Wybrane zagadnienia

Wybrane zagadnienia

prawa

prawa

Warszawa, 11 grudnia 2010 r.

Warszawa, 11 grudnia 2010 r.

Prawo – wolność - obowiązek

Prawo – wolność - obowiązek

1.

1.

Prawa człowieka – wynikające z konstytucji i aktów

Prawa człowieka – wynikające z konstytucji i aktów

międzynarodowych uprawnienia każdej osoby, z których może

międzynarodowych uprawnienia każdej osoby, z których może

ona swobodnie korzystać, dopóki nie narusza praw i wolności

ona swobodnie korzystać, dopóki nie narusza praw i wolności

innych osób, rodzące po stronie innych osób obowiązek

innych osób, rodzące po stronie innych osób obowiązek

nieprzeszkadzania w tym korzystaniu, a po stronie Państwa –

nieprzeszkadzania w tym korzystaniu, a po stronie Państwa –

obowiązek nieprzeszkadzania oraz obowiązek zapewnienia

obowiązek nieprzeszkadzania oraz obowiązek zapewnienia

warunków umożliwiających korzystanie z tego prawa, np. prawo

warunków umożliwiających korzystanie z tego prawa, np. prawo

do edukacji

do edukacji

2.

2.

Wolności człowieka - wynikające z konstytucji i aktów

Wolności człowieka - wynikające z konstytucji i aktów

międzynarodowych uprawnienia każdej osoby, z których może

międzynarodowych uprawnienia każdej osoby, z których może

ona swobodnie korzystać, dopóki nie narusza praw i wolności

ona swobodnie korzystać, dopóki nie narusza praw i wolności

innych osób, rodzące po stronie Państwa i innych osób

innych osób, rodzące po stronie Państwa i innych osób

obowiązek nieprzeszkadzania w tym korzystaniu, nierodzące po

obowiązek nieprzeszkadzania w tym korzystaniu, nierodzące po

niczyjej stronie obowiązku w pomocy w korzystaniu z tej

niczyjej stronie obowiązku w pomocy w korzystaniu z tej

wolności, np. wolność wyznania

wolności, np. wolność wyznania

3.

3.

Obowiązki obywatelskie – nałożone przez konstytucję obligacje

Obowiązki obywatelskie – nałożone przez konstytucję obligacje

każdego pełnoletniego obywatela spełniane wobec Państwa,

każdego pełnoletniego obywatela spełniane wobec Państwa,

np. obowiązek płacenia podatków

np. obowiązek płacenia podatków

Źródła praw i wolności

Źródła praw i wolności

człowieka

człowieka



Prawo międzynarodowe

Prawo międzynarodowe



Akty Organizacji Narodów Zjednoczonych

Akty Organizacji Narodów Zjednoczonych



Akty Rady Europy

Akty Rady Europy



Akty Unii Europejskiej

Akty Unii Europejskiej



Prawo narodowe

Prawo narodowe



Konstytucja

Konstytucja



Ustawy

Ustawy

Akty ONZ

Akty ONZ



Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 1948

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka 1948



Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i

Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i

Kulturalnych 1966

Kulturalnych 1966



Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 1966

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych 1966



Międzynarodowa Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich

Międzynarodowa Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich

Form Dyskryminacji Rasowej 1966

Form Dyskryminacji Rasowej 1966



Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form

Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form

Dyskryminacji Kobiet 1979

Dyskryminacji Kobiet 1979



Konwencja w Sprawie Zakazu Stosowania Tortur oraz Innego,

Konwencja w Sprawie Zakazu Stosowania Tortur oraz Innego,

Okrutnego, Nieludzkiego lub Poniżającego Traktowania albo

Okrutnego, Nieludzkiego lub Poniżającego Traktowania albo

Karania 1984

Karania 1984



Konwencja Praw Dziecka 1989

Konwencja Praw Dziecka 1989



Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych 2007

Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych 2007

Akty Rady Europy

Akty Rady Europy



Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i

Podstawowych Wolności 1950

Podstawowych Wolności 1950



Europejska Karta Socjalna 1961

Europejska Karta Socjalna 1961



Europejska Konwencja o Zapobieganiu

Europejska Konwencja o Zapobieganiu

Torturom oraz Nieludzkiemu lub

Torturom oraz Nieludzkiemu lub

Poniżającemu Traktowaniu lub Karaniu

Poniżającemu Traktowaniu lub Karaniu

1987

1987



Konwencja o ochronie praw człowieka i

Konwencja o ochronie praw człowieka i

godności jednostki ludzkiej w dziedzinie

godności jednostki ludzkiej w dziedzinie

zastosowania biologii i medycyny 1997

zastosowania biologii i medycyny 1997

Karta Praw Podstawowych Unii

Karta Praw Podstawowych Unii

Europejskiej

Europejskiej



Zbiór fundamentalnych praw człowieka uchwalony i podpisany w

Zbiór fundamentalnych praw człowieka uchwalony i podpisany w

dniu 7 grudnia 2000 r. podczas szczytu Rady Europejskiej w Nicei w

dniu 7 grudnia 2000 r. podczas szczytu Rady Europejskiej w Nicei w

imieniu trzech organów Unii Europejskiej: Parlamentu, Rady oraz

imieniu trzech organów Unii Europejskiej: Parlamentu, Rady oraz

Komisji.

Komisji.



Miała stać się wiążąca jako część Konstytucji dla Europy z 2004 r.

Miała stać się wiążąca jako część Konstytucji dla Europy z 2004 r.



Powtórnie, z pewnymi poprawkami, podpisana przez

Powtórnie, z pewnymi poprawkami, podpisana przez

przewodniczących tych organów podczas szczytu w Lizbonie w dniu

przewodniczących tych organów podczas szczytu w Lizbonie w dniu

12 grudnia 2007 r.

12 grudnia 2007 r.



Moc wiążąca dokumentu została mu nadana przez Traktat lizboński

Moc wiążąca dokumentu została mu nadana przez Traktat lizboński

podpisany 13 grudnia 2007 roku.

podpisany 13 grudnia 2007 roku.



Karta zaczęła obowiązywać jako prawo pierwotne 1 grudnia 2009 r.

Karta zaczęła obowiązywać jako prawo pierwotne 1 grudnia 2009 r.



Zastrzeżenie wobec UK i Polski oraz Czech – protokół 9:

Zastrzeżenie wobec UK i Polski oraz Czech – protokół 9:



Karta nie rozszerza zdolności ETS ani żadnego sądu lub

Karta nie rozszerza zdolności ETS ani żadnego sądu lub

trybunału obu państw do uznania, że przepisy ustawowe,

trybunału obu państw do uznania, że przepisy ustawowe,

wykonawcze i administracyjne są niezgodne z podstawowymi

wykonawcze i administracyjne są niezgodne z podstawowymi

prawami, wolnościami i zasadami, które są w niej

prawami, wolnościami i zasadami, które są w niej

stwierdzone

stwierdzone



W zakresie praw socjalnych Karta nie tworzy praw, które

W zakresie praw socjalnych Karta nie tworzy praw, które

mogą być dochodzone na drodze sądowej Polski, UK i Czech

mogą być dochodzone na drodze sądowej Polski, UK i Czech

Karta Praw Podstawowych Unii

Karta Praw Podstawowych Unii

Europejskiej

Europejskiej



Godność człowieka

Godność człowieka

(art. 1-5):

(art. 1-5):

ochrona

ochrona

godności

godności

ludzkiej; prawo do

ludzkiej; prawo do

życia

życia

(w tym zakaz

(w tym zakaz

orzekania i wykonywania kary śmierci); prawo do

orzekania i wykonywania kary śmierci); prawo do

integralności

integralności

cielesnej

cielesnej

(w tym zakaz praktyk eugenicznych, zakaz czerpania

(w tym zakaz praktyk eugenicznych, zakaz czerpania

zysków z ciała ludzkiego jako takiego i jego części,

zysków z ciała ludzkiego jako takiego i jego części,

zakaz

zakaz

klonowania

klonowania

w celach reprodukcyjnych);

w celach reprodukcyjnych);

zakaz tortur

zakaz tortur

i

i

poniżającego traktowania lub karania;

poniżającego traktowania lub karania;

zakaz niewolnictwa

zakaz niewolnictwa

i

i

pracy przymusowej.

pracy przymusowej.



Wolność

Wolność

(art. 6-19):

(art. 6-19):

prawo do

prawo do

wolności i bezpieczeństwa

wolności i bezpieczeństwa

osobistego; prawo do

osobistego; prawo do

poszanowania

poszanowania

prywatności i życia rodzinnego

prywatności i życia rodzinnego

; ochrona danych

; ochrona danych

osobowych; prawo do zawarcia

osobowych; prawo do zawarcia

małżeństwa i założenia rodziny

małżeństwa i założenia rodziny

;

;

wolność

wolność

myśli, sumienia i religii

myśli, sumienia i religii

; wolność przepływu informacji i

; wolność przepływu informacji i

wyrażania opinii; wolność

wyrażania opinii; wolność

zgromadzania się i stowarzyszania

zgromadzania się i stowarzyszania

się

się

; wolność

; wolność

sztuki i badań naukowych

sztuki i badań naukowych

; prawo do

; prawo do

edukacji

edukacji

;

;

wolność

wolność

wyboru zawodu i prawo do zatrudniania się w każdym

wyboru zawodu i prawo do zatrudniania się w każdym

państwie UE

państwie UE

; wolność prowadzenia działalności gospodarczej;

; wolność prowadzenia działalności gospodarczej;

prawo

prawo

własności

własności

(w tym własności intelektualnej); prawo do

(w tym własności intelektualnej); prawo do

azylu; ochrona na wypadek wydalenia i ekstradycji.

azylu; ochrona na wypadek wydalenia i ekstradycji.

Karta Praw Podstawowych Unii

Karta Praw Podstawowych Unii

Europejskiej

Europejskiej



Równość

Równość

(art. 20-26):

(art. 20-26):

równość wobec prawa

równość wobec prawa

;

;

zakaz wszelkiej dyskryminacji

zakaz wszelkiej dyskryminacji

; poszanowanie

; poszanowanie

różnorodności kulturowej, religijnej i językowej;

różnorodności kulturowej, religijnej i językowej;

równość płci,

równość płci,

ale przy

ale przy

dopuszczeniu "specyficznych korzyści dla płci niedostatecznie

dopuszczeniu "specyficznych korzyści dla płci niedostatecznie

reprezentowanych"; prawa

reprezentowanych"; prawa

dziecka

dziecka

; prawa

; prawa

osób starszych

osób starszych

;

;

integracja osób

integracja osób

niepełnosprawnych

niepełnosprawnych

.

.



Solidarność

Solidarność

(art. 27-38):

(art. 27-38):

prawo pracowników do informacji i konsultacji; prawo do układów zbiorowych i

prawo pracowników do informacji i konsultacji; prawo do układów zbiorowych i

wspólnych działań;

wspólnych działań;

prawo do pomocy społecznej i mieszkaniowej

prawo do pomocy społecznej i mieszkaniowej

; prawo do

; prawo do

ochrony przed nieuzasadnionym zwolnieniem; prawo do dobrych warunków

ochrony przed nieuzasadnionym zwolnieniem; prawo do dobrych warunków

pracy;

pracy;

zakaz pracy dzieci

zakaz pracy dzieci

i ochrona pracującej młodzieży;

i ochrona pracującej młodzieży;

zakaz zwolnień z

zakaz zwolnień z

powodu macierzyństwa

powodu macierzyństwa

, prawo do zasiłku macierzyńskiego i opiekuńczego;

, prawo do zasiłku macierzyńskiego i opiekuńczego;

prawo do pomocy socjalnej; prawo dostępu do służby zdrowia; ochrona

prawo do pomocy socjalnej; prawo dostępu do służby zdrowia; ochrona

środowiska; ochrona konsumenta.

środowiska; ochrona konsumenta.



Prawa obywatelskie

Prawa obywatelskie

(art. 39-46):

(art. 39-46):

prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu

prawo do głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu

Europejskiego; prawo do głosowania i kandydowania w wyborach

Europejskiego; prawo do głosowania i kandydowania w wyborach

samorządowych; prawo do dobrej administracji; prawo dostępu do

samorządowych; prawo do dobrej administracji; prawo dostępu do

dokumentów unijnych; prawo składania skarg do Rzecznika Praw

dokumentów unijnych; prawo składania skarg do Rzecznika Praw

Obywatelskich; prawo składania petycji do Parlamentu; prawo

Obywatelskich; prawo składania petycji do Parlamentu; prawo

przemieszczania się i osiedlania; prawo do ochrony dyplomatycznej i

przemieszczania się i osiedlania; prawo do ochrony dyplomatycznej i

konsularnej.

konsularnej.



Wymiar sprawiedliwości

Wymiar sprawiedliwości

(art. 47-50):

(art. 47-50):

prawo do

prawo do

rzetelnego procesu

rzetelnego procesu

sądowego;

sądowego;

domniemanie niewinności

domniemanie niewinności

i

i

prawo do

prawo do

obrony

obrony

; zasada

; zasada

legalizmu

legalizmu

i proporcjonalności w procesie karnym;

i proporcjonalności w procesie karnym;

ne bis in

ne bis in

idem

idem

(nikt nie może być ścigany lub skazywany z powodu faktów, co do

(nikt nie może być ścigany lub skazywany z powodu faktów, co do

których został już uniewinniony lub skazany).

których został już uniewinniony lub skazany).

Inne akty Unii Europejskiej

Inne akty Unii Europejskiej



Wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Socjalnych

Wspólnotowa Karta Podstawowych Praw Socjalnych

Pracowników 1989 r.

Pracowników 1989 r.



Traktat amsterdamski 1999 roku, art. 13

Traktat amsterdamski 1999 roku, art. 13



Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady 2001 r.

Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady 2001 r.

ustanawiająca program działań Wspólnoty

ustanawiająca program działań Wspólnoty

wspierający współpracę między Państwami

wspierający współpracę między Państwami

Członkowskimi w celu zwalczania wyłączenia

Członkowskimi w celu zwalczania wyłączenia

społecznego 2002-2006

społecznego 2002-2006



Rezolucja Rady 2003 r. o włączaniu społecznym –

Rezolucja Rady 2003 r. o włączaniu społecznym –

przez dialog społeczny i partnerstwo

przez dialog społeczny i partnerstwo



Rezolucja Parlamentu Europejskiego 2006 r. w sprawie

Rezolucja Parlamentu Europejskiego 2006 r. w sprawie

ochrony socjalnej i integracji społecznej

ochrony socjalnej i integracji społecznej

Unia Europejska przeciwko przemocy

Unia Europejska przeciwko przemocy

wobec kobiet i dzieci

wobec kobiet i dzieci



Rezolucja Parlamentu Europejskiego o Potrzebie

Rezolucja Parlamentu Europejskiego o Potrzebie

Zorganizowania Kampanii dla Promowania

Zorganizowania Kampanii dla Promowania

Zerowej Tolerancji Przemocy wobec Kobiet 1997

Zerowej Tolerancji Przemocy wobec Kobiet 1997



Karta Podstawowych Praw Unii Europejskiej 2000

Karta Podstawowych Praw Unii Europejskiej 2000



Decyzje Parlamentu Europejskiego i Rady z

Decyzje Parlamentu Europejskiego i Rady z

2000, 2004 i 2007 przyjmujące program działań

2000, 2004 i 2007 przyjmujące program działań

wspólnotowych mający na celu Zapobieganie i

wspólnotowych mający na celu Zapobieganie i

Zwalczanie Przemocy wobec Dzieci, Młodzieży i

Zwalczanie Przemocy wobec Dzieci, Młodzieży i

Kobiet (programy Daphne 2000-2003 i Daphne II

Kobiet (programy Daphne 2000-2003 i Daphne II

2004-2008, Daphne III 2007-2013 – budżet 116

2004-2008, Daphne III 2007-2013 – budżet 116

mln euro)

mln euro)

Rada Europy przeciwko przemocy wobec

Rada Europy przeciwko przemocy wobec

kobiet i dzieci

kobiet i dzieci



Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych

Wolności 1950 r.

Wolności 1950 r.



Rekomendacja o Ochronie Dzieci przed Złym Traktowaniem

Rekomendacja o Ochronie Dzieci przed Złym Traktowaniem

1979 r.

1979 r.



Rekomendacja o Przemocy w Rodzinie 1985 r.

Rekomendacja o Przemocy w Rodzinie 1985 r.



Rekomendacja o Socjalnych Środkach Postępowania w

Rekomendacja o Socjalnych Środkach Postępowania w

wypadku Przemocy w Rodzinie 1990 r.

wypadku Przemocy w Rodzinie 1990 r.



Rekomendacja o Medyczno-Socjalnych Aspektach

Rekomendacja o Medyczno-Socjalnych Aspektach

Wykorzystywania Dzieci 1993 r.

Wykorzystywania Dzieci 1993 r.



Rekomendacje o Ochronie Kobiet przed Przemocą 2002 r.

Rekomendacje o Ochronie Kobiet przed Przemocą 2002 r.



Rekomendacja - Kampania Zwalczania Przemocy Domowej

Rekomendacja - Kampania Zwalczania Przemocy Domowej

wobec Kobiet w Europie 2004 r.

wobec Kobiet w Europie 2004 r.

Prawo do życia bez

Prawo do życia bez

przemocy

przemocy

Orzeczenie Trybunału w Strasburgu z 9 czerwca 2009 r. Opuz v.

Orzeczenie Trybunału w Strasburgu z 9 czerwca 2009 r. Opuz v.

Turcja

Turcja



Mąż Nahide Opuz wielokrotnie od ponad dziesięciu lat znęcał

Mąż Nahide Opuz wielokrotnie od ponad dziesięciu lat znęcał

się nad nią i jej matką fizycznie – wielokrotnie je pobił, groził

się nad nią i jej matką fizycznie – wielokrotnie je pobił, groził

im śmiercią, atakował nożem, potrącił umyślnie

im śmiercią, atakował nożem, potrącił umyślnie

samochodem, w końcu zastrzelił matkę Nahide

samochodem, w końcu zastrzelił matkę Nahide



Za każdym razem policja wszczynała śledztwo, lecz nie

Za każdym razem policja wszczynała śledztwo, lecz nie

dochodziło do skazania H. Opuz, gdyż kobiety wycofywały

dochodziło do skazania H. Opuz, gdyż kobiety wycofywały

wniosek o ukarania, dopiero po śmierci teściowej został on

wniosek o ukarania, dopiero po śmierci teściowej został on

osądzony – dostał karę 15 lat pozbawienia wolności, gdyż

osądzony – dostał karę 15 lat pozbawienia wolności, gdyż

sąd uznał, że działał sprowokowany przez zmarłą, oraz wziął

sąd uznał, że działał sprowokowany przez zmarłą, oraz wziął

pod uwagę jego dobre sprawowania w okresie aresztowania

pod uwagę jego dobre sprawowania w okresie aresztowania



Po wyroku Nahide zwróciła się do policji o ochronę, gdyż mąż

Po wyroku Nahide zwróciła się do policji o ochronę, gdyż mąż

został wypuszczony na wolność w związku z apelacją, a

został wypuszczony na wolność w związku z apelacją, a

groził jej pozbawieniem życia – nie otrzymała żadnej ochrony

groził jej pozbawieniem życia – nie otrzymała żadnej ochrony



Trybunał uznał, że:

Trybunał uznał, że:



co prawda władze publiczne wszczynały postępowania karne, ale

co prawda władze publiczne wszczynały postępowania karne, ale

czyniły za mało – od początku było wiadomo, że H. jest niebezpieczny,

czyniły za mało – od początku było wiadomo, że H. jest niebezpieczny,

a władze unikały wtrącania się w sprawy rodziny, podczas gdy dla

a władze unikały wtrącania się w sprawy rodziny, podczas gdy dla

ochrony życia i innych praw osób trzecich oraz w celu uniknięcia

ochrony życia i innych praw osób trzecich oraz w celu uniknięcia

popełnienia przestępstwa mają wręcz taki obowiązek

popełnienia przestępstwa mają wręcz taki obowiązek



prawa sprawcy nie mogą być traktowane bardziej priorytetowo niż

prawa sprawcy nie mogą być traktowane bardziej priorytetowo niż

prawa ofiary do życia i nietykalności, w szczególności, gdy chodzi o

prawa ofiary do życia i nietykalności, w szczególności, gdy chodzi o

jednostki słabsze – dzieci i kobiety

jednostki słabsze – dzieci i kobiety



postępowania karne przeciwko H. powinny być kontynuowane

postępowania karne przeciwko H. powinny być kontynuowane

niezależnie od wniosku pokrzywdzonych, które go wycofywały z

niezależnie od wniosku pokrzywdzonych, które go wycofywały z

powodu nacisków sprawcy

powodu nacisków sprawcy



organy powinny były nakazać opuszczenie wspólnie zajmowanego

organy powinny były nakazać opuszczenie wspólnie zajmowanego

lokalu i zakazać zbliżania się do pokrzywdzonych, zwłaszcza że te

lokalu i zakazać zbliżania się do pokrzywdzonych, zwłaszcza że te

prosiły o stosowanie tych środków

prosiły o stosowanie tych środków



proces o zabójstwo trwa 6 lat, co też świadczy o tolerancji sądów dla

proces o zabójstwo trwa 6 lat, co też świadczy o tolerancji sądów dla

H.

H.



bierność sądów w zakresie zapewnienia skutecznej ochrony ofierze

bierność sądów w zakresie zapewnienia skutecznej ochrony ofierze

przemocy domowej to przejaw zakazane dyskryminacji ze względu na

przemocy domowej to przejaw zakazane dyskryminacji ze względu na

płeć – postawa taka sprzyja rozpowszechnianiu się przemocy w

płeć – postawa taka sprzyja rozpowszechnianiu się przemocy w

rodzinie

rodzinie



Orzeczono naruszenie:

Orzeczono naruszenie:



art. 2 – prawa do życia

art. 2 – prawa do życia



art. 3 – zakazu tortur

art. 3 – zakazu tortur



art. 14 – zakazu dyskryminacji

art. 14 – zakazu dyskryminacji

Prawo do życia bez przemocy w prawie

Prawo do życia bez przemocy w prawie

polskim

polskim

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz

Ustawa o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz

niektórych innych ustaw z dnia 10 czerwca 2010 r. (Dz. U. Nr 125, poz.

niektórych innych ustaw z dnia 10 czerwca 2010 r. (Dz. U. Nr 125, poz.

842) – weszła w życie 1 sierpnia 2010 r.

842) – weszła w życie 1 sierpnia 2010 r.



przemoc w rodzinie

przemoc w rodzinie

narusza podstawowe prawa człowieka

narusza podstawowe prawa człowieka

, w tym

, w tym

prawo do życia i zdrowia oraz poszanowania godności osobistej

prawo do życia i zdrowia oraz poszanowania godności osobistej



Osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę

Osobom wykonującym władzę rodzicielską oraz sprawującym opiekę

lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych

lub pieczę nad małoletnim zakazuje się stosowania kar cielesnych



Jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim

Jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim

zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni

zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni

szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta

szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta

przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia

przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia

mieszkania - sąd ma rozpatrzyć sprawę w miesiąc

mieszkania - sąd ma rozpatrzyć sprawę w miesiąc



W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w

W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia dziecka w

związku z przemocą w rodzinie pracownik socjalny wykonujący

związku z przemocą w rodzinie pracownik socjalny wykonujący

obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko z rodziny i umieścić je

obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko z rodziny i umieścić je

u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie

u innej niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie

zastępczej lub w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej.

zastępczej lub w całodobowej placówce opiekuńczo-wychowawczej.



Sprawcy przemocy w rodzinie podlegają karze, nawet za drobną formę,

Sprawcy przemocy w rodzinie podlegają karze, nawet za drobną formę,

policja ma obowiązek ich zatrzymania, a sąd ma środki odseparowania

policja ma obowiązek ich zatrzymania, a sąd ma środki odseparowania

ich od pokrzywdzonych na czas trwania postępowania, a także po

ich od pokrzywdzonych na czas trwania postępowania, a także po

wyroku, nawet jeśli ten jest z zawieszeniem wykonania kary – nakaz

wyroku, nawet jeśli ten jest z zawieszeniem wykonania kary – nakaz

opuszczenia lokalu, zakaz zbliżania się; niezastosowanie się do tych

opuszczenia lokalu, zakaz zbliżania się; niezastosowanie się do tych

środków nałożonych przez sąd stanowi przestępstwo,

środków nałożonych przez sąd stanowi przestępstwo,

a jeśli czyni to w

a jeśli czyni to w

okresie próby – obligatoryjnie idzie do więzienia

okresie próby – obligatoryjnie idzie do więzienia

Historyczny rozwój praw

Historyczny rozwój praw

dziecka

dziecka

1890 rok – Kongres Kryminologów przyjął rezolucję ustalającą

1890 rok – Kongres Kryminologów przyjął rezolucję ustalającą

wiek 14 lat za dolną granicę dla kar kryminalnych;

wiek 14 lat za dolną granicę dla kar kryminalnych;

1892 rok – powstało Międzynarodowe Stowarzyszenie Opieki

1892 rok – powstało Międzynarodowe Stowarzyszenie Opieki

nad Dzieckiem

nad Dzieckiem

(rząd Polski przystąpił do stowarzyszenia w 1928 roku, nie

(rząd Polski przystąpił do stowarzyszenia w 1928 roku, nie

powstał w Polsce jego oddział);

powstał w Polsce jego oddział);

1900 rok – utworzenie w Chicago pierwszego sądu dla

1900 rok – utworzenie w Chicago pierwszego sądu dla

nieletnich, co oznaczało specjalne, łagodniejsze traktowanie

nieletnich, co oznaczało specjalne, łagodniejsze traktowanie

nieletnich przestępców;

nieletnich przestępców;

1915 rok – w Norwegii ustawowo zrównano prawa dzieci

1915 rok – w Norwegii ustawowo zrównano prawa dzieci

małżeńskich i pozamałżeńskich (w Belgii stało się to dopiero

małżeńskich i pozamałżeńskich (w Belgii stało się to dopiero

w latach osiemdziesiątych, po orzeczeniu Trybunału Praw

w latach osiemdziesiątych, po orzeczeniu Trybunału Praw

Człowieka w Strasburgu, sprawa Marckx v. Belgia z 1979r.);

Człowieka w Strasburgu, sprawa Marckx v. Belgia z 1979r.);

1919 rok – Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy nt.

1919 rok – Konwencja Międzynarodowej Organizacji Pracy nt.

minimalnego wieku zatrudnienia. Po raz pierwszy ustalono

minimalnego wieku zatrudnienia. Po raz pierwszy ustalono

wiek 14 lat jako dolną granicę zatrudnienia w przemyśle.

wiek 14 lat jako dolną granicę zatrudnienia w przemyśle.

Dotychczas ratyfikowały ją 72 państwa;

Dotychczas ratyfikowały ją 72 państwa;

Historyczny rozwój praw

Historyczny rozwój praw

dziecka

dziecka

1924 rok – Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów przyjęło Deklarację

1924 rok – Zgromadzenie Ogólne Ligi Narodów przyjęło Deklarację

Praw Dziecka, zwaną Genewską.

Praw Dziecka, zwaną Genewską.



równe traktowanie dzieci bez względu na ich rasę, narodowość,

równe traktowanie dzieci bez względu na ich rasę, narodowość,

wyznanie.

wyznanie.



zawsze zapewniona opieka i pomoc, a w szczególności w sytuacji

zawsze zapewniona opieka i pomoc, a w szczególności w sytuacji

zagrożenia.

zagrożenia.

1946 rok – Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych powołało

1946 rok – Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych powołało

UNICEF – Fundusz na rzecz Dzieci.

UNICEF – Fundusz na rzecz Dzieci.

1946 rok – rozpoczęło swoją działalność UNESCO, organizacja

1946 rok – rozpoczęło swoją działalność UNESCO, organizacja

wspierająca rozwój oświaty i szkolnictwa.

wspierająca rozwój oświaty i szkolnictwa.

1948 rok – Powszechna Deklaracja Praw Człowieka w art. 25 ust. 2

1948 rok – Powszechna Deklaracja Praw Człowieka w art. 25 ust. 2

stanowi, że macierzyństwo i dzieciństwo dają prawo do specjalnej

stanowi, że macierzyństwo i dzieciństwo dają prawo do specjalnej

troski i pomocy, a ponadto wszystkie dzieci urodzone w małżeństwie

troski i pomocy, a ponadto wszystkie dzieci urodzone w małżeństwie

i poza, mają takie same prawa do opieki społecznej;

i poza, mają takie same prawa do opieki społecznej;

1959 rok – Zgromadzenie Ogólne NZ proklamowało Deklarację Praw

1959 rok – Zgromadzenie Ogólne NZ proklamowało Deklarację Praw

Dziecka – rozszerzenie Deklaracji Genewskiej:

Dziecka – rozszerzenie Deklaracji Genewskiej:

Historyczny rozwój praw

Historyczny rozwój praw

dziecka

dziecka

1961 rok – Europejska Karta Społeczna w art. 7 dotyczy zasad

1961 rok – Europejska Karta Społeczna w art. 7 dotyczy zasad

ochrony dzieci i młodocianych przed pracą zbyt uciążliwą,

ochrony dzieci i młodocianych przed pracą zbyt uciążliwą,

zagrażającą rozwojowi. 15 roku życia ustalono jako minimalny,

zagrażającą rozwojowi. 15 roku życia ustalono jako minimalny,

dopuszczający do zatrudnienia.

dopuszczający do zatrudnienia.

1966 rok – Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych,

1966 rok – Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych,

Społecznych i Kulturalnych w art. 10 stanowi, że dzieciom i

Społecznych i Kulturalnych w art. 10 stanowi, że dzieciom i

młodzieży przysługuje ochrona i pomoc bez żadnej

młodzieży przysługuje ochrona i pomoc bez żadnej

dyskryminacji, w szczególności dzieci powinny być chronione

dyskryminacji, w szczególności dzieci powinny być chronione

przed wyzyskiem ekonomicznym i pracą szkodliwą dla ich

przed wyzyskiem ekonomicznym i pracą szkodliwą dla ich

zdrowia i moralności.

zdrowia i moralności.

1978 rok – Polska złożyła propozycję projektu Konwencji o Prawach

1978 rok – Polska złożyła propozycję projektu Konwencji o Prawach

Dziecka;

Dziecka;

1989 rok – Zgromadzenie Ogólne NZ przyjęło Konwencję o

1989 rok – Zgromadzenie Ogólne NZ przyjęło Konwencję o

Prawach Dziecka. Weszła w życie w 1990 r., Polska ratyfikowała

Prawach Dziecka. Weszła w życie w 1990 r., Polska ratyfikowała

ją w 1991 r.

ją w 1991 r.

1996 rok – Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci Rady

1996 rok – Europejska Konwencja o wykonywaniu praw dzieci Rady

Europy. Weszła w życie w 2000 r.

Europy. Weszła w życie w 2000 r.

Konwencja Praw Dziecka

Konwencja Praw Dziecka

ONZ

ONZ



Prawo do życia i rozwoju.

Prawo do życia i rozwoju.



Prawo do nazwiska, imienia i obywatelstwa.

Prawo do nazwiska, imienia i obywatelstwa.



Ochrona przed nielegalnym wywozem dziecka za granicę.

Ochrona przed nielegalnym wywozem dziecka za granicę.



Prawo do wyrażania poglądów, stosownie do możliwości, w

Prawo do wyrażania poglądów, stosownie do możliwości, w

szczególności w sprawach dziecko dotyczących.

szczególności w sprawach dziecko dotyczących.



Swoboda myśli, sumienia i wyznania.

Swoboda myśli, sumienia i wyznania.



Prawo do zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń.

Prawo do zrzeszania się i pokojowych zgromadzeń.



Ochrona prywatności, w tym korespondencji i życia rodzinnego.

Ochrona prywatności, w tym korespondencji i życia rodzinnego.



Dostęp do informacji z różnorodnych źródeł, ochrona przed

Dostęp do informacji z różnorodnych źródeł, ochrona przed

informacjami szkodliwymi dla dobra dziecka.

informacjami szkodliwymi dla dobra dziecka.



Poszanowanie autonomii rodziny i odpowiedzialności rodzicielskiej.

Poszanowanie autonomii rodziny i odpowiedzialności rodzicielskiej.



Ochrona przed wszelkimi formami przemocy (fizycznej, psychicznej),

Ochrona przed wszelkimi formami przemocy (fizycznej, psychicznej),

zaniedbaniem czy wykorzystywaniem seksualnym.

zaniedbaniem czy wykorzystywaniem seksualnym.



Ochrona i pomoc dla dzieci – uchodźców.

Ochrona i pomoc dla dzieci – uchodźców.



Szczególna ochrona i pomoc dla dzieci niepełnosprawnych.

Szczególna ochrona i pomoc dla dzieci niepełnosprawnych.

Konwencja Praw Dziecka

Konwencja Praw Dziecka

ONZ

ONZ



Ochrona zdrowia i możliwość korzystania z opieki medycznej.

Ochrona zdrowia i możliwość korzystania z opieki medycznej.



Kontrolowanie legalności umieszczenia, warunków leczenia i

Kontrolowanie legalności umieszczenia, warunków leczenia i

wychowania dzieci w placówkach opiekuńczych, leczniczych.

wychowania dzieci w placówkach opiekuńczych, leczniczych.



Pomoc socjalna, możliwość korzystania z ubezpieczeń społecznych.

Pomoc socjalna, możliwość korzystania z ubezpieczeń społecznych.



Zapewnienie odpowiedniego standardu życia, wspieranie i pomoc dla

Zapewnienie odpowiedniego standardu życia, wspieranie i pomoc dla

rodzin.

rodzin.



Prawo do nauki, w tym nauczanie bezpłatne i obowiązkowe na

Prawo do nauki, w tym nauczanie bezpłatne i obowiązkowe na

poziomie podstawowym.

poziomie podstawowym.



Cele edukacji, w tym rozwijanie osobowości i talentów dziecka,

Cele edukacji, w tym rozwijanie osobowości i talentów dziecka,

nauczanie szacunku dla praw człowieka i podstawowych swobód,

nauczanie szacunku dla praw człowieka i podstawowych swobód,

szacunku dla rodziców i przygotowanie do życia w wolnym

szacunku dla rodziców i przygotowanie do życia w wolnym

społeczeństwie.

społeczeństwie.



Prawa dla dzieci należących do mniejszości, w tym możliwość

Prawa dla dzieci należących do mniejszości, w tym możliwość

rozwijania własnej kultury, języka, korzystania z praktyk religijnych itp.

rozwijania własnej kultury, języka, korzystania z praktyk religijnych itp.



Prawo do wypoczynku i czasu wolnego, uczestnictwo w kulturze.

Prawo do wypoczynku i czasu wolnego, uczestnictwo w kulturze.



Ochrona przed wyzyskiem ekonomicznym i wykonywaniem pracy

Ochrona przed wyzyskiem ekonomicznym i wykonywaniem pracy

szkodliwej, kolidującej z kształceniem itp.

szkodliwej, kolidującej z kształceniem itp.

Konwencja Praw Dziecka

Konwencja Praw Dziecka

ONZ

ONZ



Ochrona dzieci przed narkomanią.

Ochrona dzieci przed narkomanią.



Ochrona przed nadużyciami seksualnymi (w tym

Ochrona przed nadużyciami seksualnymi (w tym

wykorzystywanie do pornografii, prostytucji itp.).

wykorzystywanie do pornografii, prostytucji itp.).



Ochrona przed jakimkolwiek wyzyskiem.

Ochrona przed jakimkolwiek wyzyskiem.



Ochrona przed torturowaniem, okrutnym nieludzkim,

Ochrona przed torturowaniem, okrutnym nieludzkim,

poniżającym traktowaniem lub karaniem.

poniżającym traktowaniem lub karaniem.



Ochrona przed aktywnym uczestnictwem w konfliktach

Ochrona przed aktywnym uczestnictwem w konfliktach

zbrojnych. Powstrzymanie się przed rekrutowaniem do

zbrojnych. Powstrzymanie się przed rekrutowaniem do

wojska osób poniżej 15 roku życia.

wojska osób poniżej 15 roku życia.



Rehabilitacja dla dzieci – ofiar nadużyć dorosłych

Rehabilitacja dla dzieci – ofiar nadużyć dorosłych

(znęcania, torturowania, zaniedbania czy wyzysku) lub

(znęcania, torturowania, zaniedbania czy wyzysku) lub

konfliktu zbrojnego.

konfliktu zbrojnego.



Ochrona i specjalne traktowanie dla nieletnich sprawców

Ochrona i specjalne traktowanie dla nieletnich sprawców

czynów karalnych.

czynów karalnych.

Prawa niepełnosprawnych w aktach

Prawa niepełnosprawnych w aktach

ONZ

ONZ



Deklaracja Praw Osób z Upośledzeniem

Deklaracja Praw Osób z Upośledzeniem

Umysłowym 1971

Umysłowym 1971



Deklaracja Praw Osób Niepełnosprawnych

Deklaracja Praw Osób Niepełnosprawnych

1975

1975



Deklaracja Standardowe Zasady

Deklaracja Standardowe Zasady

Wyrównywania Szans Osób

Wyrównywania Szans Osób

Niepełnosprawnych 1993

Niepełnosprawnych 1993



Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych

Konwencja Praw Osób Niepełnosprawnych

2007

2007

Prawa niepełnosprawnych w aktach Rady

Prawa niepełnosprawnych w aktach Rady

Europy

Europy



Rekomendacja Komitetu Ministrów w sprawie spójnej

Rekomendacja Komitetu Ministrów w sprawie spójnej

polityki wobec osób z niepełnosprawnością z 1992 r.

polityki wobec osób z niepełnosprawnością z 1992 r.



Rekomendacja Komitetu Ministrów w sprawie zasad

Rekomendacja Komitetu Ministrów w sprawie zasad

dotyczących prawnej ochrony niekompetentnych osób

dotyczących prawnej ochrony niekompetentnych osób

dorosłych z 1999 r.

dorosłych z 1999 r.



Deklaracja konferencji ministerialnej Postęp w kierunku

Deklaracja konferencji ministerialnej Postęp w kierunku

pełnej partycypacji niepełnosprawnych jako obywateli z

pełnej partycypacji niepełnosprawnych jako obywateli z

2003 r.

2003 r.



Rekomendacja Komitetu Ministrów Plan działań

Rekomendacja Komitetu Ministrów Plan działań

promujących prawa i pełne uczestnictwo osób

promujących prawa i pełne uczestnictwo osób

niepełnosprawnych w społeczeństwie: poprawa jakości

niepełnosprawnych w społeczeństwie: poprawa jakości

życia osób z niepełnosprawnością w Europie w latach

życia osób z niepełnosprawnością w Europie w latach

2006-2015 z 2006 r.

2006-2015 z 2006 r.

Prawa niepełnosprawnych w Unii

Prawa niepełnosprawnych w Unii

Europejskiej

Europejskiej



Rezolucja Rady z 1990 r. dotycząca integracji dzieci i młodzieży z
niepełnosprawnościami w powszechnym systemie edukacji



Komunikat Komisji Europejskiej z 1996 r. w sprawie równych szans

Komunikat Komisji Europejskiej z 1996 r. w sprawie równych szans

osób niepełnosprawnych „Nowa strategia Wspólnoty Europejskiej

osób niepełnosprawnych „Nowa strategia Wspólnoty Europejskiej

w odniesieniu do osób niepełnosprawnych”

w odniesieniu do osób niepełnosprawnych”



Rezolucja Rady z 1996 r. w sprawie równości szans osób z

Rezolucja Rady z 1996 r. w sprawie równości szans osób z

niepełnosprawnościami

niepełnosprawnościami



Dyrektywa Rady z 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe

Dyrektywa Rady z 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe

równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy

równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy



Dyrektywa z 2001 r. o pojazdach dla przewozu pasażerów, które

Dyrektywa z 2001 r. o pojazdach dla przewozu pasażerów, które

zawierają więcej niż osiem miejsc siedzących oprócz miejsca dla

zawierają więcej niż osiem miejsc siedzących oprócz miejsca dla

kierowcy, zwana „Autobusy i autokary”

kierowcy, zwana „Autobusy i autokary”



Decyzja Rady z 2001 r. w sprawie Europejskiego Roku Osób

Decyzja Rady z 2001 r. w sprawie Europejskiego Roku Osób

Niepełnosprawnych – 2003

Niepełnosprawnych – 2003



Rekomendacja Parlamentu Europejskiego z 2003 r. - w kierunku

Rekomendacja Parlamentu Europejskiego z 2003 r. - w kierunku

pełnego społecznego włączania osób z niepełnosprawnościami

pełnego społecznego włączania osób z niepełnosprawnościami

Prawa niepełnosprawnych w Unii

Prawa niepełnosprawnych w Unii

Europejskiej

Europejskiej



Rezolucja Rady z 2003 r. o równych szansach dla uczniów i
studentów z niepełnosprawnościami w edukacji i
szkoleniach



Rezolucja Rady z 2003 r. o promowaniu zatrudnienia i

Rezolucja Rady z 2003 r. o promowaniu zatrudnienia i

społecznej integracji osób niepełnosprawnych

społecznej integracji osób niepełnosprawnych



Rezolucja Rady z 2003 r. o „e-dostępności” - poprawie

Rezolucja Rady z 2003 r. o „e-dostępności” - poprawie

dostępu osób z niepełnosprawnościami do społeczeństwa

dostępu osób z niepełnosprawnościami do społeczeństwa

opartego a wiedzy

opartego a wiedzy



Rezolucja Rady z 2003 r. o dostępności do infrastruktury

Rezolucja Rady z 2003 r. o dostępności do infrastruktury

kulturalnej i wydarzeń kulturalnych dla osób z

kulturalnej i wydarzeń kulturalnych dla osób z

niepełnosprawnościami

niepełnosprawnościami



Komunikat Komisji Europejskiej z 2003 r. Równe Szanse dla

Komunikat Komisji Europejskiej z 2003 r. Równe Szanse dla

osób z niepełnosprawnościami: Europejski Plan Działania

osób z niepełnosprawnościami: Europejski Plan Działania

2004-2010

2004-2010



Decyzja Komisji Europejskiej z 2007 r. w sprawie wsparcia

Decyzja Komisji Europejskiej z 2007 r. w sprawie wsparcia

dla zakładów aktywności zawodowej

dla zakładów aktywności zawodowej

Dyrektywa o r

Dyrektywa o r

ó

ó

wności w

wności w

zatrudnieniu

zatrudnieniu



Wszelka dyskryminacja w zatrudnieniu i pracy zawodowej jest zabroniona i

Wszelka dyskryminacja w zatrudnieniu i pracy zawodowej jest zabroniona i

nielegalna.

nielegalna.



Dyskryminacja bezpośrednia przejawia się w mniej korzystnym

Dyskryminacja bezpośrednia przejawia się w mniej korzystnym

traktowaniu jednej osoby niż innych osób, będących w tej samej sytuacji,

traktowaniu jednej osoby niż innych osób, będących w tej samej sytuacji,

np. z powodu niepełnosprawności.

np. z powodu niepełnosprawności.



Dyskryminacja pośrednia może przejawiać się natomiast w niestwarzaniu

Dyskryminacja pośrednia może przejawiać się natomiast w niestwarzaniu

osobom niepełnosprawnym równych szans np. przez odmówienie

osobom niepełnosprawnym równych szans np. przez odmówienie

przystosowania stanowiska pracy.

przystosowania stanowiska pracy.



Molestowanie – obrażanie, nieprzyjemne traktowanie, awanse seksualne

Molestowanie – obrażanie, nieprzyjemne traktowanie, awanse seksualne

itp.

itp.



Dyrektywa dotyczy zatrudnienia i pracy zawodowej zarówno w sektorze

Dyrektywa dotyczy zatrudnienia i pracy zawodowej zarówno w sektorze

publicznym, jak też i prywatnym.

publicznym, jak też i prywatnym.



Obejmuje ona równe traktowanie i dyskryminację w takich sprawach jak:

Obejmuje ona równe traktowanie i dyskryminację w takich sprawach jak:



Przyjmowanie do pracy - stwarzanie równych warunków do dostępu do

Przyjmowanie do pracy - stwarzanie równych warunków do dostępu do

pracy,

pracy,



Prowadzenie własnej działalności gospodarczej - stwarzanie odpowiednich

Prowadzenie własnej działalności gospodarczej - stwarzanie odpowiednich

warunków i pomocy w jej uruchamianiu i prowadzeniu,

warunków i pomocy w jej uruchamianiu i prowadzeniu,



Zapewnienie awansu w zatrudnieniu przez zapewnienie możliwości

Zapewnienie awansu w zatrudnieniu przez zapewnienie możliwości

podnoszenia kwalifikacji,

podnoszenia kwalifikacji,



Dostęp do poradnictwa zawodowego, szkolenia i kształcenia zawodowego,

Dostęp do poradnictwa zawodowego, szkolenia i kształcenia zawodowego,

przekwalifikowania i praktycznej nauki zawodu poprzez praktyki

przekwalifikowania i praktycznej nauki zawodu poprzez praktyki

zawodowe,

zawodowe,



Zapewnienie odpowiednich warunków pracy i płacy,

Zapewnienie odpowiednich warunków pracy i płacy,



Zapewnienie ochrony przed zwolnieniem z pracy,

Zapewnienie ochrony przed zwolnieniem z pracy,



Członkostwo i udział w pracach organizacji pracowników i pracodawców

Członkostwo i udział w pracach organizacji pracowników i pracodawców

oraz przywilejów płynących z przynależności do nich.

oraz przywilejów płynących z przynależności do nich.

Dyrektywa o r

Dyrektywa o r

ó

ó

wności w

wności w

zatrudnieniu

zatrudnieniu



Artykuł 5 mówi o dyskryminacji pracowników niepełnosprawnych, jeżeli

Artykuł 5 mówi o dyskryminacji pracowników niepełnosprawnych, jeżeli

pracodawca nie zapewni im odpowiedniego przystosowania stanowiska pracy.

pracodawca nie zapewni im odpowiedniego przystosowania stanowiska pracy.



Pracodawca jest zobowiązany do odpowiedniego przystosowania

Pracodawca jest zobowiązany do odpowiedniego przystosowania

stanowiska prac, jeśli osoba niepełnosprawna tego potrzebuje dla

stanowiska prac, jeśli osoba niepełnosprawna tego potrzebuje dla

wyrównania jej szans dla efektywnego zatrudnienia, a także dla

wyrównania jej szans dla efektywnego zatrudnienia, a także dla

awansowania w pracy.

awansowania w pracy.



Przystosowanie obejmuje nie tylko przystosowanie środowiska i miejsca

Przystosowanie obejmuje nie tylko przystosowanie środowiska i miejsca

pracy wraz ze sprzętem i urządzeniami, lecz także dostosowanie zakresu

pracy wraz ze sprzętem i urządzeniami, lecz także dostosowanie zakresu

zadań i godzin pracy do możliwości i potrzeb pracownika

zadań i godzin pracy do możliwości i potrzeb pracownika

niepełnosprawnego.

niepełnosprawnego.



Dyrektywa podkreśla jednak, że przystosowanie to, z ekonomicznego

Dyrektywa podkreśla jednak, że przystosowanie to, z ekonomicznego

punktu widzenia, powinno mieć rozsądny rozmiar. Oznacza to, że koszty

punktu widzenia, powinno mieć rozsądny rozmiar. Oznacza to, że koszty

związane z nim nie mogą zbyt finansowo obciążyć pracodawcy.

związane z nim nie mogą zbyt finansowo obciążyć pracodawcy.



Odmowa przystosowania stanowiska pracy jest szczególnym przejawem

Odmowa przystosowania stanowiska pracy jest szczególnym przejawem

dyskryminacji, jeśli w danym kraju istnieją możliwości skompensowania

dyskryminacji, jeśli w danym kraju istnieją możliwości skompensowania

poniesionych wydatków na ten cel.

poniesionych wydatków na ten cel.



Artykuł 7 odnosi się do szczególnej ochrony zdrowia osób niepełnosprawnych

Artykuł 7 odnosi się do szczególnej ochrony zdrowia osób niepełnosprawnych

oraz zapewnienia im bezpieczeństwa w czasie wykonywania pracy. Chodzi,

oraz zapewnienia im bezpieczeństwa w czasie wykonywania pracy. Chodzi,

bowiem o to, aby niewłaściwe warunki pracy nie narażały ich na choroby

bowiem o to, aby niewłaściwe warunki pracy nie narażały ich na choroby

zawodowe i wypadki, a tym samym na pogłębienie ich niepełnosprawności.

zawodowe i wypadki, a tym samym na pogłębienie ich niepełnosprawności.



Artykuł 11 zobowiązuje Kraje Członkowskie do wprowadzenia do ich

Artykuł 11 zobowiązuje Kraje Członkowskie do wprowadzenia do ich

systemów prawnych odpowiednich przepisów chroniących pracowników

systemów prawnych odpowiednich przepisów chroniących pracowników

niepełnosprawnych przed zwolnieniem z pracy lub nierównym traktowaniem,

niepełnosprawnych przed zwolnieniem z pracy lub nierównym traktowaniem,

będącym odwetem pracodawcy za oskarżanie go o przejawy dyskryminacji.

będącym odwetem pracodawcy za oskarżanie go o przejawy dyskryminacji.

Pojęcie niepełnosprawności w Konwencji

Pojęcie niepełnosprawności w Konwencji

ONZ

ONZ

Do osób niepełnosprawnych zaliczają się te osoby,

Do osób niepełnosprawnych zaliczają się te osoby,

które mają długotrwałe fizyczne, umysłowe,

które mają długotrwałe fizyczne, umysłowe,

intelektualne lub dotyczące zmysłów

intelektualne lub dotyczące zmysłów

uszkodzenia mogące, w oddziaływaniu z różnymi

uszkodzenia mogące, w oddziaływaniu z różnymi

barierami, utrudniać im pełne i skuteczne

barierami, utrudniać im pełne i skuteczne

uczestnictwo w społeczeństwie, na zasadach

uczestnictwo w społeczeństwie, na zasadach

równości z innymi osobami

równości z innymi osobami

Niepełnosprawność jest pojęciem rozwijającym się i

Niepełnosprawność jest pojęciem rozwijającym się i

wynika z interakcji między osobami, które mają

wynika z interakcji między osobami, które mają

uszkodzenia, a barierami odnoszącymi się do

uszkodzenia, a barierami odnoszącymi się do

postaw i środowiska, które utrudniają tym

postaw i środowiska, które utrudniają tym

osobom pełny i efektywny udział w życiu

osobom pełny i efektywny udział w życiu

społecznym, na zasadach równości z innymi

społecznym, na zasadach równości z innymi

osobami

osobami

Zasady Konwencji ONZ



poszanowanie przyrodzonej godności,

poszanowanie przyrodzonej godności,



poszanowanie indywidualnej autonomii osoby, z

poszanowanie indywidualnej autonomii osoby, z

uwzględnieniem swobody dokonywania własnych wyborów,

uwzględnieniem swobody dokonywania własnych wyborów,



poszanowanie niezależności od innych osób,

poszanowanie niezależności od innych osób,



niedyskryminacja,

niedyskryminacja,



pełne i skuteczne uczestnictwo w społeczeństwie i

pełne i skuteczne uczestnictwo w społeczeństwie i

integracja społeczna,

integracja społeczna,



respektowanie różnic i akceptacja osób niepełnosprawnych

respektowanie różnic i akceptacja osób niepełnosprawnych

jako części różnorodności ludzkiej i części ludzkości,

jako części różnorodności ludzkiej i części ludzkości,



równość szans,

równość szans,



dostępność,

dostępność,



równość pomiędzy mężczyznami i kobietami,

równość pomiędzy mężczyznami i kobietami,



poszanowanie rozwijających się zdolności

poszanowanie rozwijających się zdolności

niepełnosprawnych dzieci oraz poszanowanie prawa dzieci

niepełnosprawnych dzieci oraz poszanowanie prawa dzieci

niepełnosprawnych do zachowania tożsamości

niepełnosprawnych do zachowania tożsamości

Prawa wynikające z Konwencji

Prawa wynikające z Konwencji

ONZ

ONZ



Podnoszenie świadomości:

Podnoszenie świadomości:



podniesienia świadomości społeczeństwa, w tym na poziomie

podniesienia świadomości społeczeństwa, w tym na poziomie

rodziny, na temat osób niepełnosprawnych, a także na rzecz

rodziny, na temat osób niepełnosprawnych, a także na rzecz

wzmacniania poszanowania praw i godności osób

wzmacniania poszanowania praw i godności osób

niepełnosprawnych,

niepełnosprawnych,



zwalczania stereotypów, uprzedzeń i szkodliwych praktyk wobec

zwalczania stereotypów, uprzedzeń i szkodliwych praktyk wobec

osób niepełnosprawnych, między innymi ze względu na płeć i wiek,

osób niepełnosprawnych, między innymi ze względu na płeć i wiek,

we wszystkich dziedzinach życia,

we wszystkich dziedzinach życia,



promowania świadomości zdolności i wkładu osób

promowania świadomości zdolności i wkładu osób

niepełnosprawnych

niepełnosprawnych



Dostępność:

Dostępność:



zapewnienie osobom niepełnosprawnym, na zasadach równości z

zapewnienie osobom niepełnosprawnym, na zasadach równości z

innymi osobami, dostępu do środowiska fizycznego i transportu,

innymi osobami, dostępu do środowiska fizycznego i transportu,



zapewnienie dostępu do informacji i komunikacji, włączając

zapewnienie dostępu do informacji i komunikacji, włączając

technologie i systemy informacyjno-komunikacyjne

technologie i systemy informacyjno-komunikacyjne



Prawo do życia

Prawo do życia



Prawo do zdolności prawnej:

Prawo do zdolności prawnej:



zapewnienie osobom niepełnosprawnym dostępu do wsparcia,

zapewnienie osobom niepełnosprawnym dostępu do wsparcia,

którego mogą potrzebować przy wykonywaniu zdolności prawnej

którego mogą potrzebować przy wykonywaniu zdolności prawnej

Prawa wynikające z Konwencji ONZ

Prawa wynikające z Konwencji ONZ



Prawo do sądu:

Prawo do sądu:



skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości, między innymi poprzez

skuteczny dostęp do wymiaru sprawiedliwości, między innymi poprzez

zapewnienie usprawnień proceduralnych i odpowiednich do ich wieku,

zapewnienie usprawnień proceduralnych i odpowiednich do ich wieku,

w celu ułatwienia pełnienia efektywnej roli bezpośrednich i pośrednich

w celu ułatwienia pełnienia efektywnej roli bezpośrednich i pośrednich

uczestników, w tym w charakterze świadków, we wszelkich

uczestników, w tym w charakterze świadków, we wszelkich

postępowaniach prawnych, włączając śledztwo i inne formy

postępowaniach prawnych, włączając śledztwo i inne formy

postępowania przygotowawczego

postępowania przygotowawczego



Prawo do wolności osobistej i integralności cielesnej:

Prawo do wolności osobistej i integralności cielesnej:



prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego,

prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego,



zakaz pozbawiania wolności bezprawnie lub samowolnie - każde

zakaz pozbawiania wolności bezprawnie lub samowolnie - każde

pozbawienie wolności ma być zgodne z prawem a istnienie

pozbawienie wolności ma być zgodne z prawem a istnienie

niepełnosprawności w żadnym przypadku nie może uzasadniać

niepełnosprawności w żadnym przypadku nie może uzasadniać

pozbawienia wolności

pozbawienia wolności



prawo do poszanowania jej integralności fizycznej i psychicznej

prawo do poszanowania jej integralności fizycznej i psychicznej



Zakaz tortur,

Zakaz tortur,

okrutnego, nieludzkiego albo poniżającego

okrutnego, nieludzkiego albo poniżającego

traktowania lub karania:

traktowania lub karania:



zakaz poddawania, bez swobodnie wyrażonej zgody, eksperymentom

zakaz poddawania, bez swobodnie wyrażonej zgody, eksperymentom

medycznym lub naukowym

medycznym lub naukowym



obowiązek zapewnienia ochrony osób niepełnosprawnych, zarówno w

obowiązek zapewnienia ochrony osób niepełnosprawnych, zarówno w

domu, jak i poza nim, przed wszelkimi formami wykorzystywania,

domu, jak i poza nim, przed wszelkimi formami wykorzystywania,

przemocy i nadużyć, z uwzględnieniem aspektów opartych na płci

przemocy i nadużyć, z uwzględnieniem aspektów opartych na płci

Prawa wynikające z Konwencji

Prawa wynikające z Konwencji

ONZ

ONZ



Swoboda poruszania się i wolność wyboru miejsca zamieszkania:

Swoboda poruszania się i wolność wyboru miejsca zamieszkania:



ułatwianie osobom niepełnosprawnym dostępu do wysokiej jakości

ułatwianie osobom niepełnosprawnym dostępu do wysokiej jakości

pomocy wspierających poruszanie się, urządzeń, wspomagających

pomocy wspierających poruszanie się, urządzeń, wspomagających

technologii oraz form pomocy i pośrednictwa ze strony innych osób lub

technologii oraz form pomocy i pośrednictwa ze strony innych osób lub

zwierząt, w tym poprzez ich udostępnianie po przystępnej cenie

zwierząt, w tym poprzez ich udostępnianie po przystępnej cenie



Prawo do obywatelstwa

Prawo do obywatelstwa



Prawo do niezależnego życia:

Prawo do niezależnego życia:



zapewnienie dostępu do szeregu usług świadczonych w domu, w miejscu

zapewnienie dostępu do szeregu usług świadczonych w domu, w miejscu

zamieszkania i innych usług wsparcia świadczonych w społeczności

zamieszkania i innych usług wsparcia świadczonych w społeczności

lokalnej, włączając

lokalnej, włączając

pomoc osobistą

pomoc osobistą

niezbędną dla życia w społeczności i

niezbędną dla życia w społeczności i

integracji społecznej, a także celem zapobiegania izolacji lub segregacji

integracji społecznej, a także celem zapobiegania izolacji lub segregacji

społecznej

społecznej



Wolność wypowiadania się i wyrażania opinii, wolność poszukiwania,

Wolność wypowiadania się i wyrażania opinii, wolność poszukiwania,

otrzymywania i rozpowszechniania wszelkich informacji i poglądów,

otrzymywania i rozpowszechniania wszelkich informacji i poglądów,

poprzez wszelkie formy komunikacji według ich wyboru:

poprzez wszelkie formy komunikacji według ich wyboru:



akceptowanie i ułatwianie korzystania przez osoby niepełnosprawne w

akceptowanie i ułatwianie korzystania przez osoby niepełnosprawne w

stosunkach urzędowych z języków migowych, alfabetu Braille'a,

stosunkach urzędowych z języków migowych, alfabetu Braille'a,

komunikacji alternatywnej

komunikacji alternatywnej



Prawo do prywatności i życia rodzinnego

Prawo do prywatności i życia rodzinnego



Poufność informacji o zdrowiu i rehabilitacji

Poufność informacji o zdrowiu i rehabilitacji

Prawa wynikające z Konwencji

Prawa wynikające z Konwencji

ONZ

ONZ



Prawa dzieci niepełnosprawnych:



prawo dziecka do nieodłączania od rodziców z powodu jego

prawo dziecka do nieodłączania od rodziców z powodu jego

niepełnosprawności lub niepełnosprawności jednego lub obojga

niepełnosprawności lub niepełnosprawności jednego lub obojga

rodziców.

rodziców.



obowiązek zapewnienia, w przypadku, gdy najbliższa rodzina nie jest

obowiązek zapewnienia, w przypadku, gdy najbliższa rodzina nie jest

w stanie zająć się opieką nad dzieckiem niepełnosprawnym,

w stanie zająć się opieką nad dzieckiem niepełnosprawnym,

alternatywnej opieki w ramach dalszej rodziny, a jeżeli okaże się to

alternatywnej opieki w ramach dalszej rodziny, a jeżeli okaże się to

niemożliwe, w ramach społeczności, w warunkach rodzinnych

niemożliwe, w ramach społeczności, w warunkach rodzinnych



Prawo do edukacji:

Prawo do edukacji:



w systemie powszechnym

w systemie powszechnym



bezpłatnie

bezpłatnie



przez całe życie

przez całe życie



racjonalne usprawnienia zgodnie z indywidualnymi wymaganiami

racjonalne usprawnienia zgodnie z indywidualnymi wymaganiami



Prawo do ochrony zdrowia:

Prawo do ochrony zdrowia:



taki sam jak w przypadku innych osób zakres, jakość i standard

taki sam jak w przypadku innych osób zakres, jakość i standard

bezpłatnej lub zapewnianej po przystępnych cenach opieki zdrowotnej

bezpłatnej lub zapewnianej po przystępnych cenach opieki zdrowotnej

i programów zdrowotnych, w tym w zakresie zdrowia seksualnego i

i programów zdrowotnych, w tym w zakresie zdrowia seksualnego i

reprodukcyjnego oraz programów ochrony zdrowia publicznego,

reprodukcyjnego oraz programów ochrony zdrowia publicznego,



dostęp do usług zdrowotnych, które są potrzebne osobom

dostęp do usług zdrowotnych, które są potrzebne osobom

niepełnosprawnym, szczególnie ze względu na ich

niepełnosprawnym, szczególnie ze względu na ich

niepełnosprawność, w tym do wczesnego rozpoznawania i interwencji,

niepełnosprawność, w tym do wczesnego rozpoznawania i interwencji,



leczenie na podstawie swobodnie wyrażonej i świadomej zgody,

leczenie na podstawie swobodnie wyrażonej i świadomej zgody,

Prawa wynikające z Konwencji

Prawa wynikające z Konwencji

ONZ

ONZ



Prawo do pracy:

Prawo do pracy:



zakaz dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność we wszystkich

zakaz dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność we wszystkich

sprawach dotyczących wszelkich form zatrudnienia, w tym w zakresie

sprawach dotyczących wszelkich form zatrudnienia, w tym w zakresie

warunków rekrutacji, przyjmowania do pracy i zatrudnienia, ciągłości

warunków rekrutacji, przyjmowania do pracy i zatrudnienia, ciągłości

zatrudnienia, awansu zawodowego oraz bezpiecznych i higienicznych

zatrudnienia, awansu zawodowego oraz bezpiecznych i higienicznych

warunków pracy,

warunków pracy,



ochrona praw osób niepełnosprawnych, na zasadach równości z innymi

ochrona praw osób niepełnosprawnych, na zasadach równości z innymi

osobami, do sprawiedliwych i sprzyjających warunków pracy, z

osobami, do sprawiedliwych i sprzyjających warunków pracy, z

uwzględnieniem równych szans i jednakowego wynagrodzenia za pracę

uwzględnieniem równych szans i jednakowego wynagrodzenia za pracę

tej samej wartości, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

tej samej wartości, bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,

włączając w to ochronę przed szykanowaniem i zadośćuczynienie krzywd,

włączając w to ochronę przed szykanowaniem i zadośćuczynienie krzywd,



umożliwienie osobom niepełnosprawnym efektywnego dostępu do

umożliwienie osobom niepełnosprawnym efektywnego dostępu do

powszechnych programów poradnictwa technicznego i zawodowego,

powszechnych programów poradnictwa technicznego i zawodowego,

usług pośrednictwa pracy oraz szkolenia zawodowego i ustawicznego,

usług pośrednictwa pracy oraz szkolenia zawodowego i ustawicznego,



popieranie możliwości samozatrudnienia, przedsiębiorczości, rozwoju

popieranie możliwości samozatrudnienia, przedsiębiorczości, rozwoju

spółdzielni i uruchomienia własnej firmy,

spółdzielni i uruchomienia własnej firmy,



zapewnienie wprowadzania racjonalnych usprawnień dla osób

zapewnienie wprowadzania racjonalnych usprawnień dla osób

niepełnosprawnych w miejscu pracy,

niepełnosprawnych w miejscu pracy,



popieranie zdobywania przez osoby niepełnosprawne doświadczenia

popieranie zdobywania przez osoby niepełnosprawne doświadczenia

zawodowego na otwartym rynku pracy,

zawodowego na otwartym rynku pracy,



popieranie programów rehabilitacji zawodowej, utrzymania pracy i

popieranie programów rehabilitacji zawodowej, utrzymania pracy i

powrotu do pracy adresowanych do osób niepełnosprawnych.

powrotu do pracy adresowanych do osób niepełnosprawnych.

Prawa wynikające z

Prawa wynikające z

Konwencji ONZ

Konwencji ONZ



Prawo do odpowiedniego poziomu życia i ochrony

socjalnej:



zapewnienie jednakowego dostępu do usług w zakresie

zapewnienie jednakowego dostępu do usług w zakresie

dostarczania czystej wody oraz dostępu do odpowiednich usług,

dostarczania czystej wody oraz dostępu do odpowiednich usług,

urządzeń i innego rodzaju pomocy w zaspokajaniu potrzeb

urządzeń i innego rodzaju pomocy w zaspokajaniu potrzeb

związanych z niepełnosprawnością, po przystępnych cenach,

związanych z niepełnosprawnością, po przystępnych cenach,



zapewnienia dostępu do programów ochrony socjalnej i

zapewnienia dostępu do programów ochrony socjalnej i

programów zmniejszania ubóstwa,

programów zmniejszania ubóstwa,



zapewnienia dostępu do pomocy państwa w pokrywaniu wydatków

zapewnienia dostępu do pomocy państwa w pokrywaniu wydatków

związanych z niepełnosprawnością, włączając odpowiednie

związanych z niepełnosprawnością, włączając odpowiednie

szkolenie, poradnictwo, pomoc finansową i opiekę zastępczą,

szkolenie, poradnictwo, pomoc finansową i opiekę zastępczą,



zapewnienia dostępu do programów mieszkań komunalnych,

zapewnienia dostępu do programów mieszkań komunalnych,



Prawo do udziału w życiu politycznym

Prawo do udziału w życiu politycznym



Prawo do zrzeszania się

Prawo do zrzeszania się



Prawo do

Prawo do

udziału w życiu kulturalnym, rekreacji,

udziału w życiu kulturalnym, rekreacji,

wypoczynku i sporcie

wypoczynku i sporcie

Monitoring krajowy

Monitoring krajowy



Państwa desygnują co najmniej jedną komórkę w

Państwa desygnują co najmniej jedną komórkę w

strukturach rządowych do spraw związanych z

strukturach rządowych do spraw związanych z

wdrożeniem Konwencji oraz rozważą ustanowienie

wdrożeniem Konwencji oraz rozważą ustanowienie

lub desygnację mechanizmu koordynacyjnego w

lub desygnację mechanizmu koordynacyjnego w

ramach rządu, który ułatwi powiązane działania w

ramach rządu, który ułatwi powiązane działania w

różnych sektorach i na różnych szczeblach.

różnych sektorach i na różnych szczeblach.



Państwa będą utrzymywać, umacniać, desygnować

Państwa będą utrzymywać, umacniać, desygnować

lub ustanawiać w ramach swoich struktur, ramowy

lub ustanawiać w ramach swoich struktur, ramowy

program działania, w tym co najmniej jeden

program działania, w tym co najmniej jeden

niezależny mechanizm, do promowania, ochrony i

niezależny mechanizm, do promowania, ochrony i

monitorowania działań wdrożeniowych Konwencji.

monitorowania działań wdrożeniowych Konwencji.



Społeczeństwo obywatelskie, a w szczególności

Społeczeństwo obywatelskie, a w szczególności

osoby niepełnosprawne i reprezentujące je

osoby niepełnosprawne i reprezentujące je

organizacje, będzie zaangażowane w proces

organizacje, będzie zaangażowane w proces

monitorowania wdrażania postanowień Konwencji i

monitorowania wdrażania postanowień Konwencji i

będzie w nim w pełni uczestniczyć.

będzie w nim w pełni uczestniczyć.

Monitoring ONZ

Monitoring ONZ



Został ustanowiony Komitet Praw Osób Niepełnosprawnych,

Został ustanowiony Komitet Praw Osób Niepełnosprawnych,

składający się osiemnastu niezależnych członków wybieranych

składający się osiemnastu niezależnych członków wybieranych

przez konferencję Państw-Stron na okres czterech lat.

przez konferencję Państw-Stron na okres czterech lat.



Państwa winne przedkładać Komitetowi co cztery lata obszerne

Państwa winne przedkładać Komitetowi co cztery lata obszerne

sprawozdania dotyczące działań podjętych celem realizacji

sprawozdania dotyczące działań podjętych celem realizacji

zobowiązań określonych Konwencją oraz postępu, jaki się u nich

zobowiązań określonych Konwencją oraz postępu, jaki się u nich

dokonał

dokonał



Treść każdego sprawozdania jest dokładnie rozpatrywana przez

Treść każdego sprawozdania jest dokładnie rozpatrywana przez

Komitet, który formułuje pod adresem Państw sugestie i ogólne

Komitet, który formułuje pod adresem Państw sugestie i ogólne

zalecenia stosownie do treści sprawozdań.

zalecenia stosownie do treści sprawozdań.



Państwo może odpowiedzieć na nie przesyłając informacje

Państwo może odpowiedzieć na nie przesyłając informacje

Komitetowi, jakie uważa za stosowne.

Komitetowi, jakie uważa za stosowne.



Komitet będzie przedstawiał sprawozdanie ze swojej działalności

Komitet będzie przedstawiał sprawozdanie ze swojej działalności

Zgromadzeniu Ogólnemu oraz Radzie Gospodarczej i Społecznej, co

Zgromadzeniu Ogólnemu oraz Radzie Gospodarczej i Społecznej, co

dwa lata, i będzie mógł formułować sugestie i ogólne zalecenia w

dwa lata, i będzie mógł formułować sugestie i ogólne zalecenia w

oparciu o analizę sprawozdań i informacji otrzymanych od Państw.

oparciu o analizę sprawozdań i informacji otrzymanych od Państw.



Państwa-Strony będą odbywać co dwa lata spotkania w ramach

Państwa-Strony będą odbywać co dwa lata spotkania w ramach

Konferencji, aby rozważyć zagadnienia związane z procesem

Konferencji, aby rozważyć zagadnienia związane z procesem

wdrażania Konwencji.

wdrażania Konwencji.

Protokół fakultatywny do Konwencji

Protokół fakultatywny do Konwencji

ONZ

ONZ



Państwa, które ratyfikowały Protokół, uznają kompetencje Komitetu Praw

Państwa, które ratyfikowały Protokół, uznają kompetencje Komitetu Praw

Osób Niepełnosprawnych w zakresie przyjmowania i rozpatrywania

Osób Niepełnosprawnych w zakresie przyjmowania i rozpatrywania

doniesień bezpośrednio lub w imieniu osób lub grupy osób podlegających

doniesień bezpośrednio lub w imieniu osób lub grupy osób podlegających

jurysdykcji tego państwa, które podają się za ofiary naruszenia przez nie

jurysdykcji tego państwa, które podają się za ofiary naruszenia przez nie

któregokolwiek z praw wymienionych w Konwencji

któregokolwiek z praw wymienionych w Konwencji



Komitet nie przyjmuje doniesienia w sytuacji, gdy:

Komitet nie przyjmuje doniesienia w sytuacji, gdy:



Doniesienie jest anonimowe;

Doniesienie jest anonimowe;



Doniesienie stanowi naruszenie prawa do przedstawiania zawiadomienia lub

Doniesienie stanowi naruszenie prawa do przedstawiania zawiadomienia lub

pozostaje w sprzeczności z postanowieniami Konwencji;

pozostaje w sprzeczności z postanowieniami Konwencji;



Ta sama sprawa została już przez Komitet rozpatrzona lub też dobiegł końca

Ta sama sprawa została już przez Komitet rozpatrzona lub też dobiegł końca

bądź trwa jeszcze proces rozpatrywania jej w ramach innej procedury

bądź trwa jeszcze proces rozpatrywania jej w ramach innej procedury

międzynarodowego dochodzenia lub rozstrzygania;

międzynarodowego dochodzenia lub rozstrzygania;



Wyczerpane zostały wszystkie środki zaradcze dostępne w kraju, chyba że

Wyczerpane zostały wszystkie środki zaradcze dostępne w kraju, chyba że

zastosowanie tych środków nadmiernie się przedłuża lub nie rokuje nadziei na

zastosowanie tych środków nadmiernie się przedłuża lub nie rokuje nadziei na

skuteczną pomoc;

skuteczną pomoc;



Doniesienie jest w oczywisty sposób bezpodstawne lub niewystarczająco

Doniesienie jest w oczywisty sposób bezpodstawne lub niewystarczająco

uzasadnione;

uzasadnione;



Fakty, o których mowa w doniesieniu, zaistniały przed wejściem w życie

Fakty, o których mowa w doniesieniu, zaistniały przed wejściem w życie

niniejszego Protokołu, chyba że ich czas trwania miał miejsce także po tej dacie.

niniejszego Protokołu, chyba że ich czas trwania miał miejsce także po tej dacie.



Komitet poinformuje drogą poufną właściwe Państwo o każdym doniesieniu

Komitet poinformuje drogą poufną właściwe Państwo o każdym doniesieniu

przedstawionym mu w ramach niniejszego Protokołu.

przedstawionym mu w ramach niniejszego Protokołu.



W ciągu sześciu miesięcy powiadomione Państwo przedstawi Komitetowi w

W ciągu sześciu miesięcy powiadomione Państwo przedstawi Komitetowi w

formie pisemnej wyjaśnienia lub stwierdzenia informujące o sprawie i o

formie pisemnej wyjaśnienia lub stwierdzenia informujące o sprawie i o

środkach zaradczych ewentualnie przez nie podjętych.

środkach zaradczych ewentualnie przez nie podjętych.

Protokół fakultatywny do Konwencji

Protokół fakultatywny do Konwencji

ONZ

ONZ



Komitet rozpatruje doniesienia przedstawione w ramach niniejszego

Komitet rozpatruje doniesienia przedstawione w ramach niniejszego

Protokołu na posiedzeniach zamkniętych.

Protokołu na posiedzeniach zamkniętych.



Po rozpatrzeniu zawiadomienia Komitet przekazuje zainteresowanemu

Po rozpatrzeniu zawiadomienia Komitet przekazuje zainteresowanemu

Państwu oraz autorowi doniesienia swoje opinie na jego temat wraz z

Państwu oraz autorowi doniesienia swoje opinie na jego temat wraz z

ewentualnymi zaleceniami.

ewentualnymi zaleceniami.



Jeżeli Komitet otrzyma wiarygodne informacje wskazujące na poważne

Jeżeli Komitet otrzyma wiarygodne informacje wskazujące na poważne

bądź systematyczne łamanie przez Państwo praw wymienionych w

bądź systematyczne łamanie przez Państwo praw wymienionych w

Konwencji, zwróci się on do Państwa z prośbą o współpracę przy

Konwencji, zwróci się on do Państwa z prośbą o współpracę przy

rozpatrywaniu tych informacji, a w tym celu także o przedstawienie

rozpatrywaniu tych informacji, a w tym celu także o przedstawienie

uwag na ich temat.

uwag na ich temat.



Uwzględniając uwagi przedstawione ewentualnie przez dane Państwo

Uwzględniając uwagi przedstawione ewentualnie przez dane Państwo

oraz wszelkie inne wiarygodne, dostępne sobie informacje, Komitet

oraz wszelkie inne wiarygodne, dostępne sobie informacje, Komitet

może wyznaczyć jednego bądź kilkoro swych członków, by

może wyznaczyć jednego bądź kilkoro swych członków, by

przeprowadzili śledztwo i przekazali mu niezwłocznie jego wyniki. W

przeprowadzili śledztwo i przekazali mu niezwłocznie jego wyniki. W

ramach dochodzenia można odbyć również wizytę na terytorium

ramach dochodzenia można odbyć również wizytę na terytorium

danego Państwa.

danego Państwa.



Po rozpatrzeniu wyników takiego dochodzenia Komitet przekazuje te

Po rozpatrzeniu wyników takiego dochodzenia Komitet przekazuje te

wyniki danemu Państwu wraz z wszelkimi komentarzami i zaleceniami.

wyniki danemu Państwu wraz z wszelkimi komentarzami i zaleceniami.



W ciągu sześciu miesięcy od daty otrzymania tych wyników,

W ciągu sześciu miesięcy od daty otrzymania tych wyników,

komentarzy i zaleceń przekazanych przez Komitet, dane Państwo winno

komentarzy i zaleceń przekazanych przez Komitet, dane Państwo winno

przedstawić Komitetowi swoje uwagi.

przedstawić Komitetowi swoje uwagi.



Po upływie sześciomiesięcznego okresu, Komitet może się zwrócić do

Po upływie sześciomiesięcznego okresu, Komitet może się zwrócić do

danego Państwa z prośbą o przedstawienie mu informacji na temat

danego Państwa z prośbą o przedstawienie mu informacji na temat

środków podjętych w odpowiedzi na dochodzenie.

środków podjętych w odpowiedzi na dochodzenie.

Prawa i wolności człowieka w Konstytucji

Prawa i wolności człowieka w Konstytucji

RP

RP

Źródłem praw i wolności człowieka jest przyrodzona, niezbywalna i

Źródłem praw i wolności człowieka jest przyrodzona, niezbywalna i

nienaruszalna

nienaruszalna

godność

godność

człowieka. Obowiązkiem władz publicznych

człowieka. Obowiązkiem władz publicznych

jest poszanowanie i ochrona godności człowieka.

jest poszanowanie i ochrona godności człowieka.

Wolność człowieka podlega ochronie prawnej. Każdy jest obowiązany

Wolność człowieka podlega ochronie prawnej. Każdy jest obowiązany

szanować wolności i prawa innych

szanować wolności i prawa innych

. Nikogo nie wolno zmuszać do

. Nikogo nie wolno zmuszać do

czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

Wszyscy są

Wszyscy są

równi wobec prawa

równi wobec prawa

i mają prawo do równego traktowania

i mają prawo do równego traktowania

przez władze publiczne. Kobieta i mężczyzna mają równe prawa w

przez władze publiczne. Kobieta i mężczyzna mają równe prawa w

życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym, a w

życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym, a w

szczególności do kształcenia, zatrudnienia i awansów, jednakowego

szczególności do kształcenia, zatrudnienia i awansów, jednakowego

wynagrodzenia za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia

wynagrodzenia za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia

społecznego oraz zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz

społecznego oraz zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz

uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.

uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń.

Nikt nie może być

Nikt nie może być

dyskryminowany

dyskryminowany

w życiu politycznym, społecznym

w życiu politycznym, społecznym

lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Z praw i wolności na

lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Z praw i wolności na

terytorium RP korzystają wszyscy niezależnie od obywatelstwa.

terytorium RP korzystają wszyscy niezależnie od obywatelstwa.

Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i

Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i

praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są

praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są

konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa

konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa

lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i

lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i

moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.

moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób.

Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Prawa osobiste

Prawa osobiste



RP zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę

RP zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę

życia

życia

.

.



Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym

Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym

medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.

medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.



Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu

Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu

lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar

lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar

cielesnych.

cielesnych.



Każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą.

Każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą.



Pozbawianie i ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach

Pozbawianie i ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach

określonych w ustawie. Każdy pozbawiony wolności nie na podstawie

określonych w ustawie. Każdy pozbawiony wolności nie na podstawie

wyroku sądowego ma prawo odwołania się do sądu. Każdy

wyroku sądowego ma prawo odwołania się do sądu. Każdy

zatrzymany powinien być niezwłocznie i w sposób zrozumiały dla

zatrzymany powinien być niezwłocznie i w sposób zrozumiały dla

niego poinformowany o przyczynach zatrzymania. Powinien on być w

niego poinformowany o przyczynach zatrzymania. Powinien on być w

ciągu 48 godz. przekazany do dyspozycji sądu, który ma 24 godz. na

ciągu 48 godz. przekazany do dyspozycji sądu, który ma 24 godz. na

wydanie postanowienia o tymczasowym aresztowaniu. Każdy

wydanie postanowienia o tymczasowym aresztowaniu. Każdy

bezprawnie pozbawiony wolności ma prawo do odszkodowania.

bezprawnie pozbawiony wolności ma prawo do odszkodowania.



Każdy pozbawiony wolności powinien być traktowany w sposób

Każdy pozbawiony wolności powinien być traktowany w sposób

humanitarny.

humanitarny.

Prawa związane z wymiarem

Prawa związane z wymiarem

sprawiedliwości

sprawiedliwości



Odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto dopuścił się czynu

Odpowiedzialności karnej podlega tylko ten, kto dopuścił się czynu

zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego

zabronionego pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego

popełnienia, chyba że jest to czyn prawa międzynarodowego.

popełnienia, chyba że jest to czyn prawa międzynarodowego.



Zbrodnie wojenne i przeciwko ludzkości nie podlegają przedawnieniu.

Zbrodnie wojenne i przeciwko ludzkości nie podlegają przedawnieniu.

Bieg przedawnienia w stosunku do przestępstw popełnionych przez

Bieg przedawnienia w stosunku do przestępstw popełnionych przez

funkcjonariuszy publicznych lub na ich zlecenie, nie ściganych z

funkcjonariuszy publicznych lub na ich zlecenie, nie ściganych z

przyczyn politycznych, ulega zawieszeni do czasu ustania tych przyczyn.

przyczyn politycznych, ulega zawieszeni do czasu ustania tych przyczyn.



Każdy przeciwko komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo

Każdy przeciwko komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo

do obrony.

do obrony.



Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie

Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie

stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.



Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozstrzygnięcia sprawy

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozstrzygnięcia sprawy

bez nieuzasadnionej zwłoki przez niezależny, bezstronny i niezawisły

bez nieuzasadnionej zwłoki przez niezależny, bezstronny i niezawisły

sąd. Wyłączenie jawności może nastąpić ze względu na moralność,

sąd. Wyłączenie jawności może nastąpić ze względu na moralność,

bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny oraz ze względu na

bezpieczeństwo państwa, porządek publiczny oraz ze względu na

ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok

ochronę życia prywatnego stron lub inny ważny interes prywatny. Wyrok

jest ogłaszany publicznie.

jest ogłaszany publicznie.



Przepadek rzeczy może nastąpić tylko w wypadkach określonych w

Przepadek rzeczy może nastąpić tylko w wypadkach określonych w

ustawie na mocy orzeczenia sądu.

ustawie na mocy orzeczenia sądu.



Mniejszości narodowe i etniczne będące obywatelami polskimi mają

Mniejszości narodowe i etniczne będące obywatelami polskimi mają

zapewnioną wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania

zapewnioną wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania

obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury, tworzenia własnych

obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury, tworzenia własnych

instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie

instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie

tożsamości religijnej.

tożsamości religijnej.

Prawa do życia prywatnego

Prawa do życia prywatnego



Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego,

Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego,

czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.

czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.



Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi

Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi

przekonaniami. Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich

przekonaniami. Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich

może nastąpić tylko w wypadkach określonych w ustawie i na

może nastąpić tylko w wypadkach określonych w ustawie i na

podstawie orzeczenia sądu.

podstawie orzeczenia sądu.



Wychowanie powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a

Wychowanie powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a

także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.

także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.



Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się.

Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się.

Ograniczenie może nastąpić tylko w wypadkach określonych w

Ograniczenie może nastąpić tylko w wypadkach określonych w

ustawie.

ustawie.



Zapewnia się nienaruszalność mieszkania. Przeszukanie może

Zapewnia się nienaruszalność mieszkania. Przeszukanie może

nastąpić jedynie w wypadkach i w sposób określony w ustawie.

nastąpić jedynie w wypadkach i w sposób określony w ustawie.



Nikt nie może być zobowiązany do ujawniania informacji o innej

Nikt nie może być zobowiązany do ujawniania informacji o innej

osobie inaczej niż na podstawie ustawy. Władze publiczne nie mogą

osobie inaczej niż na podstawie ustawy. Władze publiczne nie mogą

gromadzić informacji o obywatelach innych niż niezbędne w

gromadzić informacji o obywatelach innych niż niezbędne w

demokratycznym państwie prawa. Każdy ma prawo wglądu do

demokratycznym państwie prawa. Każdy ma prawo wglądu do

dokumentów urzędowych i zbiorów danych jego dotyczących oraz

dokumentów urzędowych i zbiorów danych jego dotyczących oraz

żądania sprostowania lub usunięcia informacji nieprawdziwych.

żądania sprostowania lub usunięcia informacji nieprawdziwych.



Każdy ma prawo do uzyskania informacji o działalności organów

Każdy ma prawo do uzyskania informacji o działalności organów

władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, wstępu na

władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, wstępu na

posiedzenia organów kolegialnych z możliwością rejestracji obrazu i

posiedzenia organów kolegialnych z możliwością rejestracji obrazu i

dźwięku, wglądu w dokumenty. Ograniczenie tego prawa może

dźwięku, wglądu w dokumenty. Ograniczenie tego prawa może

wynikać jedynie ze względu na określone w ustawach ochronę

wynikać jedynie ze względu na określone w ustawach ochronę

wolności i praw innych osób, ochronę porządku publicznego,

wolności i praw innych osób, ochronę porządku publicznego,

bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego Państwa.

bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego Państwa.

Prawo do poruszania się

Prawo do poruszania się



Każdemu zapewnia się wolność poruszania się po terytorium RP

Każdemu zapewnia się wolność poruszania się po terytorium RP

oraz prawo wyboru miejsca zamieszkania i pobytu. Każdy może

oraz prawo wyboru miejsca zamieszkania i pobytu. Każdy może

swobodnie opuścić RP. Obywatela polskiego nie można wydalić z

swobodnie opuścić RP. Obywatela polskiego nie można wydalić z

kraju ani zakazać mu powrotu do kraju.

kraju ani zakazać mu powrotu do kraju.



Obywatela polskiego nie można ekstradować, chyba że taka

Obywatela polskiego nie można ekstradować, chyba że taka

możliwość wynika z ratyfikowanej umowy międzynarodowej:

możliwość wynika z ratyfikowanej umowy międzynarodowej:



o ile czyn został popełniony poza RP

o ile czyn został popełniony poza RP



jest w Polsce karalny w czasie popełnienia i w czasie składania

jest w Polsce karalny w czasie popełnienia i w czasie składania

wniosku

wniosku



chyba że chodzi o zbrodnię ludobójstwa, przeciwko ludzkości,

chyba że chodzi o zbrodnię ludobójstwa, przeciwko ludzkości,

wojenną lub agresji.

wojenną lub agresji.

Ekstradycja może nastąpić do innego kraju lub przed

Ekstradycja może nastąpić do innego kraju lub przed

międzynarodowy trybunał karny.

międzynarodowy trybunał karny.



Ekstradycja jest zakazana, jeśli dotyczy osoby podejrzanej o

Ekstradycja jest zakazana, jeśli dotyczy osoby podejrzanej o

popełnienie bez użycia przemocy przestępstwa z przyczyn

popełnienie bez użycia przemocy przestępstwa z przyczyn

politycznych lub jej dokonanie będzie naruszać prawa i wolności

politycznych lub jej dokonanie będzie naruszać prawa i wolności

człowieka. O dopuszczalności ekstradycji orzeka sąd.

człowieka. O dopuszczalności ekstradycji orzeka sąd.



Cudzoziemcy mogą w Polsce uzyskać azyl, a nawet status

Cudzoziemcy mogą w Polsce uzyskać azyl, a nawet status

uchodźcy.

uchodźcy.

Wolności osobiste

Wolności osobiste



Każdemu zapewnia się wolność religii i sumienia, co obejmuje wolność

Każdemu zapewnia się wolność religii i sumienia, co obejmuje wolność

wyznawania religii według własnego wyboru, uprawianie kultu,

wyznawania religii według własnego wyboru, uprawianie kultu,

nauczanie, posiadanie świątyń.

nauczanie, posiadanie świątyń.



Nikt nie może być zmuszany do uczestnictwa lub nieuczestniczenia w

Nikt nie może być zmuszany do uczestnictwa lub nieuczestniczenia w

praktykach religijnych.

praktykach religijnych.



Religia kościoła lub związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji

Religia kościoła lub związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji

prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może

prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może

być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.

być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.



Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania

Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania

religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami.

religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami.



Nikt nie może być zobowiązany przez władze państwowe do ujawnienia

Nikt nie może być zobowiązany przez władze państwowe do ujawnienia

swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.

swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.



Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze

Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze

ustawy, gdy jest to konieczne dla ochrony bezpieczeństwa Państwa,

ustawy, gdy jest to konieczne dla ochrony bezpieczeństwa Państwa,

porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych

porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych

osób.

osób.



Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz

Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz

pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. cenzura prewencyjna

pozyskiwania i rozpowszechniania informacji. cenzura prewencyjna

środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane.

środków społecznego przekazu oraz koncesjonowanie prasy są zakazane.

Ustawa może wprowadzić koncesje na prowadzenie stacji radiowej lub

Ustawa może wprowadzić koncesje na prowadzenie stacji radiowej lub

telewizyjnej.

telewizyjnej.

Wolności publiczne

Wolności publiczne



Zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i

Zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i

uczestniczenia w nich. Ograniczenia może wprowadzać ustawa.

uczestniczenia w nich. Ograniczenia może wprowadzać ustawa.



Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się, w tym w związkach

Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się, w tym w związkach

zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników,

zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników,

organizacjach pracodawców. Zakazane są zrzeszenia, których cel lub

organizacjach pracodawców. Zakazane są zrzeszenia, których cel lub

działalność są sprzeczne z konstytucją lub ustawą, o czym orzeka sąd.

działalność są sprzeczne z konstytucją lub ustawą, o czym orzeka sąd.

Zakres wolności zrzeszania się w związkach zawodowych pracowników

Zakres wolności zrzeszania się w związkach zawodowych pracowników

lub pracodawców może podlegać tylko takim ograniczeniom

lub pracodawców może podlegać tylko takim ograniczeniom

ustawowym, jakie dopuszcza prawo międzynarodowe.

ustawowym, jakie dopuszcza prawo międzynarodowe.



Związki zawodowe mają prawo do strajku i innych form protestu w

Związki zawodowe mają prawo do strajku i innych form protestu w

granicach określonych w ustawie. Ze względu na dobro publiczne

granicach określonych w ustawie. Ze względu na dobro publiczne

można zakazać strajku lub ograniczyć prawo jego prowadzenia w

można zakazać strajku lub ograniczyć prawo jego prowadzenia w

odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub dziedzin.

odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub dziedzin.



Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo

Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo

dostępu do służby cywilnej na jednakowych zasadach.

dostępu do służby cywilnej na jednakowych zasadach.



Obywatel polski ma prawo wyboru organów publicznych i udziału w

Obywatel polski ma prawo wyboru organów publicznych i udziału w

referendum, jeśli najpóźniej w dniu wyborów skończy 18 lat. Prawo to

referendum, jeśli najpóźniej w dniu wyborów skończy 18 lat. Prawo to

nie przysługuje osobom, które orzeczeniem sądu są

nie przysługuje osobom, które orzeczeniem sądu są

ubezwłasnowolnione lub pozbawione praw publicznych lub wyborczych.

ubezwłasnowolnione lub pozbawione praw publicznych lub wyborczych.



Każdy ma prawo składać petycje, wnioski, skargi w interesie

Każdy ma prawo składać petycje, wnioski, skargi w interesie

publicznym, własnym lub za zgodą innej osoby – w interesie tej osoby.

publicznym, własnym lub za zgodą innej osoby – w interesie tej osoby.



Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców

Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców

przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i

przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i

bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.

Zakres ochrony określa ustawa.

Zakres ochrony określa ustawa.

Prawa ekonomiczne

Prawa ekonomiczne



Każdy ma prawo do własności i innych praw majątkowych oraz prawo

Każdy ma prawo do własności i innych praw majątkowych oraz prawo

dziedziczenia. Prawa te podlegają równej dla wszystkich ochronie

dziedziczenia. Prawa te podlegają równej dla wszystkich ochronie

prawnej. Własność może być ograniczona jedynie w drodze ustawy w

prawnej. Własność może być ograniczona jedynie w drodze ustawy w

zakresie, w jakim nie narusza istoty prawa własności.

zakresie, w jakim nie narusza istoty prawa własności.



Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz

Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz

wyboru miejsca pracy. Obowiązek pracy może być nałożony tylko przez

wyboru miejsca pracy. Obowiązek pracy może być nałożony tylko przez

ustawę. Stałe zatrudnianie dzieci poniżej 16 roku życia jest zakazane.

ustawę. Stałe zatrudnianie dzieci poniżej 16 roku życia jest zakazane.

Minimalną wysokość wynagrodzenia określa ustawa.

Minimalną wysokość wynagrodzenia określa ustawa.



Władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego,

Władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego,

produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów

produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów

zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa

zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa

i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych.

i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych.



Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.



Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i

Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i

corocznych płatnych urlopów. Maksymalne normy czasu pracy określa

corocznych płatnych urlopów. Maksymalne normy czasu pracy określa

ustawa.

ustawa.



Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie

Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie

niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po

niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po

osiągnięciu wieku emerytalnego. Obywatel pozostający bez pracy nie z

osiągnięciu wieku emerytalnego. Obywatel pozostający bez pracy nie z

własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do

własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do

zabezpieczenia społecznego. Zakres i formy określa ustawa.

zabezpieczenia społecznego. Zakres i formy określa ustawa.



Władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb

Władze publiczne prowadzą politykę sprzyjającą zaspokojeniu potrzeb

mieszkaniowych obywateli, w szczególności przeciwdziałają

mieszkaniowych obywateli, w szczególności przeciwdziałają

bezdomności, wspierają rozwój budownictwa socjalnego oraz popierają

bezdomności, wspierają rozwój budownictwa socjalnego oraz popierają

działania obywateli zmierzające do uzyskania własnego mieszkania.

działania obywateli zmierzające do uzyskania własnego mieszkania.

Ochronę lokatorów określa ustawa.

Ochronę lokatorów określa ustawa.

Prawa socjalne

Prawa socjalne



Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich

Każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich

sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do

sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do

świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych,

świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych,

zakres i warunki udzielania świadczeń określa ustawa.

zakres i warunki udzielania świadczeń określa ustawa.



Szczególna opieka zdrowotna ma być zapewniona dzieciom, kobietom w

Szczególna opieka zdrowotna ma być zapewniona dzieciom, kobietom w

ciąży, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.

ciąży, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.



Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają zgodnie z

Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają zgodnie z

ustawą pomocy w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do

ustawą pomocy w zabezpieczeniu egzystencji, przysposobieniu do

pracy oraz komunikacji społecznej.

pracy oraz komunikacji społecznej.



Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych o

Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych o

zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.

zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.



Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród

Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród

dzieci i młodzieży.

dzieci i młodzieży.



Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro

Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro

rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i

rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i

społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do

społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do

szczególnej pomocy ze strony władz publicznych. Matka przed i po

szczególnej pomocy ze strony władz publicznych. Matka przed i po

urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy określonej w

urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy określonej w

ustawie.

ustawie.



RP zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy może żądać od władz

RP zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy może żądać od władz

publicznych ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem,

publicznych ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem,

wyzyskiem i demoralizacją. Dziecko pozbawione opieki ma prawo do

wyzyskiem i demoralizacją. Dziecko pozbawione opieki ma prawo do

opieki i pomocy władz publicznych. Organy i osoby odpowiedzialne za

opieki i pomocy władz publicznych. Organy i osoby odpowiedzialne za

dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości

dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości

uwzględniania zdania dziecka.

uwzględniania zdania dziecka.

Prawa związane z nauką

Prawa związane z nauką



Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa.

Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa.

Sposób określenia obowiązku szkolnego określa ustawa.

Sposób określenia obowiązku szkolnego określa ustawa.



Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić

Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić

odpłatność niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły

odpłatność niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły

wyższe za odpłatnością.

wyższe za odpłatnością.



Rodzice mają prawo wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż

Rodzice mają prawo wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż

publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół,

publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół,

warunki i formy nadzoru określa ustawa.

warunki i formy nadzoru określa ustawa.



Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy

Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy

dostęp do wykształcenia. Wspierają systemy indywidualnej pomocy

dostęp do wykształcenia. Wspierają systemy indywidualnej pomocy

finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów, warunki pomocy

finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów, warunki pomocy

określa ustawa.

określa ustawa.



Zapewnia się autonomię szkół wyższych na warunkach określonych w

Zapewnia się autonomię szkół wyższych na warunkach określonych w

ustawie.

ustawie.



Każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań

Każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań

naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania oraz

naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania oraz

korzystania z dóbr kultury.

korzystania z dóbr kultury.



Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo

Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo

ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Ochrona

ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom. Ochrona

środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Każdy ma prawo do

środowiska jest obowiązkiem władz publicznych. Każdy ma prawo do

informacji o stanie i ochronie środowiska. Władze wspierają działania

informacji o stanie i ochronie środowiska. Władze wspierają działania

obywateli na rzecz ochrony i poprawy środowiska.

obywateli na rzecz ochrony i poprawy środowiska.

Wesołych Świąt!

Wesołych Świąt!