Autakoidy, leki spazmolityczne

Lek. med. Magdalena Michalska

Lek. med. Krzysztof Marosz

Autakoidy - definicja

Substancje o bardzo dużej aktywności biologicznej

występujące w przyrodzie ale także w organizmie

człowieka, zwane także hormonami miejscowymi,

nalezą do nich:



histamina



serotonina



angiotensyna



prostanoidy



leukotrieny



tlenek azotu

Serotonina



Najwięcej jest jej w kom jelit i płytkach krwi



Kurczy mięśnie gładkie, a jej głównym miejscem

oddziaływania jest p. pokarm – nasila perystaltykę jelita

cienkiego i hamuje wytwarzanie kw. solnego w żołądku



Bierze udział w patogenezie migreny, wstrząsu,

dychawicy oskrzelowej



Kurczy naczynia trzewi, nerek, płuc i naczyń mózgowia

rozkurcza naczynia mięśni prążkowanych i skórnych



W czystej postaci nie jest stosowana jako lek

Leki działające na receptory

serotoninowe

Antagoniści receptorów 5-HT



Cyproheptadyna – stosowane w migrenie



Ondansetron – przeciwwymiotny ( np.. przy

chemioterapii)

Agoniści receptorów 5-HT



Sumatriptan, Zolmitriptan– do przerwania ATAKU

migreny



Cisapryd – pobudza motorykę przewodu pokarmowego

Histamina



W skórze i bł. śluzowej nosa,oskrzeli, płuc i p. pokarm. Oraz

komórkach które szybko się dzielą i OUNie.



Głównie w kom tucznych i granulocytach skąd uwalnia się po

połączeniu antygenu z przeciwciałem w reakcjach

uczuleniowych.



Uwalnia się także po uszkodzeniu tkanek.



Receptory:

H1- mięśnie gładkie oskrzeli, jelit i naczyń, bł. śluzowa nosa.

Ich pobudzenie powoduje

- wzrost przepuszczalności naczyń włosowatych, spadku ciś

tęt., skurczu oskrzeli i mięśni przewodu pokarmowego

- miejscowo – zaczerwienieni, bąbel, pieczenie, ból (zapalenie!)

Histamina

H2 – kom okładzinowe żołądka, m. gładkie naczyń, serca i

macicy. Pobudzone zwiększają wydzielanie kw solnego.

H3 – obwodowym i ośrodkowym ukł. Nerwowym
H4 – kom ukł odpornościowego



Jest ona ważnym mediatorem alergii



Histaminy w czystej postaci nie stosuje się jako leku



Leki przeciwhistaminowe blokują przede wszystkim

receptory H1 i H2.

Leki przeciwhistaminowe H1 -

zastosowanie



Alergiczny nieżyt nosa



Alergiczne zapalenia spojówek



Pokrzywka, wyprysk



Obrzęk naczynioruchowy



Po ukąszeniu owadów,



Alergia na leki, pokarmy



Inne stany alergiczne



NIE skutecznie w leczeniu Astmy

Leki I generacji



Klasyczne, blokują H1 oraz rec. serotoninergiczne,

dopaminergiczne, adrenergiczne i cholinergiczne



Łatwo przenikają do mózgu – hamują OUN



Metabolizowane w wątrobie, wydalane przez nerki



Wchłaniają się z p. pokarm. Działają już po 15-30 min,

przez około 3-6 h.



Obecnie stosuje się je głównie w ostrych stanach

alergicznych – wtedy podajemy pozajelitowo!!!!!!!!!!



Z uwagi na wiele działań niepożądanych preferowane

są leki II generacji

Działania niepożądane



Senność, zaburzenia koordynacji, dz. nadmiernie

uspokajające



Zmniejszają wydzielanie łez i śliny



Zaburzenia widzenia i trudności w oddawaniu moczu



Zaburzenia ze strony p. pokarm.



Skórne odczyny uczuleniowe (przy długim stosowaniu)



RZADKO – uszkodzenie szpiku



Nasilają działanie leków uspokajających, nasennych,

przeciwlękowych, TLPD, cholinolityków i alkoholu

Zatrucia i przeciwskazania



Pobudzenie psychoruchowe, halucynacje, drgawki



Gorączka, rozszerzenie źrenic, niewydolność oddech-

krąż.



Odtrutka – FIZOSTYGMINA

Kiedy nie podajemy?



Jaskra



Przerost prostaty



Uszkodzenie szpiku



Ciąża i okres karmienia

Przykłady leków

Prometazyna



uspokajająco i przeciwwymiotnie, przeciwświądowo, a

także w chorobie lokomocyjnej,



Niepożądane: senność, hipotensja, uczulenie na światło,

żółtaczkę, uszkodzenie szpiku

Klemastyna



Działa dłużej niż pozostałe bo do 12 h i słabiej hamuje

OUN

Dimetinden



Skuteczny na świąd

Przykłady leków

Cyproheptadyna



Działanie p/histaminowe i p/serotoninowe

Hydroksyzyna



P/lękowe, p/histaminowe, cholinolityczne



W odczynach skórnych z dużym świądem

Ketotifen



Powoduje senność i wzrost łaknienia

Często stosuje się preparaty złożone zawierające oprócz

leków p/histaminowych inne (fenylefrynę, naftazolinę lub

pseudoefedrynę)

Nie powinno się ich stosować u dzieci do 12 roku życia.

Leki II generacji



Działają wybiórczo na H1, nie przenikają lub słabo

przenikają do OUN więc nie mają działania hamującego.



Działają dłużej i silniej niż I generacja, a także

dodatkowo p/alergicznie i p/zapalnie w innych

mechanizmach



Dobrze wchłaniają się z p. pokarm. I szybko zaczynają

działać,



Metabolizowane w wątrobie, wydalane z kałem



Stosuje się je jako leczenie pomocnicze w niektórych

typach astmy



NIE PODAJE SIĘ ICH POZAJELITOWO więc w sytuacjach

nagłych podajemy I generację,

Działania niepożądane



Nadmierna senność i uspokojenie oraz trudności

w prowadzeniu pojazdów- akrywastyna i

azelastyna



Zaburzenia rytmu serca (częstoskurcz komorowy) –

ebastyna



Miejscowe podrażnienia – azelastyna



Nie należy łączyć z makrolidami, azolowymi lekami

p/grzybiczymi, omeprazolem i sokiem grejfrutowym bo

zwiększa to ryzyko zaburzeń rytmu

Przykłady leków

Loratadyna



Działa 24 h i praktycznie nie przenika do OUNu



Stosowana w odczynach alergicznych dróg oddechowych

i skóry

Cetrizina



Zwłaszcza w przewlekłej pokrzywce i po ukąszeniu

owadów i obrzęku naczynioruchowym



Działa szybko i długo



NIE wolno jej podawać przy niewydolności nerek !



Mogą wystąpić bóle i zawroty głowy, pobudzenia,

suchość w ustach i zaburzenia w pracy p.pokarm.

cd.

Mizolastyna



NIE podawać w niewydolności wątroby, chorobach serca

i zaburzeniach elektrolitowych



Działa silniej niż cetyryzyna



Może powodować zaostrzenie astmy, senność,bóle głowy

Azelastyna



Pomocniczo w leczeniu dychawicy oskrzelowej

Leki III generacji



Najnowsza grupa leków p/histaminowych



Nie powodują zaburzeń rytmu serca

Feksofenadyna
Desloratadyna – powoduje uczucie zmęczenia, zawroty

głowy, suchość śluzówek

Lewocetrizina – powoduje senność bóle głowy, osłabienie,

bóle brzucha

Antagoniści rec. H2



Ponieważ histamina nasila wydzielanie kwasu solnego

w żołądku stosujemy jej antagonistów by

zmniejszyć jego poziom.



Dobrze wchłaniają się z p. pokarm.



Stosujemy je w ch. Wrzodowej żołądka i dwunastnicy,

zespół Zollingera – Ellisona oraz refluksie żołądkowo –

przełykowym



Mało działań niepożądanych ale nie powinno się ich

nagle odstawiać – ryzyko perforacji wrzodów.

Główne leki

Ranitydyna



Nie podawać w zaburzeniach czynności wątroby i nerek,

ciąży i okresie karmienia

Famotydyna



Nie podawać w ciąży i okresie karmienia

Cymetydyna
Obecnie jednak głównymi lekami w chorobie wrzodowej

są inhibitory pompy protonowej ale o tym przy p.

pokarmowym.

Leki spazmolityczne

Leki spazmolityczne- leki, które znoszą

stany skurczowe tylko narządów jamy

brzusznej. Powodują zwiotczenie mięśni

gładkich przewodu pokarmowego, dróg

żółciowych, dróg moczowych i narządów

rodnych.

Leki spazmolityczne

• Leki miolityczne- pochodne

izochinolinowe: papaweryna i drotaweryna

• Leki cholinolityczne o silnym działaniu

miolitycznych: hioscyna, adyfenina,

oksyfenonium

Leki Miolityczne

• Papaweryna- alkaloid izochinolinowy

występujący w opium

• Silne działanie miolityczne
• W dużych dawkach może powodować

zwiotczenie mięśni szkieletowych i serca

• Słabo działa po podaniu doustnym, dużo lepiej

parenteralnie

• Podawać powoli- uwaga na zaburzenia rytmu i

spadki ciśnienia

• Nie działa przeciwbólowo

Leki Miolityczne

• Drotaweryna (No-Spa)- pochodna papaweryny,

o silniejszym działaniu spazmolitycznym

• Stany skurczowe p.pok, kolka żółciowa, kolka

nerkowa, bolesne miesiączkowanie, skurcze oskrzeli

• Działania niepożądane

• Zaparcia
• Nudności
• Zaburzenia rytmu

Leki cholinolityczne o działaniu

miolitycznym

Leki te hamują muskarynowe receptory

cholinergiczne znosząc pobudzenie

przenoszone przez ukł. przywspółczulny.

Mają większe powinowactwo do układu

pokarmowego i moczowo-płciowego niż

do ukł. oddechowego i naczyń.

• Hioscyna
• Oksybutynina
• Oksyfenonium

Wskazania

• Stany skurczowe przewodu pokarmowego
• Kolka żółciowa
• Kolka nerkowa
• Bolesne miesiączkowanie
• Nadreaktywność pęcherza moczowego

Działania niepożądane

• Suchość błon śluzowych
• Zaparcia
• Zaburzenia widzenia