1

STERYLIZACJA = WYJAŁAWIANIE



proces zabijania i usunięcia wszystkich drobnoustrojów, zarówno form wegetatywnych, jak i przetrwanych



wszystkie badania mikrobiologiczne są wykonywane w warunkach jałowych, stąd sterylizacji podaje się: szkło
laboratoryjne, pożywki, a także pomieszczenia badawcze

TERMICZNA

a) sterylizacja na sucho (suchym gorącem):



wyżarzanie = wyjaławianie ezy w płomieniu palnika (przed i po posiewie drobnoustrojów)



opalanie = wyjaławianie głaszczek, bagietek, moździerzy przez zanurzenie w alkoholu i opalanie
w płomieniu palnika



wyjaławianie w suszarce = sterylizacja szkła laboratoryjnego suchym gorącym powietrzem


w temperaturze 150°C – 2h lub 170°C – 1h i swobodnym obiegu powietrza



suszarka – szafka metalowa zaopatrzona w termometr i termoregulator



aby zabezpieczyć przed utratą sterylności, naczynia szczelnie zawija się w papier lub zamyka
w metalowym tubusie

b) sterylizacja na mokro (mokrym gorącem):



gotowanie (dekoktacja) = wyjaławianie w temp. 100°C nie zabijające form przetrwanych


dodatek 2% węglanu sodu i gotowanie przez 10 minut na ogół niszczy większość przetrwalników



tyndalizacja (frakcjonowanie) = sterylizacja pożywek w aparacie Kocha


zachodzi poprzez trzykrotne ogrzewanie w odstępach 24h w parze bieżącej w temp. 100°C przez okres ok.
30 minut



jednokrotne zastosowanie nie prowadzi do sterylności, gdyż zabiciu ulegają jedynie formy wegetatywne



proces powtarzany trzy razy pozwala na zabicie wszystkich form i uzyskanie sterylności



autoklawowanie = sterylizacja pożywek w autoklawie


dotyczy pożywek, które mogą być sterylizowane w temp. powyżej 100°C



polega na 15-40 minutowej sterylizacji parą wodną w temperaturze 121-123°C
oraz pod zwiększonym ciśnieniem (1 atm)



naprzemienne parowanie i skraplanie → podczas skraplania para wodna oddaje temp. do otoczenia

RADIACYJNA



promieniowanie: UV, jonizujące, Roentgena



stosowana głównie do sterylizacji pomieszczeń (0,5 - 2,5 h)

CHEMICZNA



aldehyd glutarowy, chlor, alkohol 70%, lizol, mydło, woda utleniona, preparat Aldesan

APARAT KOCHA



służy do sterylizacji pożywek, które nie mogą być sterylizowane w wyższych
temperaturach



czynnik jałowiący: bieżąca para wodna
temperatura: 100°C
czas sterylizacji: 15-60 minut



do całkowitej sterylizacji stosuje się trzykrotną tyndalizację

AUTOKLAW



służy do sterylizacji sprzętu laboratoryjnego i pożywek, które mogą być
sterylizowane w wysokich temperaturach



metalowy kocioł o podwójnych ścianach i dnie oraz bardzo szczelną pokrywą
z dociskiem, posiadający system grzewczy oraz przyrządy kontrolne



czynnik jałowiący: przegrzana nasycona para wodna pod zwiększonym
ciśnieniem
temperatura: 110-121°C
czas sterylizacji: 15-60 minut



etapy sterylizacji: nagrzewanie

sterylizacja właściwa
chłodzenie

2

MECHANICZNA (FILTROWANIE)



metoda stosowana do sterylizacji pożywek płynnych, które nie mogą być poddane wysokim temperaturom ze
względu na skład chemiczny



zestaw do filtrowania składa się z: kolby próżniowej z bocznym tubusem, pompy próżniowej i filtru



rodzaje filtrów mikrobiologicznych:
a) Chamberlanda → nieglazurowana porcelana
b) Berkefelda → ziemia okrzemkowa
c) Seitza → mieszanina azbestu i celulozy
d) Schotta → sproszkowane szkło
e) membranowe → estry celulozy

DEZYNFEKCJA = ODKAŻANIE



proces zabijania form wegetatywnych mikroorganizmów poprzez odkażające środki chemiczne, działające na ich
strukturę oraz przemianę materii



dezynfekcję stosuje się tam, gdzie niemożliwe jest zastosowanie wyjaławiania lub jest ono niepotrzebne



środki odkażające mają działanie:



bakterio- i grzybobójczo (zabicie)



bakterio- i mykostatycznie (powstrzymanie dalszego rozwoju lub przerwanie czynności życiowych)



do najczęściej stosowanych środków odkażających należą:
kwasy, zasady, sole metali ciężkich, aldehydy, preparaty chlorowe i inne związki utleniające, alkohole, związki
fenolowe, formalina

PASTERYZACJA



proces jednorazowego podgrzania płynów do temp. 60-90°C i natychmiastowego ich ochłodzenia do temp. 10-20°C



celem pasteryzacji jest zniszczenie form wegetatywnych



rodzaje pasteryzacji:



niska 65°C; 25-30 min.



wysoka 80-90°C; 2-3 min.



krótkotrwała 75°C; kilka sek.



długotrwała 75°C; 30 min.

3

HODOWLA DROBNOUSTROJÓW – urządzenia:

CIEPLARKA (TERMOSTAT)



urządzenie do hodowli drobnoustrojów na pożywkach



utrzymuje stałą, określoną temperaturę wewnątrz komór



temperatura optymalna: 32°C → bakterie i promieniowce

28°C → drożdże i grzyby

WYTRZĄSARKI



urządzenia do dynamicznej hodowli wgłębnej drobnoustrojów w warunkach tlenowych



posiadają regulowane drgania i mogą być dodatkowo połączone z łaźnią wodną



do pojedynczych prób: vortexy

ŁAŹNIE WODNE



urządzenia do krótkotrwałej hodowli w próbówkach lub kolbach



umożliwiają łatwe osiągnięcie wymaganej temperatury

ANAEROSTATY



urządzenia do hodowli w warunkach beztlenowych



warunki beztlenowe zachowane przez zastosowanie:
substancji pochłaniające tlen, próżni lub atmosfery
gazów obojętnych (N

2

, CO

2

)

WIRÓWKI



urządzenia służące do oddzielania komórek mikroorganizmów od pożywki płynnej



różne typy i wielkość, praca okresowa lub ciągła



regulacja obrotów: 3000 – 4000 tys. obrotów

SZAFY CHŁODNICZE I ZAMRAŻARKI



urządzenia służące do przechowywania w warunkach chłodniczych m.in.: kultur komórkowych, jałowych podłoży,
roztworów witamin

SZAFY LAMINARNE



urządzenia umożliwiające zachowanie sterylności



służą do przeprowadzania prac mikrobiologicznych bez użycia palnika



są wyposażone w filtr bakteriologiczny i nawiew powietrza

URZĄDZENIA ROZDRABNIAJĄCE



służą do rozdrabniania prób



homogenizator, młynki, rozdrabniacze, stomacher

ANAEROSTAT
1. śruba mocująca
2. pokrywa
3. saszetka z substancją pochłaniającą
4. szalki Petriego
5. saszetka ze wskaźnikiem warunków

beztlenowych

http://notatek.pl/mikrobiologia-zywnosci-podstawy-pracy-w-laboratorium?notatka