Międzynarodowa pomoc

humanitarna

Wykonały:
Katarzyna Gawin
Justyna Hefka

Prawno-międzynarodowy obowiązek niesienia

pomocy humanitarnej

Twierdzenie o prawno-międzynarodowym obowiązku niesienia pomocy
humanitarnej można udowodnić analizując szereg umów
międzynarodowych o charakterze powszechnym. Wśród nich na szczególną
uwagę zasługuje Karta Narodów Zjednoczonych będąca najbardziej
powszechnym dokumentem międzynarodowym. Zgodnie z art.1 pkt.3 Karty,
Narody Zjednoczone mają: rozwiązywać w drodze współpracy
międzynarodowej zagadnienia międzynarodowe o charakterze
gospodarczym, społecznym i kulturalnym lub humanitarnym, jak również
popierać i zachęcać do poszanowania praw człowieka i podstawowych
wolności dla wszystkich bez względu na różnice rasy, płci, języka lub
wyznania. Obowiązek współdziałania z innymi członkami społeczności
międzynarodowej (między innymi podczas akcji humanitarnych) spoczywa
na wszystkich członkach ONZ, co zostało uregulowane w art.2 pkt.5 Karty.
W miejscu tym czytamy, że wszyscy członkowie organizacji powinni
okazywać jej wszelką pomoc w akcjach podjętych zgodnie z Kartą.

Międzynarodowa odpowiedzialność humanitarna była także żywo
dyskutowana poza Narodami Zjednoczonymi. Jedną z organizacji
międzynarodowych zajmującą się tą kwestią jest Unia Europejska.
Podstawę prawną polityki Unii w zakresie niesienia pomocy poza jej
granicami stanowią zapisy Traktatu ustanawiającego Wspólnotę
Europejską (Traktat Rzymski z dnia 25 marca 1957; po późniejszych
zmianach), a w szczególności Tytuł XX Traktatu zatytułowany:
„Współpraca na rzecz rozwoju”. Stwierdzono w nim miedzy innymi, że
polityka Wspólnoty w tym zakresie jest uzupełnieniem pozostałych
polityk. Ma ona sprzyjać „trwałemu rozwojowi gospodarczemu i
społecznemu krajów rozwijających się, a w szczególności najmniej
uprzywilejowanym spośród nich; harmonijnemu i stopniowemu
włączaniu krajów rozwijających się do gospodarki światowej; walce z
ubóstwem w krajach rozwijających się” (art.177).

Wspólnota była zaangażowana w niesienie pomocy na całym świecie już
w latach 1960tych. Jednakże ze względu na stale rosnącą skalę
podejmowanych działań niezbędne było szczegółowe określenie zasad
działalności Unii na tym polu. Obecnie kwestię tą reguluje
Rozporządzenie Rady Unii Europejskiej z dnia 20 czerwca 1996
dotyczące niesienia pomocy humanitarnej przez Unię. Stwierdzono w nim
między innymi, że gdziekolwiek ludzie znajdują się w
niebezpieczeństwie, są ofiarami klęsk żywiołowych wojen i konfliktów
albo innych podobnych, nadzwyczajnych okoliczności, mają prawo do
międzynarodowej pomocy humanitarnej, jeśli ich własne władze nie są
zdolne efektywnie im jej zapewnić.

Wśród umów międzynarodowych o charakterze powszechnym, opisano
również problem reagowania na kryzysy humanitarne w warunkach
konfliktów zbrojnych.

Do takiej sytuacji odnoszą się konwencje genewskie z 1949 roku wraz z I
Protokołem Dodatkowym. W szczególności czwarta konwencja genewska
zobowiązuje strony walczące do podjęcia wszelkich możliwych kroków
w celu zaspokojenia przynajmniej podstawowych potrzeb życiowych
ludności cywilnej zamieszkującej obszar przez nią kontrolowany (art. 47-
78). W myśl konwencji okupant ma obowiązek zapewnić zaopatrzenie
ludności w leki i wyżywienie. W przypadku, gdy z jakichś przyczyn nie
jest to możliwe ma on obowiązek wyrażenia zgody na przeprowadzenie
akcji pomocy z zewnątrz a także ułatwić jej przeprowadzenie.

Sposoby niesienia pomocy humanitarnej

Z przytoczonych przykładów wynika, że na społeczności międzynarodowej
spoczywa obowiązek niesienia pomocy humanitarnej. Realizacja tego
obowiązku odbywa się na cztery sposoby.

Po pierwsze, państwa przekazują odpowiednie sumy organizacjom i agendom
międzynarodowym o charakterze międzyrządowym, powołanym do reagowania
na kryzysy humanitarne.

Po drugie, państwa na własna rękę przekazują potrzebującym środki finansowe
lub materialne na rzecz rozwiązywania problemów – pomoc bilateralna.
Po trzecie, rządy państw udzielają dotacji organizacjom pozarządowym w celu
przeprowadzania akcji pomocowych.

Po czwarte, organizacje pozarządowe dzięki reakcji opinii publicznej i wpłatom
od osób prywatnych niosą pomoc ofiarom kryzysów.

Szacuje się, że obecnie największym donatorem pomocy

humanitarnej na świecie są kraje Unii Europejskiej. Pomoc

międzynarodowa samej Unii wynosi około 30% globalnej jej

wartości a dodatkowe 25% przekazują w własnym zakresie

należące do niej państwa.

Czynniki decydujące o rozmiarach pomocy

humanitarnej

Mówiąc o międzynarodowej pomocy humanitarnej pojawia się pytanie o to
jakiego rodzaju wyznaczniki stosować, aby ocenić czy i gdzie rozpocząć
akcję pomocy. Właśnie w tym celu UNHCR (Urząd Wysokiego Komisarza
Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców) opracował "wskaźnik sytuacji
zagrożenia humanitarnego". Opiera się on na następujących danych:

-liczba zgonów (wyższa niż 1 osoba na 10 tys. dziennie),
-niedożywienie (powyżej 20% ludzi niedożywionych czyli takich, którzy
otrzymują poniżej 2100 kcal dziennie),
-woda (mniej niż 10 litrów na osobę dziennie),
-jakość wody (więcej niż 25% z biegunką),
-schronienie pod dachem (mniej niż 3,5m2 na osobę),
-obszar (mniej niż 30 m2 powierzchni na osobę).

Jednocześnie najczęstszym wskaźnikiem bezpośrednio decydującym o
rozpoczęciu akcji pomocy jest ilość zgonów.

Jak Unia Europejska niesie pomoc humanitarną?

Geograficzny rozkład funduszy przekazywanych przez Unię
Europejską przedstawia się następująco:

-Kraje Afryki - 38%
-Bliski Wschód i Północna Afryka – 25%
-Azja – 19 %
-Problemy globalne – 9%
-Państwa nowo niepodległe – 6%
-Ameryka Łacińska – 2%
-Zachodnie Bałkany - 1 %

Z przedstawionej powyżej charakterystyki wynika, że pomoc
humanitarna Unii Europejskiej dociera niemal w każdy zakątek świata.
Wartość tej pomocy jest najwyższa na świecie. Szacuje się, że sama Unia
finansuje obecnie około 30% ogółu pomocy przekazywanej na całym
świecie. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na fakt, że niezależnie od
działalności Unii jako takiej, akcje pomocowe prowadzą również jej
Państwa-członkowie, którzy przekazują dalsze 25% środków. Wynika z
tego, że Europa jest największym donorem pomocy humanitarnej na
świecie. Między innymi z tego powodu możemy śmiało stwierdzić, że
poczucie odpowiedzialności humanitarnej i świadomość problemów
krajów rozwijających się jest integralną częścią tożsamości europejskiej.