Pedagogika specjalna

Pedagogika specjalna

wykład

wykład 4

Kształcenie specjalne

segregacyjne, integracyjne a
może włączające?

Zagadnienia



System orzekania o niepełnosprawności na

potrzeby edukacji.



Struktura organizacyjna kształcenia

specjalnego.



Zasady organizowania kształcenia specjalnego.



Szkoły specjalne, ośrodki szkolno-wychowawcze.



Integracyjne formy nauczania i wychowania.



Nauczanie indywidualne.



Podstawa programowa - programy nauczania.



Ocenianie uczniów niepełnosprawnych.

Wybrane akty prawne regulujące edukację dzieci
niepełnosprawnych:



Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z

dnia 12 lutego 2001 r. w sprawie orzekania o potrzebie

kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania

dzieci i młodzieży, oraz szczegółowych zasad kierowania

do kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania.

(zmiana z 29 stycznia 2003 wprowadzono pojęcie

wczesnego wspomagania).



Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z

dnia 27 lutego 2003 r. w sprawie organizacji kształcenia

oraz warunków i form realizowania specjalnych działań

opiekuńczo-wychowawczych w szkołach specjalnych

zorganizowanych w zakładach opieki zdrowotnej i

jednostkach pomocy społecznej.



Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z

dnia ...... 2002 r. w sprawie sposobu i trybu organizowania

indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży.



Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z

dnia 24 kwietnia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w

sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i

promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania

egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych.



Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z
dnia

18 stycznia 2005

w sprawie warunków

organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i

młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych

społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i

oddziałach oraz w ośrodkach.



PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA

UCZNIÓW Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM W STOPNIU

UMIARKOWANYM I ZNACZNYM W SZKOŁACH

PODSTAWOWYCH, GIMNAZJACH I ODDZIAŁACH

PRZYSPOSABIAJĄCYCH DO PRACY W ZASADNICZYCH

SZKOŁACH ZAWODOWYCH

www:menis.gov.
pl

W publicznych poradniach psychologiczno-
pedagogicznych, działają zespoły orzekające,
które wydają:

1) orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego

dzieci i młodzieży z zaburzeniami i odchyleniami

rozwojowymi, wymagających stosowania specjalnej

organizacji nauki i metod pracy, w tym o potrzebie

zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci

z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim,

2) orzeczenia o potrzebie indywidualnego

nauczania dzieci i młodzieży, których stan zdrowia

uniemożliwia lub znacznie utrudnia uczęszczanie do

szkoły,

3) opinie o potrzebie wczesnego wspomagania

rozwoju dziecka od chwili wykrycia

niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole.

WZÓR

…………………………………….

………………………………….

(pieczęć poradni)

(miejscowość, data)

ORZECZENIE NR ..............

o potrzebie kształcenia specjalnego

Działając na podstawie art. 71b ust. Itd..
na wniosek .................................
(imię i nazwisko wnioskodawcy)
Zespół Orzekający ..........................
(nazwa i adres poradni)

w składzie:

...................................... - Przewodniczący Zespołu
orzeka o potrzebie kształcenia specjalnego
..…………………………
(imię/imiona i nazwisko dziecka) (data i miejsce urodzenia dziecka) (adres zamieszkania

dziecka)

…………………………….
(nazwa i adres przedszkola lub nazwa i adres szkoły oraz oznaczenie klasy)
……………………………
(imiona i nazwiska rodziców/prawnych opiekunów)
......................................
(adres zamieszkania rodziców /prawnych opiekunów)
……………………………

na czas:

………………*

____________

*Orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego może być wydane na okres roku szkolnego,

etapu edukacyjnego, okresu kształcenia w danej szkole albo na czas nieokreślony.

WZÓR cd

z uwagi na (należy określić rodzaj zaburzeń i odchyleń

rozwojowych dziecka, wymagających stosowania specjalnej

organizacji pracy)

………………………………………………………………………………

Diagnoza
Zespół określa możliwości rozwojowe i potencjał dziecka:

………….…

Zalecenia
Zespół zaleca zastosować wobec dziecka (należy wskazać

zalecaną formę kształcenia specjalnego: w szkole

ogólnodostępnej, szkole integracyjnej lub oddziale

integracyjnym, szkole specjalnej lub oddziale specjalnym albo

w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, warunki

realizacji potrzeb edukacyjnych, formy stymulacji, rewalidacji,

terapii, usprawniania, rozwijania potencjalnych możliwości i

mocnych stron dziecka oraz inne formy pomocy

psychologiczno - pedagogicznej):

…………………………………………………………………………………

WZÓR cd

Uzasadnienie**

(należy wskazać elementy diagnozy uzasadniające potrzebę kształcenia

specjalnego i zaleconą formę kształcenia specjalnego oraz zalecone formy

pomocy psychologiczno-pedagogicznej i określić spodziewane efekty tej

pomocy): ……………………

Od niniejszego orzeczenia przysługuje wnioskodawcy odwołanie do

Kuratora Oświaty w

………………………
za pośrednictwem zespołu orzekającego, który wydał orzeczenie, w

terminie 14 dni od dnia jego doręczenia.

……………………………….…………………………
(podpis przewodniczącego zespołu orzekającego )
Otrzymuje:
Wnioskodawca
…...............................
(imię i nazwisko)
……………………………………............................
(adres zamieszkania)
___________

** W przypadku nowego orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego, wydanego

w związku ze zmianą rodzaju i stopnia zaburzeń i odchyleń rozwojowych,

należy wskazać także na zmianę dotyczącą rodzaju i stopnia zaburzeń i

odchyleń rozwojowych.

Pracujący w Poradniach
Psychologiczno - Pedagogicznych specjaliści wydają
opinie w sprawie:

1.

wcześniejszego przyjęcia dziecka do szkoły podstawowej

oraz odroczenia rozpoczęcia spełniania obowiązku szkolnego,

2.

pozostawienia ucznia klasy I - III szkoły podstawowej na

drugi rok w tej samej klasie,

3.

objęcia ucznia nauką w klasie terapeutycznej,

4.

dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z

programu nauczania do indywidualnych potrzeb ucznia, u

którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się

uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom,

5.

zwolnienia ucznia z wadą słuchu z nauki drugiego języka

obcego,

6.

udzielenia zezwolenia na indywidualny program lub tok

nauki,

7.

przyjęcia ucznia gimnazjum do oddziału przysposabiającego

do pracy,

8.

innych określonych w odrębnych przepisach.

Opinię wydaje się na wniosek rodziców.

Na czym polega kształcenie specjalne?



Definicja UNESCO

„kształcenie specjalne jest

elastycznym systemem

ułatwień wychowawczych,

stosowanych wobec uczniów,

którzy mają różnego rodzaju i

stopnia trudności w nauce

spowodowane czynnikami

zewnętrznymi lub

wewnętrznymi”

(Pańczyk 1999b,za: Szumski

2006, s. 118)

Niepełnosprawność edukacyjna a
potrzeba kształcenia specjalnego



Niepełnosprawność edukacyjna = wymagani

szkoły a możliwości sprostania tym wymaganiom

przez ucznia bez specjalnej pedagogicznej

pomocy



„Potrzeba kształcenia specjalnego pojawia się

dopiero wtedy, gdy poziom zakłóceń jest tak

duży, że nie można ich przezwyciężyć w wyniku

normalnej praktyki edukacyjnej”.

(Porównaj G. Szumski 2006, s. 113)

Wymaga to od danej szkoły stosowania wobec
uczniów niepełnosprawnych specjalnej organizacji
nauki i metod pracy, m.in.:



pomoc specjalistów,



kierunkowe przygotowanie kadry pedagogicznej



dostosowanie sprzętów i pomieszczeń szkolnych,



zapewnienia wyposażenia w pomoce
dydaktyczne,



dostosowanie programów nauczania



indywidualizowanie procesu edukacyjnego,



stosowania specjalnych metod pracy



organizowanie zajęć z rewalidacji indywidualnej
wynikających z orzeczenia,



zorganizowanie grupy wsparcia dla rodziców
uczniów niepełnosprawnych.

Formy kształcenia specjalnego:



w szkole specjalnej lub oddziale specjalnym



w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym



szkole integracyjnej lub oddziale integracyjnym



w szkole ogólnodostępnej

Orzeczenia o potrzebie kształcenia
specjalnego wydaje się dla dzieci i
młodzieży:



niesłyszącej i słabo słyszącej,



niewidomej i słabo widzącej,



z zaburzeniami psychicznymi,



z niepełnosprawnością ruchową,



z upośledzeniem umysłowym,



niedostosowanej społecznie, zagrożonej

uzależnieniami lub z zaburzeniami zachowania,



z autyzmem,



z zaburzeniami sprzężonymi tzn. z występującymi

co najmniej dwiema niepełnosprawnościami.

Im więcej kategorii osób wymaga specjalnej

organizacji nauki tym system edukacji bardziej

segregacyjny

Szkoły specjalne zapewniają:



realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie

kształcenia specjalnego,



odpowiednie warunki do nauki, sprzęt, środki,



realizacja odpowiednich programów z wykorzystaniem

odpowiednich form i metod,



wielospecjalistyczną ocenę poziomu funkcjonowania,

opracowanie indywidualnego programu edukacyjnego,



udzielanie pomocy rodzicom,



integrację ze środowiskiem rówieśniczym,



przygotowanie do samodzielności w życiu dorosłym.

Na podstawie rozporządzenia MENiS z dnia 18 stycznia

2005

Szkoły specjalne i Ośrodki Szkolno
Wychowawcze



Zalety:



Mała liczebność oddziałów klasowych



Dobrze przygotowana kadra



Sprawdzone, skuteczne metody pracy



Klimat wychowawczy



Przystosowanie architektoniczne, pomoce dydaktyczne

•

Wady:



Społeczna izolacja i marginalizacja



Ograniczona możliwość dalszego kształcenia



I i inne

Liczba uczniów niepełnosprawnych w oddziale
szkoły specjalnej oraz w oddziale specjalnym w
szkole ogólnodostępnej jest zróżnicowana i
wynosi:



dla uczniów niesłyszących i słabo słyszących - od 6 do 8,



dla uczniów niewidomych i słabo widzących - od 8 do 10,



dla uczniów z zaburzeniami psychicznymi - od 6 do 8,



dla uczniów z niepełnosprawnością ruchową - od 8 do 12,



dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim -

od 10 do 16,



dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu

umiarkowanym lub znacznym - od 6 do 8,



dla uczniów z autyzmem i niepełnosprawnościami

sprzężonymi - od 2 do 4,



dla uczniów niedostosowanych społecznie, zagrożonych

niedostosowaniem społecznym, zagrożonych uzależnieniem

lub z zaburzeniami zachowania - od 10 do 16.

Nauka w klasach integracyjnych, specjalnych,
ogólnodostępnych



W roku szkolnym 2000/2001, w klasach integracyjnych w

szkołach podstawowych i w gimnazjach uczyło się 8.006

uczniów niepełnosprawnych, czyli o 2.582 więcej niż w

roku ubiegłym.



Na poziomie szkoły podstawowej

50,40% (72,70% w 1999/00 r.) dzieci

niepełnosprawnych uczy się w szkołach specjalnych

49,60% (27,30% w 1999/00 r.) w szkołach

ogólnodostępnych.



Na poziomie gimnazjum

61,19% (84,57% w 1999/00 roku) dzieci

niepełnosprawnych uczy się w szkołach specjalnych

38,81% (15,43% w 1999/00 r.) w szkołach

ogólnodostępnych.

Nauczanie integracyjne – warunki
organizacyjne



Liczba uczniów: od 15 do 20 w tym od 3
do 5 z orzeczeniem o potrzebie
kształcenia specjalnego.



Nauczyciel wspomagający.



Zapewnienie uczniom N dodatkowych
zajęć specjalistycznych
(rewalidacyjnych)



Zapewnienie uczniom pomocy
psychologiczno-pedagogicznej

Do zadań nauczyciela ze specjalnym
przygotowaniem pedagogicznym
(oligofrenopedagogika, surdopedagogika,
tyflopedagogika,...) należą m.in.:

1.

Zadania edukacyjne - związane ze zdobywaniem wiedzy
przez ucznia niepełnosprawnego, z jego pracą na
zajęciach lekcyjnych i rewalidacyjnych

2.

Zadania integrujące - związane z integracją dzieci,
rodziców i nauczycieli szkoły

3.

Zadania wychowawcze - związane z pełnieniem funkcji
wychowawczej i pomocniczej względem rodziców
uczniów niepełnosprawnych i wszystkich uczniów klasy
integracyjnej

Szanse i zagrożenia dla kształcenia
integracyjnego:

1.

Trudności w zajęciach integracyjnych:



Niełatwy proces strukturyzacji i organizacji wspólnych

zajęć,



Trudności z zachowaniami dzieci N,



Kłopoty we współpracy nauczycieli,

2.

Przyczyny odrzucenia kształcenia

integracyjnego:



Stosunek do osób N



Obawa rodziców



Strach nauczycieli



Stereotypy na temat efektywności nauki w takich

klasach



Finanse



Niedostatek informacji



I inne.

Podstawa programowa dla dzieci
niepełnosprawnych



Podstawa programowa kształcenia ogólnego –
dla wszystkich dzieci pełnosprawnych i
niepełnosprawnych (z wyjątkiem
upośledzonych umysłowo w stopniu
umiarkowanym, znacznym i głębokim)



Podstawa programowa kształcenia ogólnego
dla uczniów niepełnosprawnych intelektualnie
w stopniu umiarkowanym i znacznym w
szkołach podstawowych i gimnazjach

Podstawa

programowa

Standardy wymagań

Szczegółowe wymagania do

sprawdzianu

Zewnętrzny system oceniania

Programy nauczania

Wymagania edukacyjne

Wewnątrzszkolny system oceniania

Zewnętrzne formy oceniania



Sprawdzian



Egzamin gimnazjalny



Egzamin maturalny (część wewnętrzna i
zewnętrzna)



Egzamin dojrzałości



Egzamin potwierdzający kwalifikacje
zawodowe



Egzamin z przygotowania zawodowego



Egzamin z nauki zawodu

Dostosowanie egzaminu dla osób
posiadających orzeczenie o potrzebie
kształcenia specjalnego



Dostosowanie warunków i formy



zminimalizowanie ograniczeń
wynikających z niepełnosprawności
(sprzęt, środki dydaktyczne)



przedłużenie czasu egzaminu.

•

Dostosowanie zestawu zadań, arkuszy
egzaminacyjnych.

•

Zapewnienie obecności specjalistów.

Ocenianie uczniów z upośledzeniem
umiarkowanym i znacznym.



Oceny bieżące i klasyfikacja semestralna:



dostosowanie wymagań edukacyjnych



oceny są opisowe



Klasyfikacja roczna:



I – III ocena opisowa z nauczania i ocena z
zachowania



IV i dalsze oceny opisowe z zajęć
edukacyjnych i ocena z zachowania

•

Nie zdają egzaminów zewnętrznych.

Indywidualne nauczanie



Indywidualne nauczanie dzieci i młodzieży,

których stan zdrowia uniemożliwia lub znacznie

utrudnia uczęszczanie do szkoły,



Zajęcia w ramach indywidualnego nauczania

prowadzi się w miejscu pobytu ucznia, w

szczególności w domu rodzinnym, specjalnym

ośrodku szkolno-wychowawczym Iub w placówce

opiekuńczo-wychowawczej.



W indywidualnym nauczaniu realizuje się treści

nauczania, wynikające z podstawy programowej

kształcenia ogólnego, oraz obowiązkowe zajęcia

edukacyjne wynikające z ramowego planu

nauczania dla danego typu szkoły, dostosowane

do możliwości psychofizycznych ucznia.

Tygodniowy wymiar godzin zajęć
indywidualnego nauczania realizowanych
bezpośrednio z uczniem wynosi:

1) dla uczniów zerowego etapu edukacyjnego (klasy wstępnej) -

od 4 do 6 godzin (co najmniej w ciągu 2 dni)

2) dla uczniów klas I-III szkoły podstawowej - od 6 do 8 godzin;
3) dla uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej - od 8 do 10 godzin;
4) dla uczniów gimnazjum - od 10 do 12 godzin;
5) dla uczniów szkół ponadpodstawowych lub

ponadgimnazjalnych - od 12 do 16 godzin (w ciągu co najmniej

3 dni).

Prowadzenie zajęć indywidualnego nauczania uczniów zerowego

etapu edukacyjnego oraz klas I-III powierza się jednemu

nauczycielowi.