Grzyby jako patogeny człowieka cz.II

Zmiany chorobowe skóry i przydatków mogą być wywołane przez grzyby z różnych rodzajów i gatunków, najczęściej jednak są to Trichophyton, Microsporum i Epidermophyton zwyczajowo określane są jako „dermatofity”.

Gromada : Ascomycota

rodzina Arthodermataceae

Trichophyton,

Microsporum

Epidermophyton

Dermatofity:

• mogą powodować zakażenia skóry gładkiej i owłosionej, włosów paznokci

• ok 40 gatunków z 3 rodzajów ( Trichophyton, Microsporum i Epidermophyton)

• mają zdolność do asymilacji keratyny(warstwa rogowa, włosy, paznokcie), bo posiadają enzymy keratolityczne

podział ze względu na ontohabitat:

• antropofilne - transmisja poprzez kontakt między człowiekiem zdrowym a chorym, drogą pośrednią lub bezpośrednią. Rozwija się w ustroju w postaciach bezpłciowych( stadium anamorficzne- zaraźliwe).

M.ferrugineum

M.audouinii

T.concentricum

T.mentagrophytes

T.rubrum

T.violaceum

E.floccosum

• zoofilne- rezerwuar- zwierzęta dzikie/hodowlane

M.canis

M. Mentagrophytes

M. verrucosum)

• geofilne- w ziemi zawierającej składniki organiczne, keratynę, są źródłem zakażenia ludzi, zwierząt, drobnych gryzoni.

M.Gypseum

T.Terrestre

T.ajelloi)

Znaczenie dla rozwoju zarażenia dermatofitami mają:

• czynniki środowiskowe

-warunki geograficzne i klimatyczne(sezonowość- głównie jesień)

-czynniki związane z socjosferą: stopień uprzemysłowienia i rozwoju rolnictwa

-przegęszczenie populacji

-nieodpowiednia higiena pomieszczeń

-korzystanie ze wspólnych urządzeń sanitarnych

-obuwie, skarpety z tworzywa sztucznego

-niewłaściwa higiena stóp

• zaburzenia homeostazy ustroju żywiciela

-endokrynopatie (niewydolność nadnerczy, tarczycy, przytarczyc- osłabienie odporności typu komórkowego)

-choroby metaboliczne(cukrzyca)

-choroby alergiczne o podłożu atopowym

-uwarunkowania genetyczne (defekt limfocytów T, zaburzenie w budowie keratyny

• Właściwości szczepu grzyba

-m.in. aktywność hydrolaz

-zjadliwość szczepu

Zarażeniu grzybami sprzyjają:

-podeszły wiek

-zaburzenia mikrokrążenia

-zniekształcenie stóp związane z urazem ostrym/przewlekłym- ucisk obuwia

-nadmierna potliwość

-narażenia zawodowe

-kontakt ze zwierzętami

-palenie tytoniu

-leki stosowane ogólnie(głównie o działaniu immunosupresyjnym)

Grzyby:

-zewnątrzwłosowe (ecthotrix) -tworzy rodzaj pochewki wokół włosa, powoduje tylko częściowe jego uszkodzenie, włos łamie sie 2-3mm nad ujściem mieszka włosowego

-wewnątrzwłosowe (endothrix)- umiejscawia sie we włosie, staje sie kruchy, łamie sie na wysokości mieszka włosowego np. grzyby strzygące

Postacie kliniczne zarażeń dermatofitami:

-Grzybica skóry owłosionej głowy ( Tinea capitis)

-Grzybica skóry owłosionej głowy ( Tinea barbae)

-Grzybica skóry gładkiej (Tinea cutis glabrae)

-Grzybica dłoni ( Tinea manum)

-Grzybica stóp ( Tinea pedum)

-Grzybica paznokci (Tinea unguium)-najczęstsza

Nie wolno leczyć pacjenta p/grzybiczo przed zrobieniem badania mykologicznego!

Grzyby umiejscowione na stopach uwalniają substancje, które wywołują odczyn alergiczny na dłoniach, ale nie ma tam zmian grzybiczych (micidanium)

Pobieranie materiału do badań:

skóra gładka:

-wykwity skórne- zeskrobiny, zwłaszcza z obwodu zmiany

skóra owłosiona:

- zmienione włosy- pobranie z mieszka włosowego wraz z łuskami skórnymi

- zeskrobiny ze zmian skórnych

-wymaz zwilżonym wacikiem ze zmian sączących

paznokcie:

-zmienione fragmenty płytki paznokciowej i materiał gromadzący sie pod płytką

W grzybicach skóry owłosionej głowy, wywołanych przez niektóre gatunki dermatofitów wykonuje sie fluorescencje włosów zarażonych grzybami w lampie Wooda

Związki fluoryzujące: pterydyny, tworzące sie w skórze. Badanie umożliwia wykrycie pojedynczych zarażonych włosów oraz ocenę skuteczności leczenia

Kolor fluorescencji grzybów:

• Zielony/jasnozielony- Microsporum- grzyb drobnozarodnikowy.

• Matowozielony- T.schoenleinii - grzybica woszczynowa

• brak świecenia- inne gatunki Trychophyton

• Żółto-biały Malasezzia furfur (Łupież pstry)

Diagnostyka:

• Preparat bezpośredni łusek, włosów paznokci w 10-20% roztw. KOH i DMSO(dimetylosulfotlenek) ogląda się pod mikroskopem

• Badanie mikroskopowe materiału w kropli barwnika( błękit laktofenolowy=cotton blue)

• Hodowla na bulionie i agarze Sabourauda

• Mikrohodowla na agarze Sabourauda

• Test przynęty włosowej i perforacji włosów

Hodowla:

Podłoze Sabourauda z dodatkiem cykloheksamidu hamującego wzrost pleśni (hodowla3-6 tyg. w temperaturze 26-30°C)

Podłoże Christensena -zawiera mocznik, różnicuje T.rubrum od T.mentagrophytes (wytwarza ureazę) zmiana barwy podłoża z żółtej na ciemnomalinowa.

Podłoże Mycoline- strona pierwsza- barwa bladoróżowa, zawiera agar Sabourauda z gentamycyną i chloramfenikolem. Służy do izolowania Candida i pleśni.

-strona druga żółto- pomarańczowa- zawiera Agar Sabourauda z cykloheksamidem i chloramfenikolem, podłoże selektywne dla izolowanych dermatofitów, które powodują zmianę PH pożywki na zasadowe, ujawniając barwę czerwona w podłoży juz po28 godz. pełny wzrost dermatofitów po 5-8 dniach.(Trichophyton)

Wzrost na podłoży z ryżem- Grzyby posiane na wyjałowione w autoklawie ziarna ryżu, zalane wodą destylowaną. Różnicowanie M.audouinii( rośnie 7-14 dni) od M.canic i M.gypseum( obfity wzrost)

Test perforacji włosa i test przynęty włosowej

składniki:

• - wyjałowione(autoklaw) pocięte drobne fragmenty włosa (najlepiej blond, dziecięce)woda -destylowana ew. Ekstrakt drożdżowy

• -ew. wyjałowiona ziemia

Umieścić włosy w wodzie w temp. pokojowej na 3-4 tyg. przenieść na włosy fragment hodowli grzyba. Włosy oceniamy do 4 tyg. pod mikroskopem. T. Mentagrophytes powoduje uszkodzenie (erozje) włosów w większym stopniu niż T.rubrum

Przypadek 1

• zmiany na płytkach paznokciowych stóp (żółtawe, kruche)

• choroba rozwijała sie kilka lat

• diagnostyka: preparat bezpośredni z zeskrobin paznokci w 15%KOH

• rozp. Grzybica paznokci(T.rubrum)

• w preparacie bezpośrednim- strzępki

• na agarze Sabourauda- puszyste kolonie, początkowo białe, po 2-3 tyg czerwonawe, pofałdowane, barwa wokół koloni brązowo- brunatna

Trichophyton rubrum:

• mikrokonidia- cienkościenne, gruszkowate i makrokonidia- sekmentowane(4-5)

• brak zmiany barwy podłoża Christensena (grzyb nie rozkłada mocznika)

• Test perforacji włosa ujemny

leczenie:

• doustne: Terbinafina (Afugin, Lamisil) w terapi ciągłej 0.25g, 6tyg-3mc lub

• Itrakonazol(Orungal, Trioxal)0.2g co 12h -7 dni w terapi pulsowej lub ciągłej

• miejscowo: płyn Batrafen-lakier (Cyklopirox)

Loceryl (amorolfina)

nieinwazyjne usunięcie zniszczenia części paznokcia metodą ablacyjną- prep. Mycospor Onychoset (bifonazol +40% mocznik)

• odkażanie butów roztworem formaliny, aerozolem z lekiem p/grzybiczym

Przypadek2

• Rolnik, stan dobry

• zmiana na skórze owłosionej od 3 tyg.

• Nacieczone ognisko z wykwitami grudkowymi i krostkowymi na podłożu zapalnym

• rozp. Grzybica strzygąca głęboka ( Kerion) T.mentagrophytes ( granulosum)

• brak fluorescencji

• preparat bezpośredni- liczne zarodniki wokół włosa i strzępki wnikające do jego wnętrza

• mikrohodowla- cienkie wydłużone strzępki okrągłe lub owalne, układające sie w grona. Makrokonidia maczugowate, wrzecionowate (3-8segmentów)

• zmiana barwy na różową na podłożu Christensena

• test perforacji włosa dodatni

lecznie:

• doustnie Orungal/Trioxal 0,2 g 1x/d przez 7 dni, 0.1g przez min 3 tyg,lub Afugin0.85, 0.1g 1xmin 3tyg

• miejscowo, płyn Batrofen , Bifonazol (Mycospor)

Przypadek 3

• chory lat 22

• kontakt z kotem

• zmiany skórne , świąd

• włosy ułamane na 2-3mm nad powierzchnią skóry pokrytej szarymi łuskami.

• rozp. Grzybica skóry owłosionej (M.canis)

• zielona fluorescencja

• w preparacie bezpośrednim widoczne strzępki i zarodniki wnikające do włosa

• mikrohodowla- liczne strzępki gruszkowate, wydłużone, mikrokonidia wrzecionowate, makrokonidia o szorstkiej powierzchni>7 przegród

• zmiana barwy podłoża Christensena z żółtej na różową

leczenie:

• Orungal, Troixal przez 4tyg

• miejscowo płyn Batrofen

• wspomagająco szampon Stieprox

Przypadek 4

• zmiany skórne pachwinach

• na obwodzie zmiany otoczone rąbkiem

• rozp. Epidermophyton floccosum- grzybica pachwin

• w preparacie bezpośrednim strzępki

• nie tworzy mikrokonidiów, makrokonidia w układzie bananowym na szczytach strzępek zarodnikotwórczych,

• cienkościenne(1-10 przegród)

• widoczne chlamydiospory

• na agarze- kolonie biało- szare, mocno pofałdowane, pieniste

• lecznie: miejscowo: kremy 1x/dziennie

• Ekonazol (Pevaryl)

• Bifonazol (Mycospor)

Przypadek 5

• chory lat 73

• żółte pasma wzdłuż osi długiej paluchów

• masy rogowe podpaznokciowe

• rozp.Scopulariopsis brevicaulis-Pleśnica paznokci

• agar- puszyste z wgłębieniem w środku, początkowo białe potem brązowieje

• mikrohodowla: konidiofory tworzą liczne łańcuchy(„bicze”)

• leczenie: miejscowe- Polfungicid płyn lub Mycospor

Postacie Grzybicy płytek

• DLSO- dystalna i boczna podpaznokciowa grzybica paznokci - wnika do łożyska i płytki od strony wałów bocznych lub pod dalszym brzegiem paznokcia, rogowacenie łożyska, onycholiza

• PSO - proksymalna podpaznokciowa grzybica paznokci -wnika od strony bliższej płytki, białe plamy (Leucopathia mycotica) dającej pod lupą obraz siatki gałązkowatej (Sowińskiego). W płytce kanały z których grzyb wypłukał keratynę i pozostało powietrze. Siatka poprzeczna (Gałkiewicza)

• SO -Powierzchowna grzybica paznokci- białe zmatowiałe ogniska bez wyraźnego uszkodzenia płytki

• EO- wewnątrzpłytkowa grzybica paznokci- mlecznobiałe ogniska bez rogowacenia podpaznokciowego i onycholizy, nierówna powierzchnia

• TDO- całkowita dystroficzna grzybica paznokci- występuje w korzeniu paznokcia. Jest matowa o biało- żółto- brązowym zabarwieniu

Grzybice najczęściej osiedlają sie w 2 ostatnich przestrzeniach międzypalcowych.

Profilaktyka grzybic.

- diagnozowanie

• usuwanie źródła zakażenia

• dezynfekcja

• leczenie grzybic

• eliminacja czynników usposabiających

---