Prawo autorskie

Treść prawa (1)

dr Zbigniew Okoń

Agenda



Monizm czy dualizm praw autorskich



Autorskie prawa osobiste – konstrukcja
prawna



Orzecznictwo



Autorskie prawa osobiste a obrót autorski

2

Monizm czy dualizm praw
autorskich (1)



Ujęcie monistyczne:

»

nie da się rozdzielić interesów osobistych i
majątkowych

»

prawo autorskie stanowi jedno drzewo o wielu
gałęziach – jest jednym prawem, na które
składa się szereg uprawnień o charakterze
osobistym i majątkowym



Konsekwencje:

»

niezbywalność prawa autorskiego jako takiego

3

Monizm czy dualizm praw
autorskich (2)



Ujęcie dualistyczne

»

mimo trudności w kwalifikacji niektórych
uprawnień (np. prawo zezwalania na
korzystanie z autorskich praw zależnych)
można odrębnie regulować uprawnienia
osobiste i majątkowe

»

nie ma powodów dla wyłączenia zbywalności
uprawnień majątkowych

4

Monizm czy dualizm praw
autorskich (3)



Wady ujęcia monistycznego:

»

konieczność tworzenia skomplikowanego
systemu upoważnień do korzystania z
uprawnień majątkowych

»

brak konsekwencji (ograniczenie w czasie
uprawnień majątkowych)



Wady ujęcia dualistycznego:

»

marginalizowanie uprawnień osobistych

5

Autorskie prawa osobiste



Autorskie prawa osobiste chronią

nieograniczoną w czasie i niepodlegającą

zrzeczeniu się lub zbyciu więź twórcy z

utworem (art. 16 PrAut)



Autorskie prawa osobiste obejmują w

szczególności prawo do:

»

autorstwa utworu

»

oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub

pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo

»

nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego

rzetelnego wykorzystania

»

decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu

publiczności

»

nadzoru nad sposobem korzystania z utworu

6

Orzecznictwo (1)

Gdy autor przysyła do druku utwór
podpisany swem nazwiskiem lub
pseudonimem, to tem samem wyraża
żądanie aby utwór został umieszczony z
takim właśnie podpisem. Specjalnego
zastrzeżenia w tym przedmiocie ustawa o
Prawie autorskiem nie wymaga.

Wyrok SN z dnia 6 czerwca 1928 r.

7

Orzecznictwo (2)

W świetle przepisów Prawa autorskiego
twórcy przysługuje ochrona autorskich dóbr
osobistych bez względu na to, czy utwór
spełnia warunki przydatności dla
użytkownika.
Konieczność wprowadzenia przez stronę
pozwaną zmian (które pomniejszają wartość
utworu) dla potrzeb Muzeum jest dla oceny
zasadności dochodzonego roszczenia
obojętna, gdyż nie ma wpływu na jego
powstanie.
Wyrok SN z dnia 26 maja 1988 r.

8

Orzecznictwo (3)



Opublikowanie z dodaniem krytycznej uwagi bardzo

niefortunnego fragmentu pisma określonej osoby – bez podania

jej nazwiska – sporządzonego w ramach jej pracy zawodowej i

przeznaczonej do użytku wykraczającego poza użytek prywatny,

nie stanowi bezprawia, gdyż jest wyrazem całkowicie

dopuszczalnej krytyki uprawianej na łamach prasy.



W dwutygodniku ”Prawo i Życie“ ukazał się w dniu 8 października

1967 r. (w rubryce ”Walka z bykami“) pod tytułem ”Cui bono“

fragment ”z uzasadnienia rewizji, wniesionej przez adwokata J.M.

do Sądy Najwyższego w sprawie (…)“ treści następującej: ”Jaka

gra sił, co za wraża moc sprawia, że żywa tkanka przepisu art. 10

ust. 3 ustawy z 18 stycznia 1956 r. w związku z art. 128 § 4 ust. o

spółdz. staje się martwą literą? Cui bono, szczędząc parę tysięcy

złotych z funduszu spółdzielni, ryzykuje się autorytet przez

oszczędności nie dające się zważyć milionami dewizowymi“. Pod

tym cytatem Redakcja umieściła dopisek: ”Jaka gra sił, co wraża

moc sprawia, że takie uzasadnienie musi czytać Sąd Najwyższy w

roku 1967“. Rewizja, której fragment został opublikowany,

sporządzona została przez powoda.

»

Wyrok SN z dnia 21 czerwca 1968 r.

9

Orzecznictwo (4)

Wykładnia przepisów art. 15 i 52 ustawy z dnia 10 lipca 1952 r. o

prawie autorskim (Dz. U. Nr 34, poz. 234) wskazuje wyraźnie, że

tekst autora jest nienaruszalny. Wszelkie zmiany w utworze, a

więc zarówno dodatki, jak i skróty, mogą być dokonywane tylko za

zgodą autora. Dokonanie zmian bez uzyskania zgody uzasadnia

roszczenie autora o ochronę jego autorskich dóbr osobistych.
Gdy chodzi o rysunki-przerywniki, to przepisy prawa autorskiego

nie zawierają wyraźnych postanowień w tym zakresie.

Obowiązuje jednak, stosowana w praktyce wydawniczej, zasada,

że każde dzieło powinno być wydane w formie i szacie stosownej

do jego treści i charakteru. Naruszenie jej, jeżeli zostanie uznane

za działanie z ujmą dla autorskich dóbr osobistych twórcy,

uzasadnia również roszczenie o ochronę autorskich dóbr

osobistych na podstawie art. 52 pkt 7 Prawa autorskiego.
Naruszenia autorskich dóbr osobistych nie ma natomiast

wówczas, gdy autor wyrazi zgodę na proponowane przez redakcję

zmiany w utworze oraz na zaopatrzenie dzieła proponowanymi

rysunkami, a gdy chodzi o rysunki (szatę) również wtedy, gdy są

one stosowne do treści i charakteru utworu i nie przynoszą ujmy

jego twórcy.

»

Wyrok SN z dnia 14 listopada 1973 r.

10

Orzecznictwo (5)

Wyrokiem sądu okręgowego uznano oskarżonego winnym

występku, popełnionego przez to, że jako odpowiedzialny redaktor

czasopisma „Czas” we wspomnianym wyżej felietonie,

przedrukowanym z wychodzącego w Warszawie „Kurjera

Porannego”, poczynił bez wiedzy i zezwolenia autora, następujące

opuszczenia i zmiany:

»

w wierszu 22 szpalty 2-giej felietonu po słowach: „rozglądam się po sali”

opuścił zamieszczone w oryginale słowa: „może się coś zepsuło od czasów

Farrer’a, ale widzę same ździry. Patrzę na nie niemal z rozrzewnieniem”;

»

w wierszu 28 szpalty 2-giej felietonu po słowach „to ja siostra wasza” opuścił

zamieszczone w oryginale słowa: „…dziwka dobrze znana w Kielcach i

Radomiu, która wyrwana z ojczyzny, przyjechała, zawadziwszy o Paryż,

obrabiać portowe miasta…”;

»

w wierszu 20 szpalty 3-ciej umieszczone w oryginale słowo „dziwka” zastąpił

słowem „kobieta”;

»

w wierszu 20 szpalty 4-tej w oryginale słowa „pederastów i lesbijki”, zastąpił

słowami „dziwne postacie”.

Czyn ten niewątpliwie jest naruszeniem prawa autorskiego,

oskarżony bowiem postąpił samowolnie i przekroczył uprawnienia,

służące na zasadzie art. 29 ustawy. Zdaniem oskarżonego, niektóre

wyrażenia, zawarte w przedrukowanym felietonie, nie odpowiadały

kierunkowi czasopisma, redagowanego przez oskarżonego i

wymaganiom jego czytelników.

Wyrok SN z 14 marca 1928 r.

11

Orzecznictwo (6)



Wydrukowanie przez nakładcę szkicu
powieści, nie przeznaczonego przez
autora do druku stanowi naruszenie
prawa autorskiego.

»

Orzeczenie Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z
dnia 13 grudnia 1935 r. (C. III. 549/34)

12

Autorskie prawa osobiste a
obrót



Dopuszczalność zobowiązania się do
niewykonywania autorskich praw
osobistych

»

w odniesieniu do konkretnych ingerencji

»

z góry (np. zezwalając na zmiany)



Różnice pomiędzy zobowiązaniem się do
niewykonywania autorskich praw
osobistych a zrzeczeniem się lub zbyciem
tych praw

13

Autorskie prawa osobiste a
obrót (2)



Przykład 1:

»

Oznaczenie autorstwa Utworu nastąpi przez umieszczenie imienia i nazwiska

autora na stronie tytułowej wydawnictwa

»

Wydawca obowiązany jest zawiadomić Autora o przybliżonym terminie

korekty autorskiej. Autor obowiązany jest w terminie .... dni po otrzymaniu

zawiadomienia odpowiedzieć Wydawcy, czy korekty dokona osobiście, czy do

jej dokonania upoważnia osobę trzecią, której imię, nazwisko i adres

jednocześnie wskazuje.

»

Wykonanie korekty autorskiej oraz zwrot całości pozycji po korekcie winny

nastąpić nie później niż po upływie ...... dni od dostarczenia całości pozycji do

korekty.

»

W ramach korekty autorskiej Autor może wyrazić sugestie co do szaty

graficznej oraz okładki. Ostateczna decyzja w kwestii projektu serii, logo,

projektu okładki, sposobu przygotowania książki oraz techniki druku należy

do Wydawcy

»

Odmowę dokonania korekty autorskiej lub nie odesłanie jej w terminie

wskazanym wyżej, uważa się za udzielenie przez Autora zgody na korzystanie

z danej pozycji w postaci przesłanej do korekty.

»

Wydawca może odmówić uwzględnienia poprawek, dokonanych w ramach

korekty autorskiej, jeżeli prowadzą one do zmiany istotnej części danej

pozycji w stosunku do postaci dostarczonej Wydawcy przez Autora.

»

Po wykonaniu korekty autorskiej Wydawca może odmówić wprowadzenia

jakichkolwiek zmian do pozycji.

»

Za wykonanie korekty autorskiej Autorowi nie przysługuje odrębne

wynagrodzenie.

14

Autorskie prawa osobiste a
obrót (3)



Przykład 2:

»

Agencja zobowiązuje się zapewnić, aby w okresie obowiązywania

Umowy żaden z twórców utworów objętych przeniesieniem

praw, stosownie do postanowień punktów poprzedzających:

• nie wykonywał swojego osobistego prawa do autorstwa w

zakresie żądania oznaczenia eksploatowanych przez Klienta

utworów swoim imieniem i nazwiskiem lub pseudonimem;

• nie wykonywał swojego osobistego prawa do nienaruszalności

treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania w

zakresie sporządzania opracowań takiego utworu zgodnie z

postanowieniem punktu 14.6, pod warunkiem sporządzania i

korzystania przez Klienta z takich opracowań w dobrej wierze i

zgodnie z przeznaczeniem utworu;

• nie wykonywał swojego osobistego prawa do nadzoru

autorskiego.

»

Agencja oświadcza, że wszyscy twórcy utworów objętych

przeniesieniem praw, stosownie do postanowień punktów

poprzedzających, wyrazili zgodę na pierwsze udostępnienie

utworów publiczności.

15

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

dr Zbigniew Okoń