Funkcjonowanie w systemie ratownictwa medycznego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Piotr Karpiński

Funkcjonowanie w systemie ratownictwa medycznego
322[06].Z2.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
dr n. med. Dariusz Piotrowski
mgr Elżbieta Kwasiborska

Opracowanie redakcyjne:
mgr Piotr Karpiński

Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[06].Z2.01
„Funkcjonowanie w systemie ratownictwa medycznego”,

zawartego w modułowym

programie nauczania dla zawodu ratownika medycznego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Baza pojęciowa stosowana w ratownictwie medycznym

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

System

Państwowego

Ratownictwa

Medycznego,

Ustawa

o Państwowym Ratownictwie Medycznym

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Zadania administracji publicznej w zakresie organizacji
i funkcjonowania

systemu

bezpieczeństwa

wewnętrznego

państwa

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4.

Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy, Krajowe Centrum
Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5.

Systemy ratownictwa medycznego na świecie

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6.

Międzynarodowa pomoc w katastrofach

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7.

Centrum

Powiadamiania

Ratunkowego

Dyspozytornia

Medyczna

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.

Rodzaje i wyposażenie techniczno – medyczne ambulansów,
wyposażenie lotniczego zespołu ratownictwa medycznego

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

Sprawdzian osiągnięć

Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o organizacji i zarządzaniu

w zakresie ratownictwa medycznego w zdarzeniach nadzwyczajnych oraz zadaniach
zespołów ratownictwa medycznego na miejscu wypadku masowego i katastrofy.

W poradniku znajdziesz:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

−

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

−

literaturę uzupełniającą.

Schemat układu jednostek modułowych

322[06].Z2

Medycyna katastrof

322[06].Z2.01

Funkcjonowanie w systemie ratownictwa

medycznego

322[06].Z2.02

Organizowanie działań ratowniczych

w nagłych i nadzwyczajnych zagrożeniach

322[06].Z2.03

Stosowanie procedur postępowania

ratowniczego w zagrożeniach

cywilizacyjnych i środowiskowych

322[06].Z2.04

Rozwiązywanie problemów

psychologicznych człowieka w zagrożeniu

322[06].Z2.05

Posługiwanie się językiem migowym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

charakteryzować strukturę administracji rządowej i samorządowej,

−

omawiać zasady tworzenia aktów prawnych różnej rangi (ustawa, rozporządzenie,
obwieszczenie),

−

interpretować zapisy aktów prawnych,

−

stosować standardy postępowania w stanach zagrożenia życia,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

wyjaśnić pojęcia stosowane w ratownictwie medycznym,

−

scharakteryzować system Państwowego Ratownictwa Medycznego,

−

określić zadania administracji publicznej w zakresie organizacji i funkcjonowania
systemu ratownictwa medycznego,

−

scharakteryzować system powiadamiania ratunkowego,

−

zidentyfikować jednostki systemu i jednostki współpracujące z systemem,

−

zorganizować pracę na stanowiskach ratowniczych w jednostkach systemu,

−

scharakteryzować wyposażenie ambulansów,

−

podjąć medyczne czynności ratunkowe w jednostkach systemu,

−

udokumentować podejmowane działania,

−

podjąć współpracę z innymi jednostkami ratowniczymi,

−

porównać funkcjonowanie systemów ratownictwa na świecie,

−

rozróżnić organizacje międzynarodowe ratownictwa,

−

przygotować chorych i poszkodowanych do transportu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Baza pojęciowa stosowana w ratownictwie medycznym

4.1.1. Materiał nauczania

Tworząc rozwiązania systemowe w procesie legislacyjnym należy utworzyć pewien

szkielet oparty na predefiniowanych obiektach. Baza zdefiniowanych pojęć umożliwia
jednoznaczną interpretację zapisów zawartych w aktach prawnych.

W pracach koncepcyjnych nad tworzeniem systemu ratownictwa medycznego w Polsce

zastosowano tą samą zasadę – stworzono katalog definicji precyzujący pojęcia znane i od
dawna funkcjonujące w medycynie ratunkowej.

Przyjrzyjmy się, zatem bliżej tej bazie (alfabetycznie).

Dysponent jednostki – zakład opieki zdrowotnej, w którego skład wchodzi jednostka
systemu, czyli szpitalny oddział ratunkowy i/lub zespoły ratownictwa medycznego w tym
także Lotniczego Pogotowia Ratunkowego. Dysponent jednostki zawiera stosowne
umowy na świadczenie usług z zakresu:

−

ratownictwa medycznego (zespoły ratownictwa medycznego);

−

opieki zdrowotnej (szpitalne oddziały ratunkowe).

Z uwagi na specyfikę świadczeń opieki zdrowotnej wydzielono kategorię – jednostki
organizacyjne szpitali wyspecjalizowane w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych
niezbędnych dla ratownictwa medycznego (oddziały toksykologii, kardiologii
interwencyjnej itp.). Jednostki te określono jako współpracujące z systemem,

Kwalifikowana pierwsza pomoc – czynności podejmowane wobec osoby w stanie
nagłego zagrożenia zdrowotnego przez ratownika, a zatem osoby zatrudnionej lub
pełniącej służbę w jednostkach współpracujących z systemem (jednostki organizacyjne
Państwowej Straży Pożarnej, jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej i inne włączone do
Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego lub podobne jednostki organizacyjne
podległe Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministrowi Obrony
Narodowej). Do jednostek współpracujących z systemem zalicza się również społeczne
organizacje ratownicze, które w ramach swych zadań ustawowych lub statutowych są
obowiązane do niesienia pomocy osobom w stanie zagrożenia zdrowotnego (np. TOPR,
GOPR, WOPR). Warunkiem uznania jednostki jako współpracującej z systemem jest
wpisanie jej do rejestru jednostek współpracujących z systemem,

Lekarz systemu – lekarz posiadający tytuł specjalisty lub specjalizujący się w dziedzinie
medycyny ratunkowej (do 31 grudnia 2020 r. lekarzem systemu może być lekarz
posiadający specjalizację lub tytuł specjalisty w dziedzinie: anestezjologii i intensywnej
terapii, chorób wewnętrznych, chirurgii ogólnej, chirurgii dziecięcej, ortopedii
i traumatologii lub pediatrii),

Medyczne czynności ratunkowe – świadczenia opieki zdrowotnej w rozumieniu
przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
udzielane przez jednostkę systemu w warunkach pozaszpitalnych, w celu ratowania
osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego,

Miejsce zdarzenia – miejsce, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące stan nagłego
zagrożenia zdrowotnego i obszar, na który rozciągają się jego skutki,

Pielęgniarka systemu – pielęgniarka posiadająca tytuł specjalisty lub specjalizująca się
w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego, anestezjologii i intensywnej opieki, chirurgii,
kardiologii, pediatrii, a także pielęgniarka posiadająca ukończony kurs kwalifikacyjny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w dziedzinie pielęgniarstwa ratunkowego, anestezjologii i intensywnej opieki, chirurgii,
kardiologii, pediatrii oraz posiadająca, co najmniej 3-letni staż pracy w oddziałach tych
specjalności, oddziałach pomocy doraźnej, izbach przyjęć lub pogotowiu ratunkowym,

Pierwsza pomoc – zespół czynności podejmowanych w celu ratowania osoby w stanie
nagłego zagrożenia zdrowotnego wykonywanych przez osobę (laika) znajdującą się
w miejscu zdarzenia, w tym również z wykorzystaniem udostępnionych do
powszechnego obrotu wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych – gaza, bandaż,
defibrylator automatyczny,

Stan nagłego zagrożenia zdrowotnego - stan polegający na nagłym lub przewidywanym
w krótkim czasie pojawieniu się objawów pogarszania zdrowia, którego bezpośrednim
następstwem może być poważne uszkodzenie funkcji organizmu lub uszkodzenie ciała
lub utrata życia, wymagający podjęcia natychmiastowych medycznych czynności
ratunkowych i leczenia (zwróć uwagę, że pacjent stojący na dachu wieżowca, który
pragnie popełnić samobójstwo podlega tej definicji),

Szpitalny Oddział Ratunkowy (SOR) – komórka organizacyjna szpitala w rozumieniu
przepisów o zakładach opieki zdrowotnej, stanowiąca jednostkę systemu, udzielająca
ś

wiadczeń opieki zdrowotnej osobom w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego,

Zespół Ratownictwa Medycznego (ZRM) – jednostka systemu, podejmująca medyczne
czynności ratunkowe w warunkach pozaszpitalnych, spełniająca następujące wymagania:

−

w skład zespołu wchodzą, co najmniej trzy osoby uprawnione do wykonywania
medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu oraz pielęgniarka
systemu lub ratownik medyczny – zespół specjalistyczny;

−

w skład zespołu wchodzą, co najmniej dwie osoby uprawnione do wykonywania
medycznych czynności ratunkowych, w tym pielęgniarka systemu lub ratownik
medyczny – zespół podstawowy.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jaka jest różnica między pierwszą pomocą a kwalifikowaną pierwszą pomocą?

Jak zdefiniowany jest stan zagrożenia zdrowotnego?

Co to są medyczne czynności ratunkowe?

Jakie wymagania musi spełniać pielęgniarka systemu?

Jakie wymagania musi spełniać lekarz systemu?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij różnicę pomiędzy pierwszą pomocą a kwalifikowaną pierwszą pomocą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące definicji pierwszej pomocy
oraz kwalifikowanej pierwszej pomocy,

dokonać analizy i wskazać różnicę;

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Określ wymagania kwalifikacyjne pielęgniarki systemu i lekarza systemu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące kwalifikacji pielęgniarki
systemu oraz lekarza systemu,

dokonać analizy i wykazać różnicę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

podać definicję pierwszej pomocy?

podać definicję kwalifikowanej pierwszej pomocy?

wyjaśnić pojęcie stanu nagłego zagrożenia zdrowotnego?

wyjaśnić pojęcie dysponenta jednostki?

podać najprostsze określenie miejsca zdarzenia?

wymienić jednostki współpracujące z systemem?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. System Państwowego Ratownictwa Medycznego, Ustawa

o Państwowym Ratownictwie Medycznym

.2.1. Materiał nauczania

Próby reformy i unowocześnienia systemu ratownictwa medycznego w Polsce sięgają

początku lat dziewięćdziesiątych. Niestety, problematyka stanowisk kierowania nie znalazła
się w kręgu zainteresowań ówczesnych projektodawców ustawy. Przeważała opinia, że
pogotowie ratunkowe to zespoły wyjazdowe, a reszta jest tylko uzupełnieniem.

Latami pogotowie ratunkowe łatało dziury wadliwie działającego systemu podstawowej

opieki zdrowotnej, a efektem takiej polityki był permanentny brak możliwości realizacji
statutowych zadań z zakresu ratownictwa medycznego. System był nadmiernie rozbudowany,
bardzo przeciążony i szalenie kosztowny. Wskaźnik koszt/efekt osiągał alarmujące wielkości,
lecz z przyczyn czysto politycznych nie uwzględniano go w planach organizacji systemu
ochrony zdrowia.

Lata 1999–2003 to okres intensywnych prac nad programem „Zintegrowane

Ratownictwo Medyczne”.

Celem nadrzędnym programu było stworzenie podwalin pod stworzenie spójnego

systemu, którego zadaniem byłoby zapewnienie kwalifikowanej pomocy medycznej każdej
osobie znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia życia lub zdrowia w czasie nie dłuższym
niż 1 godzina, licząc od chwili przyjęcia wezwania do rozpoczęcia definitywnego,
specjalistycznego leczenia w szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR) lub innym,
w zależności od wskazań.

Zapewnienie większego bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwu w części dotyczącej

ratownictwa medycznego miało polegać na finansowaniu rozwoju następujących obszarów:

−

ratownictwo przedszpitalne (zespoły ratownictwa medycznego w tym także LPR),

−

zintegrowane stanowiska dysponowania sił i środków (Centra Powiadamiania
Ratunkowego),

−

ratownictwo szpitalne (Szpitalne Oddziały Ratunkowe).
Plan finansowania rozwoju poszczególnych obszarów podzielono na 8 pakietów

zadaniowych, z których czwarty dotyczył tworzenia centrów powiadamiania ratunkowego
(CPR), a ósmy szkoleń (w tym także dyspozytorów medycznych).
Z Programu zabezpieczono na rok 2002 środki budżetowe na utworzenie 32 centrów
powiadamiania ratunkowego.

W założeniach, CPR miały powstać w oparciu o strukturę Państwowej Straży Pożarnej

(Powiatowe/Miejskie Stanowiska Kierowania).
Stało to w pewnej sprzeczności z założeniem programu – 1 CPR na 200–300 tys. ludności
(obszar 2–4 powiatów), gdyż struktura organizacyjna PSP nie dopuszcza łączenia
Powiatowych Stanowisk Kierowania.

Program zakładał, że wojewodowie w swych rocznych, wojewódzkich planach

zabezpieczenia ratunkowego określą konieczną ilość, jak też rozmieszczenie centrów
powiadamiania ratunkowego i zespołów ratownictwa medycznego oraz wskażą jednostki,
które będą je tworzyć.

Ustawa z 8 września 2006 zmieniła filozofię systemu:

–

finansowanie usług z zakresu ratownictwa medycznego w obszarze przedszpitalnym
przesunięto do zadań budżetu państwa (CPR, dyspozytornie medyczne, ZRM, LPR),
a zatem wyłączono znaczącą część obciążeń wynikających z funkcjonowania systemu ze
składki ubezpieczenia zdrowotnego (wyjątkiem jest LPR, które zawsze było finansowane
z budżetu państwa),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

zmieniono usytuowanie ratownika medycznego w systemie – samodzielne działania
ratownicze zgodne z wytycznymi,

–

doprecyzowano pozycję osób zatrudnionych lub pełniących służbę w jednostkach
współpracujących z systemem (PSP, OSP, TOPR, GOPR, WOPR itp.) z uwzględnieniem
utrzymania ich wysokiego poziomu wyszkolenia dzięki stworzeniu systemu
certyfikowanych kursów kwalifikowanej pierwszej pomocy,

–

ustanowiono instytucję lekarza koordynatora ratownictwa medycznego działającego
w centrum zarządzania kryzysowego wojewody,

–

wprowadzono obowiązek powszechnej edukacji z zakresu pierwszej pomocy na
wszystkich poziomach nauczania i we wszystkich grupach wiekowych.
Nie ma wątpliwości, że są to rozwiązania o kluczowym znaczeniu i zapewne, a raczej na

pewno przyniosą wymierny efekt w postaci zmniejszenia śmiertelności, lecz na efekt ten
musimy poczekać kilka lat.

Niestety, ustawa ta nie jest pozbawiona błędów i niedociągnięć, które miejmy nadzieję,

zostaną poprawione. Dla przykładu:

−

w rozumieniu przepisów ustawy CPR jest dodatkowym ogniwem w przepływie
informacji między osobą wzywającą a dyspozytorem właściwym do dysponowania sił
i środków oraz obszaru wystąpienia stanu zagrożenia życia i zdrowia (prawdopodobne
jest przekłamanie informacji na zasadzie „głuchego telefonu”).

−

w rozumieniu przepisów ustawy akcja prowadzenia czynności ratunkowych z zakresu
ratownictwa medycznego zaczyna się w momencie przybycia na miejsce zdarzenia, lecz
nie jest to jednoznaczne z momentem dotarcia do poszkodowanego, jak to ma miejsce np.
w katastrofach budowlanych, gdzie przedział czasowy między dotarciem na miejsce
zdarzenia, a dotarciem do poszkodowanego, a zatem podjęciem czynności ratunkowych,
jest zazwyczaj liczony w godzinach a nawet dniach.

Ratownik medyczny w systemie

Zarówno wymieniona wyżej Ustawa jak i Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia

29 grudnia 2006 r. stanowią, że ratownik medyczny może wykonywać samodzielnie
medyczne czynności ratunkowe działając w zespołach ratownictwa medycznego typu
podstawowego. Podany został zarówno katalog tych czynności, jak i leków, jakie może
podawać ratownik medyczny samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego. Jak zapewne
zauważyłeś to olbrzymie wyzwanie, wielki kredyt zaufania społecznego i równie wielka
odpowiedzialność przed jaką stanęli ratownicy medyczni.

W celu utrzymania wysokiego poziomu wiedzy teoretycznej, jak i praktycznej

ustawodawca nałożył na ratowników medycznych obowiązek doskonalenia zawodowego.
Uczestnictwo w różnego rodzaju kursach, szkoleniach, zjazdach czy sympozjach naukowych,
a także publikowanie prac oryginalnych lub przeglądowych jest punktowane a ratownik
medyczny zobowiązany jest w okresie 5 lat zdobyć 200 punktów.

Możliwości spełnienia zawodowego ratownika medycznego, zgodnie z zapisami ustawy,

są stosunkowo szerokie. Ratownicy medyczni mogą i powinni znaleźć zatrudnienie zarówno
w jednostkach systemu (CPR, SOR, dyspozytornia medyczna, ZRM, LPR) jak
i w jednostkach współpracujących z systemem a także w nauczaniu pierwszej pomocy
w szkolnictwie powszechnym na każdym poziomie nauczania i w każdej grupie wiekowej.

Planowanie i organizacja systemu

Na terenie kraju nadzór nad systemem spoczywa na ministrze zdrowia, który zleca

planowanie, organizację i nadzór nad systemem na terenie województwa wojewodom.

Wojewodowie zobowiązani są, po uzyskaniu stosownych informacji od jednostek

samorządu terytorialnego i po uzgodnieniach z dyrektorami NFZ, komendantami
wojewódzkimi policji i PSP, Straży Granicznej, szefami Wojewódzkich Sztabów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wojskowych sporządzić plan działania systemu na obszarze właściwym dla danego
wojewody.

Plan powinien zawierać:

−

charakterystykę potencjalnych zagrożeń.

−

liczbę i rozmieszczenie jednostek systemu.

−

zasady koordynacji działań jednostek systemu.

−

kalkulację kosztów utrzymania zespołów ratownictwa medycznego.
Niezwykle ważne jest, iż wojewoda zobligowany został do organizacji systemu

zapewniającej takie parametry czasu dotarcia na miejsce zdarzenia zespołów ratownictwa
medycznego, aby mediana czasu nie przekraczała 8 minut w mieście powyżej 10 tys.
mieszkańców oraz 15 minut poza miastem (maksymalne czasy dotarcia na miejsce zdarzenia
to odpowiednio: 15 i 20 minut). Do bieżącego nadzoru i koordynacji działań jednostek
systemu, a w szczególności w przypadkach wystąpienia zdarzeń o charakterze masowym
i katastrof na trenie województwa powołano instytucję lekarza koordynatora ratownictwa
medycznego dyżurującego w wojewódzkim centrum zarządzania kryzysowego.

Do jego zadań należą w szczególności:

−

nadzór merytoryczny nad funkcjonowaniem dyspozytorni medycznych,

−

koordynacja działań dyspozytorni medycznych w przypadkach zdarzeń nadzwyczajnych,

−

wsparcie merytoryczne dyspozytorów medycznych,

−

udział w pracach zespołu reagowania kryzysowego wojewody.
Zwróć proszę uwagę na fakt, że dyspozytornie medyczne to, na poziomie powiatów,

najczęściej jednoosobowe stanowiska. W przypadkach zdarzeń o charakterze masowym lub
katastrofy dyspozytor medyczny pomimo wsparcia lekarza koordynatora ratownictwa
medycznego nie będzie fizycznie w stanie:

−

współpracować z ZRM biorącymi udział w akcji ratowniczej,

−

współpracować z koordynatorem medycznych działań ratunkowych,

−

przyjmować zgłoszenia z obszaru należącego do jego właściwości,

−

realizować inne zgłoszenia o najwyższym priorytecie na obszarze należącym do jego
właściwości.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Na jakich zasadach finansowane są świadczenia z zakresu ratownictwa medycznego
pozaszpitalnego?

Jakie są zadania lekarza koordynatora ratownictwa medycznego?

Jakie jest miejsce ratownika medycznego w systemie?

Jak zorganizowany jest system doskonalenia zawodowego ratowników medycznych?

Jakie podjęto kroki prawne, aby wprowadzić powszechne nauczanie pierwszej pomocy?

Jaką rolę pełnią roczne wojewódzkie plany działania systemu?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ, jakie czynności ratunkowe może podjąć samodzielnie ratownik medyczny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące czynności, jakie może
podejmować ratownik medyczny samodzielnie bez zlecenia lekarskiego,

dokonać analizy i wskazać możliwe problemy wynikające ze stopnia zaawansowania
czynności ratunkowych,

podać pełny katalog czynności, jakie może podejmować ratownik medyczny
samodzielnie bez zlecenia lekarskiego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Określ, jakie leki, z uwzględnieniem dawek i drogi podania, może podawać ratownik

medyczny samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące leków, jakie może
podawać ratownik medyczny samodzielnie bez zlecenia lekarskiego,

dokonać analizy i wskazać możliwe problemy wynikające ze specyfiki działania leków,

podać pełny katalog leków, jakie może podawać ratownik medyczny samodzielnie bez
zlecenia lekarskiego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić na jakich zasadach finansowane są świadczenia z zakresu
ratownictwa medycznego pozaszpitalnego?

wymienić zadania lekarza koordynatora ratownictwa medycznego?

określić miejsce ratownika medycznego w systemie?

scharakteryzować organizację systemu doskonalenia zawodowego
ratowników medycznych?

omówić kroki prawne, które podjęto aby wprowadzić powszechne
nauczanie pierwszej pomocy?

omówić rolę, jaką pełnią wojewódzkie plany działań systemu?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Zadania administracji publicznej w zakresie organizacji

i funkcjonowania systemu bezpieczeństwa wewnętrznego
państwa

4.3.1. Materiał nauczania

Za bezpieczeństwo powszechne RP odpowiedzialne są następujących struktury:

−

Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy (KSR-G) realizowany przez Państwową
i Ochotniczą Straż Pożarną;

−

system: Utrzymania Ładu i Porządku Publicznego realizowany przez Policję Państwową;

−

system: Zabezpieczenia i Ochrony Granic realizowany przez Straż Graniczną;

−

system: Państwowe Ratownictwo Medyczne;

−

systemy współpracujące (służba SAR, Ratownictwo Górnicze, techniczne służby
miejskie, PCK), w tym także jednostki Sił Zbrojnych RP.
Na terenie województwa, z ramienia administracji rządowej, za tak szeroko rozumiane

bezpieczeństwo odpowiada wojewoda, który realizuje powierzone mu zadania przy
współpracy z Wydziałem Zarządzania Kryzysowego, do którego zadań między innymi
należy:

−

gromadzenie i przetwarzanie danych oraz ocena zagrożeń występujących na obszarze
województwa,

−

współpraca z powiatowymi zespołami zarządzania kryzysowego,

−

realizacja zadań stałego dyżuru w ramach gotowości obronnej państwa,

−

planowanie użycia pododdziałów lub oddziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,

−

realizowanie zadań w zakresie ratownictwa medycznego,

−

nadzór nad funkcjonowaniem systemu wykrywania i alarmowania oraz systemem
wczesnego ostrzegania ludności,

−

współdziałanie z podmiotami prowadzącymi akcje ratownicze, poszukiwawcze
i humanitarne,

−

przygotowania i wykorzystania systemów łączności na potrzeby obronne państwa.
W przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej powoływany jest Zespół Reagowania

Kryzysowego w skład, którego wchodzą: Komendanci PSP i Policji, kierownicy jednostek
organizacyjnych służb i instytucji niezbędnych do prowadzenia działań ratowniczych oraz
usuwania skutków zdarzeń nadzwyczajnych. Do zadań Zespołu należy:

−

monitorowanie klęsk żywiołowych i prognozowanie rozwoju sytuacji,

−

realizowanie procedur i programów reagowania w czasie stanu klęski żywiołowej,

−

opracowywanie i aktualizowanie planów reagowania kryzysowego,

−

planowanie wsparcia organów kierujących działaniami na niższym szczeblu administracji
publicznej,

−

przygotowywanie warunków umożliwiających koordynację pomocy humanitarnej na
obszarach działania zespołów,

−

realizowanie polityki informacyjnej związanej ze stanem klęski żywiołowej.
Kierownicy zespołów reagowania kryzysowego mają, po ogłoszeniu stanu klęski

ywiołowej, uprawnienia do ograniczania swobód obywatelskich na terenach objętych klęską.

Oczywiście Wydziały (Centra) Zarządzania Kryzysowego jak i Zespoły Reagowania
Kryzysowego działają na każdym szczeblu administracji. I tak:
1.

Gminny Zespół Reagowania
Gminny Zespół Reagowania, kierowany jest przez wójta, burmistrza lub prezydenta
miasta jest odpowiedzialny za ochronę przed klęską żywiołową na terenie gminy. Wójt

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

(burmistrz, prezydent miasta) może wydawać polecenia organom jednostek
pomocniczych, kierownikom jednostek organizacyjnych utworzonych przez gminę,
kierownikom jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz kierownikom jednostek czasowo
przekazanym do wykonywania zadań na terenie gminy.

Powiatowy Zespół Reagowania Kryzysowego
Powiatowy Zespół Reagowania Kryzysowego kierowany jest przez starostę. Zespół
włącza się do akcji ratowniczej, gdy klęską zagrożony jest obszar kilku gmin położonych
na terenie powiatu. W czasie kierowania działaniami w stanie klęski żywiołowej staroście
podlegają wójtowie oraz kierownicy jednostek organizacyjnych utworzonych przez
powiat, kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, jak również kierownicy
jednostek ochrony przeciwpożarowej.

Wojewódzki Zespół Reagowania Kryzysowego
Wojewoda kieruje Wojewódzkim Zespołem Reagowania Kryzysowego w czasie stanu
klęski żywiołowej na terenie województwa. Wojewodzie podporządkowane są jednostki
organizacyjne administracji rządowej i samorządu wojewódzkiego działające na obszarze
województwa. Do działań zapobiegających skutkom klęsk żywiołowych na terenie
województwa mogą być kierowane oddziały Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej.

Rządowy Zespół Koordynacji Kryzysowej
Pracami Rządowego Zespołu Koordynacji Kryzysowej kieruje minister właściwy do
spraw wewnętrznych lub inny minister, do zakresu działania, którego należy
zapobieganie skutkom klęski żywiołowej lub ich usuwanie. Minister kieruje Zespołem
wtedy, gdy klęska żywiołowa ma zasięg ponadwojewódzki, może wydawać polecenia
organom administracji rządowej, a także organom samorządu terytorialnego.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są podstawowe elementy bezpieczeństwa wewnętrznego państwa?

Jakie są podstawowe zadania wojewody w zakresie bezpieczeństwa?

Jakie są podstawowe zadania Wydziału Zarządzania Kryzysowego?

Kiedy powoływane są Zespoły Reagowania Kryzysowego?

Jakie są podstawowe zadania Zespołów Reagowania Kryzysowego w zależności od
szczebla administracyjnego?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wymień zadania Zespołu Reagowania Kryzysowego szczebla powiatowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące zadań Zespołu Reagowania
Kryzysowego szczebla powiatowego,

dokonać analizy i wskazać możliwe problemy wynikające ze specyfiki zdarzeń
o charakterze masowym lub katastrof,

omówić zadania Zespołu Reagowania Kryzysowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić podstawowe struktury odpowiadające za bezpieczeństwo
wewnętrzne państwa?

wymienić

podstawowe

zadania

wojewody

zakresie

bezpieczeństwa?

wymienić podstawowe zadania Wydziału Zarządzania Kryzysowego?

wymienić kiedy powoływane są Zespoły Reagowania Kryzysowego?

omówić podstawowe zadania Zespołów Reagowania Kryzysowego
w zależności od szczebla administracyjnego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.

Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy, Krajowe Centrum
Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności

4.4.1. Materiał nauczania

Specyfika i stopień złożoności zdarzeń mających znamiona sytuacji kryzysowej

powoduje, iż żadna ze służb ratowniczych nie jest w stanie samodzielnie podołać
przedsięwzięciom ratowniczym wymaganym do jej opanowania. W przytłaczającej
większości przypadków rolę wiodącą pełni PSP (dowodzenie i koordynacja) i stąd też
konieczne jest uporządkowanie podmiotów i systemów funkcjonujących na terenie RP
w formę zintegrowaną, to jest Krajowy System Ratowniczo-Gaśniczy.

Podstawową bazę KSR-G tworzą:

−

jednostki PSP,

−

jednostki organizacyjne wojskowej ochrony przeciwpożarowej,

−

jednostki OSP spełniające kryteria wymagane w KSR-G,

−

jednostki zakładowe straży pożarnej,

−

inne jednostki ratownicze.
Siły systemu działają na dwóch poziomach:

−

doraźnego reagowania (poziom powiatu),

−

odwodu operacyjnego (poziom województwa i kraju).
Poziom centralny (krajowy), uruchamiany jest w przypadkach zdarzeń wykraczających

poza możliwości operacyjne sił i środków szczebla wojewódzkiego. W tych przypadkach
dowodzenie przejmuje Komendant Główny PSP oraz Krajowe Centrum Koordynacji
Ratownictwa i Ochrony Ludności, które wykonuje zadania w zakresie:

−

kierowania krajowym systemem ratowniczo-gaśniczym i ochrony ludności,

−

określania zadań systemu na obszarze kraju,

−

ustalania planu sieci jednostek tego systemu,

−

koordynowania działań ratowniczych, których rozmiar i zasięg przekracza możliwości
ratownicze województwa,

−

organizowania i kierowania działaniami centralnego odwodu operacyjnego,

−

przygotowywania i wdrażania procedur postępowania ratowniczego,

−

koordynowania i opracowywania planów ratowniczych,

−

zapewniania całodobowej grupy operacyjnej wraz ze środkami transportu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 1. Przydział zadań poszczególnym służbom w zależności od specyfiki zdarzenia („siatka bezpieczeństwa”)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Przydział zadań poszczególnym służbom w zależności od specyfiki zdarzenia

(„siatka bezpieczeństwa”)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie jednostki tworzą KSR-G?

Na jakich poziomach funkcjonuje KSR-G?

Jakie są zadania Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności?

W jakich zdarzeniach jednostki KSR-G odgrywają rolę wiodącą?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy „siatki bezpieczeństwa” i uzasadnij rolę wiodącą jednostek KSR-G

we wskazanych zdarzeniach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące przydziału zadań (ról) dla
poszczególnych służb w zależności od specyfiki zdarzenia,

dokonać analizy i wskazać możliwe problemy wynikające ze specyfiki zdarzeń
o charakterze masowym lub katastrof,

uzasadnić rolę wiodącą jednostek KSR-G we wskazanych w „siatce bezpieczeństwa”
zdarzeniach.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

podać jednostki tworzące KSR-G?

omówić poziomy funkcjonowania KSG-R?

wymienić zadania Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa
i Ochrony Ludności?

wskazać zdarzenia, w których jednostki KSR-G odgrywają wiodącą
rolę?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.

Systemy ratownictwa medycznego na świecie

4.5.1. Materiał nauczania

Nie ma na świecie jednolitego systemu ratownictwa medycznego. Każde państwo

w oparciu o własną strukturę ochrony zdrowia, możliwości finansowania, zdolności
organizacyjne jak również tradycję organizuje system niesienia pomocy osobom w stanie
zagrożenia zdrowotnego. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż działania organizacyjno-prawne
podejmowane przez rząd każdego państwa zmierzają do takiej organizacji systemu, aby
możliwe było zastosowanie zasady „złotej godziny”, prawidłowego funkcjonowania
„łańcucha ratunkowego” oraz umożliwienia ofiarom wypadków udzielenia pomocy
w oddziałach ratunkowych lub centrach urazowych.

Organizację systemu ratownictwa medycznego prześledzimy na przykładach Wielkiej

Brytanii, Portugalii, Niemiec oraz Węgier.

•

Wielka Brytania (telefony alarmowe: 999, 112).
Na terenie kraju funkcjonują trzy typy zespołów ratownictwa medycznego.

Podstawowy (typ BLS) – personel to technicy ratownictwa, którzy przeszli 12-
tygodniowy kurs i mają uprawnienia do wykonywania m.in. takich czynności jak:

−

prowadzenie podstawowych czynności resuscytacyjnych,

−

przyrządowe udrażnianie dróg oddechowych,

−

wentylacja workiem samorozprężalnym z zastawką i maską,

−

defibrylacja automatyczna i manualna oraz mogą oni podawać takie leki jak: tlen,
kwas acetylosalicylowy, salbutamol w nebulizacji, nitroglicerynę podjęzykowo,
adrenalinę, glukagon.

Specjalistyczny (typu ALS) – personel to paramedycy (ratownicy medyczni), którzy
dzięki systemowi szkoleń uprawnieni są do wykonywania m.in. tak zaawansowanych
czynności ratunkowych jak:

−

intubacja dotchawicza,

−

punkcja igłowa jamy opłucnowej,

−

konikotomia igłowa,

−

zapewnienie dostępu dożylnego.

Dysponują także szerokim katalogiem leków, które mogą podawać samodzielnie zgodnie
z przyjętymi wytycznymi postępowania.

Zespoły ratownictwa z powietrza (HEMS), w których dyżury pełnią również lekarze.
W przypadkach wezwań o najwyższym priorytecie pilności centra koordynacji zespołów

ratownictwa medycznego mają możliwość dysponowania paramedyków na motocyklach lub
przeszkolonych ratowników – członków organizacji ochotniczych (first responders) celem
zapewnienia 8-minutowego czasu dotarcia do osoby w stanie zagrożenia zdrowotnego.
Ponadto w przypadku zdarzeń masowych i katastrof centrum koordynacji ma możliwość
dysponowania lekarzy-ochotników do wsparcia działań ratowniczych. W zdecydowanej
większości przypadków pacjenci przewożeni są do najbliższego oddziału ratunkowego.

•

Węgry (telefony alarmowe: 104, 112).
Na terenie kraju funkcjonują trzy typy zespołów ratownictwa medycznego.

Podstawowy (typ BLS) – personel to technik ratownictwa oraz kierowca,

Wypadkowy – personel to lekarz lub paramedyk, technik ratownictwa oraz kierowca,

Reanimacyjny – personel to lekarz – specjalista pomocy doraźnej, technik ratownictwa
oraz kierowca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Technik ratownictwa ma ukończony 80-godzinny kurs podstawowy, a po podjęciu pracy
przechodzi 2-letni cykl szkolenia w systemie wieczorowym. Paramedycy posiadają
wykształcenie wyższe (4 lata nauki w Wyższej Szkole Paramedyków). Zakres uprawnień do
wykonywania czynności ratunkowych i podawania leków jest zbliżony do ich brytyjskich
odpowiedników.

•

Portugalia (telefony alarmowe: 112)
Na terenie kraju funkcjonują trzy typy zespołów ratownictwa medycznego:

Podstawowy – personel to dwóch techników ratownictwa,

Specjalistyczny – personel to lekarz oraz pielęgniarka,

Zespoły ratownictwa z powietrza (HEMS), w których dyżury pełnią lekarze oraz
pielęgniarki.
Do wezwań o najwyższym priorytecie pilności dysponowane są przez Centrum

Zarządzania Ratownictwem Medycznym (CODU) zespoły specjalistyczne lub HEMS
natomiast do pozostałych wezwań wyjeżdżają zespoły podstawowe. Technicy ratownictwa
przechodzą 210-godzinne kursy dające im możliwość prowadzenia podstawowych czynności
resuscytacyjnych, opatrywanie ran, unieruchamianie kręgosłupa, tlenoterapii, odebraniu
niepowikłanego porodu oraz kwalifikowanego transportu. W zespołach specjalistycznych
dyżurują głównie anestezjolodzy, chirurdzy oraz interniści natomiast pielęgniarki mają
doświadczenie w pracy w warunkach oddziałów ratunkowych lub intensywnej terapii.

Każde państwo podejmuje ciągłe starania zmierzające do usprawnienia funkcjonowania

systemu ratownictwa medycznego, podniesienia poziomu kwalifikacji zawodowych personelu
medycznego oraz podniesienia standardów udzielania pomocy osobom znajdującym się
w stanie zagrożenia zdrowotnego.

•

Niemcy (telefony alarmowe 112 i 110 policja)
Zespoły ratownictwa medycznego oparte na ratownikach medycznych (dwuosobowe)

stacjonują przy szpitalach, jednostkach straży pożarnej lub w stanicach usytuowanych przy
autostradach. Różne podmioty, na mocy podpisanych umów mogą być dysponentami
zespołów ratownictwa medycznego (Niemiecki Czerwony Krzyż, Stowarzyszenia zakonów
Joannitów i Maltańczyków). Do szczególnie trudnych przypadków, w tym również zdarzeń
masowych i katastrof dysponowani są na miejsce zdarzenia lekarze, którzy dojeżdżają
samochodami osobowymi i przejmują opiekę nad pacjentem (system randez vous).

Lekarze funkcjonują również w ratownictwie medycznym z powietrza. Cykl nauki

ratowników medycznych trwa 2 lata i oparty jest na szkolnictwie średnim.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie typy zespołów ratownictwa medycznego funkcjonują w Wielkiej Brytanii?

Jaki poziom kwalifikacji posiada personel ratowniczy w Wielkiej Brytanii?

Jak zorganizowany jest system ratownictwa medycznego w obszarze pozaszpitalnym
w Portugalii?

Jaki poziom kwalifikacji posiada personel ratowniczy na Węgrzech?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj organizację pozaszpitalnego ratownictwa medycznego Polski i innych państw.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące organizacji pozaszpitalnej
pomocy doraźnej w Polsce i innych krajach,

dokonać analizy i wskazać różnice i podobieństwa systemów niesienia pomocy osobom
w stanie zagrożenia zdrowotnego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wskazać typy zespołów ratownictwa medycznego funkcjonujące
w Wielkiej Brytanii?

omówić poziom kwalifikacji posiadany przez personel ratowniczy
w Wielkiej Brytanii?

omówić organizację systemu ratownictwa medycznego w obszarze
pozaszpitalnym w Portugalii?

omówić poziom kwalifikacji posiadany przez personel ratowniczy na
Węgrzech?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.

Międzynarodowa pomoc w katastrofach

4.6.1. Materiał nauczania

W przypadkach wystąpienia katastrof lub klęsk żywiołowych, których rozmiary

przekraczają możliwości reagowania danego państwa rolę wiodącą w organizacji niesienia
pomocy przejmuje ONZ. Agendą zajmującą się tą problematyką jest Biuro Koordynacji do
spraw Humanitarnych ONZ (OCHA), a w szczególności Oddział Reagowania na Klęski
(ORK) oraz Międzynarodowa Grupa Doradcza do spraw Poszukiwania i Ratownictwa
(INSARAG) tworzące Międzynarodowy System Reagowania. W systemie tym wydzielono
takie struktury jak: Centrum Koordynacji Akcji (na miejscu zdarzenia) oraz Lokalna
Struktura Zarządzania w Sytuacjach Kryzysowych. Na podkreślenie zasługuje fakt,
iż wsparciem dla działań ONZ są struktury NATO – Dyrekcja do spraw Planowania
Kryzysowej Pomocy Cywilnej.

Koordynacja pomocy międzynarodowej realizowana jest na trzech poziomach:

−

strategicznym – pomoc międzynarodowa (organizacja pomocy finansowej i rzeczowej
takiej jak: leki, namioty, odzież, koce, żywność, a także medycznej jak np.: szpitale
polowe w oparciu o realne zapotrzebowanie zgłaszane z poziomu operacyjnego),

−

operacyjnym – w stolicy państwa zwracającego się o pomoc (koordynacja
i optymalizacja współpracy między siłami i środkami zaangażowanymi na miejscu
katastrofy, rządem państwa dotkniętego katastrofą oraz wszystkimi podmiotami
międzynarodowymi zgłaszającymi akces do niesienia pomocy),

−

interwencyjnym – działań bezpośrednich na miejscu katastrofy.
Przyjrzyjmy się poziomowi trzeciemu. W przypadku wystąpienia katastrofy lub klęski

ywiołowej państwo, które zostało dotknięte tym zdarzeniem występuje z prośbą

o uruchomienie międzynarodowej pomocy do Biura Koordynacji ds. Humanitarnych ONZ.
Siły i środki z zakresu ratownictwa (grupy poszukiwawczo – ratownicze) dysponowane są
z uwzględnieniem odległości oraz możliwości transportowych. Dla zapewnienia sprawnego
i uporządkowanego działania w ramach akcji ratowniczej podzielono ją na fazy:

−

gotowości, w ramach, której dyżuruje 24 godziny na dobę Krajowy Punkt Kontaktowy
(KPK) odpowiedzialny za wymianę informacji z OCHA oraz mobilizację grup
ratowniczych,

−

powołania, za pomocą, tzw. notki powołującej, przesłanej do KPK, co oznacza
mobilizację grupy poszukiwawczo – ratowniczej,

−

transportu, tak z bazy macierzystej do państwa objętego stanem klęski, jak i od
momentu przybycia na teren tego państwa do dotarcia na miejsce zdarzenia,

−

operacji, czyli bezpośrednich działań ratowniczych na miejscu zdarzenia,

−

ponownego przypisania/zwolnienia tj. zmiany lokalizacji bazy operacyjnej oraz
przydzielenia nowych zadań lub zwolnienia grupy,

−

powrotu do kraju, rozumianego w szerszym aspekcie, to jest transportu, wypoczynku,
analiz i odpraw, uzupełnienia sprzętu, osiągnięcia stanu gotowości operacyjnej.
Jeśli państwo na terenie, którego wystąpiła katastrofa lub klęska żywiołowa ma

podpisane obustronne porozumienie dotyczące wzajemnej pomocy w tego typu sytuacjach
z innym państwem to nie ma wymogu występowania z prośbą o pomoc do OCHA.

Opisane powyżej działania są tylko częścią całego spektrum działań podejmowanych

przez społeczność międzynarodową (ONZ, MCK, organizacje pozarządowe, kościoły
i związki wyznaniowe, rządy poszczególnych krajów i inne) w ramach pomocy humanitarnej
niesionej ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych czy konfliktów zbrojnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Która agenda ONZ zajmuje się organizacją niesienia pomocy krajom dotkniętym
katastrofą lub klęską żywiołową?

Na jakich poziomach realizowana jest międzynarodowa pomoc humanitarna?

Jakie są fazy działań poziomu interwencyjnego?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz sposób mobilizacji grupy poszukiwawczo-ratowniczej oraz jej delegowanie do

udziału w działaniach ratowniczych na terytorium innego kraju.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące procedur mobilizacji
i delegowania GP-R do działań na terytorium innego kraju,

dokonać analizy i wykazać problemy organizacyjne i logistyczne, jakie należy
uwzględnić w ww. procedurach,

opisać sposób mobilizacji i delegowania GP-R.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić agendę ONZ zajmującą się organizacją niesienia pomocy?

podać na jakich poziomach realizowana jest miedzynarodowa pomoc
humanitarna?

wymienić fazy działań poziomu interwencyjnego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Centrum Powiadamiania Ratunkowego i Dyspozytornia

Medyczna

4.7.1. Materiał nauczania

Ustawa z dnia 25 lipca 2001 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym w sposób dość

szczegółowy, choć nie do końca wyczerpujący problem, określiła strukturę, organizację oraz
zadania centrów powiadamiania ratunkowego.

Zgodnie z jej zapisem, centrum powiadamiania ratunkowego to: „zintegrowane

stanowisko dyspozytorskie, usytuowane w strukturze powiatowej administracji zespolonej,
służące do przyjmowania i selekcji zgłoszeń o sytuacjach zagrożenia życia, zdrowia, mienia
lub środowiska oraz dysponowania podmiotów systemu Państwowego Ratownictwa
Medycznego, Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego i działających na ich rzecz innych
służb, straży oraz podmiotów wspomagających działania ratownicze.”

Ustawa z dnia 9 grudnia 2002 r. o świadczeniu usług ratownictwa medycznego, która

zastąpiła wcześniej wzmiankowaną ustawę o Państwowym Ratownictwie Medycznym
zdefiniowała centrum powiadamiania ratunkowego jako zintegrowane stanowisko
dyspozytorskie służb ratowniczych do zadań, którego należało między innymi:
1)

przyjmowanie powiadomień o stanach nagłych,

ustalania priorytetów i niezwłoczne wydawanie dyspozycji jednostkom – zespołom
ratownictwa medycznego, zespołom Lotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz
szpitalnym oddziałom ratunkowym (SOR).
W żaden sposób nie sprecyzowano, na czym polega zintegrowanie z innymi służbami,

skoro dysponowanie sił i środków ograniczało się tylko i wyłącznie do wymienionych wyżej.
I ta ustawa przewidywała możliwość tworzenia centrów powiadamiania ratunkowego
obejmujących obszar kilku powiatów, co nadal stało w sprzeczności ze strukturą i organizacją
Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego PSP.

Mimo tych rażących niedociągnięć oraz braku precyzyjnych zapisów, wielu starostów

oraz prezydentów miast na prawach powiatu, widząc pilną potrzebę reformy systemu
ratownictwa, podjęło decyzję o tworzeniu centrów powiadamiania ratunkowego na obszarach
leżących we właściwości ich urzędów.

Początkowo idea tworzenia centrów na bazie powiatowych stanowisk kierowania PSP

wydawała się ze wszech miar słuszna, lecz szybko okazało się, że w większości powiatów
ilość sił i środków z zakresu ratownictwa medycznego, pozostających w dyspozycji CPR, jest
nader skromna (2–3 zespoły ratownictwa medycznego i 1 SOR) i nie pozwala na efektywne
działanie w przypadku zdarzeń o charakterze mnogim, masowym czy też katastrofy,
w przeciwieństwie do możliwości PSP.

Tworzenie centrów obejmujących swym działaniem obszary 2–4 powiatów, z przyczyn

formalno-prawnych, było niemożliwe, a w dużych aglomeracjach (miasta na prawach
powiatu) nastręczało dodatkowo olbrzymie trudności natury technicznej i finansowej, biorąc
pod uwagę fakt, iż każda ze służb posiadała własne, zazwyczaj bardzo dobrze zorganizowane
i efektywnie funkcjonujące, stanowiska kierowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. CPR zintegrowany w dużej aglomeracji

Konieczność realizacji przepisów dotyczących wprowadzenia na terenie Unii

Europejskiej jednolitego numeru alarmowego 112 (dyrektywa Rady Europy Nr 22 z dnia 7
marca 2002 roku) pozornie skomplikowała sytuację.

Pozornie, gdyż pozostawiała całkowitą swobodę Państwom Członkowskim w kwestii

wykonania zadania (art. 26) – „Państwa Członkowskie zapewniają właściwe odbieranie
i obsługę wywołań jednego europejskiego numeru alarmowego „112”, w sposób najlepiej
odpowiadający krajowej organizacji systemów alarmowych i mieszczący się w granicach
technologicznych możliwości sieci.”.

Szeroko rozumiany system ratownictwa powinien kierować się pewną ideą,

wykorzystywać w sposób optymalny istniejącą strukturę utworzoną przez poszczególne
podmioty oraz uwzględniać specyfikę obszaru, na którym ma funkcjonować, gęstość
zaludnienia, statystykę zdarzeń pojedynczych, mnogich, masowych i katastrof, itp.

IDEA:

−

każdy obywatel znajdujący się w stanie nagłego zagrożenia zdrowia lub życia ma
zapewnioną pomoc służb ratownictwa medycznego,

−

na terenie kraju obowiązuje jeden, bezpłatny w każdej sieci telefonii, numer alarmowy
(112), który zapewnia przyjęcie wywołań alarmowych z zakresu zagrożenia życia,
zdrowia, mienia lub środowiska oraz porządku publicznego. Nie wyklucza to
funkcjonowania resortowych numerów alarmowych (997, 998, 999),

−

wojewoda w oparciu o analizę zagrożeń, potrzeb oraz istniejącą infrastrukturę systemu
tworzy centra powiadamiania ratunkowego będące zintegrowanymi stanowiskami
dyspozytorskimi systemu Ratownictwa Medycznego, Państwowej Straży Pożarnej
i Policji, przyjmującymi zgłoszenia o zdarzeniach. Forma zintegrowania poszczególnych
służb zależy od uwarunkowań lokalnych oraz potrzeb i możliwości,

−

obsługa dyspozytorska wywołań alarmowych z numeru 112 uzależniona jest od przyjętej
przez wojewodę koncepcji rozwiązań systemowych,

−

wielkość sił i środków z zakresu ratownictwa medycznego, pozostających w dyspozycji
centrów powiadamiania ratunkowego powinna być wystarczająca do zapewnienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

prawidłowej obsługi zdarzeń o charakterze mnogim i masowym, co w sposób
jednoznaczny determinuje ilość tworzonych centrów powiadamiania ratunkowego na
terenie województwa.

INTEGRACJA PODMIOTÓW

System rozproszony – każda służba posiada własne stanowisko kierowania, a wymiana

informacji oraz współdziałanie oparte są o łącza teleinformatyczne i radiowe. Nie wymusza to
tworzenia osobnych stanowisk operatorskich obsługujących wywołania alarmowe z numeru
112, których zadaniem będzie, tylko i wyłącznie, przekierowanie wezwań do stanowisk
kierowania podmiotów właściwych dla specyfiki zdarzenia (koszty). Zadania te może
z powodzeniem przejąć jeden z podmiotów systemu. Takie rozwiązanie ma sens w dużych
aglomeracjach gdzie istnieją dobrze zorganizowane stanowiska kierowania poszczególnych
służb połączonych wspólnymi łączami tak radiowymi, jak i teleinformatycznymi. Dzięki temu
nie ma potrzeby tworzenia dodatkowego ogniwa w przepływie informacji, skraca się czas od
przyjęcia do dysponowania sił i środków, a w przypadku awarii lub zniszczenia jednego ze
stanowisk kierowania, pozostałe są w stanie przejąć jego zadania (priorytet bezpieczeństwa!).

System zintegrowany – wszystkie służby mają jedno, wspólne stanowisko kierowania.

Plusem tego typu organizacji jest koncentracja napływu wywołań alarmowych w jednym
miejscu bez względu na źródło (112, 998, 999) oraz możliwość natychmiastowej reakcji –
dysponowania sił i środków adekwatnych do skali zdarzenia. W systemie rozproszonym, przy
obecnym poziomie techniki przepływu danych opóźnienie w aktywacji podmiotów systemu
jest tak nieznaczne, że możliwe do pominięcia. Minusy to: bardzo wysokie koszty budowy
i utrzymania oraz duże ryzyko sprowadzenia powszechnego zagrożenia w przypadku awarii
lub zniszczenia (priorytet bezpieczeństwa!).

Rys. 4. Tak może wyglądać zintegrowany CPR w dużej aglomeracji po ataku terrorystycznym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Integracja służb ratowniczych dotyczy głównie poziomu interwencyjnego oraz

taktycznego, a zatem działań na miejscu zdarzenia. Olbrzymi napływ informacji, konieczność
ich przetworzenia, prognozowanie rozwoju sytuacji, ponadnormatywny ruch w łączności
radiowej i telefonicznej (nadmierny hałas) jak również bardzo wysoki poziom stresu
spowodują, iż praca na stanowiskach dyspozytorskich stanie się trudna do zniesienia, co może
i zapewne będzie generować błędy w procesie decyzyjnym.

ZADANIA CPR
–

przyjmowanie, kwalifikacja i selekcja wywołań alarmowych dotyczących nagłych stanów
zagrożenia życia i zdrowia, środowiska oraz mienia wymagających działań ratowniczych
w trybie pilnym,

–

ustalenie priorytetów wezwań,

–

dysponowanie sił i środków według przyjętego planu ratowniczego,

–

przekazywanie niezbędnej informacji osobom udzielającym pierwszej pomocy,
w szczególności przed przybyciem zespołu ratownictwa medycznego na miejsce
zdarzenia,

–

stała analiza aktualnych możliwości podmiotów w zakresie ratownictwa medycznego,
chemicznego, ekologicznego, technicznego i gaszenia pożarów,

–

stała analiza aktualnych możliwości podmiotów i organizacji pozarządowych
przewidzianych do wspomagania działań ratowniczych oraz reagowania na skutki
katastrof,

–

przekazywanie

kierującemu

działaniem

ratowniczym

niezbędnych

informacji

ułatwiających podejmowanie rozstrzygnięć na miejscu zdarzenia,

–

koordynacja działań ratowniczych w zakresie dysponowania sił i środków na podstawie
informacji kierującego działaniem ratowniczym lub koordynatora medycznych działań
ratowniczych,

–

pozyskiwanie informacji o zagrożeniach z systemu monitoringu własnego lub z instytucji
współdziałających,

–

uruchamianie centrum zarządzania kryzysowego w czasie powstania katastrofy lub
innych sytuacjach nadzwyczajnego zagrożenia życia, zdrowia, mienia, środowiska lub
porządku publicznego,

–

współdziałanie

szpitalnymi

oddziałami

ratunkowymi

oraz

Wojewódzkim

Stanowiskiem Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności,

–

współpraca z podmiotami ratowniczymi spoza obszaru chronionego w razie potrzeby
spowodowanej rodzajem lub skalą zdarzenia,

–

powiadamianie organów samorządowych, przełożonych i ludności o stopniu zagrożenia,
przy uwzględnieniu systemu zintegrowanej łączności, środków masowego przekazu lub
systemu alarmowania i ostrzegania,

–

gromadzenie danych dotyczących wywołań, dysponowania, działań ratowniczych na
miejscu zdarzenia, skutków zdarzenia, współdziałania z podmiotami spoza systemu oraz
innymi organizacjami, służbami i formacjami,

–

analiza przebiegu działań ratowniczych oraz ćwiczeń w celu przedstawienia propozycji
zmian planu ratowniczego, w tym zasad postępowania i pracy dyspozytorów i dyżurnych.

Ustawa z 8 września 2006 r. zmieniła w sposób zasadniczy koncepcję centrum

powiadamiania ratunkowego. Zgodnie z intencją ustawodawcy CPR stało się jedynie
stanowiskiem przyjmowania zgłoszeń z numeru alarmowego 112 i przekierowującym
zgłoszenia do właściwych jednostek Policji, Państwowej Straży Pożarnej i pogotowia
ratunkowego. Centra Powiadamiania Ratunkowego działać mają w urzędach wojewódzkich
wraz z lekarzem koordynatorem ratownictwa medycznego. Ustawodawca dał delegację

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych do określenia w drodze rozporządzenia
zasad funkcjonowania CPR-ów, ich ilości i rozmieszczenia z uwzględnieniem potrzeb
krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Zarówno funkcjonowanie CPR-ów jak
i utrzymanie stanowiska lekarza koordynatora jest finansowane z budżetu wojewody.

Istniejące do chwili obecnej CPR-y, tak zintegrowane, jaki i funkcjonujące w systemie

rozproszonym przestały istnieć (w sensie formalno-prawnym) i stały się połączonymi
stanowiskami kierowania PSP i dyspozytorni medycznych (system zintegrowany) lub
samodzielnymi dyspozytorniami medycznymi (system rozproszony). Jak jasno z tego wynika
powstało dodatkowe ogniwo w przepływie informacji pomiędzy miejscem zdarzenia,
a dyspozytorem służby właściwej do rozpoznanego zagrożenia oraz obszaru , na którym to
zagrożenie wystąpiło.

Do chwili obecnej nie ukazało się stosowne rozporządzenie i problem CPR-ów jest

zawieszony w próżni.

Strukturę i zasady funkcjonowania CPR w systemie rozproszonym omówię na

przykładzie Dyspozytorni Medycznej (DM) Wojewódzkiej Stacji Ratownictwa Medycznego
w Łodzi.

W Łodzi Dyspozytornia Medyczna – Wojewódzkiej Stacji Ratownictwa Medycznego

przyjmuje zgłoszenia alarmowe oraz dysponuje siły i środki w zakresie ratownictwa
medycznego, współdziałając z PSP oraz policją na zasadzie CPR rozproszonego.
Siły i środki pozostające w dyspozycji CPR – WSRM to: 10 zespołów ratownictwa
medycznego typu „R”, 10 zespołów typu „W” (z lekarzem) i 7 zespołów typu podstawowego,
Koordynatorzy Medycznych Działań Ratowniczych (2 lekarzy i 2 ratowników medycznych),
lekarz koroner, śmigłowiec ratowniczy HEMS, zapasy nienaruszalne miasta (zdeponowane
w szpitalu im. K. Jonschera), lekarze realizujący świadczenia z zakresu nocnej i świątecznej
pomocy (własnym środkiem transportu).

Liczba zgłoszeń w skali roku – 155.901* (średnia dobowa – 427,1), liczba interwencji

zespołów ratownictwa medycznego 114.300*.

* - dane z roku 2005.

Rys. 5. Dyspozytornia medyczna – WSRM

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obszar działania to miasto Łódź, miasta i gminy Konstantynów Łódzki oraz Lutomiersk

– populacja ok. 780 tys.

W chwili obecnej DM – WSRM działa w systemie operatorsko-dyspozytorskim tzn.

rozdzielono przyjmowanie wywołań alarmowych (4 stanowiska) od części dysponowania
siłami i środkami ratownictwa medycznego (3 stanowiska). Stanowiska operatorskie
przyjmują zgłoszenia z linii 999 oraz 112 przekierowanych ze stanowisk dowodzenia Policji
oraz Państwowej Straży Pożarnej (zgodnie z ideą systemu rozproszonego).

Rys. 6. Stanowisko radio-dyspozytora. Na ekranie lewego monitora widoczne statusy zespołów ratownictwa

medycznego oraz zgłoszenia z obrazowaniem stanu ich realizacji. Na ekranie prawego monitora mapa

z wizualizacją pozycji zespołów

W dużej aglomeracji miejskiej wielkości Łodzi system dyspozytorski – ten, kto

przyjmuje zgłoszenie, ten je realizuje, doprowadziłby nieuchronnie do chaosu i kompletnego
paraliżu działań ratowniczych!

System dyspozytorski może sprawdzać się w centrach powiadamiania ratunkowego

obsługujących zdecydowanie mniejszą populację pod warunkiem, że nie będą to centra
jednoosobowe. W przypadku zdarzeń o charakterze masowym lub katastrofy jeden
dyspozytor medyczny nie będzie w stanie obsłużyć zdarzenia, zabezpieczyć reszty podległego
mu obszaru i współpracować z Koordynatorem Medycznych Działań Ratowniczych oraz
pozostałymi podmiotami systemu. Niewątpliwie takie rozwiązanie, nader często
funkcjonujące obecnie na terenie kraju, sprowadzać będzie powszechne zagrożenie.

Obszar działania DM – WSRM podzielony został na 3 jednostki funkcjonalne (obszary

operacyjne):
1.

ródmieście,

Górna, Widzew,

Bałuty, Polesie oraz miast i gmin Konstantynów i Lutomiersk.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Każdy obszar operacyjny obsługiwany jest przez radio-dyspozytora, który zarządza

własnymi zespołami dyslokowanymi w systemie gwiaździstym tak, aby zachować standard
mediany czasu dojazdu ośmiu minut.

W jednostce (obszarze) operacyjnej - Śródmieście uwzględniona jest także obsługa

zgłoszeń pediatrycznych z obszaru całej aglomeracji. Stanowisko Koordynatora DM
dodatkowo zarządza zgłoszeniami dla lekarzy NŚPL (Nocna, Świąteczna Pomoc Lekarska),
lekarza Koronera oraz śmigłowca LPR (HEMS).

Rys. 7. Stanowisko operatora linii 999 i 112 (przekierowanej)

Rys. 8. Stanowisko koordynatora DM. Pełna kontrola nad sytuacją

Dzięki bezpośrednim łączom telefonicznym w systemie CENTREX ze stanowiskami:

Miejskiego Stanowiska Dowodzenia Policji (MSD), Miejskiego Stanowiska Kierowania
(MSK PSP) Państwowej Straży Pożarnej, Centrum Zarządzania Kryzysowego Wojewody
(Lekarzem Koordynatorem Ratownictwa Medycznego), Centrum Zarządzania Kryzysowego
Urzędu Miasta (CZK-UM), Dyspozycji Inżyniera Miasta (DIM), Miejskiego Stanowiska
Kierowania Straży Miejskiej, Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji (MPK) możliwe jest

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przyjmowanie zgłoszeń oraz wymiana informacji i koordynacja działań ze stanowiska
Kierownika Zmiany DM (Koordynatora DM - WSRM) oraz stanowisk radio-dyspozytorów.

Jedno stanowisko zostało funkcjonalnie wydzielone. W godzinach 19–7 w dni

powszednie oraz całodobowo w święta i dni wolne od pracy przyjmuje i obsługuje ono
zgłoszenia z zakresu Nocnej i Świątecznej Pomocy Lekarskiej (NŚPL), wypełnia również
zadania Informacji Medycznej.

Wezwania alarmowe przyjęte przez operatorów linii 999 i 112, dzięki oprogramowaniu,

które filtruje zgłoszenia pod względem przynależności terytorialnej lub wieku pacjenta
przydzielane są odpowiednim radio-dyspozytorom (obszarom operacyjnym).

Dysponowanie zespołów polega na przekazaniu zgłoszenia drogą elektroniczną łączności

statusowej na panel znajdujący się w karetce na ekranie, którego pojawiają się kluczowe
informacje dotyczące zgłoszenia (adres, powód wezwania, płeć i wiek pacjenta itp.).

Dzięki predefiniowanym informacjom, zwrotnie, zespół ratownictwa medycznego

przesyła, również drogą elektroniczną, dane o aktualnym stanie realizacji wezwania (wyjazd,
u pacjenta, wolny w trasie, z pacjentem, w szpitalu itp.).

Wszystkie zespoły ratownictwa medycznego WSRM wyposażone są w urządzenia GPS,

dzięki czemu możliwe jest ich ciągłe pozycjonowanie na mapach cyfrowych zainstalowanych
na stanowiskach radio-dyspozytorów i Koordynatora DM.
Oprogramowanie to umożliwia również wyszukiwanie ulic i obiektów (z dokładnością do
5m), nie tylko obszaru Łodzi, ale wszystkich miast Polski (pow. 10 tys. mieszkańców).

Opcja ta sprawdziła się w przypadku katastrofy budowlanej w Katowicach w styczniu

2006 r.

Zespoły ratownictwa medycznego WSRM, delegowane wraz z siłami PSP do wsparcia

akcji ratowniczej w Katowicach, naprowadzane były na miejsce zdarzenia przez dyspozytora
medycznego ze stanowiska kierowania w Łodzi.

Ponadto, określanie dokładnych koordynat geograficznych miejsca wezwania ze

stanowiska dyspozytora medycznego zdecydowanie ułatwiają precyzyjne naprowadzanie
ś

migłowca LPR.

Na potrzeby obsługi (koordynacja i zarządzanie) katastrof oraz zabezpieczeń

medycznych imprez masowych o bardzo wysokim ryzyku stworzono stanowisko zarządzania
kryzysowego. Jeśli sytuacja tego wymaga, w osobnym pomieszczeniu możliwe jest
uruchomienie 2 stanowisk dyspozytorskich z pełnym zapleczem teleinformatycznym
i obrazowaniem rozwoju sytuacji na wielkim ekranie.

Rys. 9. Ekran taktyczny stanowiska zarządzania kryzysowego DM – WSRM

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przyjmowanie zgłoszeń, nadawanie kodów pilności.

Zgłoszenia alarmowe z linii 999 oraz 112 (przeniesionych z MSD Policji i MSK PSP)
przyjmują dyspozytorzy stanowisk DM 5-8.

Zgłoszenia alarmowe przychodzące na numer zewnętrzny 636-13-52 oraz z łączy
systemu „CENTREX”, a także radiowych przyjmuje Koordynator Medyczny DM jak
również radio-dyspozytorzy.

Na stanowiskach DM 5-8 wywołania alarmowe linii 999 i przeniesione 112 mają
absolutny priorytet nad pozostałymi i powinny być odebrane w czasie do 20 sekund.

Wszelkie rozmowy, które nie są wywołaniem alarmowym, muszą natychmiast zostać
zawieszone na korzyść wywołania alarmowego.

Dyspozytor DM, odbierając telefon ma obowiązek przedstawienia się w sposób
pozwalający na jednoznaczną identyfikację podmiotu i stanowiska np. „Ratownictwo
medyczne Łódź, dyspozytor 23, co się stało?” lub „Dyspozytornia medyczna w Łodzi,
dyspozytor 23, w czym mogę pomóc?”.

Dyspozytor medyczny CPR przyjmujący wezwanie zobowiązany jest do prowadzenia
rozmowy w sposób spokojny, życzliwy rozmówcy, potwierdzający, że rozumie zaistniały
problem. Podczas rozmowy dyspozytor ma obowiązek ustalić powód wezwania, a co za
tym idzie kod pilności, dokładny adres miejsca zdarzenia, dane poszkodowanego (o ile to
możliwe), numer telefonu, z jakiego nadeszło wywołanie alarmowe, dane wzywającego
i ewentualnie inne informacje potrzebne do realizacji zlecenia (lokalne zagrożenia, ilość
poszkodowanych czy konieczność powiadomienia i aktywacji innych służb
ratowniczych).

Dyspozytor medyczny DM przyjmujący wezwanie powinien być opanowany
i kulturalny, nie powinien pozwolić, aby zgłaszający odczuł emocje. Na słowną agresję
wzywającego winien odpowiadać spokojnie – kontynuując wywiad. Niedopuszczalne jest
wciągnięcie się dyspozytora w dyskusję lub kłótnię.

W sytuacjach, gdy poszkodowany (w ocenie dyspozytora medycznego) znajduje się
w stanie bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia lub, gdy wzywający tego zażąda
dyspozytor medyczny przyjmujący zgłoszenie ma obowiązek udzielić wyczerpujących
informacji

dotyczących

sposobu

udzielenia

pierwszej

pomocy

(zgodnie

z obowiązującymi wytycznymi) do czasu przybycia na miejsce zespołu ratownictwa
medycznego. Połączenie takie można zakończyć tylko w przypadku, gdy w sposób
pewny potwierdzone zostanie dotarcie na miejsce wezwania zespołu ratownictwa
medycznego.

Wywołania alarmowe (kod 1 lub 2) spoza obszaru operacyjnego WSRM należy przyjąć,
przekazać właściwemu CPR i zarejestrować ze statusem końcowym - „bez obsługi” oraz
dodatkową adnotacją, kto przejął wezwanie.

10.

W pozostałych przypadkach należy udzielić informacji osobie wzywającej, pod jakim
numerem telefonu i jaki podmiot obowiązany jest przyjąć zlecenie.

11.

Kody pilności realizacji zleceń:

Kod 1: alarmowy

Stany bezpośredniego zagrożenia życia: ciężkie zaburzenia świadomości, ciężkie
zaburzenia oddychania, brak oznak życia, stan drgawkowy, ból w klatce piersiowej
sugerujący ostry incydent wieńcowy, upadek z wysokości większej niż 2 m, wypadki
w ruchu drogowym i miejscach publicznych, zdarzenia, masowe i katastrofa, awaryjne
lądowania

statków

powietrznych,

zagrożenia

rodowiskowe

(pożary,

awarie

technologiczne), wezwania do pomocy przez zespoły ratownictwa medycznego, inne,
w których wywiad i intuicja podpowiada najwyższą pilność.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obowiązek dysponowania najbliższego, dostępnego dla miejsca zdarzenia zespołu
ratownictwa medycznego. Jeśli konieczne - jednoczasowo dysponowanie również
zespołu „R” (do decyzji Koordynatora Medycznego DM).

Czas reakcji zespołu ratownictwa medycznego do 60 sekund od zadysponowania w ciągu
całej doby.

Czas zadysponowania w tej samej minucie, co przyjęcia.

Wyjazd zespołu ratownictwa medycznego z uproszczonymi danymi dotyczącymi
wezwania (adres i główny powód wezwania, wiek poszkodowanego).

Czas dotarcia do 8 minut w warunkach miejskich i do 15 minut poza miastem.

Obligatoryjne użycie sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej przez zespoły ratownictwa
medycznego dysponowane do zdarzenia.

Kod 2: pilny

Pozostałe zdarzenia wymagające pilnej interwencji zespołu ratownictwa medycznego ze
względu na stan zagrożenia zdrowia poszkodowanego, alarm dotyczący zagrożeń
ś

rodowiskowych lub bezpieczeństwa wewnętrznego, inne, w których wywiad i intuicja

podpowiada pilność realizacji.

Czas reakcji zespołu ratownictwa medycznego 120 sekund od zadysponowania w ciągu
całej doby.

Czas zadysponowania w tej samej minucie, co przyjęcia.

Użycie sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej na zlecenie kierownika zespołu lub
Koordynatora Medycznego DM.

Kod 3: realizacja zależna od dostępności sił i środków

Zachorowania i urazy, które nie są zagrożeniem dla zdrowia i życia, ale wymagają
interwencji zespołu ratownictwa medycznego lub lekarza NŚPL.

Czas reakcji zależny od aktualnej dostępności sił i środków.

Bez użycia sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej - do decyzji kierownika zespołu i/lub
Koordynatora Medycznego DM (wymaga stosownej adnotacji).

Kod 4: przewozy, zgony i inne

Przewozy zespołem „R”, „RN” i „W” bez względu na powód wezwania.

Czas i tryb realizacji uzależniony od powodu wezwania lub ustalonego terminu – do
decyzji Koordynatora Medycznego DM.

Wezwania dla lekarza – koronera na hasło „zgon”.

Użycie sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej do decyzji kierownika zespołu i/lub
Koordynatora Medycznego DM (wymaga stosownej adnotacji).

Zlecenia dodatkowe dla kolejnych poszkodowanych (do zlecenia pierwotnego).

Zabezpieczenia medyczne.

Rejestracja lotów Ratownika-16 (HEMS).

Kod 5: inne

Awarie, tankowania, uzupełnienie materiałów, leków i środków medycznych oraz
dezynfekcje planowe i doraźne a także inne dysponowanie zespołów niezwiązane
z udzielaniem świadczeń zdrowotnych (np. przewozy służbowe i alarmowe).

Użycie sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej do decyzji Koordynatora Medycznego DM
(wymaga stosownej adnotacji).

Jako główny powód wezwania, dyspozytor przyjmujący powinien zdefiniować
podstawowy problem zdrowotny poszkodowanego. W sytuacjach, które nie poddają się

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

jednoznacznemu zdefiniowaniu, należy wybrać powód „00-inne” i przejść do opisu
powodu wezwania.

W rubryce „opis powodu” dyspozytor przyjmujący winien dokonać dodatkowych
zapisów,

które

doprecyzują

stan

zdrowotny

poszkodowanego,

pozostający

w bezpośrednim związku przyczynowym z powodem głównym i uzasadniających
nadanie kodu pilności.

Kryptonimy powodów wezwań specjalnych:
a)

„Teatr Wielki” – alarm bombowy,

„Filharmonia” – alarm chemiczny lub biologiczny,

„Bar mleczny” – zabezpieczenie niejawnych działań policji.

W przypadku wezwań z kodem 3 do pacjentów objętych opieką NŚPL realizowaną przez
inne podmioty niż WSRM dyspozytor przyjmujący ma obowiązek poinformowania
wzywającego, jaki podmiot, na jakich zasadach i pod jakim numerem telefonu
zobowiązany jest do udzielenia świadczeń zdrowotnych w tej sytuacji.

W przypadku wątpliwości, co do zasadności realizacji zgłoszenia przez zespoły
ratownictwa medycznego, dyspozytor przyjmujący ma obowiązek zasięgnąć opinii
Koordynatora Medycznego CPR lub przekierunkować do niego rozmowę. Koordynator
Medyczny CPR może podjąć decyzję o odmowie przyjęcia zgłoszenia lub przekazania do
realizacji przez inne, uprawnione podmioty, jak też udzielić porady eliminującej
interwencję zespołu ratownictwa medycznego, lekarza NŚPL lub lekarza-koronera.

Jeśli komputer operacyjny ulegnie awarii podczas przyjmowania zgłoszenia, dyspozytor
przyjmujący musi natychmiast ręcznie zapisać wszystkie dane dotyczące wezwania
i przekazać na najbliższe aktywne stanowisko dyspozytorskie bez próby reaktywowania
programu lub systemu. Dyspozytor przyjmujący takie wezwanie w rubryce – „kto
wzywał” dokonuje wpisu „od CPR- (po myślniku numer stanowiska, od którego otrzymał
zlecenie) – awaria”

W celu korekty i uściślenia danych zalecane jest odsłuchanie zapisów archiwalnych
rozmowy.

Zasady prowadzenia łączności radiowej:
a)

Polecenia, komunikaty oraz wypowiedzi muszą być krótkie, bez zbędnych słów.

Osoba nawiązująca łączność radiową zawsze ją kończy.

Uprawnionymi do prowadzenia rozmów radiowych o najwyższym priorytecie są:
Koordynator Medyczny DM, Radio-dyspozytorzy, Koordynatorzy Medycznych
Działań Ratunkowych (kod wywoławczy – „Koordynator”), Dyspozytor Centrum
Koordynacji Ratownictwa Medycznego (kod wywoławczy – „Łódź 00”), Dyrektor
Naczelny WSRM (kod wywoławczy – „Łódź 01”), Z-ca Dyrektora ds. Medycznych
WSRM (kod wywoławczy – „Łódź 02”), Kierownik DM (kod wywoławczy – „Łódź
03”).

Niedopuszczalne jest prowadzenie rozmów prywatnych na częstotliwościach
roboczych WSRM lub innych, pozostających w rejestrze krajowych częstotliwości
ratunkowych.

W przypadku przekazywania zespołom ratownictwa medycznego, drogą radiową,
danych pacjenta należy ograniczyć się do podania płci i wieku poszkodowanego.
W skrajnych przypadkach, w sytuacjach zagrożenia życia dozwolone jest podanie
pełnych danych, jeśli mogą one ułatwić dotarcie zespołu ratownictwa medycznego
na miejsce wezwania.

Niedopuszczalne jest przekazywanie przez zespoły ratownictwa medycznego do
CPR, drogą radiową, jakichkolwiek danych, które pozwolają na jednoznaczna
identyfikację pacjenta takich jak dane personalne, PESEL, adres zameldowania, kod
ICD-9 itp.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dysponowanie zespołów ratownictwa medycznego, lekarza-koronera, lekarzy NŚPL oraz
Ratownika-16 (HEMS).

1.

Zespoły ratownictwa medycznego, lekarzy NŚPL oraz lekarza-koronera należy
dysponować do wezwań zgodnie z przyjętymi kodami pilności. Kod alarmowy wymusza
uruchomienie w pierwszej kolejności zespołu ratownictwa medycznego najbliższego
miejsca zdarzenia, bez względu na jego rodzaj, a w przypadku uruchomienia innego
zespołu niż „R”, dysponowanie jednoczasowo najbliższego zespołu typu „R” (do decyzji
Koordynatora Medycznego DM).

Koordynator Medyczny DM winien utrzymywać w dyspozycji stałą rezerwę:
a)

5 zespołów ratownictwa medycznego, jako niezbędne minimum bezpieczeństwa
obszaru pozostającego we właściwości WSRM, do realizacji wezwań z kodem
1 w przypadku, gdy pozostałe siły i środki WSRM zaangażowane są w działania
w warunkach

zdarzeń

masowych,

katastrof,

zagrożeń

rodowiskowych

sprowadzających zagrożenie powszechne oraz ewakuacji szpitala,

3 zespoły ratownictwa medycznego w pozostałych przypadkach.

Jeśli ilość wezwań oczekujących na realizację przekracza możliwości ich realizacji
w oparciu o kryteria czasu, wynikające z nadanych kodów pilności, radio-dyspozytorzy
winni dysponować zespoły ratownictwa medycznego na podstawie prowadzonej ciągłej
segregacji zleceń oczekujących (ustalania priorytetów ratowniczo – transportowych).

Nadzór nad procesem segregacji zleceń oczekujących prowadzi Koordynator Medyczny
DM.

Należy przyjąć (w sytuacji prowadzenia segregacji zgłoszeń oczekujących), że
w przypadku realizacji przez zespół ratownictwa medycznego zgłoszenia o niższym
priorytecie, należy go odwołać i skierować do realizacji wezwania o wyższym kodzie
pilności – jeśli wymaga tego sytuacja.

Radio-dyspozytor we własnym obszarze operacyjnym swobodnie dysponuje zespołami
ratownictwa medycznego pozostającymi w jego prerogatywach, z tym, że dysponowanie
zespołów typu „R” wymaga powiadomienia Koordynatora DM.

Każde ponaglenie (reklamacja) musi zostać odnotowane przez dyspozytora
przyjmującego. Wpis „R” w rubryce „opis powodu wezwania” oznacza ponaglenie, a po
myślniku „0” oznacza brak zmiany w stanie poszkodowanego lub po myślniku należy
wpisać istotną zmianę w stanie pacjenta, która skutkować może i powinna ponowną
analizą wezwania i ewentualną rekategoryzacją priorytetu realizacji.

Jeśli w obszarze operacyjnym, właściwym terytorialnie dla zgłoszenia brak jest zespołu
do realizacji wezwania o wysokim priorytecie – radio-dyspozytor ma obowiązek
ustalenia gdzie znajduje się najbliższy dostępny zespół ratownictwa medycznego
z innego obszaru operacyjnego, który może podjąć się realizacji zlecenia i uzyskać
autoryzację decyzji dysponowania go od Koordynatora Medycznego CPR.

Radio-dyspozytor przejmujący takie wezwanie przejmuje odpowiedzialność za jego
pełną obsługę.

10.

Odwołanie się do decyzji Koordynatora Medycznego DM polega na zmianie statusu
zgłoszenia przez radio-dyspozytora z „oczekujący”, „przyjęty”, „reklamacja” na:
„przekazano do KM”

11.

Kolejnej zmiany statusu zgłoszenia dokonuje, obligatoryjnie, Koordynator Medyczny
DM.

12.

Zjazdy zespołów ratownictwa medycznego na tankowanie winny być łączone z innymi
czynnościami objętymi kodem 5 (mycie, dezynfekcja, awaria itp.) lub przejazdami
w pobliżu ul. Wareckiej 2 po zakończeniu realizacji wezwań (kod 1–4). Zawsze

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w pełnym składzie osobowym zespołu z wyjątkiem planowych dezynfekcji i obsługi
technicznej.

13.

Koordynator Medyczny DM dysponuje zlecenia dla lekarza NŚPL oraz lekarza-koronera.

14.

Koordynator Medyczny DM prowadzi rejestr lotów Ratownika-16 (HEMS) w postaci
zleceń.

Bezpieczeństwo stanowisk DM
1.

Lokalizacja DM jest informacją poufną i jej udostępnienie wymaga, każdorazowo,
autoryzacji Koordynatora Medycznego DM lub Kierownika DM.

W sali operacyjnej DM mogą przebywać jedynie osoby autoryzowane – pracownicy DM,
Dyrektorzy WSRM, Kierownik DM, Informatyk WSRM oraz osoby odbywające
praktykę zawodową (na mocy odpowiednich umów) lub szkolone w procesie
przygotowania do zatrudnienia na stanowisku dyspozytora medycznego. W szczególnych
sytuacjach inne osoby, których obecność podyktowana jest ważnymi względami
(serwisanci systemów i urządzeń DM, zaproszeni goście, itp.).

W pozostałych pomieszczeniach DM mogą przebywać inne osoby po uzyskaniu zgody na
wejście od Koordynatora Medycznego DM lub Kierownika DM.

Dyspozytorzy odpowiadają bezpośrednio za ochronę własnych stanowisk przed dostępem
osób nieuprawnionych, ujawnieniem danych zawartych w systemie jak również zapisów
rozmów radiowych i telefonicznych z linii 999 i 112 oraz systemu „CENTREX”.

Wszelkie dokumenty, zapiski, notatki zawierające następujące dane:

−

imię i nazwisko pacjenta,

−

PESEL pacjenta,

−

adres pacjenta,

−

powód wezwania zespołu ratownictwa medycznego, lekarza NŚPL lub lekarza-
-koronera,

−

rozpoznanie końcowe choroby, urazu lub inne informacje dotyczące stanu zdrowia
pacjenta, tak w formie kodowej jak i definicyjnej,

−

inne, które pozwolą na jednoznaczną identyfikację poszkodowanego wymagają, jeśli
nie ma konieczności ich archiwizacji, zniszczenia w sposób uniemożliwiający ich
odtworzenie (w niszczarce). Absolutnie niedopuszczalne jest, aby ww. dokumenty
opuszczały obszar CPR.

W przypadku awarii głównego serwera, Koordynator Medyczny DM ma obowiązek,
w oparciu o wydruk z drukarki systemowej i notatki radio-dyspozytorów, ustalić
dokładne dane wezwań oczekujących na realizację oraz zarządzić przejście na system
rejestracji i archiwizacji pracy na zasadach obowiązujących przed uruchomieniem DM.

W DM obowiązuje całkowity zakaz palenia tytoniu.

Zabronione jest wnoszenie do sali operacyjnej DM produktów spożywczych oraz ich

spożywanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat alarmowych łączy telefonicznych DM - WSRM

Operator
wywołań
alarmowych

Linia 999

Radio-dyspozytor
obszaru I-
Ś

ródmieście

Radio-dyspozytor
obszaru II –
Górna, Widzew

NŚPL,
Informacja
Medyczna
Linia
636-88-88

Operator
Informacji
Medycznej
i NŚPL

Operator
wywołań
alarmowych

CZK

Koordynator
DM-WSRM

Operator
wywołań
alarmowych

MSD Policji
Linia 112
(operatorzy
GSM)

Radio-dyspozytor
obszaru III –
Bałuty, Polesie,
Konstantynów,
Lutomiersk

MSD
Policji

MSK PSP

MSK
Straży
Miejskiej

DIM

MPK

Operator
wywołań
alarmowych

MSK PSP
Linia 112
(operatorzy
stacjonarni)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat łączności bezprzewodowej DM - WSRM

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jak określała miejsce CPR w systemie ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym
z 2001 roku?

Co to jest system zintegrowany, a co rozproszony w odniesieniu do CPR?

Na czym polega zmiana koncepcji CPR w roku 2006?

CZK-UM,
DIM
(tranking)

SYSTEM TETRA

(tranking)

Wojewódzkie CZK,
KM Policji,
KW Policji,
KM Straży Pożarnej,
KW Straży Pożarnej,
Woj. Inspektorat
Ochrony Środowiska,
Woj. Sztab Wojskowy,
DIM,
Poliklinika MSWiA

Zespoły
WSRM
obszaru I
3 R
4 W

Koordynator
DM-WSRM

Pasmo
ogólnopolskie

Radio-
dyspozytor
obszaru I

Radio-
dyspozytor
obszaru II

Radio-
dyspozytor
obszaru III

Pasmo
współdziałania
Wojewody

łączność statusowa -----------

Zespoły
WSRM
obszaru II
4 R
5 W

Zespoły
WSRM
obszaru III
3 R
8 W

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jakie są zadania CPR?

Jakie są zadania dyspozytora medycznego?

Na czym polega dyscyplina łączności radiowej?

Na czym polega kodyfikacja pilności wezwania?

Na jakich zasadach powinny być przyjmowane zgłoszenia?

Jakie są zasady bezpieczeństwa funkcjonowania CPR i DM?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz miejsce, rolę i zadania CPR w Zintegrowanym Systemie Ratownictwa

Medycznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące CPR z uwzględnieniem
ewolucji koncepcji,

dokonać analizy z uwzględnieniem korzyści, jak i potencjalnych zagrożeń tworzenia
CPR,

określić główne zadania CPR i jego rolę w systemie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 2

Opisz zasady zbierania wywiadu przez dyspozytora medycznego z uwzględnieniem

nadawania kodów pilności.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące zadań dyspozytora
medycznego,

dokonać analizy utrudnień, z jakimi może spotkać się dyspozytor medyczny przy
zbieraniu wywiadu,

wskazać kluczowe punkty wywiadu dyspozytorskiego uzasadniające nadanie właściwego
kodu pilności.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 3

Przyjmij zgłoszenie. Przestraszona kobieta zgłasza wypadek komunikacyjny. Jest

w panice i krzyczy do słuchawki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sposobu przyjęcia
zgłoszenia,

dokonać analizy utrudnień, z jakimi może spotkać się dyspozytor medyczny przy
zbieraniu wywiadu,

zebrać wywiad ze szczególnym uwzględnieniem uzyskaniem kluczowych informacji,

podjąć decyzję, jakie siły i środki należy uruchomić do tego zdarzenia,

wprowadzić dane do systemu SWD.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

telefon z systemem słuchawek nagłownych,

−

komputer z oprogramowaniem SWD,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 4

Przyjmij zgłoszenie. Przestraszony mężczyzna zgłasza przypadek rozległego oparzenia

u swojego 2 letniego synka. Jest w panice i krzyczy do słuchawki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sposobu przyjęcia
zgłoszenia,

dokonać analizy utrudnień, z jakimi może spotkać się dyspozytor medyczny przy
zbieraniu wywiadu,

zebrać wywiad ze szczególnym uwzględnieniem uzyskaniem kluczowych informacji,

podjąć decyzję, jakie siły i środki należy uruchomić do tego zdarzenia,

wprowadzić dane do systemu SWD.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

telefon z systemem słuchawek nagłownych,

−

komputer z oprogramowaniem SWD,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 5

Przyjmij zgłoszenie. Pijany mężczyzna zgłasza przypadek utraty przytomności swojej

konkubiny podczas kąpieli. Jest wulgarny i krzyczy do słuchawki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sposobu przyjęcia
zgłoszenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dokonać analizy utrudnień, z jakimi może spotkać się dyspozytor medyczny przy
zbieraniu wywiadu,

zebrać wywiad ze szczególnym uwzględnieniem uzyskaniem kluczowych informacji,

podjąć decyzję, jakie siły i środki należy uruchomić do tego zdarzenia,

wprowadzić dane do systemu SWD.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

telefon z systemem słuchawek nagłownych,

−

komputer z oprogramowaniem SWD,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 6

Przyjmij zgłoszenie. Młoda kobieta zgłasza przypadek leżącego na trawniku nieznanego

mężczyzny. Jest niechętna do współpracy i nastawiona roszczeniowo.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sposobu przyjęcia
zgłoszenia,

dokonać analizy utrudnień, z jakimi może spotkać się dyspozytor medyczny przy
zbieraniu wywiadu,

zebrać wywiad ze szczególnym uwzględnieniem uzyskaniem kluczowych informacji,

podjąć decyzję, jakie siły i środki należy uruchomić do tego zdarzenia,

wprowadzić dane do systemu SWD.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

telefon z systemem słuchawek nagłownych,

−

komputer z oprogramowaniem SWD,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 7

Przyjęto zgłoszenie kod 1. 40-letnia kobieta nieprzytomna w wannie. Adres

ul. Abramowskiego 13 m. 34 lewa oficyna 3 piętro. Nadaj zgłoszenie drogą radiową
zespołowi P-2 (najbliższy miejsca zdarzenia) oraz wywołaj zespół R-3 i skieruj go także do
tego zdarzenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sposobu przekazywania
zgłoszeń drogą radiową,

dokonać analizy utrudnień, z jakimi może spotkać się dyspozytor medyczny przy
prowadzeniu rozmów drogą radiową,

nawiązać łączność z zespołami i zadysponować je do zdarzenia,

podjąć decyzję, jakie siły i środki należy dodatkowo uruchomić do tego zdarzenia,

nawiązać łączność telefoniczną z MSK PSP i przekazać informację o zdarzeniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

radiotelefon z systemem słuchawek nagłownych,

−

telefon,

−

komputer z oprogramowaniem SWD,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

Ćwiczenie 8

Przyjęto zgłoszenie. Wypadek komunikacyjny. Adres ul. Rzgowska/Dachowa, samochód

uderzył w drzewo, 4 osoby poszkodowane w tym 2 nieprzytomne. Nadaj zgłoszenie drogą
radiową zespołowi P-10 (najbliższy miejsca zdarzenia) oraz wywołaj zespoły P-8 i R-7
i skieruj je także do tego wypadku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące sposobu przekazywania
zgłoszeń drogą radiową,

dokonać analizy utrudnień, z jakimi może spotkać się dyspozytor medyczny przy
prowadzeniu rozmów drogą radiową,

nawiązać łączność z zespołami i zadysponować je do zdarzenia,

podjąć decyzję, jakie siły i środki należy dodatkowo uruchomić do tego zdarzenia,

nawiązać łączność telefoniczną z MSD policji i przekazać informację o zdarzeniu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

radiotelefon z systemem słuchawek nagłownych,

−

telefon,

−

komputer z oprogramowaniem SWD,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

określić zadania CPR?



opisać zadania dyspozytora medycznego?



wskazać kluczowe informacje wywiadu dyspozytorskiego?



opisać zasadę przyznawania kodów pilności?



przyjąć zgłoszenie wypadku komunikacyjnego?



opisać podstawowe zasady łączności radiowej i przekazać zgłoszenie
drogą radiową?



po dokonaniu analizy zgłoszenia zadysponować adekwatne do
potrzeb siły i środki?



wymienić zasady bezpieczeństwa pracy CPR i DM?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Rodzaje i wyposażenie techniczno-medyczne ambulansów,

wyposażenie lotniczego zespołu ratownictwa medycznego

4.8.1. Materiał nauczania

Współczesne ambulanse, zgodnie z doktryną ciągłości działań ratowniczych począwszy

od miejsca zdarzenia, poprzez kwalifikowany transport aż do przejęcia opieki nad pacjentem
w SOR wyposażone są w sprzęt, leki i wyroby medyczne pozwalające na zastosowanie
zaawansowanych procedur medycznych zgodnych z najnowszymi wytycznymi medycyny.
Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym stanowi, iż w systemie funkcjonują trzy
rodzaje zespołów ratownictwa medycznego:
1)

podstawowy, w skład którego wchodzą co najmniej dwie osoby uprawnione do
wykonywania czynności ratunkowych, w tym pielęgniarka systemu lub ratownik
medyczny,

specjalistyczny, w skład którego wchodzą co najmniej trzy osoby uprawnione do
wykonywania medycznych czynności ratunkowych, w tym lekarz systemu oraz
pielęgniarka systemu lub ratownik medyczny,

lotniczy zespół ratownictwa medycznego, w skład którego wchodzą co najmniej trzy
osoby, w tym pilot zawodowy, lekarz systemu oraz ratownik medyczny lub pielęgniarka
systemu.
Tak ambulans zespołu ratownictwa medycznego, jak i śmigłowiec czy samolot LPR

muszą posiadać cechy techniczne i jakościowe zgodne z wymogami określonymi w Polskich
Normach przenoszących europejskie normy zharmonizowane, a w przypadku LPR również
zgodne z ustawą – Prawo Lotnicze.

Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia drogą zarządzenia określa szczegółowo

minimalne wymagania dla zespołów ratownictwa medycznego.

Przyjrzyjmy się, zatem bliżej wnętrzu ambulansu oraz jego wyposażeniu, bo w końcu dla

Was – przyszłych ratowników medycznych będzie to podstawowe miejsce pracy.

Rys. 10. Wnętrze ambulansu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 11. Wnętrze ambulansu

Na pierwszy rzut oka wygląda to skromnie, lecz niech Cię to nie zwiedzie. Tak naprawdę

zespół ratownictwa medycznego (specjalistyczny w szczególności) pod względem
wyposażenia można nazwać mobilnym oddziałem intensywnej terapii a fakt, iż wyposażenie
to jest niewidoczne podyktowane jest po pierwsze względami bezpieczeństwa w ruchu a po
drugie upakowaniem w plecakach tak, aby można go było dostarczyć do pacjenta. Zespoły
podstawowe w swym wyposażeniu, w stosunku do zespołów specjalistycznych i LPR uboższe
są o respirator transportowy oraz strzykawkową pompę infuzyjną.

W ramach praktyk zawodowych dyżurować będziesz w zespołach ratownictwa

medycznego a zatem musisz zapozna się z najważniejszymi elementami jego wyposażenia.

Rys. 12. Defiblyrator

Wielofunkcyjny aparat umożliwiający, w zależności od modelu: wykonanie defibrylacji,

kardiowersji, elektrostymulacji przezskórnej, monitorowania czynności elektrycznej serca,
wykonanie 12-odprowadzeniowego zapisu ekg, monitorowanie saturacji krwi oraz
kapnometrii. Coraz częściej defibrylatory posiadają wbudowany moduł do teletransmisji
danych z monitoringu pacjenta (na przykład do SOR), co ma szczególnie duże znaczenie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w przypadku udzielania pomocy przez ratowników medycznych zespołów podstawowych
i konieczności konsultacji przypadku z lekarzem.

Rys. 13. Respirator transportowy

Urządzenie służące do prowadzenia wentylacji zastępczej oraz wspomagania oddechu

z możliwością stosowania 100% oraz 50% (najczęściej) tlenu w mieszaninie oddechowej. Jest
ono dostosowane do każdej grupy wiekowej pacjentów (czytaj masy ciała). Respiratory
pozostają na wyposażeniu zespołów ratownictwa medycznego typu specjalistycznego oraz
zespołów LPR. Na zdjęciu możesz zauważyć, oprócz samego respiratora, zestaw rurek ustno-
gardłowych, ssak ręczny, przewód łączący respirator ze źródłem tlenu (butla przenośna na
dnie torby lub instalacja wewnętrzna ambulansu), przewód (zielony) łączący respirator
z maską twarzową lub rurką intubacyjną.

Rys. 14. Ssak elektryczny

Urządzenie zasilane bateryjnie w przypadku konieczności jego użycia poza ambulansem

lub zasilane z instalacji elektrycznej pojazdu. Najczęściej ssaki elektryczne mają możliwość
regulowania siły ssącej, co ma kolosalne znaczenia w przypadku odsysania treści z dróg
oddechowych u noworodków, niemowląt i małych dzieci. Zwróć proszę uwagę na fakt, iż
wymagany jest jednocześnie, ze względów bezpieczeństwa, ssak mechaniczny (ręczny lub
nożny).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 15. Nosze-wózek

Kwalifikowany transport to nie tylko monitorowanie podstawowych czynności

yciowych pacjenta, to nie tylko podawanie tlenu, leków i przetaczanie płynów, ale również

stosowanie odpowiedniej dla stanu pacjenta pozycji transportowej. Nowoczesne nosze
transportowe umożliwiają zapewnienie komfortowego przewożenia pacjenta, a np. dzięki
możliwości załamania części głowowej ułatwiają wykonanie intubacji dotchawiczej.

Sprzęt wykorzystywany do stabilizacji kręgosłupa oraz przenoszenia pacjentów

Rys. 16. Nosze podbierakowe pozwalają na podniesienie poszkodowanego w pozycji zastanej

Rys. 17. Fotel kardiologiczny do transportu pacjentów w pozycji siedzącej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 18. Długa deska ortopedyczna wraz z kołnierzem ortopedycznym pozwala

na pełną stabilizację kręgosłupa

Rys. 19. Kamizelka KED niezwykle przydatna do stabilizacji kręgosłupa

u poszkodowanych w pojazdach

Rys. 20. Plecak ratowniczy

Prawidłowo wyposażony w sprzęt, leki, środki i wyroby medyczne pozwala na

prowadzenie zaawansowanych procedur medycznych zarówno w przypadkach pacjentów
urazowych, jak i w przypadkach tzw. pacjentów internistycznych. Najważniejsze
i bezwzględnie wymagane elementy wyposażenia plecaka to: worek samorozprężalny, zestaw
do przyrządowego udrażniania dróg oddechowych (laryngoskop, rurki intubacyjne, maski
krtaniowe, rurki ustno-gardłowe itp.), ssak ręczny, leki, strzykawki oraz kaniule dożylne,
ś

rodki opatrunkowe oraz kołnierz ortopedyczny uniwersalny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Każdego ratownika medycznego obowiązuje zasada dokładnego zapoznania się ze

sprzętem pozostającym na wyposażeniu zespołu ratownictwa medycznego, którego jest
członkiem. Różnice w obsłudze wynikają z indywidualnych rozwiązań zastosowanych przez
producenta, lecz ogólne zasady pozostają niezmienne. Pamiętaj! Na miejscu wezwania nie ma
już czasu na naukę obsługi sprzętu.

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Czym różni się wyposażenie specjalistycznych zespołów ratownictwa medycznego oraz
zespołów typu podstawowego?

Jaki sprzęt służy do stabilizacji kręgosłupa?

Jakie możliwości posiada nowoczesny defibrylator?

Jak powinien by wyposażony plecak ratowniczy?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opisz sprzęt pozostający na wyposażeniu zespołu ratownictwa medycznego służący do

przyrządowego udrażniania dróg oddechowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje dotyczące wyposażenia zespołów
ratownictwa medycznego,

dokonać analizy z uwzględnieniem różnic w wyposażeniu między poszczególnymi
rodzajami zespołów,

określić główne zadania CPR i jego rolę w systemie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika.

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

opisać sprzęt pozostający na wyposażeniu zespołu ratownictwa
medycznego?



opisać możliwości techniczne defibrylatora?



wskazać zalety nowoczesnych noszy-wózka?



wymienić niezbędny sprzęt pozostający na wyposażeniu plecaka
ratowniczego?



odpowiedzieć na pytanie, dlaczego wymagane są dwa rodzaje ssaka?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję,

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych,

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa,

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową,

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania,

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas,

Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Jednostką systemu w rozumieniu ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym nie
jest
a)

Zespół ratownictwa medycznego.

Szpitalny oddział ratunkowy.

Dyspozytornia medyczna.

Zespół LPR.

Maksymalny czas dojazdu zespołu ratownictwa medycznego do pacjenta w mieście
o wielkości przekraczające 10 tys. mieszkańców nie może przekroczyć
a)

15 minut.

10 minut.

20 minut.

25 minut.

Lekarz koordynator ratownictwa medycznego pełni dyżur
a)

w dyspozytorni medycznej.

w szpitalnym oddziale ratunkowym.

w powiatowym centrum zarządzania kryzysowego.

w centrum zarządzania kryzysowego wojewody.

W przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej powoływany jest
a)

zespół koordynacji ratunkowej.

zespół reagowania kryzysowego.

zespół działań kryzysowych.

zespół zarządzania kryzysowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Nadzór merytoryczny nad funkcjonowaniem dyspozytorni medycznych sprawuje
a)

dysponent jednostki.

lekarz dyżurny specjalistycznego zespołu ratownictwa medycznego.

lekarz koordynator ratownictwa medycznego.

lekarz dyżurny miasta.

Odwód operacyjny krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego to wydzielone siły i środki
pozostające w zasobach PSP poziomu
a)

województwa i kraju.

powiatu i województwa.

tylko województwa.

powiatu, województwa i kraju.

W przypadku katastrofy w ruchu drogowym w działaniach ratowniczych rolę wiodącą
pełni
a)

Policja.

Pogotowie ratunkowe.

PSP.

LPR.

W przypadku katastrofy na akwenie w działaniach ratowniczych rolę wiodącą pełni
a)

WOPR.

LPR.

Policja.

PSP.

W przypadku chorób psychicznych i prób samobójczych w działaniach ratowniczych rolę
wiodącą pełni
a)

Policja.

Pogotowie ratunkowe.

PSP.

PCK.

10.

W systemie ratownictwa medycznego Wielkiej Brytanii lekarze dyżurują
a)

w zespołach ratownictwa medycznego typu BLS.

w zespołach ratownictwa medycznego typu ALS.

w zespołach ratownictwa medycznego typu HEMS.

nie dyżurują w zespołach ratownictwa medycznego.

11.

W systemie ratownictwa medycznego Portugalii ratownicy medyczni pełnią dyżury
a)

w zespołach ratownictwa medycznego typu podstawowego.

w specjalistycznych zespołach ratownictwa medycznego.

w zespołach HEMS.

ratownicy medyczni nie funkcjonują w systemie ratowniczym Portugalii.

12.

Dyrekcja do spraw Planowania Kryzysowej Pomocy Cywilnej to jedna z wydzielonych
struktur
a)

ONZ.

Międzynarodowego Czerwonego Krzyża.

NATO.

Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa i Ochrony Ludności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13.

Do zadań CPR nie należy
a)

ustalanie priorytetów wezwań.

dysponowanie sił i środków według przyjętego planu ratowniczego.

stała analiza aktualnych możliwości podmiotów w zakresie ratownictwa
medycznego.

ograniczenie swobód obywatelskich na terenie objętym klęską żywiołową.

14.

Zalecane jest, aby w dużej aglomeracji dyspozytornie medyczne zorganizowane były
w systemie
a)

operatorsko-dyspozytorskim.

dyspozytorskim.

system organizacji nie ma znaczenia.

operatorskim.

15.

Wezwania alarmowe z numeru 112 w sieci telefonii GSM na terenie Łodzi przyjmowane
są na stanowiskach
a)

Miejskiego Stanowiska Kierowania PSP.

Dyspozytorni medycznej WSRM.

Miejskiego Stanowiska Dowodzenia policji.

Łódzkiego CPR.

16.

Rozmowy radiowe o charakterze prywatnym są dozwolone
a)

tylko w postaci krótkich komunikatów.

tylko na rezerwowej częstotliwości.

bez ograniczeń, jeśli nie przeszkadza to innym użytkownikom.

są niedozwolone.

17.

Jeśli ilość wezwań oczekujących na realizację przekracza możliwości ich realizacji
w oparciu o kryteria czasu, dyspozytor winien dysponować zespoły ratownictwa
medycznego w oparciu o
a)

prowadzoną ciągłą ich segregację (triage).

kolejność ich przyjmowania.

wybór losowy.

kryterium typu zespołu ratownictwa medycznego.

18.

Na wyposażeniu zespołów ratownictwa medycznego typu podstawowego znajdują się
m.in.
a)

ssak elektryczny, zestaw do intubacji dotchawiczej, defibrylator.

defibrylator, strzykawkowa pompa infuzyjna, ssak mechaniczny.

ssak elektryczny, respirator transportowy, defibrylator.

ssak mechaniczny, respirator transportowy, defibrylator.

19.

Nowoczesne defibrylatory umożliwiają
a)

wykonanie defibrylacji, kardiowersji i pomiaru równowagi kwasowo-zasadowej
krwi.

wykonania defibrylacji, 12-odprowadzeniowego zapisu EKG, teletransmisji danych.

wykonania defibrylacji, kardiowersji i pomiaru pH krwi.

wykonania defibrylacji, elektrostymulacji zewnętrznej oraz pomiaru poziomu
glukozy we krwi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20.

Pełną stabilizację kręgosłupa zapewnia stosownie
a)

długiej deski ortopedycznej i kamizelki KED.

noszy podbierakowych.

długiej deski ortopedycznej i kołnierza ortopedycznego.

długiej deski ortopedycznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...............................................................................

Funkcjonowanie w systemie ratownictwa medycznego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

Bledsoe B. E., Porter R. S., Shade B. R.: Principles & Practice: Introduction to Advanced
Prehospital Care, Wydanie II. Brady. Englewood Cliffs USA 2004

Bulicz E., Czukowska L., Guła P., Maślanka M., Zasada E.: Procedury postępowania dla
dyspozytorów. Medycyna Praktyczna. Kraków 2002

Ciećkiewicz J.: Ratownictwo Medyczne w wypadkach masowych. Wydawnictwo
Medyczne W. Górnicki. Wrocław 2005

Lipiński S.: Skuteczne Ratownictwo – Fachowy poradnik dla służb ratowniczych. Verlag
Dashofer. Warszawa 2005

Nowakowski R., Klonowski R. J.: Organizacja zabezpieczenia medycznego katastrof
i stanów nagłych. Dział Wydawnictw i Poligrafii Akademii Medycznej w Łodzi. Łódź
1997

Pousada L., Osborn H. H., Levy D. B.: Medycyna ratunkowa. Urban & Partner. Wrocław
1999

Rasmus A., Gaszyński W., Balcerzyk-Bardzo E., Hołyński J.: Medycyna Ratunkowa
i Medycyna Katastrof. Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Łódź 2003

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 grudnia 1999 r.
w sprawie szczegółowych zasad organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego;
Dz. U. Nr 111, poz. 1311

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 czerwca 2003 w sprawie szczegółowych
zadań zespołów ratownictwa medycznego; Dz. U. Nr 130, poz. 11

10.

Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym; Dz. U. Nr
191, poz. 1410

11.

Zarządzenie Nr 82/2007/DSM Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia
9 października 2007 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów
w rodzaju pomoc doraźna i transport sanitarny – ratownictwo medyczne

12.

www.erc.edu

13.

www.prc.krakow.pl

14.

www.nfz.gov.pl

15.

www.mzios.gov.pl

Czasopisma:

–

Medycyna Praktyczna

–

Medycyna Intensywna i Ratunkowa

–

Na Ratunek