Zarządzanie ryzykiem finansowym

Ryzyko



Słowo ryzyko pochodzi od starowłoskiego „risicare”,
które oznacza odważyć się. Zatem z semantyki tego
określenia wynika, że ryzyko jest raczej wyborem, a
nie nieuchronnym przeznaczeniem



Możliwość zysków lub strat towarzysząca jakiejś
czynności, niebezpieczna próba, odważenie się na
jakiś niebezpieczny krok, niebezpieczne
przedsięwzięcie



Ryzyko jest obecne we wszystkich dziedzinach
działalności człowieka. Szczególnie dużą rolę
odgrywa w działalności gospodarczej.

Ryzyko finansowe



Ryzyko jest to obiektywnie istniejąca możliwość

niepowodzenia, poniesienia straty lub szkody w

wyniku prowadzonej działalności,



Ryzyka nie można wyeliminować, ale można je

ograniczać poprzez odpowiednią prewencję

ekonomiczną, prawną, organizacyjną i kadrową.

Wielkość ryzyka zależy od wielu wzajemnie

powiązanych czynników, z których większość

jest niezależna od działań przedsiębiorstwa.

Należą do nich czynniki: ogólnogospodarcze,

społeczne, polityczne, demograficzne oraz

techniczne.



Ryzyko instytucji finansowej to zagrożenie, które

wynika z faktu osiągnięcia zysków z działalności

odmiennych od przewidywanych. W książce:

„Zarządzanie ryzykiem” prof. Jachowicz wskazuje

jako główne źródło ryzyka: „brak możliwości

doskonałej antycypacji stanów przyszłych oraz

wskazuje możliwość wystąpienia stanów

nieoczekiwanych”, czyli wskazuje na

bezsprzeczną niemożność przewidzenia

wszystkich determinantów przyszłej sytuacji, w

omawianej dziedzinie sytuacji gospodarczej i co za

tym idzie konsekwencji wynikających dla naszej

działalności, czyli przedsiębiorstwa.



Widzimy więc, iż bezsprzecznie ryzyko jest
nieodłącznym elementem każdej działalności
gospodarczej. Co więcej ryzyko jest podejmowane
rozmyślnie w celu osiągnięcia wyższego zysku,
gdyż istnieje ścisły związek między wielkością
dochodów, a ryzykiem. Wyższe ryzyko daje
możliwość uzyskania wyższej rentowności z
inwestycji. Wiadomo, iż podejmując ryzyko
narażamy się na większe straty, ale równocześnie
uzyskujemy szanse wyższych zysków, czyli
spektrum naszych korzyści lub niekorzyści jest
większe, ale oczywiście podejmujemy ryzyko w
oczekiwaniu wyższych zysków.



Zaś samo ryzyko definiuje się jako negatywne
odchylenie osiągniętego wyniku od wielkości
wcześniej zaplanowanej.



W następstwie podejmowania nietrafnych decyzji
ekonomicznych może nastąpić zmniejszenie
potencjalnych zysków, utrata płynności
finansowej, a ostatecznie upadłość
przedsiębiorstwa, a nawet ogromne długi, za
które ponosi się odpowiedzialność prawną.

Rodzaje ryzyka



Handlowe – np. kredytowe, płynności (wynika
bezpośrednio z prowadzonej działalności),



Rynkowe – np. walutowe, stopy procentowej,



Operacyjne – zagrożenie nieosiągnięcia zamierzonych
celów w wyniku różnorodnych błędów w firmie,



Społeczne,



Wystąpienia zdarzeń losowych,



Polityczne,



Gospodarcze,



Prawne,



Itd.

Zarządzanie ryzykiem

finansowym



Zarządzanie ryzykiem to przedsięwzięcia mające

na celu planową i celową analizę oraz

sterowanie poszczególnymi rodzajami ryzyka

poprzez kontrolę przedsięwzięć,



Nowoczesne zarządzanie ryzykiem finansowym

jest możliwe dzięki instrumentom finansowym



Etapy zarządzania ryzykiem:

1. identyfikacja i kwantyfikacja (pomiar)

ryzyka,

2. sterowanie ryzykiem,

3. kontrola podejmowanych przedsięwzięć.

Proces zarządzania

ryzykiem

Wybór strategii

Analiza ryzyka

- identyfikacja ryzyka
- kwantyfikacja ryzyka
- ocena akceptowalności
ryzyka

Sterowanie

ryzykiem

Sprzężen

ie

zwrotne

Strategie zarządzania ryzykiem



Podejście konserwatywne – wiąże się z pełnym zabezpieczeniem
pozycji walutowej w taki sposób, aby zmiany kursu walutowego
nie powodowały zmiany wartości przepływów pieniężnych. W
ten sposób już dzisiaj niezależnie od wahań kursów walutowych
możemy określić wartość w krajowej walucie należności,
przyszłych płatności, czy rat kredytu,



Podejście aktywne – zarządzanie ryzykiem walutowym może
przybrać formę aktywnego zarządzania pozycją walutową. W
tym przypadku świadomie decydujemy się na częściowe lub
całkowite pozostawienie ekspozycji walutowej, w oczekiwaniu
na korzystne zmiany kursu. Zabezpieczenie pozycji (również
pełne) może nastąpić w momencie, gdy uznamy, iż poziom kursu
walutowego jest dla nas korzystny.

Metody zarządzania RF

Fizyczna kontrola ryzyka

Finansowa kontrola ryzyka

Redukcja ryzyka

Unikanie ryzyka

Transfer ryzyka

Zatrzymanie

ryzyka

- kooperanta
- kontrahenta
- zakład ubezpieczeń
- instytucje finansowe

- brak podejmowania działań

- podejmowanie działań ograniczających
ryzyko

- zabezpieczenie źródeł pokrycia strat

Instrumenty pochodne

O symetrycznym ryzyku:



Kontrakty FRA



Kontrakty terminowe: forward i futures



Swapy finansowe

O niesymetrycznym ryzyku:



Opcje



Warranty

Kurs walutowy



Kurs walutowy to cena waluty obcej wyrażona w
pieniądzu krajowym, która oznacza ilość pieniędzy
jaką należy zapłacić za nabycie jednostki waluty
obce,



Ryzyko walutowe jest to ryzyko na które narażone są
firmy posiadające zobowiązania oraz należności
nominowane w walutach obcych,



Związane jest to z możliwością wystąpienia aprecjacji
lub deprecjacji kursu danej waluty, czyli możliwości
zmiany wartości składników majątku, przepływów
pieniężnych lub zobowiązań wynikającą ze zmian
kursu walutowego,



Ryzyko walutowe jest trwałym elementem handlu z
państwami, które posługują się inną walutą.



Ryzyko walutowe wynika z natury rynku walutowego,
na którym występuje ciągła fluktuacja kursów,



Kursy walutowe zależą od wielu czynników
wpływających na nie w dłuższym i krótszym okresie.

Zmiany kursów zależą m.in. od:



czynników ekonomicznych (stóp procentowych,
inflacji, bilansu płatniczego, polityki monetarnej, PKB
itp.),



czynników politycznych (reżimów kursowych,
trwałości systemu prawnego, polityki fiskalnej itp.),



spekulacji na rynku walutowym i operacji banków
centralnych.

Opcje walutowe



Opcja walutowa to instrument finansowy dający jego
nabywcy prawo (ale nie nakładający na niego
obowiązku) do sprzedaży lub zakupu jednej waluty
za inną w określonym momencie w przyszłości po z
góry określonym kursie.



Posiadacz opcji nabywa prawo (nie zaś
zobowiązanie), a wystawca opcji przyjmuje na siebie
zobowiązanie do zrealizowania transakcji. Za nabyte
prawo posiadacz płaci wystawcy opcji premię (cena
opcji). Są instrumentami pochodnymi, ponie waż
premia (cena opcji) jest uzależniona od aktualnej
ceny rynkowej instrumentu bazowego.

Klasyczny podział

opcji walutowych

Opcje:



Europejskie,



Amerykańskie.

Opcje:



Kupna (call option),



Sprzedaży (put option).

Swapy



Istota swapu walutowego polega na tym,
iż strony transakcji przekazują sobie
wzajemnie, w momencie zawarcia
kontraktu, określone sumy pieniężne
wyrażone w dwóch różnych walutach i
zwracają je sobie w czasie obowiązywania
umowy według ustalonego planu
regulującego zasady i terminy płatności
odsetek i amortyzacji kapitału.

Hedging



Hedging – to operacja zabezpieczająca, mająca na celu
minimalizację ryzyka.

Wyróżnia się dwie formy Hedgingu [7]:



Hedging naturalny,



Hedging z wykorzystaniem instrumentów pochodnych.



Hedging naturalny polega na dokonywaniu różnorodnych
operacji na aktywach i pasywach przedsiębiorstwa, ale bez
wykorzystania instrumentów pochodnych.



Hedging z wykorzystaniem instrumentów pochodnych
polega na zawarciu transakcji, która pozwoli zabezpieczyć się
przed stratą związaną z niekorzystną zmianą kursu walutowego,
ceny towaru lub ceny instrumentu finansowego w przyszłości.
Zawierając transakcje terminowe w przypadku hedgingu inwestor
postępuje tak, aby ryzyko związane z inwestycjami wzajemnie się
znosiło.

Sylabus



Istota ryzyka,



Podstawowe odmiany ryzyka,



Negatywne czynniki ryzyka,



Pozytywne oddziaływanie na ryzyko,



Proces podejmowania decyzji w zarządzaniu ryzykiem.



Miary ryzyka (pomiar) – prawdopodobieństwo,
zmienność, odchylenie standardowe, miary
wrażliwości, miary zagrożenia,



Narzędzia (Instrumenty) zarządzania ryzykiem – opcje
walutowe, swapy, kontrakty forward i futures, hedging.

Pomiar wielkości (mierzenie)

ryzyka finansowego -

zadania