INNE ALTERNATYWY

• We wszystkich krajach rozwijających się coraz

poważniejszym problemem społeczno-ekonomicznym stają
się wzrastające koszty opieki medycznej

• Na początku lat siedemdziesiątych wydatki na służbę

zdrowia przekroczyły 10% rocznego dochodu na służbę
zdrowia

• W Polsce liczba lekarzy wzrosła czterokrotnie
• Zwiększenie wydatków nie oznacza, że opieka medyczna

jest lepsza- demedykalizacja

• Z punktu widzenia pacjentów służba medyczna staje się

coraz droższa nawet tam, gdzie teoretycznie powinna być
bezpłatna

SELF CARE

• Proponuje częściowe odrzucenie medycyny jako instytucji

na rzecz rozwijania własnych możliwości dbania o swoje
zdrowie, zapobieganie oraz kurowanie posiadanych chorób
i dolegliwości

• Nurt ten było odpowiedzią na wzrastające koszty opieki

medycznej i coraz powszechniejsze szkodliwości
wynikające z jej działań

• Propaguje samolecznie- warunkiem jest zapewnienie

odpowiedniej wiedzy medycznej

 Umożliwia większą koncentrację na własnych możliwościach

UZDRAWIACZE SPOZA TERENU OFICJALNEJ MEDYCYNY

• Wzrastająca liczba przedstawicieli medycyny nieoficjalnej
• Bliski kontakt w relacji pacjent-uzdrawiacz
• W Chinach tradycyjne metody lecznicze są łączone z

osiągnięciami uzdrawiaczy

 Chińska medycyna jest bardziej skuteczna w leczeniu chorób

przewlekłych, degeneracyjnych i psychosomatycznych

• W kręgu naszej kultury ciężko jest znaleźć przykład

koegzystencji lekarza z uzdrawiaczem

 Lekarze negują wartość terapeutyczną uzdrawiaczy, ponieważ

posługują się oni środkami, których działanie jest
niezrozumiałe

 Zarzut „nienaukowości” bronią przed obcymi wpływami

NURT KRYTYKUJĄCY MEDYCYNĘ

• Zapomina, że przeważają przykłady medykalizacji sfer

życia ludzkiego dokonane w zgodzie i aprobacie całego
społeczeństwa

• Zapomina, że nurt demedykalizacji życia jest możliwy,

ponieważ medykalizacja pewnych zjawisk przygotowała do
tego odpowiedni grunt- wyeliminowała zagrożenia
biologiczne „naturalnych” faktów i procesów

• Postuluje się powrót do rodzenia i umierania w

naturalnych środowiskach- w domach, wśród najbliższych
osób

• Demedykalizacja jest produktem „imperializmu medycyny”

całkowicie od niego uzależnionym

RELACJA PACJENT-

LEKARZ:

NOWA JAKOŚĆ

Powody przemian relacji pacjent -
lekarz:

•

zmiana obrazu chorób nowe podejście lekarza do

pacjenta

• bardziej dostępna i powszechna opieka lekarska
• postęp w medycynie
• zawód lekarza podniósł swój status społecznyi cieszy
się większym poszanowaniem

•dominacja chorób przewlekłych
•zmiejszająca się rola tradycji i autorytetów
•wzrost świadomości zdrowotnej u pacjentów
•wzrost krytycyzmupacjentów w stosunku do instytucji
medycyny

Lekarz w modelach teoretycznych:

*

model Parsonsa

•

rola pacjenta i lekarza jest częścia mechanizmu

opartego na umiejętnościach, profesjonaliźmie
oraz dobrej woli lekarza i chęci podporządkowania
się pacjenta

ANALIZA

1.Bloom i Fox

• konieczna dominacja profesjonalna lekarza nad pacjentem
warunkiem satysfakcjonującej relacji terapeutycznej

2.Szasz i Hollender

• wzajemna relacja lekarz-pacjent uzależniona od kondycji
pacjenta

• wróżnili 3 typy relacji:

° aktywność-współpraca
° kierowanie-współpraca
° obopólne uczestnictwo

Partnerstwo i

współpodmiotowość

P

A
R
A
D
Y
G
M
A
T

F

U

K

C

J

O

N

A

L

N

Y

3.Freidson

• pozycja społeczna ma wpływ na wzajemne
zachowanie lekarza i pacjenta

•dominacja lekarza nad pacjentem wynika z kontroli
dostępu do świadczeń medycznych

4.Waitzkin i Navarro

• konflikt interesów lekarza i pacjenta
faworyzacja bogatszych pacjentów

T

E

O

R

I

A

K

O

N

F

L

I

K

T

U

5.Sudnow i Schef

•relacja lekarz- pacjent jako wzajemne
negocjacje

I

N

T

E

R

A

C

J

O

N

I

Z

M

S

Y

M

B

O

L

I

C

Z

N

Y

6.Gallagher i Cassel

•relacja pacjent-lekarz z punktu widzenia
interesów konsumenta usług medycznych

• lekarz- doradca, partner, współdecydujący

K

O

N

S

U

M

E

R

Y

Z

M

R
U
C
H

N
A

R
Z
E
C
Z

P
R
O
M
O
C

J
I

Z
D
R
O
W

I

A

7.Kickbusch

• odpowiedzialność czlowieka za zdrowie (zdrowy
styl życia, świadomość zdrowotna

•lekarz-funkcja terapeutyczna, ale też
współdziałanie w zakresie promocji zdrowia,
doradca ale nie ma władzy nad pacjentem

Zapoczątkowany w latach 70

nurt antymedyczny

( Illich,

Carisson, Inlander, Levin,
Weiner) podważył wiarę w
lekarza “nieomylnego” i
zawsze zaangażowanego w
dobro pacjenta.

Czy zmiany te były charakterystyczne także
dla Polski czy tylko dla społeczeństw
zachodnich?

• Zmiana relacji lekarz-pacjent zachodziła i
zachodzi także w Polsce

jednak

• Socjalizm panujący w Polsce zmniejszył
drastycznie autonomię pacjentów

•Brak możliwości wyboru lekarza-
regionalizacja

•Wykształcenie bierności i akceptacji, ale
jednocześnie zwiększająca się
roszczeniowość pacjentów

Wpływ przemian ostatniej dekady na
relacje lekarz pacjent?

•Reforma zdrowia jak i wprowadzenie lekarzy
rodzinnych same w sobie nie poprawiły relacji
lekarz-pacjent

•Miał to uczynić w 1991 zbiór praw pacjenta-
jednak korzystają z nich nieliczni z reguły
pacjenci bardziej wykształceni

Zmiany w relacjach pacjent-lekarz
(analiza danych)

•Pacjenci coraz częściej kontaktują się z
lekarzem dopiero w ostateczności, co nie
sprzyja nawiązaniu partnerskich relacji z
lekarzem, jednak częstość kontaktów z
lekarzem wzrasta wraz ze wzrostem
poziomu wykształcenia.

Im bliższa pozycja społeczna pozycji
lekarza, tym większa szansa na
nawiązanie partnerskich relacji miedzy
nimi.

•Wzrost optymizmu jeśli chodzi o leczenie
poważnych chorób(np. raka wykrytego
wcześnie), ale jednocześnie obawa ubocznych
skutków działania leków.Jednak nie wiemy czy
jest to skutek wzrostu autonomii pacjenta i
wzajemnego partnerstwa czy może
rozluźnienie kontaktów w ogóle.( Im wyższy
poziom wykształcenia pacjenta tym mniejsze
przekonanie, że “lekarz wie lepiej”)

•Coraz mniejszy stopień postrzegania lekarza
jak wyłącznego eksperyta( również zależneod
wykształcenia)

Powody:

°postrzeganie lekarza jako konsultanta a
nie decydenta

°negacja sposobu pełnienia przez niego roli
zawodowej

°negacja jego wiedzy i skuteczności

Ta analiza pozwala nam zauważyć, że
przemiana relacji lekarz-pacjent ściśle
powiązana jest z wykształceniem i
pozycją społeczną. Im wyższa pozycja
społeczna i poziom wykształcenia
pacjenta tym większa autonomia
pacjenta, negacja lekarza jako eksperta,
lepsza komunikacja, większa częstość
relacji partnerskich (np.zapytanie o
zgodę na proponowaną przez lekarza
terapię. Możemy zauważyć też, że
lekarz nie dokłada większych starań,
aby traktować po partnersku ogół
pacjentów, mimo iż jest takie
zapotrzebowanie.