Prawo autorskie

Dozwolony użytek (2)

Ochrona technicznych

zabezpieczeń

dr Zbigniew Okoń

Agenda



Dozwolony użytek publiczny



Ochrona technicznych zabezpieczeń
utworów

2

Licencje ustawowe dla prasy
(1)



Art. 25. Wolno rozpowszechniać w celach

informacyjnych w prasie, radiu i telewizji:

»

już rozpowszechnione:

• sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,
• aktualne artykuły na tematy polityczne,

gospodarcze lub religijne, chyba że zostało

wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze

rozpowszechnianie jest zabronione,

• aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie;

»

krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów

»

przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych;

»

mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i

rozprawach; nie upoważnia to jednak do publikacji

zbiorów mów jednej osoby;

»

krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.

3

Licencje ustawowe dla prasy
(2)



Licencje ustawowe dla prasy są odpłatne (art.

25 ust. 2)



Dozwolone jest korzystanie z utworów w

oryginale lub w tłumaczeniu (art. 25 ust. 3) –

wyjątek od zasady określonej w art. 2 pr.aut.



Przepisy stosuje się odpowiednio do

publicznego udostępniania utworów w taki

sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp

w miejscu i czasie przez siebie wybranym, z

tym że jeżeli wypłata wynagrodzenia, o

którym mowa w ust. 2, nie nastąpiła na

podstawie umowy z uprawnionym,

wynagrodzenie jest wypłacane za

pośrednictwem właściwej organizacji

zbiorowego zarządzania prawami autorskimi

lub prawami pokrewnymi

4

Dozwolony cytat (1)



Wolno przytaczać w (1) utworach
stanowiących samoistną całość (2)
urywki rozpowszechnionych utworów
lub drobne utwory w całości, w (3)
zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem,
analizą krytyczną, nauczaniem lub
prawami gatunku twórczości (art. 29
ust. 1).

5

Dozwolony cytat (2)



Prezentowany przez pozwanych pogląd

że stosowanie tzw. prawa cytatu nie

dotyczy tylko działalności literackiej jest

trafny. Tym niemniej w niniejszej

sprawie zakres zapożyczenia elementów

utworu powoda przy tworzeniu okładki

tygodnika był tak znaczny, że nie można

tego traktować jako „przejęcie urywka

cudzej twórczości”, a więc czegoś, co

odznacza się niewielkimi rozmiarami w

zestawieniu z objętością utworu, z

którego został zaczerpnięty

»

SA W-wa, 18.9.2003, VI ACa 23/2003

6

Dozwolony cytat (3)



Przytoczenie cudzego utworu nawet w
całości jest dozwolone, jeżeli
następuje w celu określonym w art. 29
ust. 1 pr.aut., przy czym przytaczany
utwór musi pozostawać w takiej
proporcji do wkładu twórczości
własnej, aby nie było wątpliwości co
do tego, że powstało własne dzieło.

»

SN, wyrok z 23.11.2004, I CK 232/2004

7

Ograniczenia na rzecz instytucji
naukowych i edukacyjnych (1)



Instytucje naukowe i oświatowe mogą, w

celach dydaktycznych lub prowadzenia

własnych badań, korzystać z

rozpowszechnionych utworów w oryginale i w

tłumaczeniu oraz sporządzać w tym celu

egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego

utworu (art. 27)



Biblioteki, archiwa i szkoły mogą:

»

udostępniać nieodpłatnie, w zakresie swoich zadań

statutowych, egzemplarze utworów

rozpowszechnionych;

»

sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy

rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia,

zachowania lub ochrony własnych zbiorów;

»

udostępniać zbiory dla celów badawczych lub

poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu

informatycznego (terminali) znajdujących się na

terenie tych jednostek (art. 28).

8

Ograniczenia na rzecz instytucji
naukowych i edukacyjnych (2)



Ośrodki informacji lub dokumentacji
mogą sporządzać i rozpowszechniać
własne opracowania dokumentacyjne
oraz pojedyncze egzemplarze, nie
większych niż jeden arkusz
wydawniczy, fragmentów
opublikowanych utworów (art. 30).



Twórcy przysługuje prawo do
wynagrodzenia za odpłatne
udostępnianie egzemplarzy utworów

9

Odbiór lokalny i wyjątek
„fryzjerski”



Wolno rozpowszechniać za pomocą anteny

zbiorowej oraz sieci kablowej utwory nadawane

przez inną organizację radiową lub telewizyjną

drogą satelitarną albo naziemną, jeżeli następuje to

w ramach równoczesnego, integralnego i

nieodpłatnego rozpowszechniania programów

radiowych lub telewizyjnych i przeznaczone jest do

oznaczonego grona odbiorców znajdujących się w

jednym budynku lub w domach jednorodzinnych

obejmujących do 50 gospodarstw domowych (art.

24 ust. 1).



Posiadacze urządzeń służących do odbioru

programu radiowego lub telewizyjnego mogą za ich

pomocą odbierać nadawane utwory, choćby

urządzenia te były umieszczone w miejscu ogólnie

dostępnym, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie

korzyści majątkowych (art. 24 ust. 2).

10

Wyjątek „fryzjerski” -
orzecznictwo



W przypadku, gdy w sklepie jest włączone

radio, właściciel ma obowiązek płacić za

nadawanie utworów, o ile nie udowodni, że nie

przysparza mu to korzyści majątkowych.

»

(SN, 28.9.2005, I CK 164/2005)



Nieosiąganie korzyści majątkowych z odbioru

utworów nadawanych w programie radiowym

lub telewizyjnym, odbieranym za pomocą

służących do tego celu urządzeń umieszczonych

w miejscu ogólnie dostępnym, jest faktem

prawoniweczącym, co do którego ciężar

dowodu spoczywa na posiadaczu tych urządzeń.

»

SN, 18.11.2004, V CK 243/2004

11

„Duży” cytat



Wolno w celach dydaktycznych i naukowych
zamieszczać rozpowszechnione drobne
utwory lub fragmenty większych utworów w
podręcznikach i wypisach (art. 29 ust. 2).



Wolno w celach dydaktycznych i naukowych
zamieszczać rozpowszechnione drobne
utwory lub fragmenty większych utworów w
antologiach (art. 29 ust. 2[1]).



W razie korzystania z utworu na podstawie
„dużego” cytatu twórcy przysługuje prawo
do wynagrodzenia

12

Inne formy dozwolonego użytku
publicznego (1)



Wolno w sprawozdaniach o aktualnych

wydarzeniach przytaczać utwory udostępniane

podczas tych wydarzeń, jednakże w granicach

uzasadnionych celem informacji (art. 26)



Wolno nieodpłatnie wykonywać publicznie

rozpowszechnione utwory podczas ceremonii

religijnych, imprez szkolnych i akademickich lub

oficjalnych uroczystości państwowych, jeżeli nie

łączy się z tym osiąganie pośrednio lub

bezpośrednio korzyści majątkowych i artyści

wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia, z

wyłączeniem imprez reklamowych, promocyjnych

lub wyborczych (art. 31)



Właściciel egzemplarza utworu plastycznego może

go wystawiać publicznie, jeżeli nie łączy się z tym

osiąganie korzyści majątkowych (art. 32 ust. 1)

13

Inne formy dozwolonego użytku
publicznego (2)



Wolno korzystać z już rozpowszechnionych utworów dla

dobra osób niepełnosprawnych, jeżeli to korzystanie

odnosi się bezpośrednio do ich upośledzenia, nie ma

zarobkowego charakteru i jest podejmowane w

rozmiarze wynikającym z natury upośledzenia (art.

33[1])



Wolno korzystać z utworów dla celów bezpieczeństwa

publicznego lub na potrzeby postępowań

administracyjnych, sądowych lub prawodawczych oraz

sprawozdań z tych postępowań (art.33[2]).



Wolno w celu reklamy wystawy publicznej lub publicznej

sprzedaży utworów korzystać z egzemplarzy utworów

już rozpowszechnionych, w zakresie uzasadnionym

promocją wystawy lub sprzedaży, z wyłączeniem innego

handlowego wykorzystania (art. 33[3])



Wolno korzystać z utworów w związku z prezentacją lub

naprawą sprzętu (art. 33[4])

14

Inne formy dozwolonego użytku
publicznego (3)



Art. 33. Wolno rozpowszechniać:

»

utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach,

ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego

samego użytku;

»

utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich

jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i

w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów,

a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w

prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem

informacji;

• Dozwolonym użytkiem w rozumieniu art. 33 pkt 2 prawa

autorskiego jest przedstawienie w reportażu filmowym,

dotyczącym przebiegu aktualnego wydarzenia, sali, której

element wystroju stanowią m.in. utwory chronione prawem

autorskim (zdjęcia) (SA W-wa, VI ACa 447/2007).

»

w encyklopediach i atlasach - opublikowane utwory

plastyczne i fotograficzne, o ile nawiązanie porozumienia z

twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka trudne do

przezwyciężenia przeszkody. Twórcy przysługuje wówczas

prawo do wynagrodzenia.

15

Techniczne zabezpieczenia -
ogólne



Różnorodne, cyfrowe zabezpieczenia

techniczne przed:

»

dostępem do utworów i przedmiotów praw

pokrewnych

»

zwielokrotnianiem utworów i przedmiotów

praw pokrewnych



Systemy zabezpieczeń technicznych

umożliwiają:

»

kontrolę eksploatacji podejmowanej przez

indywidualnych użytkowników

»

pobieranie opłat za każdy rodzaj

eksploatacji chronionych dóbr (niskie

koszty kontraktowania)

16

Regulacja WCT



Umawiające się Strony zapewnią właściwą

ochronę prawną oraz skuteczne środki prawne

przeciwko obchodzeniu skutecznych środków

technicznych stosowanych przez autorów w

związku z wykonywaniem praw na podstawie

niniejszego Traktatu lub Konwencji Berneńskiej i

ograniczających podejmowanie wobec ich

utworów działań, na które oni nie udzielili

zezwolenia albo które nie są prawnie dozwolone

(art. 11 WCT)



Zakres zakazu:

»

Wprowadzanie do obrotu, import, wytwarzanie

reklama etc. środków służących przede wszystkim do

usuwania lub obchodzenia zabezpieczeń

»

Stosowanie w/w środków w zakresie w jakim zmierzają

one do bezprawnego korzystania z utworu

17

Dyrektywa 2001/29/WE (1)

Artykuł 6 Obowiązki w odniesieniu do środków technologicznych
1. Państwa Członkowskie przewidują stosowną ochronę prawną przed

obchodzeniem skutecznych środków technologicznych przez daną osobę,

której znane jest lub w zależności od okoliczności musi być znane to, że

zmierza lub ona w tym celu.

2. Państwa Członkowskie przewidują stosowną ochronę prawną przed produkcją,

przywozem, rozpowszechnianiem, sprzedażą, najmem, reklamą w celach

sprzedaży lub najmu lub przed posiadaniem w celach handlowych urządzeń,

produktów lub części składowych oraz świadczeniem usług, które:

a) stanowią przedmiot promocji, reklamy lub sprzedaży w celu obejścia skutecznych

środków technologicznych; lub

b) posiadają tylko ograniczony, mający handlowe znaczenie cel lub zastosowanie inne niż

obejście skutecznych środków technologicznych; lub

c) są głównie zaprojektowane, produkowane, dostosowane lub realizowane do celu

umożliwienia lub ułatwienia obchodzenia skutecznych środków technologicznych.

3. Do celów niniejszej dyrektywy przez wyrażenie "środki technologiczne"

rozumie się wszystkie technologie, urządzenia lub części składowe, które przy

normalnym funkcjonowaniu są przeznaczone do powstrzymania lub

ograniczenia czynności w odniesieniu do utworów lub innych przedmiotów

objętych ochroną, które nie otrzymały zezwolenia od podmiotu prawa

autorskich lub prawa pokrewnego prawu autorskiemu przewidzianego przez

prawo lub prawa sui generis przewidzianego w rozdziale III dyrektywy

96/9/WE. Środki technologiczne uważa się za "skuteczne", jeżeli korzystanie z

chronionego utworu lub z innego przedmiotu objętego ochroną jest

kontrolowane przez podmioty praw autorskich poprzez zastosowanie kodu

dostępu lub mechanizmu zabezpieczenia, takiego jak szyfrowanie, zakłócanie

lub każdej innej transformacji utworu lub przedmiotu objętego ochroną lub

mechanizmu kontroli kopiowania, które spełniają cel ochronny.

18

Dyrektywa 2001/29/WE (2)

6.4. Bez względu na ochronę prawną przewidzianą w ust. 1 w przypadku braku

środków dobrowolnych podjętych przez podmioty praw autorskich,

włączając porozumienia pomiędzy podmiotami praw autorskich i innymi

stronami, Państwa Członkowskie podejmą właściwe środki w celu

zapewnienia, że beneficjenci wyjątków lub ograniczeń przewidzianych w

prawie krajowym zgodnie z art. 5 ust. 2 lit. a), c), d) i e) oraz w ust. 3 lit. a),

b) lub e) będą mogli korzystać z wyjątków lub ograniczeń w stopniu

koniecznym do skorzystania z nich, jeżeli beneficjent ma legalny dostęp do

chronionego utworu lub przedmiotu objętego ochroną.
Państwo Członkowskie może także podjąć tego rodzaju środki w stosunku

do beneficjenta wyjątku lub ograniczenia przewidzianego zgodnie z art. 5

ust. 2 lit. b), o ile podmioty praw autorskich umożliwiły już zwielokrotnianie

utworów do użytku prywatnego w zakresie niezbędnym do skorzystania z

danego wyjątku lub ograniczenia oraz zgodnie z postanowieniami art. 5 ust.

2 lit. b) i ust. 5, nie przeszkadzając właścicielom praw autorskich w podjęciu

odpowiednich środków dotyczących liczby zwielokrotnień zgodnie z tymi

przepisami.
Środki technologiczne stosowane dobrowolnie przez podmioty praw

autorskich, łącznie ze środkami stosowanymi w celu realizacji dobrowolnych

porozumień i środki technologiczne stosowane przez Państwa Członkowskie

w celu realizacji podjętych środków, objęte są ochroną prawną przewidzianą

w ust. 1.
Przepisy akapitu pierwszego i drugiego nie mają zastosowania do utworów

lub innych przedmiotów objętych ochroną podanych do publicznej

wiadomości na warunkach ustalonych w drodze umowy w taki sposób, że

osoby postronne mają dostęp do nich w wybranym przez siebie miejscu i

czasie.

19

Techniczne zabezpieczenia w
dyrektywie



Ochrona systemów DRM w ramach prawa
autorskiego (rozwiązania przyjęte w
dyrektywie 2001/29/WE):

»

zakaz usuwania lub obchodzenia zabezpieczeń

»

zakaz obrotu środkami służącymi do przełamywania
zabezpieczeń

»

zakaz usuwania lub zmieniania „informacji o
prawach”



Środki prawne służące do realizacji tych celów
- pozostawione decyzji państw członkowskich



Zakazy dotyczą również sytuacji, w których nie
dochodzi do naruszenia prawa autorskiego

20

Techniczne zabezpieczenia a
dozwolony użytek



Zakaz usuwania lub obchodzenia

zabezpieczeń dotyczy również sytuacji, w

których korzystanie z utworów ma się

mieścić w ramach dozwolonego użytku



Podmioty uprawnione mają obowiązek

podjęcia „dobrowolnych środków” w celu

umożliwienia beneficjentom niektórych

ograniczeń dalszego korzystania z

utworów



W przypadku użytku prywatnego:

»

jest to rozwiązanie opcjonalne – pozostawione

uznaniu państw członkowskich

»

uprawniony powinien mieć możliwość

narzucenia liczby wykonywanych kopii utworu

lub przedmiotu praw pokrewnych

21

Implementacja w PrAut



Art. 6

»

technicznymi zabezpieczeniami są wszelkie

technologie, urządzenia lub ich elementy, których

przeznaczeniem jest zapobieganie działaniom lub

ograniczenie działań umożliwiających korzystanie z

utworów lub artystycznych wykonań z naruszeniem

prawa;

»

skutecznymi technicznymi zabezpieczeniami są

techniczne zabezpieczenia umożliwiające podmiotom

uprawnionym kontrolę nad korzystaniem z

chronionego utworu lub artystycznego wykonania

poprzez zastosowanie kodu dostępu lub mechanizmu

zabezpieczenia, w szczególności szyfrowania,

zakłócania lub każdej innej transformacji utworu lub

artystycznego wykonania lub mechanizmu kontroli

zwielokrotniania które spełniają cel ochronny;

22

Implementacja w PrAut (2)



Art. 79 ust. 6. Przepis ust. 1 stosuje się

odpowiednio w przypadku usuwania lub

obchodzenia technicznych zabezpieczeń przed

dostępem, zwielokrotnianiem lub

rozpowszechnianiem utworu, jeżeli działania te

mają na celu bezprawne korzystanie z utworu



Art. 118[1]

»

Kto wytwarza urządzenia lub ich komponenty przeznaczone

do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia skutecznych

technicznych zabezpieczeń przed odtwarzaniem,

przegrywaniem lub zwielokrotnianiem utworów lub

przedmiotów praw pokrewnych albo dokonuje obrotu

takimi urządzeniami lub ich komponentami, albo reklamuje

je w celu sprzedaży lub najmu, podlega grzywnie, karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

»

Kto posiada, przechowuje lub wykorzystuje urządzenia lub

ich komponenty, o których mowa w ust. 1, podlega

grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do roku.

23

Informacje o prawach



Informacjami na temat zarządzania prawami

są informacje identyfikujące utwór, twórcę,

podmiot praw autorskich lub informacje o

warunkach eksploatacji utworu, o ile zostały one

dołączone do egzemplarza utworu lub są

przekazywane w związku z jego

rozpowszechnianiem, w tym kody identyfikacyjne



Zrównane z naruszeniem majątkowych praw

autorskich (art. 79 ust. 7):

»

usuwanie lub zmiana bez upoważnienia jakichkolwiek

elektronicznych informacji na temat zarządzania

prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi, a także

świadomego rozpowszechniania utworów z bezprawnie

usuniętymi lub zmodyfikowanymi takimi informacjami

24

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

dr Zbigniew Okoń