BUDŻET UNII EUROPEJSKIEJ

Czym jest budżet Unii

Europejskiej?

Unia Europejska posiada własne środki finansowe,

umożliwiające prowadzenie wspólnej polityki w

dziedzinach przewidzianych prawem traktatowym

oraz inne działania integracyjne. Najważniejszy

element systemu finansowego UE stanowi budżet

ogólny, zatwierdzany przez Radę oraz Parlament

Europejski, a zarządzany przez Komisję. Realizacja

budżetu podlega ścisłej kontroli.

Przed Polską stoi szansa wykorzystania znacznych

środków finansowych pochodzących z budżetu

wspólnotowego.

Kiedy utworzono budżet

UE?

Pierwotnie każda ze Wspólnot Europejskich

miała swój odrębny budżet.

W 1967 r. w wyniku utworzenia wspólnych organów

naczelnych i zarządzających, połączono budżety EWG,

Euratomu oraz budżet administracyjny Europejskiej

Wspólnoty Węgla i Stali (EWWiS), tworząc budżet ogólny.

Poza nim - do lipca 2002 r. - znajdował się budżet

operacyjny EWWiS, co wynikało z obowiązywania

postanowień

Traktatu Paryskiego z 1951 r.

W 1971r. Wprowadzono system środków własnych Wspólnot

składający się z ceł i opłat rolnych. Osiem lat później

wprowadzono kolejny składnik oparty na niewielkiej

części VAT-u.

Kolejnym etapem kształtowania budżetu Wspólnoty

było wprowadzenie w 1984 r. rabatu brytyjskiego,

czyli zwolnienia Wielkiej Brytanii z części wpłat do

wspólnej kasy.

Wywalczyła go jeszcze Margaret Thatcher w 1984 r. Wielka Brytania

była wówczas jednym z uboższych krajów Unii. Negocjacje o rabat

premier Thatcher prowadziła pięć lat. Brytyjczycy argumentowali

także, że Wielka Brytania korzysta w znacznie mniejszym stopniu ze

Wspólnej Polityki Rolnej UE, która pożera ponad 40 proc. unijnego

budżetu.

Rabat to dwie trzecie wpłat Wielkiej Brytanii netto do unijnego

budżetu. W latach 1997-2003 wart był średnio 4,6 mld euro. W roku

2006 sięgnął 5,3 mld euro. Komisja Europejska wyliczyła, że rabat w

latach 2007-2013 wyniesie średnio 7,7 mld euro - jeżeli nie zostanie

zmniejszony.

Na rabat składają się wszystkie 25 krajów Unii. Ale nie wszystkim się

to podoba: na szczycie w Berlinie w 1999 r. Austria, Niemcy, Holandia

i Szwecja uzyskały "rabat od rabatu", który pozwolił im zmniejszyć

swe wpłaty na rzecz rabatu brytyjskiego o trzy czwarte. To zwiększyło

wpłaty na rzecz rabatu, jakie przekazują Francja, Hiszpania i Włochy.

Największą reformę budżetu w ostatnich

latach przeprowadzono w 1988 roku w

ramach tzw. Pakietu Delors’a.

Wprowadzono wtedy limity środków

własnych, wieloletnie plany finansowe

(perspektywy finansowe) z limitami

wydatków w poszczególnych kategoriach

i kolejny instrument stanowiący źródło

dochodu, czyli wpłaty narodowe oparte o

procent Dochodu Narodowego Brutto

.

Czym jest perspektywa

finansowa?

Perspektywy finansowe są zawierane w ramach tzw.

porozumień międzyinstytucjonalnych, tj. uzgodnień pomiędzy

Radą UE, Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską,

które pomimo tego, że nie są prawnie wiążące, mają duże

znaczenie polityczne.

Pierwsze porozumienie międzyinstytucjonalne podpisano w

1988 r. Zawierało ono Perspektywę Finansową na lata 1988-

1992 (I Pakiet Delors'a). Kolejne porozumienie zostało

osiągnięte w 1993 r., wraz z nową perspektywą finansową

na lata 1993-1999 (II Pakiet Delors'a).

Podstawą ustalenia Perspektywy Finansowej na lata 2000-

2006 było przyjęcie w 1999 r. dokumentu Agenda 2000.

Zostały w nim zawarte propozycje reformy wspólnej polityki

rolnej, zmian w finansowaniu rozwoju regionalnego, a także

zasady finansowania procesu rozszerzenia Unii o nowe kraje

członkowskie.

Głównym celem ustalania perspektyw finansowych jest

utrzymywanie dyscypliny wydatków budżetu. Wielkość

wydatków w budżetach rocznych musi uwzględniać

pułapy określone w perspektywie finansowej.

Priorytety polityczne UE są tu przekładane na wielkości

budżetowe.

Ujęcie wieloletnie zwiększa stabilność budżetu, gdyż

beneficjenci są w stanie przewidzieć poziom tych

wydatków w kolejnych latach.

Dzięki ramom ustalonym w perspektywie finansowej

współpraca między instytucjami zaangażowanymi

każdego roku do przyjmowania budżetu układa się lepiej,

niż w czasach gdy perspektywa nie istniała.

perspektywa

środki

opis

ujęcie
memoriałowe

środki na

zobowiązania
(commitment

appropriations)

Zapewnienie

finansowania z
budżetu UE działań
podejmowanych w
ramach polityk

wspólnotowych po
spełnieniu
określonych

warunków.

ujęcie kasowe

środki na

płatności

Środki na płatności
są wypłacane
beneficjentom
(państwom

członkowskim)
poprzez transfery
bankowe.

Zasady, wg których konstruowany

jest budżet

zasada jedności – wszystkie dochody i wydatki Wspólnoty powinny

być ujęte w budżecie ogólnym, stanowiącym jednolity dokument;

zasada uniwersalizmu - dochody budżetowe nie powinny być

przypisywane do konkretnych wydatków;

zasada równowagi budżetowej - wykluczającej założenie z góry

istnienia deficytu budżetowego - jeśli takowy w ciągu roku

budżetowego się zdarzy, uchwalany jest budżet uzupełniający lub

korygujący;

zasada sporządzania budżetu na okres roku - przestrzeganie tej

zasady Wspólnota musi godzić z potrzebą planowania wieloletniego;

zasada specjalizacji wydatków - głoszącej, że każdy wydatek musi

mieć swoje określone przeznaczenie

Procedura uchwalania

budżetu

Uchwalanie corocznego budżetu UE jest procedurą

trwającą około roku. Składa się z kilku etapów:

I.

ETAP – realizowany jest w okresie od stycznia do kwietnia

roku poprzedzającego wejście budżetu w życie. Prace

Komisji Europejskiej nad jego wstępnym projektem.

II.

ETAP – na przełomie kwietnia i maja na posiedzeniu ACOR

(Komitetu Doradczego Rady ds. Zasobów Własnych)

ustalana jest podstawa środków własnych UE,

określających wielkość wpłat państw członkowskich do

kasy UE.

III.

ETAP – w maju Komisja Europejska prezentuje wstępny

projekt budżetu. Następnie inicjatywa budżetowa

przekazywana jest Radzie UE, która pracuje nad

dokumentem do lipca.

IV.

ETAP – w lipcu następuje tzw. pierwsze czytanie. Po

zatwierdzeniu przez Radę UE projekt przekazywany jest do
Parlamentu Europejskiego.

V.

ETAP – w drugiej połowie października Parlament uchwala

swoją

wersję dokumentu, która przesyłana jest do Rady.

Rozpoczyna się tzw. drugie czytanie budżetu, które do
połowy listopada odbywa

się w Radzie.

VI.

ETAP - po zapoznaniu się z poprawkami PE i wypracowaniu
swojego stanowiska, Rada przesyła poprawioną wersję

projektu budżetu z powrotem do PE.

VII.

ETAP – w połowie grudnia Parlament Europejski

zatwierdza

ostateczną wersję budżetu.

Finansowanie budżetu

Środki finansowe wpływają do budżetu UE ze składek
państw członkowskich, czyli tzw. środków własnych UE.

Źródła finansowania składek:

Słowenia

42 056 765

Malta

57 999 638

Estonia

185 287 079

Cypr

193 019 777

Łotwa

243 016 379

Luksemburg

281 776 666

Litwa

336 893 094

Bułgaria

388 765 528

Słowacja

645 296 480

Węgry

990 183 293

Rumunia

1 400 182 024

Republika Czeska

1 487 971 609

Portugalia

1 537 333 167

Irlandia

1 669 669 068

Finlandia

1 761 262 512

Dania

2 363 861 042

Grecja

2 374 101 579

Austria

2 414 000 654

Szwecja

3 152 149 685

Polska

3 611 439 593

Belgia

4 879 194 220

Niderlandy

6 744 850 361

Hiszpania

10 616 530 915

Zjednoczone Królestwo

11 421 429 060

Włochy

14 795 799 284

Francja

18 125 130 437

Niemcy

22 638 628 731

Na jakie cele wydawane są

środki z budżetu?

Trwały wzrost

Obejmuje on:

Konkurencyjność na rzecz wzrostu gospodarczego i

zatrudnienia –

wspieranie badań, szkolnictwa,

innowacyjności i mobilności

Spójność na rzecz wzrostu gospodarczego i
zatrudnienia – rozwijanie potencjału
gospodarczego w całej UE.

Zasoby naturalne i ich

ochrona

finansowanie Wspólnej Polityki Rolnej (WPR)
finansowanie polityki rybołówstwa i ochrony środowiska

Obywatelstwo, wolność,

bezpieczeństwo i

sprawiedliwość

Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość –
finansowanie polityki migracyjnej oraz
bezpieczeństwa i sprawiedliwości

Obywatelstwo – środki m.in. na politykę kulturalną,
programy popularyzujące kulturę i sztukę
europejską oraz informowanie i dialog z
obywatelami UE

UE jako partner na arenie

międzynarodowej

Pomoc rozwojowa UE dla państw rozwijających się
Polityka sąsiedztwa
Pomoc przedakcesyjna
Wydatki na pomoc humanitarną

Administracja

Zapewnia środki na funkcjonowanie aparatu
administracji KE, Rady, Parlamentu i innych
instytucji UE, a także na świadczenia socjalne dla
unijnych urzędników.

Wyrównania

Czasowe wsparcie dla budżetów mniej zamożnych
państw członkowskich.

Perspektywa finansowa

2007-2013

Prace nad nową Perspektywą Finansową na lata 2007-2013

rozpoczęły się już w 2004 r. Punktem wyjścia było przyjęcie

przez Komisję Europejską komunikatu z dnia 10 lutego 2004 r.

Budowanie naszej wspólnej przyszłości - Wyzwania polityczne

i środki budżetowe w rozszerzonej Unii, zawierającego projekt

nowej Perspektywy Finansowej 2007-2013. Najpierw w

sprawie budżetu musiały porozumieć się rządy państw Unii,

które osiągnęły ostateczne porozumienie na szczycie Rady w

grudniu 2005 r. Potem jednak eurodeputowani, rozczarowani

zbyt niskim poziomem wydatków, zagrozili jego odrzuceniem.

Ostatecznie, po długich negocjacjach, dotyczących m.in.

procentu udziału unijnego budżetu w dochodzie narodowym

brutto Wspólnoty, projekt nowej Perspektywy Finansowej na

lata 2007-2013 został przyjęty 17 maja 2006 r. w ramach

Międzyinstytucjonalnego Porozumienia w sprawie dyscypliny

budżetowej i poprawy procedury budżetowej pomiędzy

Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją Europejską.

Budżet na lata 2007-2013

Środki na

zobowiązania

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Ogółem

2007-

2013

1. Trwały wzrost

54.405

56.736

59.197

61.144

63.601

66.640

69.678

431.401

1a
Konkurencyjność na

rzecz wzrostu i
zatrudnienia

8.918

9.847

10.769

11.750

12.974

14.239

15.490

83.987

1b
Spójność na rzecz

wzrostu i
zatrudnienia

45.487

46.889

48.428

49.394

50.627

52.401

54.188

347.414

2. Zarządzanie

zasobami
naturalnymi i ich

ochrona

58.351

58.800

59.252

59.726

60.191

60.663

61.142

418.125

w tym: wydatki
związane z rynkiem i

płatności
bezpośrednie

45.759

46.217

46.679

47.146

47.617

48.093

48.574

330.085

3. Obywatelstwo,

wolność,
bezpieczeństwo i

sprawiedliwość

1.273

1.362

1.523

1.693

1.889

2.105

2.376

12.221

3a
Wolność,

bezpieczeństwo i
sprawiedliwość

637

747

872

1.025

1.206

1.406

1.661

7.554

3b
Obywatelstwo

636

615

651

668

683

699

715

4.667

4. UE jako partner

globalny

6.578

7.002

7.440

7.893

8.430

8.997

9.595

55.935

5. Administracja

7.039

7.380

7.699

8.008

8.334

8.670

9.095

56.225

6. Wyrównania

455

207

210

862

Środki na

zobowiązania

ogółem (*)

128.091

131.487

135.321

138.464

142.445

147.075

151.886

974.769

Wynegocjowany budżet stanowi 1,05 proc. DNB Unii

Europejskiej. Jest to mniej niż proponowała Komisja

Europejska (1,14%), jednakże więcej niż postulowali
najwięksi płatnicy netto (kraje, które do unijnej kasy

więcej wpłacają, niż z niej wypłacają) - 1%. Dla Polski

porozumienie budżetowe przewiduje 89,6 mld euro

w ciągu siedmiu lat, co po opłaceniu naszych składek

do unijnej kasy oznacza netto około 60 mld euro.

Najwięcej, bo aż 59,7 mld euro Polska może

otrzymać w ramach funduszy strukturalnych i

spójności na rozwój najbiedniejszych regionów, walkę

z bezrobociem czy budowę infrastruktury. Ponadto z

unijnej kasy trafi ponad 24 mld euro do polskiego

rolnictwa (w tym na dopłaty bezpośrednie i rozwój

obszarów wiejskich), reszta na rozmaite programy

unijne, w tym edukacyjne (jak Erasmus) i naukowe

oraz na cele związane z polityką sprawiedliwości i

spraw wewnętrznych (jak ochrona granic i walka z

terroryzmem).