METODY

PRZYSPIESZANIA

ROZWOJU

WIOSENNEGO

RODZIN

PSZCZELICH

Bardzo istotny w przyspieszaniu rozwoju wiosennego rodzin jest stan naszych rodzin. To czy

są silne, zdrowe, zaopatrzone w dużej ilości w zapasy miodu i pyłku. Tak naprawdę żadna

metoda przyspieszenia rozwoju nie zastąpi właściwego przygotowania rodzin do zimowli.

Najważniejszymi danymi o zimowli to:

W celu wiosennego przyspieszania rozwoju rodziny pszczelej stosuje się różnego rodzaju

metody.

Klasyczną metodą przyspieszania wiosennego rozwoju rodzin jest codzienne

podkarmianie

ich małymi dawkami

rzadkiego syropu

(0,5-1,0 szklanki). Co to daje? Daje to rodzinie

złudzenie dopływu nektaru i obudza pszczoły do intensywniejszego karmienia matki. Choć

nie jest to sposób najlepszy, nadal jest stosowany w małych pasiekach amatorskich. Metoda

ta ma swoje wady: wymaga od pszczół pracochłonności, może też stać się powodem ginięcia

wielu lotnych pszczół, które wylatują za pożytkiem bez względu na pogodę. Takie

podkarmianie należałoby stosować tylko w trakcie ciepłych dni, które nadają się do lotów (a

jak wiemy, wczesną wiosną jest to rzadkie). Kolejnym problemem tej metody jest skłonność

pszczół do rabunków – pszczoły są pobudzone przybytkami zwłaszcza gdy podkarmianie jest

codziennie. Złagodzenie sytuacji można osiągnąć przez ograniczenie dostępu pszczół do

syropu do kilku/kilkunastu pszczół jednocześnie. Mogą to być słoiki „twist” z kilkoma

otworami w pokrywce lub podkarmiaczki drewniane np. Millera

1

. Jednak w dużych

pasiekach, stosowanie podkarmiania małymi dawkami stosuje się rzadko, głównie w

wypadku podawania pszczołom leków np. fumagiliny

2

, które rozprowadzą się w syropie.

Niektórzy specjaliści od chorób pszczół jak np. Bochert zaleca wiosną, niezależnie od

warunków atmosferycznych, 1-2 razowe podanie pszczołom po oblocie

ciepłego syropu (tzw.

syty)

, jako środka powodującego szybsze uwolnienie rodzin od osobników chorych na

nosemozę. Taka dawka aktywizuje pszczoły po okresie zimowym i ułatwia pszczołom pełne

oczyszczenie przewodu pokarmowego. W takiej sytuacji podaje się nie więcej niż 0,50-0,75 l

syropu na godzinę, w jednej lub w dwóch dawkach – zawsze w stanie ciepłym oraz w

wieczornych godzinach. W rejonach, w których wiosna jest późno, a są wczesne pożytki,

podkarmianie takie może być traktowane jako metoda przyspieszania wiosennego rozwoju.

Pamiętać należy aby podanie podkarmiaczek nie było powodem ochłodzenia gniazd (najmniej

ochładzają nieduże i dobrze ocieplone podkarmiaczki górne).

Drugą metodą przyspieszania wiosennego rozwoju rodzin, która w gruncie rzeczy jest

pozbawiona wad to:

okresowe odsklepianie plastrów gniazdowych

. Powoduje to obfitsze

odżywianie się pszczół zapasami znajdującymi się w ulu, obfitsze wydzielanie mleczka i

intensywniejsze karmienie matki. Odsklepianie najwygodniej jest przeprowadzać za pomocą

odsklepiacza widelcowego. W czasie pracy zanurza się go w naczyniu z ciepłą wodą, w celu

oczyszczenia z odsklepin i miodu oraz by nie wabił pszczół rabujących. W ulu odsuwa się

ocieplenie i ramki do pierwszej z czerwiem i szybko odsklepia zapasy na ostatniej odsuniętej

ramce, czasem nawet bez unoszenia plastra. Bardzo wygodnie ale mniej dokładnie można

odsklepiać (nie wyjmując ramek) wałkiem z rzędowo nabitymi gwoździkami. Wygodny jest

on zwłaszcza przy pracy w niekorzystnych warunkach pogody. Przy dość sprawnej

organizacji pracy czynność odsklepiania nie trwa przy jednym ulu dłużej niż 1-1,5 minuty. Po

5-6 dniach powtarza się ten zabieg. Uprzednio odsklepiony plaster jest już zazwyczaj

zaczerwiony. Taki sposób pobudzania matek do czerwienia można rozpoczynać zaraz po

oblocie wiosennym i kontynuować do pojawienia się pierwszych naturalnych przybytków

nektaru. Co ważne, pogoda nie jest przy tej metodzie przeszkodą, gdyż odsklepianie nie

1

Podkarmiaczka Millera –

skrzynkowa podkarmiaczka ustawiana na powałce gniazda, to pudełko wykonane z

blachy, drewna lub tworzyw sztucznych z otworem wejściowym od spodu, między podwójnymi ścianami
jednego boku. Szczeliną tą pszczoły dostają się do komory pobierania, odgrodzonej od mniejszej kory
wlewowej.

2

Fumagilina – antybiotyk wytwarzany przez grzyb, niszczy pierwotniaki, dzięki czemu została zastosowana m.

in. w leczeniu  nosemozy u pszczół.

wywabia pszczół w pole i nie prowokuje rabunków, a dość krótki wgląd do gniazda poza

czerwiem nie grozi zbytnim jego ochłodzeniem.

Kolejną metodą, która jest jeszcze mniej pracochłonna to

pobudzanie matek do czerwienia

w

ulach wielokorpusowych. Zimowanie rodzin przebiega w dwóch korpusach. Gdy tylko

stwierdzi się, że w górnym korpusie przeważa czerw kryty, przestawia się go na miejsce

dolnego. Górny korpus będzie oddzielony od dolnego „wiankami” miodu i większość

zapasów znajdzie się pod czerwiem (matka przechodzi z czerwiem do górnego korpusu).

Taka sytuacja zmusza pszczoły do przenoszenia miodu do górnej kondygnacji i obfitszego

przy tej okazji odżywiania się.

Jeszcze innym sposobem podkarmiania pszczół na tzw. „rozwój” jest podawanie im

ciasta

.

Są jego różne rodzaje:

Ciasto to metoda wygodna, bo nie wymaga częstego zaglądania do uli, może być

wykonywana w dzień bez obawy wywołania rabunku. Wadą tego podkarmiania jest to, że

ciasto jest wolniej pobierane przez pszczoły, a do jego rozpuszczenia pszczoły muszą

zużywać sporą ilość fermentów, które są wydzielane przez gruczoły trawienne oraz donosić

wodę, ponieważ jeśli wody zabraknie pszczoły wyrzucają na dno ula znaczną część

kryształów cukru znajdujących się w cieście. Wyniki takiego podkarmiania są różne, w

zależności od warunków, pogody i siły rodzin. Zdaniem Konopackiej,

ciasto cukrowo-

drożdżowe

podawane pszczołom przed ich oblotem jest niekorzystne. Często bywa, że nie

jest pobierane przez rodziny pszczele. Natomiast karmienie po oblocie powodowało

zwiększenie u matki tempa czerwienia, jednak nie dawało to różnic w wydajności miodowej

pni. Inne wyniki wiosennego podkarmiania pszczół dało

ciasto miodowo-cukrowe

. W jednej z

pasiek podanie 0,5 kg porcji ciasta spowodowało wzrost ilości czerwiu oraz produkcji miodu

towarowego o 21-57 %. Ciasto cukrowo-drożdżowe lub miodowo-cukrowe podaje się

pszczołom bezpośrednio po dokonanym przez nie oblocie, w ilości 0,5-1,0 kg na jeden pień.

Pobieranie takiego pokarmu przez robotnice trwa od 7 do 14 dni. Jeśli utrzymuje się dobra

pogoda, a w okolica nie ma jeszcze żadnych pożytków, karmienie można powtórzyć. Trzeba

zdawać sobie jednak sprawę, że ciasto z dodatkiem drożdży nie jest traktowane jako produkt

białkowy. Tak naprawdę żaden pokarm nie zastąpi pierzgi czy pyłku kwiatowego i nie może

dać efektu, jeśli rodziny nie mają zapasów pierzgi w rodzinie. Jeśli ich brakuje, a mamy

zapasy w magazynie, można je wykorzystać. Najprostszym sposobem byłoby poszerzenie

nimi gniazd. Szczególnie cenny również jest pyłek kwiatowy. Jego brak może być przyczyną

zjadania przez pszczoły czerwiu. Stwierdzono (Woyke), że wiosną pszczoły zjadają

przeciętnie 20% czerwiu pszczelego i 25% czerwiu trutowego. Jest to znaczna ilość, a

zjawisko to prawdopodobnie wiąże się z brakiem pyłku w rodzinie.

Czerwienie można przyspieszyć nie tylko przed podkarmienie. Jednym z innych sposobów

jest ułatwienie pszczołom

ogrzewania plastrów gniazdowych

poprzez

zwężenie uliczek

między ramkami

do szerokości 8-9 mm. Zwężanie uliczek stosuje się w rodzinach słabych o

mniejszej ilości pszczół.

Do zastosowania w rodzinach słabszych można również zlecić

metodę Blinowa

, która polega

na

oddzieleniu ramek z czerwiem od pozostałych

, gdzie temperatura może być niższa i

bardziej zmienna. Gniazdo układa się jak zawsze – naprzeciw wylotu, ale tylko z plastrów w

których znajduje się czerw. Takie gniazdo zamyka się deską ogrodową, a bezpośrednio na nią

ustawia się plastry z zapasami, do których pszczoły przechodzą pod przegrodą. W tak

uformowanym gnieździe łatwiejsze jest ogrzanie czerwiu, który będzie skupiony na małej

kubaturze gniazda. W rodzinach silnych problem taki jak ogrzanie czerwiu nie istnieje,

ponieważ duża ilość pszczół w ulu zapewnia okrycie wszystkich plastrów.

Jak widać z rodzinami silnymi pszczelarz ma mniej kłopotu zarówno w okresie zimowym jak

i na wiosnę. Jeżeli z nastaniem wiosny w pasiece stwierdza się nadmierne osłabienie rodzin,

najlepiej jest połączyć je w silne i pełnowartościowe jednostki. Poszerzanie gniazd robi się

zaraz po głównym przeglądzie wiosennym. Wówczas używa się zasadniczo jasnobrązowych

plastrów. Czasem jednak po koniec kwietnia może zachodzić konieczność użycia do tego celu

węzy. Trzeba zatem wcześniej ją wtopić w zadrutowane uprzednio ramki.

Istotną sprawą jest również

woda

, do której pszczoły muszą mieć dostęp. Uruchamiamy więc

poidło lub jak niektórzy pszczelarze kładą nasączoną gąbkę na dennicy ula (jeśli jest

niekorzystna pogoda).

W skrócie, na rozwój rodzin pszczelich, pasiecznik może oddziaływać przez:

B

IBLIOGRAFIA

:

J.

M

ARCINKOWSKI

,

T

ERMINARZ PSZCZELARSKI

,

W

ARSZAWA

1989

W.

O

STROWSKA

,

G

OSPODARKA PASIECZNA

,

W

ARSZAWA

1985

P

RACA ZBIOROWA

,

H

ODOWLA PSZCZÓŁ

,

W

ARSZAWA

1983

P

RACA ZBIOROWA

,

E

NCYKLOPEDIA PSZCZELARSKA

,

W

ARSZAWA

1989

L.

B

ORNUS

,

Z

AKŁADAMY PASIEKĘ

,

W

ARSZAWA

1986