Angelika Lewandowska FIR I Rok II Stopień - Makroekonomia 2 - dr J. Czerniak

1 |

S t r o n a

151007

Ćw 1

Konsultacje p. 604
Wt. 13:00 – 14:30
Czw. 8:30 – 11:30


1 nieobecność; można chodzić na inne grupy. Aby odpracować nieobecność trzeba zaliczyć wykład. Aktywność.
Kolokwium na koniec semestru w formie testu 1 krotnego wyboru, bez punktów ujemnych.
151014

Ćw 2

W Polsce występuje podwojenie PKB.
Czy PKB jest dobrą miarą?



Mierzony w skali całego świata

Wady PKB jako miernika dobrobytu społecznego

1. Wynikające ze sposobu obliczania

NX=X-Q

C- konsumpcja
I – inwestycje

G – wydatki rządowe
Q- import

X-eksport

(czołgi, eksport, rosnące ceny aktywów, np. nieruchomości)
Wydatki nie przekładające się na poziom życia
Np. 1
2013

2014

I,G 1000

1000

X 100

130

C 200

180

Q 0

0

1300

1310

Np.2.

500 000 dom

Sprzedaje za 780 000

500 000 -> 650 000 Sprzedaje za 900 000

200 000 remont

Wartość dodana 70 000

200 000 (wzrost cen

10 000 dekorator

10 000 nieruchomości)

710 000

710 000

Wartość dodana 190 000

2. Problem uwzględniania inflacji
2013

2014

100zł

109zł

można powiedzieć , że PKB wzrosło o 9% (nominalnie); mogły wzrosnąć ceny

5%

(realnie PKB wzrosło o 3,8%)

4%

(przy niższej inflacji mamy wyższe PKB

a) Zmiana struktury koszyka CPI (ok 2 tys. produktów)

CPI- 0,5 żywnosć + 0,3 ubrania + 0,2 mieszkanie

20%

5%

10%

0,45 ż + 0,35u + 0,2m

b) Tzw. korekta hedoniczna (uwzględnianie zmiany jakości dóbr przy wyznaczaniu wskaźników inflacji)
250g -> 4 zł -> 16zł
200g -> 4 zł -> 20zł Inflacja o 25%
333,33g-> 4 zł -> 12zł Inflacja -25% (spadek cen)
3. Nierównomierność podziału – dysproporcje dochodowe, majątkowe np. USA – Nick Hanauer

A

B

PKB

1000

2000

LM

10

20 (liczba mieszkańców)

Pkb/capita

100

100 (średnio w obu krajach żyje się tak samo)

1x150

18x50

4x120

2x550 Wtedy lepiej żyłoby się w kraju A

4x80

1x50

Wg PKB ludziom żyje się lepiej, lecz wg konsumpcji
poziom jakości życia spadł.

Wyższe dochody z eksportu nie przekładają się na
wzrost konsumpcji lecz na jej obniżenie

Angelika Lewandowska FIR I Rok II Stopień - Makroekonomia 2 - dr J. Czerniak

2 |

S t r o n a

Majątek, dochody oceniamy względem otoczenia
Współczynnik Giniego – starsze dane

100% skumulowane dochody

A

przy równomiernym podziale

B

Wsp. Giniego = < 0,1) duże dysproporcje

0%

Skumulowana ludność

małe dysproporcje

Najmniejszy wskaźnik w Japonii i Danii
Przechodniość pozycji socjoekonimicznej: Polska na 12 miejscu.
151028

Ćw 3

Nick Hanauer – główne tezy:



Rosnące dysproporcje w USA:
1980 T

1

% = 8% dochodu

B

50

% = 15% dochodu

2010 T

1

%-20% dochodu

B

50

%-13% dochodu



CEO 1980 = 30x mediana

2010= 500x mediana



Nierówności są potrzebne, ale nie za duże



Nie przetrwa demokratyczny kraj z takimi dysproporcjami



Dysproporcje szkodliwe dla biznesu, bo ograniczają popyt



Wzmocnić klasę średnią, ona nakręca popyt



Podnieść pensję minimalną (przypadek Seattle)



Gdyby bogaci urodzili się poza USA, to sprzedawaliby owoce przy drodze, bo na to byłoby stać ich klientów



Stworzyć warunki dla rozwoju klasy średniej – to ona tworzy bogactwo, a nie odwrotnie



Warunki – m.in. edukacja, B+R, opieka zdrowotna

Wady PKB jako miernika dobrobytu społecznego

4. Nie obejmuje usług o charakterze nierynkowym
Np. opieka nad dzieckiem <- PKB wtedy nie rośnie, jak sami opiekujemy się dziećmi (ok. 50-60% PKB)
Np. korepetycje domowe
5. Szacuje produkcję w szarej strefie (aby nie płacić podatków) (głównie budownictwo, usługi, korepetycje)
6. Utożsamia wartość użytkową dóbr i usług z ich ceną (przykład zegarków)
7. Niepożądane wydatki zwiększają PKB
Np. stłuczka samochodowa, huragan, tsunami, spalenie tęczy w Warszawie
8. Produkcja tzw. antydóbr powiększa PKB
Alkohol, papierosy, budowa więzienia, grodzenie osiedli
9. PKB nie uwzględnia wartości dóbr wyprodukowanych w poprzednich okresach
Np. remont auli III przyczynił się do wzrostu PKN, ale jednorazowo ; budowa drogi
10. PKB nie uwzględnia czasu wolnego, relacji społecznych, bezpieczeństwa, wolności obywatelskich, edukacji,

klimatu, czystości środowiska naturalnego, długości życia

11. W przypadku porównań międzynarodowych występuje jeszcze problem kursów walutowych

151118

Ćw 4

Inne niż PKB mierniki dobrobytu:

1. Human Decelopmet Index – wskaźnik rozwoju społecznego HDI



PKB per capita



Edukacja

o Lata nauki średnio
o Oczekiwana liczba lat nauki (jest większa)



Oczekiwana długość życia

Polska jest na 35 miejscu wg wsk. HDI, jest w grupie bardzo wysokich.

2. OECD – Better Life Index

Wadą: nie uwzględnia wszystkich krajów
Polska najlepiej: edukacja, bezpieczeńtwo, dochody bardzo słabo
11 zmiennych: 1. Nieruchomości, 2. Dochód, 3. Praca, 4. Komunikatywność, 5. Edukacja, 6. Środowisko naturalne, 7.
Poczucie wspólnoty, Społeczeństwo obywatelskie, 8. Zdrowie, 9. Satysfakcja, 10. Bezpieczeństwo, 11. Praca- życie

3. The Global Youth Development Index

15 wskaźników pogrupowanych w 5 wymiarów:
1.Edukacja, 2.Zdrowie i samopoczucie, 3.Zatrudnienie, 4.Udział w życiu politycznym, 5.Udział w życiu społecznym

Angelika Lewandowska FIR I Rok II Stopień - Makroekonomia 2 - dr J. Czerniak

3 |

S t r o n a

Różne wagi i wymiary wskaźników szczególnych
Polska 41 miejsce

4. Genine Progress Indicator



Punkty wyjścia to poziom prywatnej konsumpcji



Następnie liczne przeszacowania na plus i minus:

o Wartość usług nierynkowych
o Równomierność podziału dochodu
o Przestępczość
o Uszczuplanie zasobów naturalnych
o Skutki – koszty zanieczyszczenia środowiska (x2;-)
o Koszty stosowania określonych źródeł energii i chemikaliów
o Zmiany w ilości czasu wolnego
o Wydatki na naprawienie lub zachowanie
o Zamiany w zasobach kapitału
o Żywotność dóbr użytkowych i infrastruktury (-/+)

151202

Ćw 5

5. Gross National Happiness (Szczęście Narodowe Brutto)



Pomysł z Bhutanu (1972 rok)



Uwzględnia m.in: wartości kulturowe, dbałość o środowisko naturalne, dobre rządzenie (w sumie 124
czynniki)



Celem polityki nie GDP tylko GNH

6. World Happiness Report (ONZ)



Pierwszy raport w 2012roku, drugi 2013



Raport z 2015 –dane z lat 2012-2014



Jednym ze współautorów jest J. Sachs



Posługuje się tzw. drabiną Cantrila

5,791 w skali 1-10



Wyobraż sobie swoje obecne życie jako drabinę, najlepsze możliwe to 10, a najgorsze to 0, Na którym
szczebelku się znajdujesz?

World Happines Raport

1. Switzeland
2. Iceland
3. Denmark
4. Norway
5. Canada

Paradoks Easterlina:



„Czy wzrost ekonomiczny zwiększa pomysłowość ludzi?” R. Easterlin, 1974)



Bogatsi ludzie (i społeczeństwa) są szczęśliwsi od biedniejszych, ale…



… wzrost dochodów nie zwiększa poczucia szczęścia.



Dane z USA –od 1960 dochody się potroiły, a poczucie szczęścia nie uległo zmianie. Przyczyny

o Wzrost dochodów był nierównomierny – rosnące dysproporcje
o Ważny jest relatywny poziom bogactwa, a skoro wszyscy się bogacą, to nie ma z czego się cieszyć
o Ludzie szybko się przyzwyczajają do dobrego
o Osłabienie kapitału społecznego, rosnące poczucie niepewności, malejące zaufanie do rządu
o Pragnienie bycia bogatym czyni mniej szczęśliwym

Pragnienie bycia bogatym: Przypadek Rajat Gupta
Insi der „trader”



Być może istnieje punkt nasycenia (15.000 – 20.000 USD) powyżej którego przyrost dochodów nie wpływa już
na szczęście



A być może szczęście rośnie, ale coraz wolniej

BETSAY STEVENSON I JUSTIN WOLFERS. Badania z 2013r. Wnioski



Nie ma punktu nasycenia



Bogatsi są szczęśliwi – zarówno w skali kraju (bogatsi ludzie w danym kraju) jak i w skali świata (ludzie w
bogatszych krajach). Podobnie jak u Easterlina.



Skala logarytmiczna? Co to oznacza?



1.000USD =10.000 USD= 100.000 USD

Angelika Lewandowska FIR I Rok II Stopień - Makroekonomia 2 - dr J. Czerniak

4 |

S t r o n a



Prawo WEBERA-FECHNERA siła oddziaływania bodźca zależy nie od jego bezwzględnej zmiany, a od zmiany
relatywnej procentowej.



Powiązanie z progresywną skalą podatkową i redystrybucja dochodów.

151208

Ćw 6

Model Solowa (model egzogeniczny)

Wniosek:
Z modelu Solowa wynika konwergencja (zbliżenie, ujednolicenie) poziomów PKB na pracownika
Jedynym trwałym źródłem wzrostu jest postęp techniczny. Postęp techniczny pochodzi spoza gospodarki – model
egzogeniczny.
Wzrost endogeniczny:



Solow: podstawowy czynnik wzrostu gospodarczego – postęp techniczny – pochodzi spoza modelu (jest
egzogeniczny)



Modele endogeniczne: podstawowy czynnik wzrostu gospodarczego – postęp techniczny – jest zależny od
decyzji podmiotów gospodarujących, od rządu, od wydatków na badania i rozwój (jest endogeniczny)

Statystyka nie potwierdza konwergencji – dywergencja
Dywergencja
Model AK – najprostszy model endogeniczny; autor R.,E. Lucas, 1988
On the Mechanics of Economic Development
Założenia modelu AK (Lucasa)



Jedyny czynnik produkcji to szeroko rozumiany kapitał (K)



Składa się na niego: kapitał rzeczowy oraz kapitał ludzki, pozostjace w stałych proporcjach



A – stały dodatni poziom technologii (stała produktywność kapitału)



Stałe zarobki siły roboczej



Stała skłonnośc do oszczędzania (s)



Całe oszczędności są inwestowane S=i



Stała stopa deprecjacji d oraz s>d

tempo wzrosru dochodu

Zakłąda dywergencję – rozjeżdżanie się poziomu róznicy (bogatsi będą bardziej bogaci)

Formuła wzrostu modelu AK

Czynniki wzrostu gospodarczego:

1. Wysoka stopa inwestycji s = i
2. A

k.fizyczny (potęp techniczny) + k.ludzki (edukacja)

Angelika Lewandowska FIR I Rok II Stopień - Makroekonomia 2 - dr J. Czerniak

5 |

S t r o n a

Model AK – wątpliwości:



Dlaczego nie ma malejącej produktywności kapitału jak u Solowa?



Dzieje się tak za sprawą efektów zewnętrznych

Założenia – Model P. Romera z 1990r.

1. Sednem wzrostu gospodarczego jest postęp technologiczny (ulepszanie sposobu łączenia nakładów)
2. Postęp techniczny jest rezultatem celowych działań ludzi reagujących na sygnały płynące z rynku. Sygnały te

(zachęty) odgrywają kluczową rolę w transformacji nowej wiedzy w produkty mające praktyczne zastosowanie.

3. Raz opracowane rozwiązania technologiczne mogą być powielane i rozpowszechniane w zasadzie bez żadnych

dodatkowych kosztów

Szczególna rola wiedzy – technologii: Model P. Romera z 1990r.

1. Technologię cechuje niekonkurencyjność użycia, przy jednoczesnej możliwości (niepełnego) wykluczenia

takiego użycia przez osoby trzecie (nonrival yet exchedable)
Pozwala to na wystąpienie EFEKTÓW ZEWNĘTRZNYCH

2. Zasób wiedzy jest nieograniczony

Czynniki produkcji: Model P. Romera z 1990r.

1. Kapitał
2. Praca

stała podaż

3. Kapitał ludzki
4. Technologia

Sektory:

1. Sektor badawczy (produkuje wiedze)
2. Sektor dóbr pośrednich (produkuje podzespoły)
3. Sektor dóbr finalnych

Funkcja Cobba Douglasa

β=1-α

Y – wielkość produkcji
H

Y

- nakład kapitału ludzkiego zaangażowanego w produkcję dóbr finalnych

L – nakład pracy
X

i

– wielkość nakładów pojedynczego dobra pośredniego

α –elastyczność produkcji względem zmian nakładu kapitału ludzkiego
β – elastyczność produkcji względem zmian nakładu pracy.
Modele endogeniczne – podsumowanie:



Postęp techniczny – główny czynnik wzrostu – zalezy od decyzji podmiotów



Występowanie efektów zewnętrznych



Dywergencja



Autorzy:

o P.M. Romer
o R.E. Lucas
o P. Aghian i P. Mowitt

160120

Ćw 7

Przyczyny kryzysu



Bezpośrednią przyczyną był kryzys na rynku kredytów subprime (standardowych)



W latach 2000-2007 wzrost wartości kredytów hipotecznych w USA z 4821 mld USD do 10540mld USD



Znaczna część tego przyrostu to kredyty subprime



Dlaczego pożyczano takim klientom?

Kredyty subprime: Pożyczano ponieważ:

1. Klienci z segmentu subprime (a także pozostali klienci) chcieli pożyczać



Mniej zamożni chcieli:



Odłożony popyt z lat 1990tych



Obniżenie kosztu kredytu

Angelika Lewandowska FIR I Rok II Stopień - Makroekonomia 2 - dr J. Czerniak

6 |

S t r o n a



Wszyscy



Rosnący optymizm konsumentów



Niskie oprocentowanie, zamiast oszczędności, inwestycje w nieruchomości

2. Rząd sugerował aby pożyczać
Stopa procentowa Taylora – matematycznie wyznaczana teoretyczna wartość stopy procentowej BC, która
pozwala osiągnąć dwa cele:

1. Stabilne ceny i niską inflację
2. Stabilny wzrost gospodarczy

Stopa procentowa FED < stopa procentowa Taylora
Kredyty hipoteczne:
Kolejne rządy w USA zalecały prywatnym firmom, przede wszystkim zaś bankom, aby część swoich funduszy kierowały
do obywateli o mniejszych szansach życiowych

3. Był dostępny tani kapitał

Skąd pochodził tani kapitał:



Z zagranicy, w szczególności:

o Azja
o Petrodolary

4. „Nie było” ryzyka

Przyczyny kryzysu: Sekuratyzacja



Na mocy ustawy Gramm, Leach, Bliley z 1999r. umożliwiono tworzenie i obrót finansowymi produktami
pochodnymi (derywatami) konstruowanymi w oparciu o pierwotne instrumenty – np. w oparciu o kredyty
hipoteczne.



Bank hipoteczny udzielał kredytu (lub pośrednik kredytowy)



Kredyty hipoteczne często były wydzielone z bilansu bankowego, grupowane we względnie jednorodnych
pakietach i sprzedawane spółce specjalnego przeznaczenia (SPV)



Podmiotami takimi były m.in. Fannie Mae i Freddie Mac



Na podstawie pakietów kredytów hipotecznych emitowały one Mortagage Backed Securities (MBS)

Przyczyny kryzysu – MBS, ABS, CDO



Emitowano także Asset Backed Securities (ich wartość zabezpieczona była różnorodnymi aktywami
kredytowymi)



Szczególnym rodzajem były CDO (Collaterized Debt Obligations)



Kolejna innowacja to Credit Default Swap (CDS)



CDO

2

Skala zjawiska:



W okresie 2000-2006 wzrost wartości ABS z 337 mld USD do 1250 mld USD



W okresie 2000-2006 ośmiokrotny wzrost wartości MBS



W 2000 r prawie wcale nie było CDS, a w połowie 2007 roku kapitalizacja tego rynku wyniosła blisko 45 bln
USD (w skali całego świata)

Nabywcy ABS:
Kto kupował: Banki inwestycyjne, fundusze inwestycyjne, emerytalne, ubezpieczyciele
Dlaczego kupowali: W krótkim okresie dawały wysoką stopę zwrotu, a od tego zależały premie finansowe

ABS, w szczególności MBS miały dobre oceny – ratingi

Ratingi:
Przyczyny wysokich cen ratingowych:



Małe doświadczenie w ocenie tego rodzaju papierów



Ocena na podstawie przeszłości – dopóki ceny nieruchomości rosły…



Pokusa nadużyć

Przyczyny kryzysu – PODSUMOWANIE:



Zbyt niskie stopy procentowe



Innowacje finansowe



Słaby nadzór nad instytucjami finansowymi



Zawyżone ratingi MBS, ABS, CDO