1

X.

Partykuły 助词

1. Partykuły strukturalne 结构助词

1.1. 的

• Tworzy frazy z “的”, np.:

这本书是中文的，那本书是英文的。

穿红衣服的是我妹妹。

x Osoba lub przedmiot wskazany przez frazę z “的” musi być wcześniej

znany, np.:

昨天我们去买毛巾，我买了一条白的，小张买了一条花的。

x Frazy z “的” zazwyczaj odnoszą się do zjawisk realnych, nie

abstrakcyjnych, np.:

*这个孩子的精神很好，那个孩子的不好。

x Przymiotnik z “的” nie tworzy tzw. frazy z “的” jeśli pełni funkcję

jedynie opisową, np.:

庄严的（会场）、巍峨的（山脉）、辽阔的（大海）

• Niektóre ściśle związane frazy czasownik-dopełnienie, można rozbić przez

wstawienie rzeczownika/zaimka z “的”, np.:

别开他的玩笑了。（别跟他开玩笑了）

• “的” użyte między rzeczownikiem oznaczającym osobę / zaimkiem oraz

rzeczownikiem oznaczającym stanowisko, wykonywaną rolę, status, np.:

这次开会，你的主席，我的记录。（你当主席，我当记录）

• “的” wstawione pomiędzy dwa takie same czasowniki, oznacza “有

的……，有的……”

, np.:

敌人死的死，伤的伤。

• “的” użyte po wyrażeniach współrzędnych, oznacza “等等、之类”, np.:

明天就开学了，书啊本的你都准备好了吗？

x “什么的”

护照、飞机票什么的你要放好，别丢了。

2

• “的” użyte po rzeczownikach, czasownikach, przymiotnikach, oznacza

stan lub sytuację, np.:

大过年的，还在上班啊！

屋子里乱七八糟的，好像没有人住。

1.2. 地

Po przymiotnikach lub niektórych frazach tworzy frazy z “地”, pełniące rolę

okolicznika.

• Dwusylabowy przysłówek + 地, np.:

偶然（地）想起来、渐渐（地）热了

• Przymiotnik (fraza przym.) + 地, np.:

他激动地告诉我一个好消息。

• Fraza + 地, np.:

有计划地进行调查、无缘无故（地）发脾气

• Onomatopeja + 地, np.:

哇哇地大哭起来、哗啦啦地掉下来

• Dwusylabowy czasownik + 地, np.:

他对我同情地笑了笑。

• Rzeczownik + 地, np.:

科学地总结

30 年来的教训

x “地” nie jest używane po jednosylabowych przymiotnikach lub

przysłówkach, które tworzą okolicznik, np.:

快走、慢跑、刚来

x Czasem “地” może zostać pominięte, zwłaszcza po niektórych

przysłówkach, dwusylabowych przymiotnikach, zreduplikowanych

przymiotnikach, niektórych utartych zwrotach, np.:

反复（地）强调

舒舒服服（地）睡一觉

3

1.3. 得

• Wprowadza komplement potencjalny, np.:

看得到

/ 看不到、洗得干净 / 洗不干净

• Wprowadza komplement stopnia, którym może być:

x Przymiotnik, np.:

这个字写得好

/ 这个字写得不好

x Przysłówek “很”, np.:

好得很、痛苦得很

x Fraza lub zdanie, np.:

想得很明白、忙得没工夫吃饭

1.4. 所

• Użyte przed czasownikami przechodnimi, tworzy frazę “（名）＋所＋动”,

zazwyczaj z “的” na końcu, np.:

最近《北京晚报》所讨论的问题，大家都很有兴趣。

x Fraza “所＋动” może tworzyć frazę z “的”, np.:

这正是我所感兴趣的。

• Po frazie “所＋动” można w niektórych przypadkach ominąć “的”, np.:

据我所知，这个目的是不可能达到的。

• “所” może być użyte po czasowniku “有”, np.:

一年来小李的工作能力有所提高。

• “为……所……”

这部作品早为广大读者所熟悉。

1.5. 给

Użyte bezpośrednio przed czasownikiem w zdaniach z “把、被、叫、让”, np.:

衣服被雨给淋湿了、他把电视给关了

4

2. Partykuły aspektualne 动态助词

2.1. 了

• Znaczenie gramatyczne partykuły “了”

“了”

wyraża aspekt dokonany

x “了” z czasownikami czynnościowymi（动作动词）

- może wyrażać trwanie czynności lub jej zakończenie, np.:

A：你上个月告诉我这个月中要开关于环境治理的会，开了吗？

B1：开了，刚开了一天，还要开五天。

B2：会已经开始了，已经开了五天了，再有一天就结束了。

B3：你还不知道？上个星期已经开了。

x “了” z czasownikami stanowymi（状态动词）

- wyraża zaistnienie czynności (stanu), np.:

老师病了三天了。

在会上，他的脸红了一阵子，又白了，白了一阵子，又红起来，

真是如坐针毡。

x “了” z czasownikami wyrażającymi czynności zakończone（结束性

动词）

- wyraża jednoczesnie zaistenienie i zakończenie czynności, np.:

邻居家的老狗死了两天了。

• Związek “了” z czasem

Zdania z “了” zazwyczaj zawierają dodatkowe słówka oznaczające czas, np.:

他昨天看了一个电影。

Jeśli nie zawierają takich słówek, zazwyczaj odnoszą się do czasu obecnego:

你看，孩子点着了一根火柴，多危险！

Zdanie może odnosić się do przyszłości, np.:

明天我看了电影就来找你。

5

• Cechy składniowe zdań z “了”

x Zazwyczaj zawierają słówka oznaczające czas, np.:

我从小便接受了此种“反好吃”的教育，因此对饕餮之徒总有点瞧不

起。

x Jeżeli w samodzielnym zdaniu prostym występuje “了”, dopełnienie

czasownika zazwyczaj zawiera frazę liczebnik-klasyfikator, lub inną

przydawkę np.:

昨天我们参观了一个工厂。

x Miejsce “了” w zdaniu

- 动词 + “了”+ 宾语

昨天上午我们看了一个电影。

- 动词 + 结果补语 + “了” + 宾语

近了房门以后，小明轻轻地关上了门。

- 动词 + 来/去 + “了” +宾语（抽象名词、存现宾语）

忽然从海上传来了一阵歌声。

A. 动词 + 来/去 + “了” + 宾语（一般事物名词）

B. 动词 + “了” + 宾语（一般事物名词）+ 来/去

我给他送去了一些水果。

我给他送了一些水果去。

- A. 动词 + “上”类字 + “了” + 宾语 + 来/去

B. 动词 + 复合趋向补语 + “了” + 宾语

C. 动词 + “了” + 宾语 + 复合趋向补语

他从书包里拿出了一本书来。

他从书包里拿出来了一本书。

他从书包里拿了一本书出来。

x Forma przecząca “了”

Gdy zaprzeczona czynność miała miejsce lub się zakończyła, przed

czasownikiem stawia się “没”, lecz nie można już wtedy użyć “了”, np.:

昨天我们没参观工厂。

6

• Zastosowanie partykuły “了”

x Kiedy stosuje się partykułę “了”?

- Gdy relacjonowane zdarzenie już miało miejsce, np.:

传说一年冬天，某村附近进来了一只老虎。

- Gdy po jednym zdarzeniu nastąpiło (lub nastąpi) inne zdarzenie, np.:

听了老人的话，蔡立坚心情非常激动。

x Kiedy można opuścić “了”?

- Gdy w dalszej części zdania pojawia się partykuła aspektualna “了” lub

partykuła modalna “了”, np.:

他站起来开门迎了出去。

他站了起来，开了门，迎了出去。

刚才我敲门了，可是没有人答应。

刚才我敲了门了，可是没有人答应。

- Gdy po czasowniku następuje komplement rezultatywny lub kierunkowy,

oraz jeśli zdanie posiada element wyraźnie wskazujący na to, że

czynność już się wydarzyła, np.:

有一天，仿佛黑夜里亮起一道闪电，他突然想起（了）鲁迅先生。

- Gdy podmiot jest w trzeciej osobie, np.:

昨天他给我一本书，那本书很有用。

x Kiedy nie można użyć“了”?

- Przed (lub po) cytacie (mowie niezależnej), np.:

狼……在口袋里喊：“先生，可以放我出去了。”

- W zdaniach teleskopowych（兼语句）oraz w zdaniach z serią konstrukcji

werbalnych（连动句）, po pierwszym czasowniku, np.:

我们坐火车来到了北京。

- Gdy dopełnieniem jest czasownik, fraza czasownikowa, fraza

podmiot-orzeczenie itp., po orzeczeniu nie może być“了”, np.:

从昨天起，我们开始学习第三十八课。

7

2.2. 着

• Znaczenie gramatyczne partykuły“着”

“着”

wyraża trwanie czynności lub stanu

x Oznacza trwanie czynności, np.:

姐妹俩坐在山坡上愉快地唱着歌。

x Oznacza trwanie czynności, która jest jednocześnie stanem, np.:

他突然发现山脚下有一间小房，门口坐着个老奶奶。

x Gdy oznacza, że czynność odnosi się do danego przedmiotu, przedmiot ten

znajduje się w pewnym stanie, np.:

桌子上放着收音机。

x Niektóre czasowniki nie-czynnościowe w połączeniu z “着” wyrażają

stan trwający, np.:

第二天早饭后，小吴和小张就在草堆附近等着。

x “着” po niektórych przymiotnikach wyraża trwanie stanu, np.:

屋子里亮着灯，孩子们正在灯下学习。

• Zastosowanie partykuły“着”

“着”

wyrażając trwanie stanu pełni głównie funkcję opisową

x Po pierwszym czasowniku w zdaniach z serią konstrukcji werbalnych（连

动句）

, wyraża stan lub sposób w jakim wykonywana jest czynność

główna (drugi czasownik), np.:

鲁班含着眼泪拜别了师傅，下山了。

x Po pierwszym czasowniku lub przymiotniku w zdaniach z serią

konstrukcji werbalnych（连动句）, wyraża stan lub sposób, drugi

czasownik oznacza powód lub cel, np.:

老王急着赶火车，饭也没吃就走了。

x W zdaniach egzystencjalnych（存在句）, np.:

我的房间里墙上挂着一幅山水画，桌子上摆着一瓶花，书架上有很多

书，桌子旁边放着一张床，床上铺着一条毛毯。

8

x Gdy “着” oznacza trwanie czynności, może być stosowane w

następujących przypadkach:

- W zdaniach rozkazujących, np.:

你先歇着，我出去看看。

- Gdy relacjonowane zdarzenie właśnie trwa, np.:

她的眼里闪动着泪花。

- Gdy następują po sobie dwa czasowniki, po pierwszym z nich, np.:

（狼）说着，就向东郭先生扑出。

- Użyte dwukrotnie po powtórzonym czasowniku, np.:

他说着说着哭了起来。

• Cechy składniowe zdań z “着”

x Gdy po czasowniku następuje “着”, po nim może stać tylko dopełnienie

x W formach przeczących dodaje się “没”, “着”pozostaje, np.:

A: 怎么这么冷？窗户开着了吗？

B: 窗户关上了，没开着。

• Inne zastosowania “着”

x Jako sufiks, np.:

沿着、顺着、随着、朝着

x “着呢” po przymiotnikach, np.:

我们学校的校园大着呢。

2.3. 过

• Funkcje gramatyczne partykuły “过”

Oznacza, że wydarzenie (lub stan) miało miejsce w przeszłości i już się

zakończyło, ale ma wpływ lub związek z chwilą obecną np.:

A: 你了解中国北方的情况吗？

B: 来中国以后，我们去过南方的一些大城市，可是没去过北方，所以对

北方的情况不了解。

9

• Funkcje ekspresyjne partykuły “过”

Zdania z “过” mogą wyrażać powód, np.:

A: 晚上一起去看“木兰”好吗？

B: 那个电影我看过。

A: 哦，那算了。

• Cechy składniowe zdań z “过”

x “过” może łączyć się czasownikami czynnościowymi, stanowymi,

przymiotnikami, z niektórymi czasownikami relacyjnymi（是、姓、会）,

z frazami czasownikowymi, np.:

你打过高尔夫球吗？

小张的妹妹以前跟他外婆家姓过王，以后改过来了。

x “过” nie może łączyć się z czasownikami wyrażającymi czynności

jednokrotne（出生、死、出发）, oraz z czasownikami kognitywnymi

（知道、认识、懂）

x Wyrazy temporalne mogące łączyć się z “过”

- Wyrażenia oznaczające czas nieokreślony（以前、过去、从前）,np.:

这本书我以前看过，不过都忘了。

- Wyrażenie oznaczające czas określony, np.:

A: 这儿是不是很久没有下雨了？

B: 哪里，前天还下过一场大雨。

2.4. 来着

Oznacza, że wydarzenie miało miejsce niedawno

• Na końcu zdania twierdzącego, np.:

上午小王找你来着，你去哪儿了？

• W pytaniach, np.:

喂，老师说什么来着？

这个人我见过，他姓什么来着？

10

3. Partykuły modalne 语气助词

3.1. 啊（哪、呀、哇）

• W zdaniach pytajnych

x Pytania prawda-fałsz（是非问句）

明天你在大会上发言哪？

x Pytania szczegółowe（特指疑问句）

咱们什么时候走哇？

x Pytania o rozstrzygnięcie（选择疑问句）

咱们是看电影还是看话剧呀？

• W zdaniach rozkazujących

注意啊，比赛马上开始了！

• W zdaniach wykrzyknikowych

这是一个多么安静美好的夜晚啊！

• W zdaniach oznajmujących

小名，你可得努力呀，不然要掉队了。

姑娘们聚在一起，说呀，笑呀，闹个不停。

• Używane jako pauza w zdaniu

x Zwracanie uwagi rozmówcy, wahanie mówiącego, np.:

这件事啊，你可不能马马虎虎。

x Pozdrowienia, np.:

老张啊，你来一下。

x W zdaniach warunkowych, np.:

如果他不来呀，你就去请他。

x Wyliczanie, np.:

今年生产情况不错，粮食啊，棉花啊，水果啊，都获得了丰收。

11

3.2. 吗

• Może wyrażać pytanie

x Dodane do zdania oznajmującego, np.:

你看见张老师了吗？

你不认识老李吗？

x Może być stosowane w pytaniach retorycznych, np.:

你这是帮助人的态度吗？

• Używane jako pauza w zdaniu

这个学期的工作吗，主要有以下四个方面。

3.3. 呢

• Łagodzi ton wypowiedzi

x W pytaniach

- W pytaniach szczegółowych (często wraz z zaimkami pytajnymi)

这是怎么回事呢？

(bez zaimków pytajnych)

小李呢？

(w pytaniach retorycznych)

他没到过北京，怎么会去过天安门呢？

- W pytaniach o rozstrzygnięcie, np.:

今天晚上你去不去呢？

(bez orzeczenia)

明天一班去参观工艺展览，二班呢？

x W zdaniach oznajmujących (często z “可”), np.:

天安门广场可大呢！

(z “才、还”)

我唱得不好，你唱得才好呢。

电影八点才开始呢，现在去太早了。

12

x Użyte po pauzie

- Po podmiocie, np.:

你走好了，我呢，你就不用管了。

- W zdaniach warunkowych, np.:

我要是不同意呢，你怎么办？

- W zdaniach wyrażających opinię mówiącego, podających wyjaśnienie

他说他昨天晚上没来上课是因为头疼，其实呢，他是看电影去了。

• Oznacza trwanie czynności

A: 王小朋在吗？

B: 他上厕所呢。过一会儿再打吧。

3.4. 吧

• W pytaniach

x W pytaniach prawda-fałsz (często z “可能、也许、大概、一定”)

参加招待会的人一定很多吧？

x W pytaniach szczegółowych lub w pytaniach o rozstrzygnięcie, np.:

你说咱们该怎么办吧？

你说咱们该怎么办？

Może oznaczać niezadowolenie wobec postępowania rozmówcy, np.:

你这个人，今天到底走不走吧？

• W zdaniach rozkazujących

x W prośbach, np.:

小李，给我一张票吧！

x W rozkazach, np.:

你走吧！

• W zdaniach oznajmujących, np.:

行，就这样吧。

Może oznaczać przymus, brak wyboru, np.:

既然你说非我去不可，那我就去吧。

13

Po “好、行、可以”, np.:

好吧，咱们现在就去。

• Po pauzie

x Przy wyliczaniu, np.:

就拿英语来说吧，不下苦功夫是学不好的。

x W zdaniach warunkowych wyboru, np.:

去吧，得花很多时间；不去吧，又不太礼貌。

x Na końcu zdania składowego, oznacza obojętność wobec sprawy, brak

wyboru, np.:

丢了就丢了吧，再买一个就是了。

3.5. 的

Podkreśla twierdzenie, zapewnienie

x Odnośnie wydarzeń, które jeszcze nie miały miejsca, np.:

放心吧，你的病会好的。

x Zazwyczaj z “是” odnośnie wydarzeń minionych, np.:

我是同意你的意见的。

3.6. 了

• Znaczenie i funkcje gramatyczne partykuły modalnej “了”

x Oznacza spełnienie czynności lub stanu w przeszłości, teraźniejszości lub

przyszłości, np.:

昨天我头疼了。

下雨了！

等你的病好了，我们就离开这个城市。

“了”

oznaczające spełnienie czynności lub stanu może być stosowane w

następujących sytuacjach:

- Od momentu kiedy wydarzenie nie miało miejsca do momentu kiedy się

wydarzyło, np.:

上课了，快进教室！

快上课了。

14

- Od momentu przed zakończeniem do momentu zakończenia, np.:

今天的作业写完了。

- Od momentu kiedy czynność trwa do momentu jej zakończenia, np.:

他一看见我，就站住了。

- Gdy zaszła zmiana właściwości lub stanu przedmiotu, np.:

苹果熟了。

- Gdy zaszła zmiana umiejętności, zamiaru, np.:

他又想去了。

- Gdy zaszła zmiana czasu, pory roku, wieku, liczby, np.:

转眼都星期五了，时间过得真快。

x Oznacza ton orzekający, może tworzyć zdania i większe fragmenty

wypowiedzi

W poniższych przypadkach “了” musi być dodane, choć nie dodaje

żadnego znaczenia:

- W zdaniach, w których przysłówki stopnia stanowią komplement

orzeczenia przymiotnikowego, np.:

今天热死了！

Gdy “太” stanowi okolicznik zdania wykrzyknikowego, np.:

老赵这个人太好了！

- W zdaniach, w których niektóre przymiotniki（大、小、高、低、肥、

瘦

, itp.）pełnią funkcję orzeczenia lub komplementu rezultatywnego, po

dodaniu do nich “了”, oznaczają, że coś nie pasuje do danych kryteriów

这双鞋大了一点儿。

x Może występować po pauzie, np.:

小赵很喜欢体育，打球了，游泳了，他都擅长。

15

• Cechy składniowe zdań z partykułą modalną “了”

x “了” może stać przed innymi partykułami modalnymi oraz przed “没

有”

, “是不是“ w pytaniach typu twierdzenie-przeczenie（正反疑问

句）

, np.:

你看见张老师了吗？

上课了没有？

x “了” może stać na końcu podmiotu lub dopełnienia, np.:

病好了就好，不然叫人多着急呀！

x Po dwóch frazach lub zdaniach składowych występuje tylko jedno “了”

我不头疼也不咳嗽了。

3.7. 罢了、而已

Na końcu zdania oznajmującego oznaczają, że nic wielkiego się nie stało,

„jedynie, li tylko”. Często w parze z “不过、只是、无非” itp., np.:

我不过说说罢了，你何必当真！

（无非）跳跳舞而已，别那么紧张！

3.8. 嘛

Na końcu zdania oznajmującego oznacza, że mówiący uważa, że tak powinno

być, lub że coś jest oczywiste, np.:

- 小英，你为什么还不走？

- 我不愿意走嘛！

3.9. 呗

Na końcu zdania oznajmującego oznacza, że coś jest oczywiste, np.:

你要去就去呗，跟我有什么关系！