Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Technologia i organizacja

robót budowlanych

„Roboty wykończeniowe”

prof. dr hab.

inż.

Włodzimierz
Martinek

dr inż. Paweł Nowak

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Elementy wykończeniowe - zadania i systematyka
 
Celem robót wykończeniowych jest uzupełnienie przegród
budowlanych (okna, drzwi, balustrady itd.), nadanie
powierzchniom elementów składowych budowli potrzebnych
cech estetycznych i odpowiedniej trwałości.
 
Elementy wykończeniowe i wyposażeniowe budynków można
podzielić według wielu kryteriów, z których najważniejsze są:
kierunek pracy, konstrukcja, stosunek do elementów
konstrukcyjnych.

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Biorąc pod uwagę k i er u n e k p r a c y rozróżnia się:
- elementy p i o n o w e lub
- elementy p o z i o m e.
 
 
K o n s t r u k c j a elementów wykończeniowych może być:
- p r o s t a (na ogół jednowarstwowa) lub
- z ł o ż o n a (na ogół wielowarstwowa).
 
W zależności od stosunku do elementów k o n s t r u k c y j n y
c h elementy wykończeniowe mogą być:
- samonośne lub
- nakładane.

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Elementy s a m o n o ś n e przenoszą ciężar własny i
ewentualnie pewne obciążenia zewnętrzne (np. parcie
wiatru, napór tłumu, parcie składowanych materiałów).
 
Przykładami takich elementów mogą być: okna, drzwi,
bariery balkonów, klatek schodowych. Elementy
samonośne można podzielić według kryterium
materiałowego, przeznaczenia, właściwości izolacyjnych
itp.

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Elementy n a k ł a d a n e nie przenoszą żadnych obciążeń, a ich
praca może odbywać się wyłącznie w powiązaniu z elementami
konstrukcyjnymi lub wypełniającymi. Podzielić je można wg
różnych kryteriów, ale charakterystycznym jest to podział
wynikający z formy ich wykonania:
- sztywne, wykonywane ze sztywnych materiałów
wbudowywanych w postaci nieregularnych kawałków lub płyt
mocowanych do podłoża na zaprawie, kleju lub za pomocą
łączników mechanicznych,
- wiotkie, wykonywane z arkuszy takich materiałów jak folie,
tkaniny, filce, papier i naklejane lub rozpinane na podłożu,
- powłokowe, wykonywane z materiałów płynnych lub
plastycznych nanoszonych i rozprowadzanych na powierzchni
podłoża, które po wyschnięciu lub związaniu tworzą powłoki o
wymaganych właściwościach.

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Mocowanie elementów samonośnych
 
Prefabrykuje się wiele elementów wykończeniowych
samonośnych i na budowie następuje tylko ich montaż, tj.
ewentualne scalanie i montowanie do konstrukcji obiektu.
 
S c a l a n i e polega na łączeniu - spawaniu, ześrubowaniu lub
wykorzystaniu specjalnych zamków lub zapinek,
 
Ł ą c z e n i e z konstrukcją polega na:
- wmurowywaniu lub wbetonowywaniu zamocowanych
trwale do elementu wykończeniowego wąsów lub wypustów w
pozostawione w elemencie konstrukcyjnym otwory,
- zespawaniu zamocowanych trwale do elementu
wykończeniowego wypustów z uprzednio zabetonowanymi w
elementach konstrukcyjnych markami,
- wbiciu w element konstrukcyjny łączników (zwykle stalowych -
gwoździ, kotew) przechodzących przez element wykończeniowy
lub łączonych z nim na śruby,
- połączeniu elementu wykończeniowego z elementami
konstrukcyjnymi wkrętami wkręconymi w kołki lub w klocki
drewniane, kołki plastykowe lub inne zakotwienia rozprężne.

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

POŁĄCZENIA WKRĘTAMI, KOŁKAMI, ZAKOTWIENIAMI
K l o c k i powinny być wykonane z miękkiego drewna i mieć
kształt ostrosłupa ściętego o wymiarach odpowiednich do
wielkości łącznika. Klocki należy osadzić na zaprawie
cementowo-wapiennej w gniazdach wykutych w murze, aby
podstawy ostrosłupów znalazły się w ścianie, a czoła stanowiły
płaszczyznę podkładu.
 
K o ł k i d r e w n i a n e o kształcie stożka ściętego lub
walca powinny być wykonane z drewna miękkiego. Włókna
drewna powinny przebiegać równolegle do osi kołków. Kołki
stożkowe osadza się na zaprawie cementowo-wapiennej w
gniazdach wykutych w ścianach. Podstawy kołków o mniejszej
średnicy powinny tworzyć płaszczyznę podkładu. Kołki walcowe
należy osadzać bez zaprawy przez zaklinowanie ich w
rozwiercanych gniazdach o głębokości około 10 mm większej od
długości kołka. Kształt gniazda powinien być stożkowy z
poszerzeniem dna. Kołki przed osadzeniem nacina się na
głębokość około 10 mm od strony wpuszczonej w gniazdo. W
nacięcie kołka należy wstawić klin z twardego drewna i wbić
kołek wraz z klinem w gniazdo aż do zlicowania ze ścianą.

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

K o ł k i p l a s t y k
o w e rozprężne. Są one
produkowane o różnych
średnicach, poczynając
od 4 mm. Część kołka
wprowadzona w otwór
jest specjalnie przecięta,
tak że wkręcanie w nią
wkręta powoduje
zwiększenie się jej
średnicy i mocne
zaklinowanie kołka w
otworze. W złączach
bardziej obciążonych
stosuje się specjalne
metalowe łączniki
rozprężne działające na
tej samej zasadzie. Tego
typu łączniki kotwiące są
rozwiązaniem
stosunkowo wygodnym i
gotowym do pracy
bezpośrednio po
wykonaniu.

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Metody w i e r c e n i a:
- wiercenie obrotowe - wiertłu nadaje się ruch obrotowy, zwykle
za pomocą urządzeń ręcznych lub mechanicznych, zwanych
wiertarkami; metoda skuteczna do otworów niewielkiej średnicy i
w materiałach o wytrzymałości na ściskanie nie przekraczającej
0,8 MPa;
- wiercenie udarowe; w którym wiertło uderza w dno otworu przy
jednoczesnym ruchu obrotowym na przemian w prawo i w lewo;
w tradycyjnym wykonaniu jest to drążenie otworu przebijakiem
pobijanym ręcznie młotem i obracanym ręcznie w lewą i prawą
stronę; teoretycznie można tak wykonać otwór w każdym
materiale, ale proporcjonalnie do wzrostu wytrzymałości
materiału wydajność pracy maleje;
- wiercenie obrotowo-udarowe, w którym wiertło wykonujące
ruch obrotowy otrzymuje jednocześnie uderzenia wzdłuż swej
osi; metoda odpowiednia do materiałów o wytrzymałości na
ściskanie wyższej od 0,8 MPa.

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Stosuje się to dwa rodzaje urządzeń:
- do wiercenia otworów do średnicy do 20 mm - w i e r tarki
obrotowo-udarowe,
- do wiercenia otworów średnicy 20 = 50 mm - m ł o t y
obrotowo-udarowe.

Nowoczesną wersją stosowania osadzania dynamicznego jest
wstrzeliwanie w podłoże odpowiednio ukształtowanych
łączników. Do wykonania tego procesu służą dwa typy
urządzeń zwanych osadzakami:
- osadzak bezpośredni, w którym powstałe z wybuchu ładunku
prochowego gazy oddziałują bezpośrednio na trzon elementu
łączącego i wbijają go w podłoże,
- osadzaki pośrednie, w których przy zachowaniu ogólnej
zasady broni palnej element łączący jest wprowadzony w ruch
za pomocą tłoka.
 

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

 
Kołki można osadzać w betonie o wytrzymałości 15 = 30 kPa.
Należy przy tym pamiętać, aby:
- minimalna grubość elementu, w którym osadza się kołek
wynosiła 25 mm,
- najmniejsza odległość między wstrzeliwanymi kołkami wynosiła
70 mm,
- najmniejsza odległość od krawędzi elementu wynosiła 100 mm,

-nie mocować elementów drgających.

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Wykonywanie wykończeniowych elementów
nakładanych
 
Przygotowanie podłoża mające na celu stworzenie warunków
niezbędnych do dobrej współpracy elementów
konstrukcyjnych i wykończeniowych:
 
- uzupełnianie ubytków podłoża takim samym materiałem z
jakiego je wykonano (flekowanie) lub innym plastycznym
materiałem twardniejącym (szpachlowanie);
 
- czyszczenie powierzchni podłoża, tj. ręczne lub
mechaniczne ścieranie niewielkiej warstwy materiału podłoża
(szlifowanie, szczotkowanie, nakuwanie), mycie powierzchni
(np. roztworem mydła, rozpuszczalnikami organicznymi) albo
opalanie płomieniem lampy lutowniczej, opalarką lub
palnikiem gazowym;

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

- wzmacnianie podłoża o niewystarczającej wytrzymałości
mechanicznej (objawiającej się np. zjawiskiem pylenia) ma na
celu umożliwienie warstwom elementu wykończeniowego
dobrej współpracy; wzmacnianie polega na ogół na powlekaniu
powierzchni podłoża cienką warstwą twardniejących
materiałów plastycznych (szpachlówki, zaprawy) lub
specjalnych cieczy, które wnikając w pory podłoża zmieniają
właściwości jego zewnętrznej powierzchni;
 
- zmiana właściwości chemicznych podłoża - zwykle przez
powlekanie powierzchni preparatami chemicznymi, które
zapewniają chemiczną zgodność podłoża (w ulepszonej
warstwie) z materiałami elementu wykończeniowego;

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

- wyznaczanie powierzchni elementu
wykończeniowego, tj. utworzenie reperów lub pasów
wyznaczających powierzchnie elementu i ewentualne
zaznaczenie układu elementów składowych na wykończonej
powierzchni, ma duże znaczenie dla wyglądu estetycznego
elementu wykończeniowego; zabieg ten dotyczy zwykle
elementów o znacznej (kilkucentymetrowej) grubości ponad
lico podłoża; do wyznaczania powierzchni elementu
wykończeniowego używa się zwykle łatwo dostępnych dla
robotnika przyrządów pomiarowych (pion, poziomnica).

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Wprowadzenie elementu łączącego jest grupą operacji
mającą na celu zapewnienie warunków połączenia warstw
elementu wykończeniowego z podłożem lub poprzednią
warstwą elementu wykończeniowego. Może to polegać na:
 
- narzucaniu (ręcznie lub mechanicznie) - stosowanym, jeśli
elementem łączącym są warstwy zaprawy,
 
- nakładaniu (ręcznie za pomocą szpachli o krawędzi gładkiej
lub ząbkowanej) - stosowane, jeśli elementem łączącym jest klej
o konsystencji plastycznej,
 
- powlekanie (ręczne lub mechaniczne) - stosowane jeśli
elementem łączącym jest klej w postaci cieczy,
 
- umieszczenie zaczepów - stosowane, jeśli mocowany
materiał ma formę sztywnych płyt, np. elementy boazerii (w
ogólnym zarysie jest to działanie analogiczne do mocowania
elementów wykończeniowych samonośnych: wiercenie
otworów, wprowadzanie kołków itp.).

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Mocowanie elementu wykończeniowego może być realizowane
według różnych sposobów. Wybór sposobu połączenia wynika
głównie z właściwości mocowanego materiału i stosowanego
elementu łączącego. Może to być:

- przyłożenie i dociśnięcie - gdy na warstwie zaprawy lub
plastycznego kleju mocuje się sztywny element (np. płytki
ceramiczne lub kamienne),
 
- rozwinięcie i dociśnięcie - gdy na warstwie płynnego kleju
mocuje się element w postaci wielkich arkuszy (np. tapetę),

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

- przyłożenie z dociśnięciem i przykręceniem lub przybiciem
- gdy do umieszczonych w podłożu elementów mocuje się sztywny
element, na ogół znacznych rozmiarów (płyty boazeryjne, płyty
kartonowo-gipsowe),
 
- powlekanie - gdy powłokowy element wykończeniowy powstaje z
materiału płynnego nanoszonego ręcznie (pędzlem lub wałkiem) lub
mechanicznie (np. agregatem malarskim),
 
- narzucanie - gdy powłokowy element wykończeniowy powstaje z
plastycznego materiału narzucanego na podłoże ręcznie (np.
kielnią) lub mechanicznie (np. agregatem tynkarskim).

Politechnika Warszawska
Wydział Inżynierii Lądowej
Katedra Inżynierii Produkcji i Zarządzania w Budownictwie

Wykończenie powierzchni elementu może być realizowane
w różny sposób w zależności od wymagań zamawiającego i
rodzaju elementu wykończeniowego.
Może to być:
- wykończanie w materiale niezwiązanym, np. zacieranie,
odciskanie
- wykończanie w materiale związanym, np. wypłukiwanie,
cyklinowanie,
- wykończanie w materiale stwardniałym, np. szlifowanie,
struganie lub obróbka kamieniarska,
- czynności mające na celu podniesienie walorów estetycznych
elementu, np. klejenie pasków ozdobnych na krawędzi tapety
itp.
 - wykończanie w materiale związanym, np. wypłukiwanie,
cyklinowanie
 - wykończanie w materiale stwardniałym, np. szlifowanie,
struganie lub obróbka kamieniarska,
 - czynności mające na celu podniesienie walorów estetycznych
elementu, np. klejenie pasków ozdobnych na krawędzi tapety,
itp.