kominiarz 714[02] z2 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Ryszard Rozborski

Czyszczenie kotłów 714[02].Z2.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Lucyna Zegadło
mgr inż. Artur Kryczka

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech

Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[02].Z2.05
Czyszczenie kotłów zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu kominiarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Rodzaje przeznaczenie, budowa i zasada działania kotłów grzewczych

5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Rodzaje przeznaczenie, budowa i zasada działania kotłów grzewczych

przemysłowych

5.2.1. Ćwiczenia 14
5.3. Techniki czyszczenia kotłów

5.3.1. Ćwiczenia 16
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy

Państwu Poradnik dla nauczyciela „Czyszczenie kotłów”, który będzie

pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie kominiarz
714[02].

W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne,
− wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
− przykładowe scenariusze zajęć,
− propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności

praktycznych,

− wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze szczególnym
uwzględnieniem:
− pokazu z objaśnieniem,
− tekstu przewodniego,
− metody projektów,
− ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może
posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
− plan testu w formie tabelarycznej,
− punktacje zadań i uczenia się,
− propozycje norm wymagań,
− instrukcję dla nauczyciela,
− instrukcję dla ucznia,
− kartę odpowiedzi,
− zestaw zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

Moduł 714[02].Z2

Technologia prac kominiarskich

Moduł 714[02].Z2.01

Wykonanie kominiarskich prac

przygotowawczo zakończeniowych

Moduł 714[02].Z2.02

Czyszczenie przewodów kominowych i

czopuchów

Moduł 714[02].Z2.03

Czyszczenie trzonów kuchennych pieców

domowych

Moduł 714[02].Z2.04

Czyszczenie pieców rzemieślniczych i

przemysłowych

Moduł 714[02].Z2.05

Czyszczenie kotłów

Moduł 714[02].Z2.06

Czyszczenie kominów przemysłowych

Moduł 714[02].Z2.07

Wypalanie przewodów dymowych i

spalinowych

Moduł 714[02].Z2.08

Wykonywanie badań przewodów kominowych

Moduł 714[02].Z2.09

Prowadzenie dokumentacji prac kominiarskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej „Czyszczenie kotłów” uczeń

powinien umieć:
− posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
− posługiwać się dokumentacją techniczną,
− przestrzegać przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

i ochrony środowiska,

− magazynować, składować i transportować materiały budowlane,
− stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej obowiązujące

podczas wykonywania kominiarskich prac przygotowawczo-zakończeniowych,

− organizować i likwidować stanowisko wykonywania kominiarskich prac

przygotowawczo-zakończeniowych,

− planować kolejność prac kominiarskich,
− zabezpieczać pomieszczenia przed zaprószeniem sadzą,
− przygotowywać i prawidłowo użytkować narzędzia stosowane do prac kominiarskich,
− dobierać narzędzia kominiarskie odpowiednio do rozmiarów przewodów kominowych,
− wykonywać konserwację narzędzi kominiarskich,
− stosować kominiarski sprzęt pomocniczy,
− sporządzać przedmiary robót z wykorzystaniem dokumentacji,
− sporządzać przedmiary robót z wykorzystaniem pomiarów z natury,
− wykonywać pracę indywidualnie i w zespole,
− stosować zasady prawidłowej gospodarki odpadami,
− stosować zasady obsługi ciągomierza i innych aparatów do mierzenia ciągu,
− stosować zasady obsługi anemometru,
− stosować zasady obsługi analizatora spalin,
− stosować zasady obsługi pirometru,
− stosować zasady obsługi manowakuometru,
− stosować zasady obsługi urządzeń do wykrywania gazów,
− wykonywać obmiar prac kominiarskich, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,
− wykonywać prace zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej

obowiązujące podczas czyszczenia kotłów,

− zorganizować i zlikwidować stanowisko czyszczenia kotłów,
− ocenić stan techniczny kotłów,
− posłużyć się dokumentacją techniczno-ruchową (DTR),
− posłużyć się dokumentacją techniczną kotłów,
− zaplanować kolejność prac,
− dobrać narzędzia i sprzęt do czyszczenia kotłów,
− wykonać czyszczenie kotłów ogrzewczych różnego typu: członowych, wodnych,

parowych różnych systemów, stalowych płomienicowych, ogrzewań powietrznych,
parowych płomieniówkowych, wodnorurkowych,

− wykonać czyszczenie palenisk kotłów nisko i wysokoprężnych,
− wykonać obmiar prac, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,
− sprawdzić poprawność wykonanych prac,
− wykonać czyszczenie kotłów zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Kominiarz 714[02]
Moduł:

Technologia

prac

kominiarskich

714[02].Z2.

Jednostka modułowa: Czyszczenie kotłów 714[02].Z2.05

Temat: Czyszczenie kotła na paliwo stałe.

Cel ogólny: Wykonać czyszczenie kotła na paliwo stałe.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− zaplanować kolejność prac,
− dobrać sprzęt i narzędzia do czyszczenia kotła,
− zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i przeciwporażeniowej obowiązujące podczas

czyszczenia kotłów,

− zorganizować i zlikwidować stanowisko czyszczenia kotłów,
− ocenić stan techniczny kotłów,
− wykonać obmiar prac.

Metody nauczania–uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,
− ćwiczenia praktyczne

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− grupowa.

Czas: 90 min.

Środki dydaktyczne:
– maszyny i urządzenia właściwe dla zawodu kominiarz,
– sprzęt pomiarowo dydaktyczny,
– stanowisko dydaktyczne z kotłem na paliwo stałe,
− środki do udzielania pomocy przedmedycznej,
− środki zapewniające przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny,
− przybory kreślarskie,
− papier formatu A4,
− katalogi producentów kotłów.

Przebieg zajęć:

1) Sprawy organizacyjne.
2) Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3) Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4) Realizacja tematu:
− nauczyciel dzieli uczniów na grupy 2-3 osobowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− każda grupa zapoznaje się z zadaniem do wykonania oglądając między innymi

dokumentacją techniczną pieca na paliwo stałe,

− każda grupa planuje przebieg wykonania ćwiczenia praktycznego wypisując kolejne

operacje, potrzebne materiały oraz narzędzia i urządzenia,

− grupy kolejno przygotowują stanowisko wg wcześniej wykonanego planu,
− uczniowie wykonują czyszczenie kotła na paliwo stałe,
− uczniowie z pozostałych grup w tym czasie wykonują obmiar robót,
− każda grupa prezentuje wykonaną pracę uwzględniając jakość jej wykonania,
− nauczyciel nadzoruje pracę uczniów.
5) Po zakończeniu prezentacji uczniowie wskazują trudności jakie napotkali.
6) Nauczyciel analizuje prace uczniów.

Zakończenie zajęć
Uporządkowanie stanowisk pracy i klasopracowni.
Praca domowa
Odszukaj materiałów technicznych na temat kotłów na paliwo stałe.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Kominiarz 714[02]
Moduł:

Technologia

prac

kominiarskich

714[02].Z2.

Jednostka modułowa: Czyszczenie kotłów 714[02].Z2.05

Temat: Czyszczenie kotłów przemysłowych.

Cel ogólny: Przygotowanie planu działania dotyczącego czyszczenia kotłów przemysłowych.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− zaplanować kolejność prac przy czyszczenia kotłów przemysłowych,
− dobrać narzędzia i sprzęt do czyszczenia kotłów przemysłowych,
− określić warunki wykonania pracy,
− wykonać obmiar robót.

Metody nauczania–uczenia się:

− pokaz z objaśnieniem,
− praca tekstem przewodnim.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− indywidualna

Czas: 90 min.

Środki dydaktyczne:

− dokumentacja techniczna ze schematami kanałów spalinowych różnych kotłów

przemysłowych,

− przybory kreślarskie,
− papier formatu A4,
− katalogi producentów.

Przebieg zajęć:

1) Sprawy organizacyjne.
2) Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3) Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4) Realizacja tematu:
− każdy uczeń zapoznaje się z zadaniem do wykonania,
− uczniowie losują dokumentację techniczną kotła przemysłowego,
− uczniowie zapoznają się z instrukcją obsługi i eksploatacji kotła,
− każdy uczeń wykonuje plan działania wypisując kolejne operacje, potrzebne materiały

i narzędzia oraz urządzenia środki ochrony indywidualnej,

− uczniowie wypisują zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
− uczniowie wykonują obmiar robót,
− nauczyciel nadzoruje pracę uczniów,
− każdy uczeń prezentuje wykonaną pracę.
5) Nauczyciel analizuje prace uczniów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć
Uporządkowanie stanowisk pracy i klasopracowni.

Praca domowa
Odszukaj materiałów technicznych na temat kotłów przemysłowych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Rodzaje, przeznaczenie, budowa i zasada działania kotłów

grzewczych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj odczyt z tabliczki znamionowej i instrukcji obsługi kotła wielkości go

charakteryzujących dokonując ich interpretacji.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z informacjami dotyczącymi wielkości charakteryzujących kotły,
2) z tabliczki znamionowej lub instrukcji odczytać typ kotła,
3) z tabliczki znamionowej lub instrukcji odczytać rok produkcji kotła,
4) z tabliczki znamionowej lub instrukcji odczytać rodzaj spalanego paliwa,
5) z tabliczki znamionowej lub instrukcji odczytać pojemność wodną kotła,
6) z tabliczki znamionowej lub instrukcji odczytać sprawność kotła,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny wykonanej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– kocioł na paliwo ciekłe, gazowe lub ciekłe,
– instrukcja obsługi tego kotła,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Wskaż i scharakteryzuj główne elementy kotła na paliwo stałe z uwzględnieniem

elementów przez które przepływają spaliny.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi budowy kotłów na paliwo stałe,
3) wskazać i scharakteryzować główne elementy kotła, ze szczególnym uwzględnieniem

elementów przez które przepływają spaliny,

4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny wykonanej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– kocioł na paliwo stałe,
– instrukcja obsługi tego kotła
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wskaż i scharakteryzuj główne elementy kotła na paliwo gazowe.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi budowy kotłów gazowych,
3) wskazać i scharakteryzować główne elementy kotła, ze szczególnym uwzględnieniem

elementów przez które przepływają spaliny,

4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny wykonanej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– kocioł na paliwo gazowe,
– instrukcja obsługi tego kotła,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Wskaż i scharakteryzuj główne elementy kotła na paliwo ciekłe.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi budowy kotłów na paliwo ciekłe,
3) wskazać i scharakteryzować główne elementy kotła, ze szczególnym uwzględnieniem

elementów przez które przepływają spaliny,

4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny wykonanej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– kocioł na paliwo ciekłe,
– instrukcja obsługi tego kotła,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Rodzaje, przeznaczenie, budowa i zasada działania kotłów

przemysłowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na planszy wskaż i scharakteryzuj główne elementy przemysłowego kotła na paliwo

stałe.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi budowy dużych kotłów na paliwo stałe,
3) wskazać i scharakteryzować główne elementy kotła, ze szczególnym uwzględnieniem

elementów przez które przepływają spaliny,

4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny wykonanej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– plansza przedstawiająca przemysłowy kocioł na paliwo stałe,
– dokumentacja techniczna tego kotła,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Na planszy wskaż i scharakteryzuj główne elementy przemysłowego kotła parowego.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi budowy kotłów parowych,
3) wskazać i scharakteryzować główne elementy kotła, ze szczególnym uwzględnieniem

elementów przez które przepływają spaliny,

4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) dokonać oceny wykonanej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– plansza przedstawiająca kocioł parowy,
– dokumentacja techniczna tego kotła,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Technika czyszczenia kotłów

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj czyszczenie kotła na paliwo stałe.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi i eksploatacji kotła,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zorganizować stanowisko pracy ,
7) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu kotłów,
8) wykonać czyszczenie kotła zgodnie z zasadami sztuki kominiarskiej,
9) uporządkować stanowisko pracy,
10) wykonać obmiar robót,
11) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
12) zaprezentować efekty swojej pracy,
13) dokonać oceny wykonanej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– miotły trzonowe,
– zmiotki,
– szczotki druciane,
– łopaty,
– przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od

potrzeb,

– grace różnych wielkości i kształtów,
– szuflady kanałowe, skrzynie lub wiadra i worki,
– uniwersalna graca nastawna do czyszczenia płomienic,
– latarkę elektryczną,
– środek transportu do wywozu popiołu i sadzy na zewnątrz obiektu,
– kartki papieru formatu A4,
– przybory kreślarskie,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Na podstawie dokumentacji technicznej wykonaj plan działania związany

z czyszczeniem kotła przemysłowego.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi i eksploatacji kotła przemysłowego,
3) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

4) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
5) dobrać środki ochrony indywidualnej,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny wykonanej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– dokumentacja techniczna ze schematami kanałów spalinowych różnych kotłów

przemysłowych,

– kartki papieru formatu A4,
– przybory kreślarskie,
– literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Wykonaj czyszczenie kotła używając środka

chemicznego.

Wskazówki do realizacji:

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeprowadzić działania przygotowawcze przed rozpoczęciem czyszczenia,
2) zapoznać się z instrukcją obsługi i eksploatacji kotła,
3) zapoznać się ze sposobem użycia środka chemicznego do czyszczenia kotłów,
4) sporządzić plan działania uwzględniający kolejne czynności oraz niezbędne materiały

i narzędzia,

5) określić zagrożenia bhp i pożarowe związane z wykonywaniem tego zadania,
6) dobrać środki ochrony indywidualnej,
7) zorganizować stanowisko pracy,
8) dobrać materiały potrzebne przy czyszczeniu chemicznym kotłów,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9) wykonać czyszczenia kotła używając środka chemicznego

zgodnie z zasadami sztuki

kominiarskiej,

10) usunąć mechanicznie pozostałe zanieczyszczenia kotła,
11) uporządkować stanowisko pracy,
12) wykonać obmiar robót,
13) rozliczyć materiały robociznę i sprzęt,
14) zaprezentować efekty swojej pracy,
15) dokonać oceny wykonanej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

– środek chemiczny do czyszczenia kotłów,
– miotły trzonowe,
– zmiotki,
– szczotki druciane,
– łopaty,
– przepychacze odpowiednich długości z głowicami o rozmiarach uzależnionych od

potrzeb,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej ,,Czyszczenie kotłów

”.

Test składa się z 21 zadań, z których:
- zadania 1-15 są z poziomu podstawowego,
- zadania 16-21 są z poziomu ponadpodstawowego

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt.
Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 7 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu

ponadpodstawowego,

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. b, 4. a, 5. a, 6. c, 7. d, 8. c, 9. b, 10. b, 11. a,
12. b, 13. a, 14. d, 15. c, 16. b, 17. c, 18. b, 19. c, 20. b, 21 b.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategori

a celu

Poziom

wymagań

Poprawne

odpowiedzi

1 Rozróżnić elementy kotła A

2 Podać temperaturę parowania wody

3 Rozróżnić czynnik grzewczy

4 Dobrać odpowiednie paliwo dla kotła B P a
5 Rozróżnić kotły ze spalaniem górnym

6 Rozróżnić kotły ze względu na budowę

wymiennika ciepła

B P

7 Rozróżnić wielkości charakteryzujące

kocioł

8 Scharakteryzować elementy kotła A

9 Scharakteryzować elementy kotła

parowego

A P

10 Scharakteryzować kotły

średniotemperaturowe

11 Rozróżnić kotły parowe niskociśnieniowe. B

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12 Określić dopuszczalną temperaturę

elementów kotła podczas czyszczenia

13 Dobrać narzędzia do czyszczenia

płomieniówek

14 Dobrać narzędzie do usuwania twardych

nalotów

B P

15 Określić przebieg czopucha kominka

16 Przeliczyć jednostki ciśnienia C

P P

17 Obliczyć zwiększenie zużycia paliwa przy

spadku sprawności kotła

C P

18 Obliczyć objętość sadzy na ścianach kotła

P P

19 Obliczyć sprawność kotła

P P

20 Obliczyć masę sadzy na ściankach kotła

P P

21 Obliczyć koszt czyszczenia kotła C

P P

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu, z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Uczeń powinien otrzymać również oddzielną kartkę na brudnopis, w niektórych

pytaniach należy dokonać obliczeń.

7. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

11. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
12. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
13. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

14. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
15. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Dodatkowo otrzymałeś oddzielną kartkę na brudnopis, ponieważ w niektórych pytaniach

musisz dokonać obliczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Test zawiera 21 zadań dotyczących czyszczenia kotłów. Są to zadania wielokrotnego

wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź

zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później .

9. Na rozwiązanie

testu

masz

min.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W kotle elementem oddzielającym palenisko od popielnika jest:

a) czopuch,
b) komora spalania,
c) ruszt,
d) płomienica.

2. Temperatura parowania wody wynosi:

a) 0 K,
b) 100 K,
c) 273 K,
d) 373 K.

3. W instalacji grzewczej nośnikiem ciepła jest:

a) kocioł,
b) woda,
c) przewody,
d) komin.

4. Najbardziej odpowiednim paliwem dla kotłów żeliwnych jest:

a) koks,
b) torf,
c) drewno,
d) węgiel brunatny.

5. Kotły w których powietrze przepływa przez całą objętość paliwa określamy jako:

a) ze spalaniem dolnym,
b) ze spalaniem górnym,
c) płomieniówkowe,
d) płomienicowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Kotły z wymiennikiem ciepła zbudowanym z rurek wypełnionych wodą określamy jako:

a) płomienicowe,
b) płomieniówkowe,
c) wodnorurkowe,
d) kondensacyjne.

7. Ilość ciepła przekazywana wodzie w kotle w jednostce czasu to:

a) sprawność kotła,
b) odporność ogniowa,
c) pojemność wodna kotła,
d) moc kotła.

8. Dopływ powietrza do spalania reguluje:

a) manometr,
b) zawór zwrotny,
c) miarkownik spalania,
d) zawór bezpieczeństwa.

9. Poziom wody w kotle parowym wskazuje:

a) manometr,
b) wodowskaz,
c) wodomierz,
d) wakuometr.

10. W kotłach wodnych średniotemperaturowych temperatura wody nie przekracza:

a) 100

°C,

b) 115

°C,

c) 373K,
d) 100K.

11. W kotle parowym niskociśnieniowym ciśnienie pary nie przekracza:

a) 0,17 MPa,
b) 1,7 MPa,
c) 17 MPa,
d) 17 bar.

12. Prace przy czyszczeniu kotłów można prowadzić bez specjalnych zabezpieczeń przy

temperaturze do:
a) 20

°C,

b) 40

°C,

c) 60

°C,

d) 80

°C.

13. Płomieniówki czyści się:

a) przepychaczami,
b) kompletem linowym,
c) bolcem,
d) miotłą trzonową.

14. Twardy nalot usuwa się:

a) szczotką drucianą,
b) bolcem,
c) miotłą trzonową,
d) gracami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Czopuch kominka musi być wprowadzony do komina unosząco pod kątem:

a) 15

°,

b) 30

°,

c) 45

°,

d) 60

°.

16. 2 atmosfery to około:

a) 20 bar,
b) 0,2MPa,
c) 2 Pa,
d) 2MPa.

17. Jeżeli sprawność kotła czystego wynosiła 80% a zanieczyszczonego 60% to zużycie

paliwa wzrasta o:
a) 10%,
b) 20%,
c) 25%,
d) 75%.

18. Ilość sadzy o grubości warstwy średnio 1cm w kotle o powierzchni ogrzewalnej 1,5m

wynosi:
a) 0,15 litra,
b) 1,5 litra,
c) 15 litrów,
d) 150 litrów.

19. Jeżeli wartość opałowa paliwa wynosi 2000kJ/kg a spalając w kotle 10kg uzyskuje się

18000 kJ ciepła to sprawność kotła wynosi:
a) 18%,
b) 80%,
c) 90%,
d) 95%.

20. Ilość sadzy o gęstości 1000kg/m

po oczyszczeniu 1cm warstwy w kotle o powierzchni

wynosi:

a) 1 kg,
b) 10 kg,
c) 100 kg,
d) 10 dkg.

21. Wiedząc, że cena czyszczenia 1m

wynosi 8zł, koszt czyszczenia kotła o wymiarach

powierzchni wewnętrznej 5,2m

wynosi:

a) 40 zł,
b) 41,6 zł,
c) 416 zł,
d) 52 zł.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Czyszczenie kotłów

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d

2 a b c d

3 a b c d

4 a b c d

5 a b c d

6 a b c d

7 a b c d

8 a b c d

9 a b c d

10 a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

21 a b c d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST II

Test dwustopniowy do jednostki modułowej
,, Czyszczenie kotłów”

Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania 1-14 są z poziomu podstawowego,
- zadania 15-20 są z poziomu ponadpodstawowego

Punktacja zadań 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt.
Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące

oceny szkolne:

dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny - za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

dobry - za rozwiązanie 13 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry - za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu

ponadpodstawowego,

Plan testu Klucz odpowiedzi

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedzi

1 Porównać kotły żeliwne i stalowe

bardziej

2 Rozróżnić kotły ze względu na pobór

powietrza do spalania

3 Przeliczyć temperaturę w kotle ze stopni

Celcjusza na stopnie Kelwina

4 Określić ilość osób czyszczących kotły

przemysłowe

trzy

5 Określić miejsce rozpoczęcia czyszczenia

kotła przy dobrym ciągu B

Paleniska,

komory

spalania

6 Rozróżnić element kotła, który

pośredniczy w przekazywaniu ciepła od
spalin do czynnika grzewczego

7 Rozróżniać rodzaje kotłów ze względu na

przekazywanie ciepła przez spaliny.

8 Rozróżniać elementy kotła przez które

przepływają spaliny

B P

płomieniówk

9 Rozróżniać kotły ze względu na funkcję

jaka pełnią

10 Rozróżniać kotły ze względu na wielkość i

kształt kanałów spalinowych

11 Dobrać narzędzia do czyszczenia

elementów kotłów ze stali nierdzewnej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12 Określić wpływ nagromadzonej sadzy na

wymianę ciepła w kotle

B P

13 Porównać naturalny ciąg w kotłach

kondensacyjnych i tradycyjnych

mniejszy

14 Rozróżnić typy kotłów gazowych

Typ B

15 Scharakteryzować proces czyszczenia

kanałów spalinowych kotła

16 Obliczyć zmniejszenie przekroju kanałów

spalinowych w kotle

D PP

43,75%

17 Rozróżnić wielkości charakteryzujące

kocioł

C PP

ciepło

spalania

18 Obliczyć objętość sadzy na ścianach kotła D PP

2,4litra

19 Obliczyć koszt czyszczenia kotła D

245zł

20 Obliczyć procentowe zwiększenie zużycia

paliwa przez kocioł

10%

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej

jednotygodniowym wyprzedzeniem.

2. Omówić z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznać uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadzić z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omówić z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnić uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdać uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podać czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru dydaktycznego

(rozładować niepokój, zachęcić do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnieć uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zebrać karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdzić wyniki i wpisać do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadzić analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybrać te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustalić przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracować wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie

niepowodzeń dydaktycznych – ewentualne niskie wyniki przeprowadzonego
sprawdzianu

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Test zawiera 20 zadań dotyczących czyszczenia kotłów.
5. Zarówno w części podstawowej jak i ponadpodstawowej znajdują się pytania

wielokrotnego wyboru( jedna odpowiedź jest prawidłowa) oraz pytania z luką. Pytania z
luką wymagają wpisania krótkiej odpowiedzi.

6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedź w

pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie

testu

masz

min.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Kotły żeliwne są …………….trwałe niż kotły stalowe.
2. Urządzenie pobierające powietrze do spalania bezpośrednio z zewnątrz to kocioł:

a) akumulacyjny,
b) kondensacyjny,
c) z zamkniętą komorą spalania,
d) ze spalaniem górnym.

3. Temperatura wody w kotle 95

C to:

a) 95K,
b) 268K,
c) 368K,
d) 395K.

4. Czyszczenie kotłów przemysłowych przeprowadza zespół ……..osobowy, w skład

którego wchodzi mistrz kominiarski.

5. Przy dobrym ciągu, który zabezpiecza dostateczny odpływ pyłów i sadzy do komina,

czyszczenie kotła zaczyna się od ………………..

6. Element kotła w którym spaliny schładzając się oddają ciepło do nośnika to:

a) popielnik,
b) szyber,
c) wymiennik ciepła,
d) przerywacz ciągu.

7. Dodatkowa ilość ciepła uzyskiwana z pary wodnej zawartej w spalinach jest w kotłach:

a) konwekcyjnych,
b) promiennikowych,
c) kondensacyjnych,
d) akumulacyjnych.

8. Kilkucalowa rurka omywana zewnętrznie wodą przez którą przepływają spaliny

nazywana jest ………………….

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Kotły podgrzewające wodę użytkową i do centralnego ogrzewania określa się jako:

a) jednofunkcyjne,
b) dwufunkcyjne,
c) kondensacyjne,
d) z zamkniętą komorą spalania.

10. Kotły o dużych kanałach spalinowych to:

a) płomieniówkowe,
b) płomienicowe,
c) wodnorurkowe,
d) kondensacyjne.

11. Elementy kotłów wykonane ze stali nierdzewnej czyścimy za pomocą:

a) szczotki z tworzywa sztucznego,
b) papieru ściernego dużego uziarnienia,
c) papieru ściernego małego uziarnienia,
d) szczotki drucianej.

12. Nagromadzona w kotle sadza:

a) zmniejsza ilość ciepła uchodzącego ze spalinami,
b) zwiększa ilość ciepła przekazywanego czynnikowi grzewczemu,
c) zmniejsza ilość ciepła przekazywanego czynnikowi grzewczemu,
d) podnosi sprawność kotła.

13. Naturalny ciąg kominowy kotłów kondensacyjnych jest ………jak kotłów tradycyjnych.
14. Kocioł gazowy pobierający powietrze do spalania z zewnątrz i usuwający spaliny

poprzez kanał kominowy na zewnątrz zaliczany jest do urządzeń typu …………..

15. Przy czyszczeniu kanałów kotła:

a) otwieramy wszystkie wyczystki,
b) otwieramy wyczystkę tylko tam gdzie czyścimy,
c) otwieramy wyczystki w miejscu czyszczenia i na wlocie do komina,
d) otwieramy wyczystkę pierwszą i w miejscu czyszczenia.

16. Zmniejszenie przekroju w kanale dymowym o wymiarach 20x20cm na 15x15cm

oznacza zmniejszenie powierzchni o………….%.

17. Ilość ciepła zawarta w paliwie przy ochłodzeniu spalin do temperatury 20

°C określona w

warunkach laboratoryjnych to ..........

18. Objętość sadzy o grubości warstwy średnio 2mm na kanałach kotła powierzchni 12m

wynosi………………litrów.

19. Jeżeli koszt robocizny wynosi 7 zł 1m

to całkowity koszt czyszczenia kanałów kotła do

o powierzchni kanałów spalinowych 35m

wyniesie………….zł.

20. Jeżeli sprawność pieca czystego wynosiła 90% a zanieczyszczonego 81% to zużycie

paliwa wzrasta o………………….%.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Czyszczenie kotłów

Zakreśl poprawną odpowiedź, uzupełnij brakujące zdanie.

zadania

Odpowiedź Punkty

2 a b

3 a b

4
5
6 a b

7 a b

8
9 a b

10 a

11 a

12 a

13
14
15 a

16
17
18
19
20

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Birszenk A.: Roboty zduńskie. Arkady, Warszawa 1973
2. Heryszek A.: Kominiarz i jego wiedza zawodowa. Wydawnictwo Spółdzielcze,

Warszawa 1985

3. Krygier K., Klinke T., Sewerynik J.: Ogrzewnictwo wentylacja klimatyzacja. WSiP,

Warszawa 1991

4. Krygier K., Kieślowski S.: Technologia Instalacje sanitarne cz.2. WSiP, Warszawa 1998
5. Meller M., Pożoga T.: Wybrane zagadnienia korozji i utrzymania kominów

przemysłowych. Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskie Koszalin 2003

6. Recknagel, Sprenger, Hoenmann, Schramek: Poradnik Ogrzewanie + Klimatyzacja.

EWFE, Gdańsk 1994.

7. PN-89/B-10425 Przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne murowane z cegły.

Wymagania techniczne i badania przy odbiorze

8. PN-EN 1443 Kominy – wymagania ogólne
9. Czasopismo: „Kominiarz Polski”
10. Katalogi producentów