PSYCHOLOGIA

ZDROWIA

CAŁOKSZTAŁT SPECYFICZNEGO

OŚWIATOWEGO, NAUKOWEGO I
PROFESJONALNEGO WKŁADU PSYCHOLOGII
DO PROMOCJI I UTRZYMYWANIA
ZDROWIA, ZAPOBIEGANIA I LECZENIA
CHORÓB, ROZPOZNAWANIA
ETIOLOGICZNYCH I DIAGNOSTYCZNYCH
KORELATÓW ZDROWIA, CHOROBY, A
TAKŻE DO OPTYMALIZACJI SYSTEMU OPIEKI
ZDROWOTNEJ I POLITYKI ZDROWOTNEJ.

MODEL BIOMEDYCZNY

ZDROWIA

• CIAŁO – MASZYNA, W KTÓREJ

NIESPRAWNE „CZĘŚCI” NALEŻY
„NAPRAWIĆ”, USUNĄĆ

• ZDROWIE – BRAK CHOROBY
• CHOROBA: SPECJALISTA – LEKARZ

„NAPRAWIA” ORGANIZM

• EFEKTY NIEPOŻĄDANE: DEHUMANIZACJA,

WĄSKIE SPECJALIZACJE

BIOPSYCHOSPOŁECZNY

MODEL CHOROBY

• ORGANIZM TO INTEGRALNA CAŁOŚĆ,

FUNKCJONALNY UKŁAD DYNAMICZNY

• ZDROWIE PROCES POSZUKIWANIA I

UTRZYMYWANIA DYNAMICZNEJ
RÓWNOWAGI MIĘDZY SYSTEMAMI

• CZŁOWIEK MOŻE AKTYWNIE I

ŚWIADOMIE DZIAŁAĆ NA RZECZ
POPRAWY I OCHRONY ZDROWIA

ZASOBY ZDROWIA – DANE Z

BADAŃ

• EMOCJE POZYTYWNE (OPTYMIZM,

NADZIEJA)

• POCZUCIE KONTROLI (VS POCZUCIE

BEZRADNOŚCI)

• POCZUCIE WŁSNEJ SKUTECZNOŚCI
• ZDROWY STYL ŻYCIA
• WSPARCIE SPOŁECZNE

PSYCHOLOGIA

PROKREACYJNA

ZAJMUJE SIĘ PROCESAMI

PSYCHICZNYMI I
ZACHOWANIEM LUDZI
UJAWNIAJĄCYMI SIĘ W ZWIĄZKU
Z REALIZOWANIEM PRZEZ NICH
FUNKCJI PROKREACYJNYCH

• PSYCHOLOGIA PRENATALNA –

ROZWÓJ PSYCHOFIZYCZNY
DZIECKA W WEWNĄTZRMACICZNEJ
FAZIE ŻYCIA

• PSYCHOLOGIA PERINATALNA –

ROZWÓJ NOWORODKA I
DOŚWIADCZENIA MATKI I INNYCH
OSÓB MAJĄCYCH KONTAKT Z
NOWORODKIEM

NURTY ROZUMIENIA

STRESU

• STRESOR

•REAKCJA STRESOWA

•RELACJA STRESOWA

WALTER CANNON

REAKCJA: „WALCZ LUB UCIEKAJ

”

HANS SELYE

OGÓLNY ZESPÓŁ ADAPTACYJNY

(GAS) – NIESPECYFICZNA
REAKCJA ORGANIZMU W
ODPOWIEDZI NA DZIAŁANIE
BODŹCÓW SZKODLIWYCH

STADIA REAKCJI

STRESOWEJ

•STADIUM ALARMU
•STADIUM ODPORNOŚCI
•STADIUM WYCZERPANIA

STRES

określona relacja między

osobą a otoczeniem, która
oceniana jest jako
obciążająca lub
przekraczająca jej zasoby i
zagrażająca jej dobrostanowi

(Lazarus i Folkman)

PROCES OCENY

PIERWOTNEJ

JAKO STRESUJĄCE OCENIANE

SĄ:

•STRATA
•ZAGROŻENIE
•WYZWANIE

KONCEPCJA ZACHOWANIA

ZASOBÓW HOBFOLLA

• GŁÓWNYM CELEM AKTYWNOŚCI JEST

UZYSKIWANIE, UTRZYMYWANIE I
OCHRONA ZASOBÓW

• ŹRÓDŁEM STRESU JEST ZAKŁÓCENIE

RÓWNOWAGI W WYMIANIE
ZASOBÓW MIĘDZY JEDNOSTKĄ A
OTOCZENIEM

RADZENIE SOBIE

•CAŁOŚĆ AKTYWNOŚCI

CZŁOWIEKA PODEJMOWANEJ

W OBLICZU STRESU

•FUNKCJE RADZENIA SOBIE:

INSTRUMENTALNA I

SKONCENTROWANA NA

EMOCJACH

ZASOBY ODPORNOŚCI NA

STRES

•materialne
•fizyczne
•intrapersonalne
•informacyjne i edukacyjne
•kulturowe

WSPARCIE SPOŁECZNE

zaspokojenie potrzeb w

trudnych sytuacjach
gwarantowane przez osoby
znaczące i grupy odniesienia

(Caplan, Sarason)

RODZAJE WSPARCIA

SPOŁECZNEGO

•emocjonalne
•informacyjne
•instrumentalne
•rzeczowe
•duchowe

WIĘŹ EMOCJONALNA Z

DZIECKIEM W CIĄŻY

4 zadania rodziców w czasie ciąży:
• Zapewnienie sobie i dziecku

bezpieczeństwa

• Uzyskanie akceptacji ze strony

najważniejszych osób w rodzinie

• Nawiązanie więzi z mającym się

urodzić dzieckiem

• Przystosowanie do nowych zadań

ELEMENTY WIĘZI Z

DZIECKIEM

•Traktowanie płodu jako

odrębnej istoty

•Przypisywanie dziecku cech i

właściwości

•Podejmowanie interakcji z

dzieckiem

Koncepcja więzi w okresie

prenatalnym (M.S. Cranley)

Więź – poziom zaangażowania

rodzica w zachowania, które
wskazują na przywiązanie do
nienarodzonego dziecka i
interakcje z nim

Koncepcja więzi w okresie

prenatalnym (J.T. Condona)

Więź – uczucie miłości do

nienarodzonego dziecka
przejawiające się w zachowaniu
rodziców poprzez potrzeby: poznania
obiektu uczuć, nawiązania z nim
kontaktu, unikania rozłąki, chronienia
go, zaspokajania jego potrzeb bez
oczekiwania wzajemności.

CZYNNIKI MODYFIKUJĄCE

NAWIĄZYWANIE WIĘZI Z

DZIECKIEM

• zmienne demograficzne
• ciąża nieplanowana
• osobowość, emocje i relacje społeczne
• dotychczasowe doświadczenia

prokreacyjne (natężenie więzi w pierwszej i
kolejnych ciążach,

powikłania w przebiegu ciąży, samoistne

poronienia, problemy z płodnością).

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA

ROZWÓJ PRENATALNY

• Zagrożenia fizyczne
• Zagrożenia psychologiczne: stan

emocjonalny matki, nastawienie
do ciąży, relacja rodziców,
wsparcie dalszej rodziny

Rozwój psychiczny dziecka

w pierwszym trymestrze

ciąży

• 13-ty dzień: zawiązki układu nerwowego
• 20-ty dzień: zawiązki mózgu
• Drugi miesiąc: spontaniczne ruchy

dziecka, oznaki fal mózgowych, okolice

warg stają się wrażliwe na dotyk,

powstają kubki smakowe w jamie ustnej

• Trzeci miesiąc: ruchy rąk i nóg, dłoni,

stóp, palców, głowy, bioder, ust, gałek

ocznych, grymasy twarzy

Rozwój psychiczny dziecka w

drugim trymestrze ciąży

• Czwarty miesiąc: ruchy z nieregularnych stają

się płynne, prawie cała powierzchnia ciała
jest wrażliwa na dotyk, odruchy błędnikowe

• Piąty miesiąc: obroty ciała, umiejętność snu i

czuwania, ruchy nabierają indywidualnego
charakteru, ćwiczenie ruchów ssących,
rozpoznawanie smaków, reakcja na zmiany
temperatury i oświetlenia, silne dźwięki i
wibracje

Rozwój psychiczny dziecka w

drugim trymestrze ciąży, c.d.

• Szósty miesiąc: energiczne ruchy,

ruchliwość cykliczna i regularna,
otwarcie powiek, reakcja na silny
strumień światła, tworzenie odruchów
bezwarunkowych

Rozwój psychiczny dziecka w

trzecim trymestrze ciąży

• Ujawnia się indywidualny styl reagowania na

sytuacje trudne apetytem lub jego brakiem

• Odbieranie „zapachów” wód płodowych
• Odczuwanie bólu
• Odbieranie dźwięków i zdolność do

adaptowania się do powtarzających się
dźwięków

• Emocje dziecka są związane z emocjami

matki