Ćwiczenia 3 – cz. 1

Organizm i jego środowisko

Organizm – twór fizykochemiczny,
zdolny do życia i samoutrzymania się
przy nim dzięki stałej wymianie
materii i energii ze środowiskiem, w
którym żyje.
Niektóre składniki środowiska mogą
być dla życia określonych
organizmów obojętne, inne decydują
o tym, co będzie mogło żyć i w jakiej
liczbie.

Są to czynniki ograniczające.

Czynniki ograniczające są różne
dla różnych organizmów.
Każdy organizm ma jakiś zakres
tolerancji w stosunku do silnie
działających czynników
środowiska, np. temperatury,
kwasowości gleby, zasolenia
wody.

Zakres tolerancji ekologicznej

Przedział wartości danego czynnika –
biotycznego i abiotycznego , od
najniższej (minimum) do najwyższej
(maksimum),
w którym dany organizm może żyć.

Problem tolerancji jest złożony, gdyż:
1.W przyrodzie występuje zmienność
osobnicza, co oznacza, że wymagania
osobników w obrębie gatunku względem
danego czynnika mogą się różnić;
2.Granice tolerancji na dany czynnik są różne
dla odrębnych populacji geograficznych;
3.Ten sam organizm wykazuje zmiany
tolerancji na poszczególne czynniki, na
przykład migrując, może tę tolerancję
dostosować ( adaptacja );
4.Granice tolerancji zmieniają się zazwyczaj
wraz z wiekiem osobnika.
Najbardziej krytyczny – nasilenie
ograniczającego wpływu czynników
środowiska na organizm – jest okres
rozrodczy.

5. Granice tolerancji mogą być zmienne w
czasie, niezależnie od procesów starzenia
się
organizmów.
6. Kiedy warunki środowiska nie są
najkorzystniejsze dla populacji pod
względem
jednego czynnika ekologicznego, wtedy
granice
tolerancji w odniesieniu do innych
czynników
mogą być zawężone.
7. Wymagania życiowe uzależnione są z
reguły od
płci.
8. Oddziaływania jednego czynnika mogą być

korygowane przez działanie innego
czynnika.

Do wyjaśnienia zjawisk tolerancji odnoszą się
dwa prawa biologiczne:
1.Prawo minimum J.Liebiga
2.Prawo tolerancji Shelforda
Niemiecki chemik Justus Liebig stwierdził, że
substancje występujące w minimalnych
ilościach warunkują życie danego organizmu.
Gatunki o szerokim zakresie tolerancji

w stosunku do większości (rzadko wszystkich
czynników środowiska są najbardziej
rozpowszechnione w przyrodzie, np. brzoza
Brodawkowa.
Morszczyn, meduza – mają szeroki zakres
w stosunku do zasolenia wody, dlatego
występują
w Bałtyku, Atlantyku.

Gatunki o szerokim zakresie tolerancji
ekologicznej to eurybionty. (gr.eurys –
szeroki)

Gatunki o wąskim zakresie tolerancji
ekologicznej to stenobionty. ( gr. Stenos –
wąski)

oligostenobiont

mezostenobiont

polistenobiont