Geneza i przebieg I wojny

światowej.

Sytuacja polityczna świata w

przededniu wybuchu I wojny światowej

Tuż przed wybuchem I wojny światowej

nastąpił gwałtowny

wzrost napięcia

pomiędzy państwami zrzeszonymi w dwóch

blokach politycznych

– państwami

centralnymi związanymi sojuszem

Trójprzymierza a państwami Ententy

(Trójporozumienia).

Dodatkowo pojawiły się napięcia w Serbii,

gdzie wpływy zdobyła Rosja dążąca do wojny

z Turcją. Krzyżuje się to z planami Austro –

Węgier, które także

walczą o wpływy na

Bałkanach

(wojna na Bałkanach 1877-78);

„Kocioł bałkański”

- 1908 r. – Austro – Węgry dokonały

aneksji Bośni i Hercegowiny, co
spowodowało pogorszenie się
stosunków z Rosją. Do sprawy
bałkańskiej wkrótce dołączyły Niemcy,
starające się o pozyskanie wpływów na
Bałkanach przeciwko Turcji. Rezultatem
takiej polityki były

wojny bałkańskie

trwające w latach 1912 – 13.

Karykatura

przedstawiająca

„Bałkański Kocioł”

Zamach…

W początku 1914 roku nikt nie przypuszczał, że

dojdzie do wybuchu wielkiej wojny. Co prawda

miały miejsce wojny bałkańskie, ale były one

lokalne i skończyły się przed styczniem 1914 r.

W VI 1914

doszło do

wizyty w Sarajewie

( stolicy

Serbii) austrowęgierskiego następcy tronu –

arcyksięcia Franciszka Ferdynanda

, podczas

której serbski student –

Gavrilo Princip

dokonał zamachu

. Austria wysłała ultimatum

do Serbii. Wszystkie jego warunki nie zostały

spełnione więc

28 VII 1914 r. Austro – Węgry

wypowiedziały Serbii wojnę.

Reakcja łańcuchowa…

Kiedy Austro – Węgry zaatakowały Serbię,

związana z nią sojuszem Rosja nie pozostała

obojętna i ogłosiła mobilizację wojsk. Na tę

wiadomość zareagowały Niemcy, które

1

sierpnia

wypowiedziały wojnę Rosji, a

3

sierpnia

– Francji.

4 sierpnia

Niemcy wtargnęły

na terytorium Belgii (była neutralna), a wojnę

Niemcom wypowiedziała Wielka Brytania.

6 sierpnia

Austro – Węgry wypowiedziały wojnę

Rosji. Stopniowo do konfliktu zaczęły

przyłączać się inne państwa np. Włochy

(chcieli zdobyć wpływy na Bałkanach)

Plan Schlieffena

Niemcy od dłuższego czasu szukały

pretekstu do wojny, niezadowolone

zwłaszcza z podziału świata i niewielkiej

liczby kolonii, dlatego jeszcze przed wojną

pracowały plan ataku zwany „

Planem

Schlieffena

” – zakładał on

przeprowadzenie

wojny błyskawicznej

(Blitzkriegu) przeciwko

Francji (6 tygodni) a potem

skoncentrowanie sił przeciw Rosji. Plan się

jednak nie powiódł ponieważ wojska

francuskie i belgijskie ku zaskoczeniu

stosunkowo długo stawiały Niemcom opór.

Plan Schlieffena (1905 r.)

„The

German

Monster”

Przyczyny wybuchu I wojny

światowej

- Zamach na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w

czerwcu 1914 roku;

- Chęć odwetu Francji za porażkę z Prusami w

latach 1870-71;

- Rywalizacja o kolonie i niezadowolenie Niemiec z

podziału świata;

- Rywalizacja państw na Bałkanach;

- Dążenie Rosji do opanowania cieśnin Bosfor i

Dardanele;

- Rywalizacja polityczno – gospodarcza pomiędzy

Wielką Brytanią a Niemcami;

- Powstanie rywalizujących między sobą bloków

politycznych – Trójprzymierza i Trójporozumienia;

Siły

Państwa centralne

- Siły zbrojne – ok. 7, 5 mln

żołnierzy;

- Plan niemiecki- realizacja

Planu Schlieffena – szybkie

pokonanie Francji i atak na

Rosję;

- Plan A.-W.: pokonanie

Serbów i atak przeciwko

Rosji;

- Plan Turcji – absorbowanie sił

Rosji w rejonie cieśnin Bosfor

i Dardanele, walki w rejonie

Kaukazu oraz rywalizacja z

Wielką Brytanią na Bliskim

Wschodzie;

Ententa

-siły zbrojne – ok. 11 mln

żołnierzy;

- Plan Francji- uderzenie w

Lotaryngii i zachowanie

osłony ze strony Belgii;

- Plan Rosji – początkowo

wysiłek w kierunku A.- W. ,

potem na prośbę Francji

siły skierowane na Prusy

Wschodnie;

- Plan Serbii – absorbować

siły austrowęgierskie na

pograniczu

austrowęgierskim;

Działania zbrojne w 1914 r.

-

26 – 28 VIII

– zwycięstwo Niemców

nad Rosją pod

Tannenbergiem

;

- 13 IX – upadek koncepcji wojny

błyskawicznej z Francją;

- 12 XI – Turcja oficjalnie wypowiada

wojnę państwom Ententy;

Działania zbrojne w 1915 r.

- IV - Niemcy po raz pierwszy stosują

broń biologiczną w bitwie pod Ypres

;

- IX – utrata przez Rosję Królestwa

Polskiego

;

- IX – XI – nieudane ataki szarpane

francuskich żółnierzy w Szampanii;

- X – lądowanie wojsk Ententy w

Salonikach;

Działania zbrojne w 1916 r.

II – VIII – ofensywa niemiecka i bitwa pod

Verdun;

VI – XI – ofensywa aliantów nad Sommą

(zgineło 1 mln żołnierzy) i pierwsze

zastosowanie czołgów;

27 VIII – przystąpienie Rumunii do wojny

5 XI – Austro – Węgry i Niemcy

proklamują „Akt 5 listopada”

zapowiadający powstanie państwa

polskiego

;

Rok 1917

1 II – Niemcy ogłaszają

nieograniczoną

wojnę podwodną

;

15 III – obalenie monarchii w Rosji na

skutek rewolucji lutowej;

6 VI – Stany Zjednoczone wypowiadają

wojnę Niemcom, na skutek zatopienia

statku pasażerskiego „Lusitania

”;

5, 15 XI

– rosyjsko – niemieckie

zawieszenie broni w Brześciu Litewskim

i koniec działań na froncie wschodnim

;

Zatopienie „Lusitanii”

1918

8 I

– prezydent USA – W. Willson ogłosił 14 –

punktowe orędzie,

w pkt. 13 zapowiedział

konieczność utworzenia państwa polskiego;

- 3 III – Rosja podpisała traktat pokojowy z

Niemcami, A. – W., Bułgarią i Turcją;

- VII – VIII – zwycięstwo ofensywy francuskiej

nad Marną;

- IX – kapitulacja Bułgarii;

- 9 XI – abdykacja cesarza Niemiec – Wilhelma

III

;

- 11 XI – zawieszenie broni w Compiegne pod

Paryżem; koniec I wojny światowej;

Skutki I wojny światowej

- Śmierć ok. 11 mln ludzi;

- Zniszczenie terenów na których prowadzono walki;

- Upadek porządku ustalonego w 1814 roku na kongresie

wiedeńskim;

- Rozpad monarchii austro- węgierskiej istniejącej od 1867 r.;

- Upadek cesarstwa i powstanie republiki w Niemczech;

- Zwycięstwo bolszewików w Rosji;

- Powstanie lub odrodzenie się państw europejskich;

- Nowy podział kolonii w Afryce i Azji;

- Powstanie Ligii Narodów;

- Upadek największych dynastii europejskich –

Hohenzollernów, Habsburg ów, Romanowów;

- Rozwój nowego typu uzbrojenia – czołgów, samolotów,

okrętów podwodnych, broni maszynowej, broni gazowych;