Pomoc

Pomoc



Wspieranie kogoś fizycznie lub
moralnie, pomaganie, komuś wsparcie,
ratunek

Mały Słownik Języka Polskiego PWN



Działanie podjęte dla dobra innej osoby



Coś, co pomaga w trudnej sytuacji,
czyni ją mniej uciążliwą

Internetowy Słownik Języka Polskiego PWN

Pomoc psychologiczna

Pomoc psychologiczna

(H. Sęk, 1991)

„Jest szczególnym rodzajem interakcji

miedzy osobą pomagającą i wspomaganą
W tej interakcji – relacji, działania osoby
wspomagającej ukierunkowane są na:



dobro osoby wspomaganej,



korzystną dla niej zmianę (allocentryczne

zachowanie doradcy)



dobro grupy społecznej (socjocentryczne

zachowanie psychologa lub doradcy).

Pomoc psychologiczna

Pomoc psychologiczna

(H. Sęk, 1991)

Formalna pomoc polega na udzielaniu
wsparcia

emocjonalnego,

informacyjnego
i instrumentalnego, przy jednoczesnym
wykorzystaniu wiedzy, umiejętności
i

cech

osobowościowych

osoby

pomagającej w tym procesie.

Układ diadyczny w sytuacji

pomocy

(H. Sęk, 1991)

OSOBA

OSOBA

WSPOMAGAJĄCA

WSPOMAGANA

Układ triadyczny w sytuacji

pomocy

(H. Sęk, 1991)

JEDNOSTKA

TERAPEUTA / DORADCA GRUPA WSPARCIA

Formy pomocy psychologicznej



profilaktyka,



doradztwo,



poradnictwo



psychoterapia,



interwencja i mediacja kryzysowa,



rehabilitacja,



reedukacja,



Resocjalizacja.

Pomoc

Pomoc

wg K. Otrębskiej-Popiołek

wg K. Otrębskiej-Popiołek

(1991)

(1991)

Często mamy do czynienia z

pomocą

wzajemną

jako

formą

„współdziałania dwojga lub więcej
osób”, gdzie role osoby pomagającej
i osoby wspomaganej dopełniają się.

Aspekty pomocy

Aspekty pomocy

(K. Otrębska – Popiołek, 1991)

(K. Otrębska – Popiołek, 1991)

Pomoc może być rozpatrywana poprzez analizę:



obserwowanych zachowań,



motywacji (bezinteresowność, intencjonalność),



podejmowanych działań (konsekwencji, kosztów),

które odnoszą się do osób uczestniczących w sytuacji
pomocy.
Należy również uwzględniać aspekt temporalny
niesienia pomocy

Sytuacja pomocy

Sytuacja pomocy

O sytuacji pomocy możemy mówić wtedy, gdy

osoby spotykające się tak ją nazywają i czują się z
nią związane.

[1]

Relacja pomocy jest rodzajem asymetrycznej

relacji interpersonalnej, gdzie „obaj partnerzy,
znajdując się we wspólnej sytuacji, czują się
związani ze sobą w taki sposób, że powstaje układ
sprężonych ról, w którym jedna osoba pełni rolę
pomagającego, druga – wspomaganego”.

[2]

[1] K. Otrębska-Popiołek, Człowiek w sytuacji pomocy. Psychologiczna problematyka przyjmowania i
udzielania pomocy, Wydaw. UŚl., Katowice 1991, s. 10.
[2] K. Otrębska-Popiołek, tamże, s. 17-18.

Pomoc wg A. Kargulowej

(1996)

Jest to zjawisko, proces czy też zdarzenie

występujące w rzeczywistości społecznej.

Warunkiem pomocy jest zaistnienie relacji

wspomaganego i wspomagającego.

Pomocą jest pewien zbiór „czynności,

działań,

zachowań

wyodrębnionych

ze

względu

na

cel,

do

którego

zmierza

wspomagający, a nie ze względu na ich
wykonanie, organizację

czy przebieg”.

Pomoc

Pomoc

w klasycznym ujęciu

w klasycznym ujęciu

psychologii

psychologii

Pomoc drugiemu człowiekowi wiąże się

z postawieniem sobie dwóch pytań:

1.

Kto jest odpowiedzialny za pojawiające się

trudności?

2.

Kto

jest

odpowiedzialny

za

ich

rozwiązanie?

Modele rozumienia „pomocy i

Modele rozumienia „pomocy i

radzenia sobie z problemami”

radzenia sobie z problemami”

(Z. B. Gaś, 1995)

1. Model medyczny

„człowiek nie jest odpowiedzialny ani za

swoje problemy, ani za ich rozwiązanie”;

2. Model kompensacyjny

„człowiek nie jest odpowiedzialny za

powstanie

problemów,

natomiast

jest

odpowiedzialny za ich rozwiązanie”

Modele rozumienia „pomocy i

Modele rozumienia „pomocy i

radzenia sobie z problemami”

radzenia sobie z problemami”

(Z. B. Gaś, 1995)

3. Model oświatowy

„człowiek

jest

odpowiedzialny

za

pojawienie się swoich problemów, ale nie
jest odpowiedzialny za ich rozwiązanie”;

4. Model moralny
„człowiek jest odpowiedzialny za własne

problemy, jak i za to, żeby je rozwiązać”;

Główne zadanie

Główne zadanie

poradnictwa

poradnictwa

Pomoc w rozwiązywaniu problemów

osób radzących się

(wg A. Kargulowej M. Kulczyckiego)

Przyczyny poszukiwania

Przyczyny poszukiwania

pomocy

pomocy

przez jednostkę

przez jednostkę

(za A.

(za A.

Kargulową)

Kargulową)

Jednostka poszukuje pomocy, gdy ma
trudności z:



dokonywaniem wyborów i decyzji,



przystosowaniem się,



podejmowaniem działań,



odnalezieniem motywacji,



kontrolą nastrojów i emocji

Poradoznawstwo

Poradoznawstwo

(A. Kargulowa, 1986)

(A. Kargulowa, 1986)

Teoretyczna refleksja nad zjawiskami szeroko
pojmowanego pomagania. Teoria stanowiąca
podstawę dla poradnictwa, która ma do
spełnienia dwa główne zadania:
1. Przyczynianie się do poznawania
poradnictwa jako fenomenu społecznego, tj.
rodzaju działalności;
2. Sprzyjanie podnoszeniu poziomu
działalności poradniczej w oparciu o uzyskane
rezultaty poznania działalności poradniczej.

Poradoznawstwo

(A. Kargulowa, 1986)

Poradoznawstwo

można

rozpatrywać

również jako:

„1. Subdyscyplinę w naukach społecznych,
2. Wiedzę proceduralną lub [...] metodyczną,
3. Wiedzę metodologiczną o tym, jak badać

samo zjawisko poradnictwa, czyli praktykę

”.

Poradnictwo

Poradnictwo

(A. Kargulowa, 1986)

(A. Kargulowa, 1986)

Traktowane jest w dwóch perspektywach oglądu:
1. Wewnętrznej – gdzie postrzegane jest jako

swoista

przestrzeń

celowej

działalności

w

określonych

sferach

życia

społecznego

(wychowawczej, rodzinnej, zawodowej), czy też
świat przeżyć doradcy i osoby radzącej się;

2. Zewnętrznej – jako system społeczny

stanowiący podsystem szerszych systemów, który
jest zorganizowanym zbiorem prawidłowości,
regulującym ich przebieg i udoskonalającym inne
działania

Poradnictwo

Poradnictwo

„jest jedną z form występujących w różnych

rodzajach pomocy” (A. Kargulowa, 1996)
o uniwersalnym charakterze.

Zajmuje

się

problemami

rozwojowymi

i sytuacyjnymi, w wielu aspektach życia człowieka:
osobistym,

społecznym,

zawodowym

oraz

oświatowym

Sytuacja poradnicza

Sytuacja poradnicza

(A. Kargulowa, K. Ferenz, 1991

(A. Kargulowa, K. Ferenz, 1991)

Sytuacja,

która

jest

układem

interpersonalnym

pomiędzy

doradcą

i

radzącym się. W jej trakcie przy współudziale
obu stron udaje się wypracować poradę w
postaci idei, postaw, wartości, motywów
działania i (lub) informacji.

Sytuacja poradnicza

(A. Kargulowa, 1996)

Jest sytuacją społeczną, w jakiej

udzielana jest pomoc poradnicza, w której
doradca wspiera radzącego się poprzez
udzielanie:



porady,



informacji



konsultacji



instrukcji,

czyli

poprzez

stosowanie

zabiegów

głównie

werbalnych

o

charakterze

edukacyjnym i/lub terapeutycznym.

Sytuacja poradnicza

(A. Kargulowa, 1996)

Jest jedną z interakcji społecznych, mającą na
celu udzielanie pomocy, która zdarza się
w określonym dla obu partnerów (radzącego
się i doradcy) czasie i miejscu.

Odznacza się wypracowanym ogólnym

zarysem, tradycją, własną logiką oraz
znaczeniem i może przybierać różne formy
np.



kooperacji (współdziałania)



rywalizacji



wymiany-zakupu.

Czynniki warunkujące

zachowanie

w sytuacji problemowej



zaufanie do otoczenia i świata lub jego
brak,



optymizm lub pesymizm,



aktywność lub bierność,



kompleksy,



urazy,



mechanizmy obronne.

M. Kulczycki, Rozważania wokół zagadnień psychologicznego poradnictwa

życiowego, Wydaw. UWr, Wrocław, 1998, s. 28.

Czynniki sytuacji poradniczej

wg. S. Gladdinga



struktura



inicjatywa



miejsce



cechy klienta



cechy doradcy.

Podstawy porozumiewania się,

„triada” Carla Rogersa (1991)



autentyczność (kongruencja) doradcy



akceptacja osoby radzącej się



empatyczne zrozumienie sytuacji osoby

potrzebującej wsparcia

Umiejętności interpersonalne

w niesieniu pomocy

(K. Balawajder,

1996)



Umiejętność interpersonalna to „zespół zachowań wobec
innej osoby, wraz z intencjami (…) oraz ze stosunkiem do
drugiego człowieka”
(Balawajder, s. 47)



Wybrane umiejętności:



nawiązywanie kontaktu;



komunikowanie się;



słuchanie;



ujawnianie emocji;



bycie tolerancyjnym;



dawanie poczucia bezpieczeństwa;



niesienie pomocy w rozwiązywaniu konkretnych problemów.

Wybrane bariery korzystania

z profesjonalnej pomocy

(K. Popiołek,

2004)



Przeszkody natury decyzyjnej



Trudności z dostrzeżenie problemu i jego właściwym

zdefiniowaniem



obawa przed psychicznymi kosztami prośby o pomoc



odraczanie podjęcia decyzji



Zwracanie się o pomoc jako źródło negatywnych

przeżyć



poczucie zagrożenia i spadek poczucia własnej wartości



obawa przed ośmieszeniem się



Obawa przed koniecznością zmian



Obawy związane z korzystaniem z pomocy

profesjonalnej



Adekwatność udzielonej pomocy



brak pozytywnego wizerunku osoby pomagającej



zagrożenie poczucia podmiotowości

Joanna Minta

Joanna Minta

Zakład Pedagogiki Społecznej i Poradoznawstwa

Zakład Pedagogiki Społecznej i Poradoznawstwa

Instytut Pedagogiki, Dolnośląska Szkoła Wyższa

Instytut Pedagogiki, Dolnośląska Szkoła Wyższa

ul. Strzegomska 55, 53-611 Wrocław

ul. Strzegomska 55, 53-611 Wrocław

e-mail:

e-mail:

jminta@

jminta@

vp.

vp.

pl

pl

www.dswe.pl

www.dswe.pl