piegus©

Page 1 of 2

Prelekcja 5
Hydrosfera i litosfera jako źródła czynników patogennych dla człowieka

1. Wymagania mikrobiologiczne dotyczące jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi

W 100 ml wody nie mogą występować:



E. coli lub bakterie grupy coli typu kałowego (są termotolerancyjne, ilość rośnie w
temperaturze 37

o

C)



enterokoki – paciorkowce kałowe, mogą być wykrywane sporadycznie, ale nie w
kolejnych próbach, max. 5 % próbek w ciągu roku



clostridia redukujące siarczyny, np. Clostridium perfingens – występuje tylko w
wodach powierzchownych (koniecznie muszą być badane!)

2. Wskaźniki dla wód śródlądowych



temperatura



pH



BZT

5

– Biochemiczne Zapotrzebowanie Tlenu, wskaźnik określający ilość tlenu

wymaganą do utlenienia związków organicznych przez mikroorganizmy. Najpierw
pobiera się próbkęwody w ciemnej butelce i oblicza się ilość tlenu. Dalej następuje
inkubacja na 5 dni i znów oblicza się zawartość tlenu.



ChZT

5

– Chemiczne Zapotrzebowanie Tlenu, za pomocą utleniaczy określamy stopień

utlenienia, chemiczny wskaźnik zużycia tlenu oznacza ilość tlenu pobranego z
utleniaczy na utlenienie związków organicznych i nieorganicznych (siarczany,
siarczki, żelazo) stosowany jako miara zanieczyszczeń w wodzie i ściekach; utleniacze
chemiczne: dwuchromian, nadmanganian; im większa zawartość drobnoustrojów,
tym większa wartość ChZT



indeks biologiczny Bi – wskaźnik biologiczny, metoda hydrobiologiczna, określenie
stosunku liczbowego różnych organizmów mikroskopowych występujących w 1 ml
wody

=

gdzie: P – producenci, R – reducenci, K – konsumenci



miano coli – liczba cm

3

H

2

O, na którą przypada jedna pałeczka okrężnicy E. coli lub

pokrewnych bakterii występujących w jelitach człowieka, np. Citrobacter sp.,
Enterobacter sp.; im wyższe miano coli, tym bardziej czysta woda, powyżej 50 cm

3

woda nadaje się do spożycia



chlorki



twardość ogólna



saprobowość – zanieczyszczenie materią biologiczną

3. System saprobowy



wody polisaprobowe – brak producentów; Bi = 0-0,8; BZT

5

= 10-100 mg O

2

/l

wody silnie zanieczyszczone; gatunek wskaźnikowy: Tubifex sp.



wody mezosaprobowe – Bi = 0,81-4,5; BZT

5

= 3-10 mg O

2

/l

gatunki wskaźnikowe: Hirudo medicinalis, Galba sp.



wody oligosaprobowe – równowaga, między P, K i R; Bi > 4,5; BZT

5

= 0-3 mg O

2

/l

zakończenie procesów rozkładu; gatunki wskaźnikowe: Gammarus sp., Spongilla sp.



wody katarobowe – całkowicie czyste; gatunki wskanikowe: pstrąg potokowy
(Salmo fontinalis), kiełż (Gammarus)



wody transsaprobowe – pozaklasowe, charakter toksycznych ścieków, nie zawierają
żywych organizmów

piegus©

Page 2 of 2

4. Sanitarna ocena gleby



obecność drobnoustrojów jelitowych:



E. coli – świeże zanieczyszczenie



Enterobacter aerogenes – starsze



Clostridium perfingens – w formie przetrwalników, najstarsze



miano coli, miano perfingens – najmniejsza masa gleby, w której stwierdza się
jeszcze obecność bakterii grupy coli lub przetrwalników perfingens



badanie helmintologiczne – czy występują stadia rozwojowe następujących
pasożytów: Echinococcus, Taenia, Ascaris, Toxocara, Ancylostoma, Necator, Trichuris

wykrywanie metodą:



flotacyjną – na powierzchni wody, która zalała próbkę badanej gleby



sedymentacyjną – w osadzie wody, która zalała próbkę badanej gleby

5. Dermatofity



grupa grzybów występujących w glebie, rozkładających keratynę (keratynofilność)



gatunki chorobotwórcze, grzybice włosów, skóry, paznokci, stóp



biorą udział w mineralizacji związków organicznych w glebie, np. T. rubrum



test przynęty włosowej – wykrycie dermatofitów; pęk włosów jałowych inkubuje się
4 tygodnie w temperaturze pokojowej; po tym czasie sprawdza się, czy włosy zostały
naruszone (nacięcie na włosach widoczne pod mikroskopem)