Ogniwa Procesu
kształcenia

Modele kształcenia funkcjonujące
w historii dydaktyki

1. przewaga roli nauczyciela

2. przewaga roli ucznia

3.zrównoważenie roli ucznia i nauczyciela

Właściwości nowoczesnego
modelu kształcenia



Integracja procesu uczenia się z procesem

nauczania



Integracja dydaktycznych i wychowawczych

oddziaływań



Wszechstronność procesu kształcenia

polegająca na łączeniu szkoły z prawdziwym

życiem



Indywidualizacja procesu kształcenia



Organizacyjna i metodyczna elastyczność

7

Ogniw procesu

kształcenia

1. Uświadamianie sobie przez uczniów celów i

zadań dydaktycznych



Wytworzenie u uczniów pozytywnej motywacji do

nauki, która warunkuje jej końcowy efekt



Zapoznanie uczniów na podstawie konspektu lekcji z

zadaniami, celem lekcji oraz zamierzonym

końcowym efektem



Ukształtowanie odpowiedniego sposobu myślenia

oraz woli poprzez uświadomienie uczniom czego i w

jaki sposób mają się nauczyć



Uświadomienie danej trudności teoretycznej lub

praktycznej w celu samodzielnego formułowania i

rozwiązywania problemów



Stworzenie wewnętrznego i zewnętrznego ładu

( wzbudzenie motywacji, spokojny przebieg lekcji)

Stworzenie odpowiedniej
atmosfery wymaga:



wprowadzenia odpowiednich reguł i procedur



przedstawienia zasad w odpowiedniej formie



podkreślania znaczenia zasad



egzekwowania przestrzegania zasad



czujności nauczyciela



odpowiedniego tempa i rytmu pracy



płynnego przebiegu zajęć



podzielności uwagi nauczyciela



trafnej interpretacji zachowań uczniów



technik sprawdzających czujność i skupienie

uczniów na lekcji

Błędy nauczycieli



brak uświadamiania uczniom celów
lekcji



zbyt łatwe lub zbyt trudne cele
wytyczane uczniom



oddawanie jedynie tematu lekcji bez
celów szczegółowych



brak ukazywania przydatności
przerabianego materiału w praktyce

Trudności uczniów



brak świadomości celów lekcji



stosunek rodziców do szkoły –
aspiracje rodziców



brak motywacji



niezrozumienie tematu zajęć



chaos- brak porządku w umyśle
ucznia

2. Poznawanie nowych faktów



Opiera się zarówno na czynnościach
teoretycznych jak i praktycznych
dostosowanych do wieku oraz
zdolności uczniów



Umożliwia przyswojenie przez
uczniów określonych wiadomości,
umiejętności i nawyków

Empiryczne sposoby poznania:



poznanie bezpośrednie
(spostrzeganie, obserwacja,
eksperyment)



poznanie pośrednie (mapy,
strategie, schematy, modele)

Werbalne sposoby poznania



Słowo mówione ( opowiadanie,
pogadanka, wykład, dyskusja)



Słowo drukowane (opis, praca z
książką)

Błędy nauczycieli



zmuszanie uczniów do podawania

szybkich wypowiedzi oraz

formuowania wniosków czy uogólnień



odpowiadanie za uczniów,

samodzielne formułowanie wniosków

(tzw. „niecierpliwy nauczyciel”)



nieodpowiednie dobór obiektów do

przeprowadzonej obserwacji oraz

warunków w jakich ona przebiega

Trudności uczniów



brak koncentracji na najważniejszych

cechach



problemy związane z używaniem pojęć w ich

właściwym znaczeniu



problemy związane z rozumieniem i

przyswajaniem treści typowo teoretycznych



trudności wiążące się z wyciąganiem

odpowiednich wniosków



trudności związane z umiejętnością

uchwycenia wszystkich elementów



brak zainteresowania tematem lekcji

3. Nabywanie pojęć



Formowanie się określonego pojęcia
w świadomości uczniów polega na
odkrywaniu przez nich cech
(abstrahowaniu)

Przebieg procesu kształtowania się
pojęć:



skojarzenie nazwy z odpowiednim
przedmiotem



stworzenie „ przed pojęcia ” (dzięki
znajomości zewnętrznych cech
rzeczy lub zjawiska)



nabywanie pojęcia naukowego

Błędy nauczycieli



brak uwzględniania wszystkich etapów



podawanie gotowych definicji nie

związanych z ich analizą



nieodpowiednia realizacja kolejnych etapów

kształtowania się pojęć



zbyt duża liczba i źle dobrane przykłady

pojęć



uogólnienie cech przedmiotów w oparciu o

zbyt małą liczbę przykładów



wdrażanie uczniów do posługiwania się

pojęciami w nowych sytuacjach

Trudności ucznia



błędne wnioskowanie



zbyt wiele pojęć



przekazywanie gotowych pojęć bez
wcześniejszego ich kształtowania

4.Utrwalanie pojęć

Warunki skuteczności:
a) Występujące u uczniów

nastawienie na trwałe
zapamiętywanie

b) Właściwe rozumienie przez uczniów

utrwalanego materiału

c) Zastosowanie odpowiednich

technik zapamiętywania

Metody utrwalania wiadomości



Bierne powtarzanie i przypominanie –
uczenie się pamięciowe ze
zrozumieniem



Czynne (aktywne) –
systematyzowanie i klasyfikowanie
wiadomości, kształtowanie
umiejętności i nawyków w toku
ćwiczeń i samodzielnej pracy

Sposoby powtarzania



Pogadanka, czyli tradycyjne
odpytywanie



Praca z tekstem



Uczenie się pamięciowe



Pytanie jednocześnie kilku uczniów
oraz konfrontowanie ich odpowiedzi

Błędy nauczycieli



Utrwalanie wiadomości bez ich rozumienia



Brak postawy u uczniów nastawienia na trwałe

zapamiętywanie



Niestosowanie systematycznej kontroli

uzyskiwanych wyników nauczania



Utrwalanie treści niezrozumiałych dla uczniów



Pomijanie najistotniejszych faktów i uogólnień



Stosowanie tylko jednej metody utrwalania

wiadomości

Trudności uczniów



Problemy związane z zapamiętywaniem
wiadomości



Trudności w zapamiętywaniu dat, nazw lub
wzorców



Problemy z zapamiętywaniem treści, które nie
interesują uczniów



Problemy związane z warunkami
zapamiętywania nowych wiadomości



Mieszanie podobnych do siebie pojęć, które
zostały wprowadzone w krótkim okresie czasu

5.Przechodzenie od teorii do
praktyki



Łączenie teorii z praktyką – wiązanie

bezpośredniego poznania (praktyki) z

pośrednim (teoria)



Łączenie nabywanych wiadomości z

posługiwaniem się nimi w działaniu



Teoria – zbiór twierdzeń z danej dziedziny

nauki, prawa i zasady.



Praktyka – sprawdzian wiedzy, dzięki niej

wiadomości stają się głębsze i pełniejsze.

Pobudza uczniów do aktywności myślowej

i sprzyja rozwojowi samodzielności.

Błędy nauczycieli



Oddzielanie teorii i praktyki



Samodzielne wykonywanie ćwiczeń
przez nauczyciela



Nieodpowiednie przygotowanie do
lekcji przez nauczyciela

Trudności uczniów



Problemy z wykorzystaniem
przyswojonych już wiadomości do
opracowywanego materiału



Trudności związane z
rozwiązywaniem zadań tekstowych



Problemy w zastosowywaniu pojęć

6. Wykonywanie zadań
dydaktyczno - wytwórczych



Sprawność posługiwania się
odpowiednimi regułami w trakcie
wykonywania odpowiednich zadań



Dzięki systematycznemu powtarzaniu
(ćwiczeniu) umiejętności są stopniowo
przekształcane w nawyk,
przyzwyczajenie

Etapy kształtowania się
umiejętności i nawyków:

a)

Nauczyciel uświadamia uczniom nazwę i

znaczenie danej umiejętności

b)

Uczniowie formułują w oparciu o

przypomniane wiadomości jedną lub kilka

reguł działania

c)

Nauczyciel pokazuje uczniom wzór danej

czynności

d)

Uczniowie zaczynają wykonywać dana

czynność pod stałą kontrolą nauczyciela

e)

Uczniowie wykonują systematyczne,

samodzielne ćwiczenia przyswojonej

umiejetności

Błędy nauczycieli



Pomijanie jednego lub więcej etapów kształcenia

umiejętności oraz nawyków



Nieodpowiednia dydaktyczna realizacja etapów

kształcenia



Rezygnacja z kształcenia umiejętności i nawyków



Pokazywanie uczonej czynności tylko raz



Niekontrolowanie pierwszych samodzielnych

czynności uczniów



Niewłaściwe rozłożenie ćwiczeń w czasie



Za szybkie tempo realizacji ćwiczeń



Brak dostosowania ćwiczeń do wieku, zręczności

oraz umiejętności ucznia

Trudności uczniów



Brak motywacji



Nuda i zniechęcenie



Niewłaściwe objaśnienie przydatności danej
czynności



Nieodpowiedni sposób wyjaśniania



Braki uczniów w zakresie poprzedniego
materiału



Zbyt skomplikowane umiejętności



Brak odpowiedniego wprowadzenia do
wykonywania samodzielnej pracy

7.Kontrola i ocena wyników
nauczania



Kontrola to inaczej sprawdzanie
osiągnięć uczniów (jakich pojęć,
reguł i umiejętności nabyli)



Ocena to konieczny element pracy
dydaktycznej, kontroluje stan
wiadomości i umiejętności uczniów

Oceny mogą występować:



W postaci stopni (cyfry)



W postaci słownej ( pochwała,
ocena opisowa)



W postaci graficznej (kwiatki,
serduszka)

Zarzuty wobec stopni



Brak głębszego sensu

-Często stosuje się przypadkowe oceny
-często oceny stosowane są jako kara lub środek

dyscyplinujący zamiast jako miara osiągnięć

uczniów

-jeden stopień nie jest w stanie przedstawić

skomplikowanych osiągnięć pedagogicznych

-proces oceniania różni się w poszczególnych

szkołach i u poszczególnych nauczycieli



Pedagogiczna błahość stopni

- są to tylko symbole
- najbardziej istotne są wyniki

nieuchwytne, których nie da się ocenić

- oceny nauczycieli są mniej ważne dla

uczniów niż ich własna samoocena

- stopnie nie umożliwiają na poprawne

przewidzenie późniejszych osiągnięć



Szkodliwość stopni

- niskie oceny zniechęcają często mało zdolnych

uczniów do dalszego wysiłku

- powodują u pewnych uczniów ponoszenie

nieuniknionych porażek

- często zdarza się, iż rodzice uczniów stosują kary za

słabe oceny i nie stosują nagród za oceny wysokie

- oceny stanowią uniwersalny wzór obowiązujący

wszystkich uczniów pomimo wielu różnic pomiędzy

nimi występujących

- zamiast współpracy powodują rywalizację
- nacisk na osiąganie wysokich ocen może powadzić do

oszustw

Metody kontroli



kontrola ustna



Kontrola pisemna w postaci
kartkówek, klasówek czy
wypracowania



Ćwiczenia i działanie praktyczne



Praca z książką

Błędy popełniane przez
nauczycieli w trakcie kontroli



Subiektywizm ocen



Wieloaspektowość stopni



Brak systematyczności w kontrolowaniu



Niejawność ocen oraz ich uzasadnienia



Nieodpowiednia atmosfera w trakcie kontroli



Stosowanie nieodpowiednich metod kontroli



Brak stosowania ocen lub ich nadmierne
stosowanie



Ocenianie na podstawie ogólnego zachowania
uczniów podczas lekcji

Trudność uczniów na tym etapie
kształcenia



Brak samokontroli u uczniów



Mechaniczna kontrola niezrozumiana
przez uczniów przez co wywierająca
na nich negatywny stosunek



Brak umiejętności koncentracji w
trakcie kontroli



Brak umiejętności wypowiadania
swoich opinii przez uczniów

Dziękujemy za uwagę