KONTROLA

JAKO

FUNKCJA ZARZĄDZANIA

Pojęcie kontroli

Kontrola

to porównanie tego, co jest wykonywane lub tego

co zostało już wykonane z pewnym pożądanym wzorcem
(systemem norm) oraz korektę takich odchyleń od wzorca,
które przekraczają wyznaczony próg tolerancji.

Potrzeba sprawowania funkcji kontrolnej

1. Orientacja co do zgodności sposobu, kierunku i stopnia
zaawansowania realizacji zadań z obowiązującym planem

2. Wiedza dotycząca konieczności podejmowania interwencji

3. Wyjaśnienie przyczyn występujących odchyleń

4. Dokonanie oceny zrealizowanych zadań oraz wyciąganie
wniosków

Etapy procesu kontroli

(VI)

o

to

cz

e

n

ie

Odbiorcy

wewnętrzni

zewnętrzni

Sprzężeni
e zwrotne

(VII)

(VII)

(VII)

- zadania

- zasoby

- informacje

(II)

(III)

Wykonawcy

Transformacja

Normy

Regulator

Sensor

(I)

(I)

(I)

(V)

(V)

Produkty

(IV)

Rodzaje kontroli

Kontrola

bieżąca

Kontrola

końcowa

Sprawdzenie czy
realizowane na bieżąco
procesy są zgodne z
normami,
korygowanie
niedopuszczalnych
odchyleń, daje
możliwość uniknięcia
faktów
nieodwracalnych

Sprawdzenie czy
wykonane produkty
są zgodne z
normami,
wyjaśnienie przyczyn
występowania
defektów i podjęcie
działań
usprawniających

Istota

i

Przedmi

ot

Podmiot

np. dział jakości
kontroli, inspektor ds.
bhp

np. dział jakości
kontroli, główny
księgowy, rewidend

Kontrola

wstępna

Kontrola

następna

Sprawdzeniu
podlegają procesy
i zdarzenia, które
całkowicie lub
cząstkowo zostały
zakończone,
jest kontrolą
realną

Sprawdzenie
zgodności z
obowiązującymi
normami zanim
zostaną wykonane
jakiekolwiek
działania,
dokonywana w
celu zapobiegania
powstawania
kosztów oraz strat
z tytułu faktów
nieodwracalnych

Istota

i

Przedmi

ot

Podmiot

np. sekcja
inwentaryzacji,
dział finansowy

np. dział
finansowy,
inspektor ds. bhp

Kontrola

funkcjonalna

Kontrola

instytucjonalna

Sprawdzenie
zgodności
procesów
transformacji i
produktów
z
obowiązującymi
normami
jest
wykonywane
przez sensora

Zapewnienie
jedności kontroli
oraz zapobieganie
powstawaniu
faktów
nieodwracalnych

W całości
wykonywana jest
przez funkcjonalny
odcinek
działalności
(kierownicy
komórek
funkcjonalnych
+ podległy im
personel )

Kontrola złożonych
i
interdyscyplinarnych
procesów i produktów,
wymagających
skomplikowanych
procedur, daje
kompleksowy,
profesjonalny obraz
kontrolowanego
przedmiotu

Istota

i

Przedmi

ot

Podmiot

Kontrola

wewnętrzna

Kontrola

zewnętrzna

W kontroli
uczestniczą tylko
wewnętrzne części
organizacyjne,
np. rewidend
zakładowy, dział
kontroli jakości

Rolę sensora
przejmują podmioty
zewnętrzne, np.
Najwyższa Izba
Kontroli, Lokalny
wydział ochrony
środowiska

Stosowana głównie
w odniesieniu do
procesów i
produktów, wobec
których stosowane
są normy
wewnętrzne,
możliwa jest także w
odniesieniu do norm
zewnętrznych
ważnych dla
sprawności
zarządzania,
zapewnia jedność
kontroli i
wykonawstwa

Przedmiotem
kontroli jest
przestrzeganie
norm szczególnie
ważnych ze
społecznego
punktu widzenia,
zapewnia
respektowanie
ważnych interesów
ogólnogospodarczy
ch, sprzyja
obiektywizmowi

Istota

i

Przedmi

ot

Podmiot

Wymagania

Jeśli kontrola jest niezbędna dla sprawnego
działania to :

1.

Kierownik musi odpowiadać za sprawność realizacji

funkcji

kontrolnej, a w następnej kolejności

dopiero podmioty

wspomagające kierowników w

wykonywaniu czynności

kontrolnych, ostatecznie -

wykonawcy procesów transformacji

2.

Czynności wykonywane w ramach funkcji kontrolnej

nie powinny powodować zakłóceń w realizacji procesów
podstawowych

3.

Oceny wewnętrznych podmiotów organizacyjnych

instytucji oraz ich

personelu powinny być racjonalnie

powiązane z systemem

motywacyjnym.

4.

System kontroli musi zapewniać równowagę stopnia

poszanowania

przyjętych w instytucji norm i zasad

działania oraz niezbędnej

innowacyjności działania.

5.

Należy unikać nadmiernej biurokratyzacji kontroli

Współczesne koncepcje ujmowania kontroli

Controlling

to kompleksowy proces, w którym łączy się

czynności koordynacyjne, informacyjne, planistyczne i
kontrolne.

WYDAJNOŚĆ PRACY

System

organizacji

System doboru

i szkolenia

kadr

System

informacji

System

planowania i

kontroli

CELE

CONTROLLING

(KOORDYNACJA-

NADZÓR)

Cechy controllingu

1. Orientacja na cele

2. Sprzężenie wyprzedzające

3. Orientacja na wąskie gardła

4. Koncentracja na aspekcie personalnym

5. Koncentracja na rachunkowości zarządczej

Rodzaje controllingu

Controlling

strategiczny

- zapewnienie długotrwałej
egzystencji poprzez stworzenie
możliwości do wymagań
otoczenia

Controlling

operacyjny

- koordynacja procesów
implementacji strategii oraz
współdziałanie w ramach tych
procesów, maksymalizacja
rentowności