eto budow ˛e turbiny
o mocy 500 kW pomi ˛edzy ’Steinsweg’ a dwupasmow ˛

a jezdni ˛

a A 45.

D

O ´

SWIADCZENIE MIASTA

D

ORTMUND

Do realizacji wybrana została turbina ENERCON-40 o wydajno´sci szacowanej na 500 kW. Ze
wzgl ˛edu na poło˙zenie w gł ˛ebi l ˛

adu zastosowano maszt wysoko´sci 65 metrów. Dzi ˛eki temu

wirnik o ´srednicy 40 metrów jest raczej niewielki w porównaniu z cał ˛

a konstrukcj ˛

a. Cało´s´c

umiejscowiona została na terenie rolniczym na skraju miasta w pobli˙zu jezdni dwupasmowej
i słupów wysokiego napi ˛ecia. Najbli˙zsze budynki mieszkalne (cztery domy) znajduj ˛

a si ˛e

w odległo´sci 190 m od turbiny.

Dane techniczne turbiny

Uruchomienie turbiny

1 sierpie ´n 1997 roku

Wysoko´s´c

65 metrów

´

Srednica wirnika

40,3 metra

Maksymalna pr ˛edko´s´c wirnika

290 km/h

Maksymalna pr ˛edko´s´c wiatru

33 m/s

Szacowana produkcja energii

730 000 kWh/rok

Szacowane oszcz ˛edno´sci C0

2

400 t/rok

Finansowanie turbiny
Finansowanie projektu jest najbardziej innowacyjnym aspektem całego przedsi ˛ewzi ˛ecia.
Projekt uzyskał dotacj ˛e z Unii Europejskiej w wysoko´sci 64 tys.

€

. Oznaczało to konieczno´s´c

pozyskania dalszych 447 tys.

€

z innych ´zródeł. DEW zapewniła te pieni ˛

adze a nast ˛epnie

poszukała sposobu uzyskania taniej po˙zyczki. Wła´sciwie zaanga˙zowała w finansowanie pro-
jektu znaczn ˛

a cz ˛e´s´c lokalnej społeczno´sci w nietypowy sposób: zaoferowała obligacje dla

mieszka ´nców tego regionu. Oznaczało to po˙zyczk˛e na ponad 10 lat.

Obligacje denominowane s ˛

a w warto´sci 153

€

, 256

€

i 511

€

. Odzwierciedla to ich warto´s´c

nominaln ˛

a po dziesi ˛eciu latach. Bony te oferuj ˛

a 3% odsetek gwarantowanych, wyliczone

na podstawie równowarto´sci 1 tys. godzin pełnej pracy. Uwzgl ˛ednia wi ˛ec ryzyko niekorzyst-
nych warunków pogodowych, kosztów utrzymania czy nawet zniszczenia i utraty turbiny.
Odsetki uwzgl ˛ednione zostały w cenie zakupu (na przykład opłata 114

€

za certyfikat war-

to´sci 153

€

). W przypadku uzyskania wy˙zszej wydajno´sci papiery warto´sciowe przynosz ˛

a

dodatkow ˛

a dywidend ˛e traktowan ˛

a jako ko ´ncowy bonus. Zgodnie z szacunkami, całkowity

zwrot w ci ˛

agu 10 lat powinien wynie´s´c 5%, przy wydajno´sci 1450 godzin.

W celu zareklamowania tej niecodziennej oferty DEW opublikowała broszurk˛e zawieraj ˛

ac ˛

a

opis projektowanej turbiny, zalety budowy dla

´srodowiska naturalnego oraz finansowe korzy-
´sci z kupna obligacji. Mieszka ´ncy mogli kupi´c

bon, lub te˙z przekaza´c pieni ˛

adze bezpo´srednio

do banku a nast ˛epnie uzyska´c certyfikat w biu-
rze DEW.

W celu uzyskania poparcia mieszka ´nców oraz
podniesienia ´swiadomo´sci społecznej organizo-
wanego projektu, DEW zorganizowała konkurs
w´sród mieszka ´nców Dortmundu na nazw ˛e tur-
biny. Turbina uzyskała nazw ˛e „Airwin” fonetycz-
nie bardzo zbli˙zon ˛

a do popularnego niemiec-

kiego chrze´scija ´nskiego imienia Eriwn.

Stowarzyszenie Gmin Polska Sie´c „Energie Cités”

2003

Energia wiatru

Dortmund (Niemcy)

W lutym 1999 roku zostały sprzedane wszystkie (1 830) obligacje. Tym samym 447 tys.

€

wyło˙zone przez DEW zostało pokryte z emisji publicznej. Nadal jednak turbina pozostaje
własno´sci ˛

a lokalnych władz, która wprowadza produkowan ˛

a energi ˛e do lokalnej sieci dystry-

bucyjnej.

Zarz ˛

adzanie turbin ˛

a

Cała przeprowadzona przez DEW operacja jest cz ˛e´sci ˛

a działalno´sci w zakresie dystrybucji

energii elektrycznej. Producent ENERCON zapewnia z kolei zdalne sterowanie urz ˛

adze-

niem. Przy pr ˛edko´sci wiatru 33 km/h z przyczyn bezpiecze ´nstwa wirnik przestaje działa´c.
Personel ENERCONu uruchamia go ponownie gdy minie niekorzystna aura. DEW utrzymuje
kontakt z obligatoruszami za pomoc ˛

a gazetki „Airwin News”, która raz w roku w nakładzie 3

tys. dystrybuowana jest do „Przyjaciół elektrowni wiatrowej w Dortmundzie”. Informuje ona
o nowych wydarzeniach, danych technicznych, produkcji oraz mo˙zliwych korzy´sciach.

Szacowana a rzeczywista wydajno ´s ´c turbiny
Wydajno´s´c turbiny zmienia si ˛e sezonowo:
generalnie produkcja w zimie jest dwa-trzy
razy wi ˛eksza ni˙z w lecie. Przez pierwsze pi ˛e´c
miesi ˛ecy wirnik wyprodukował około 310 tys.
kWh energii, przy szacownej rocznej produk-
cji 730 tys. kWh. Uznane to zostało za za-
dowalaj ˛

acy wynik, bior ˛

ac pod uwag ˛e fakt, i˙z

rok 1997 był uznawany w Niemczech za nie-
korzystny dla energetyki wiatrowej.

Lokalizacja „Ariwina” okazała si ˛e by´c do-
brym wyborem, co skutkowało wynikami
lepszymi od przeci ˛etnych.

W pierwszych

czterech latach działania, roczna produkcja energii zawsze przekraczała poziomy przewi-
dywane. Najlepszym rokiem jak dot ˛

ad był rok 1998 z wynikiem 960 tys. kWh. Przeci ˛etna

warto´s´c wyniosła 895 tys. kWh, czyli o 20% przewy˙zszyła prognozy. Przeci ˛etnie „Airwin”
pracuje na pełnych obrotach przez 1760 godzin rocznie. Tak dobre efekty osi ˛

agni ˛ete zostały

dzi ˛eki nowej konstrukcji wirnika gwarantuj ˛

acej maksymalizacj ˛e zwrotu zainwestowanego ka-

pitału oraz lepsz ˛

a od przewidywanej niezawodno´s´c.

Posiadacze obligacji s ˛

a zadowoleni z zysków finansowych, które si ˛egn ˛eły 5,2–6,5% zaanga-

˙zowanego kapitału. Warto´s´c ta znacznie przewy˙zsza poziom stóp procentowych osi ˛

aganych

na niemieckich rynkach finansowych.

Stowarzyszenie Gmin Polska Sie´c „Energie Cités”

2003

Energia wiatru

Dortmund (Niemcy)

O

CENA PROJEKTU I PERSPEKTYWY ROZWOJU

Energia wytworzona przez turbin ˛e wykorzystana jest bezpo´srednio przez Dortmund Ener-
gie und Wasser co umo˙zliwia firmie u˙zywanie energii elektrycznej unikaj ˛

ac jednocze´snie

płatno´sci relatywnie wysokich taryf za wprowadzenie energii do obrotu. Cały projekt to nie
tylko korzy´sci ekonomiczne. Generowana energia umo˙zliwia redukcj ˛e emisji CO

2

przeci ˛etnie

o 480 ton rocznie. Turbina umo˙zliwia zaopatrzenie w energi ˛e około 260 gospodarstw domo-
wych. Turbin ˛e Airwina rocznie odwiedza około 100 wycieczek, najcz ˛e´sciej klasy szkolne oraz
go´scie z zagranicy.

Wielk ˛

a zalet ˛

a projektu jest uzyskanie kapitału po relatywnie niskich kosztach od entuzja-

stycznie nastawionych do projektu członków lokalnej społeczno´sci, mog ˛

acych bezpo´srednio

zobaczy´c wyniki swojego zaanga˙zowania oraz przyczyni´c si ˛e do redukcji emisji dwutlenku
w ˛egla. Obligatariusze nie maj ˛

a rzeczywistego bezpo´sredniego wpływu na działanie i zarz ˛

a-

dzanie, co w praktyce pozostawia firmie pełn ˛

a swobod ˛e działania. Podej´scie takie mogłoby

by´c u˙zytecznym modelem dla lokalnych władz chc ˛

acych rozwin ˛

a´c produkcj ˛e energii wiatro-

wej bez anga˙zowania venture capital. Metoda ta ma zalet ˛e ogromnej prostoty dla obliga-
tariuszy. Bior ˛

ac pod uwag ˛e niewielkie sumy zaanga˙zowane przez inwestorów, wykupienie

bonu mo˙ze by´c uznane za gest dobrej woli.

Tego typu finansowanie projektów elektrowni wiatrowych jest obecnie coraz rzadsze. Wej-

´scie w ˙zycie w Niemczech Ustawy o Odnawialnych ´

Zródłach Energii (Erneurerbare Energien

Gesetz) spowodowało ustanowienie bezpiecznych opłat za wprowadzenie energii do obrotu
gwarantowane ustawowo. Zwi ˛

azana z tym zwi ˛ekszona rentowno´s´c powoduje wi ˛eksze zain-

teresowanie du˙zych inwestorów. Tego typu finansowanie mo˙ze by´c nadal atrakcyjne w kra-
jach, gdzie nie ma płatno´sci gwarantowanych prawnie za wprowadzenie energii do sieci
elektrycznej, natomiast dzi ˛eki liberalizacji rynku płatno´sci mog ˛

a by´c indywidualnie negocjo-

wane.

Energia uzyskiwana z siły wiatru jest obecnie atrakcyjna w Niemczech wewn ˛

atrz kraju. Bio-

r ˛

ac pod uwag ˛e pozytywne wyniki Airwina DEW planuje wznie´s´c trzy nast ˛epne turbiny. Ka˙zda

z nich b ˛edzie miała wydajno´s´c 1,8 MW. Potencjalnymi trudno´sciami mog ˛

a okaza´c si ˛e czyn-

niki polityczne. Prywatni inwestorzy działaj ˛

a nawet sprawniej ni˙z DEW, oddaj ˛

ac w tym roku

do u˙zytku na południu Dortmundu dwie turbiny o mocy 1,5 MW.

W

I ˛

ECEJ INFORMACJI

Dortmunder Energie und Wasserverversorgung GmbH
Herr Albert Herzmann
Ostwall 51
D-44135 DORTMUND
Tel: [phone]
Fax: + 49 231 544 2381
E-mail:

[e-mail]

www.dew.de

Opracowanie to zostało wykonane przez Energie-Cités we współpracy z władzami gminy
Ballerup oraz Cenergia Energy Consultants.

´

Srodki finansowe pozyskano z Komisji

Europejskiej, Program ALTENER DG XVII.

Polska

edycja

została

wykonana

przez

Stowarzyszenie

Gmin Polska Sie´c „Energie Cités” i dofinansowana przez
Narodowy Fundusz Ochrony ´

Srodowiska i Gospodarki Wodnej,

Wojewódzki Fundusz Ochrony

´

Srodowiska i Gospodarki

Wodnej w Katowicach oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony

´

Srodowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie.

POLSKA SIE ´

C

Stowarzyszenie Gmin Polska Sie´c „Energie Cités”

2003