„

Komisarze,

deputowani

i audytorzy, czyli kto

rządzi

w Unii Europejskiej?”

System instytucjonalny UE

• System instytucjonalny Unii Europejskiej stanowią

organy i zasady rządzące stosunkami między nimi

(definicja z publikacji C.Mika

Europejskie prawo

wspólnotowe – zagadnienia teorii i praktyki. C.H. Beck,
Warszawa, 2000 r

)

• Do instytucji Unii Europejskiej działających w oparciu o

porządek traktatowy należą:

 Rada Europejska,
 Rada Unii Europejskiej z instytucjami pomocniczymi,
 Komisja Europejska,
 Parlament Europejski,
 Europejski Trybunał Sprawiedliwości oraz
 Trybunał Obrachunkowy.

System instytucjonalny UE

c.d.

• W procesie decyzyjnym pewną rolę

odgrywają również organy pomocnicze:

 Komitet Ekonomiczno - Społeczny
 Komitet Regionów

 Oraz organy wyspecjalizowane i

agendy unijne.

Rada Europejska

• Rada Europejska nie posiada formalnie statusu organu Unii

Europejskiej, pełni jednak istotną rolę w procesie rozszerzenia UE.

• Rada Europejska składa się z głów państw i szefów rządów państw

członkowskich oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej.

• Pierwsze oficjalne posiedzenie Rady Europejskiej miało miejsce w

Dublinie 10-11 marca 1975 r.

• Począwszy od 1974 r. odbywa się przynajmniej 1 raz w trakcie

sześciomiesięcznej prezydencji danego państwa

• W Traktacie z Maastricht postanowiono, że funkcję

przewodniczącego Rady Europejskiej pełni głowa państwa lub szef

rządu tego państwa członkowskiego, które przewodniczy Radzie

Unii.

Rada Europejska –

kompetencje

 stanowi płaszczyznę wymiany poglądów, dyskusji oraz

osiągania porozumienia między państwami

członkowskimi Unii na najwyższym szczeblu

politycznym;

 przyczynia się do koordynacji kierunków działań Unii;

 Artykuł 13 Traktatu o UE stanowi, że "Rada Europejska

określa zasady oraz ogólne wytyczne wspólnej polityki

zagranicznej i bezpieczeństwa, włączając kwestie

mające wpływ na sprawy obronności. Rada Europejska

decyduje o wprowadzeniu przez Unię wspólnych

strategii w dziedzinach, w których Państwa

Członkowskie mają wspólnie ważne interesy. We

wspólnych strategiach formułuje się cele, czas trwania

oraz środki pozostające do dyspozycji Unii i Państw

członkowskich".

Rada Unii Europejskiej



RUE - wcześniej nosiła nazwę

Rady Ministrów.



W jej skład wchodzą

przedstawiciele wszystkich

państw członkowskich, po

jednym z każdego – na

szczeblu ministerialnym, mają

oni pełnomocnictwa do

działania w imieniu rządu w

danym państwie.



Funkcję przewodniczącego

Rady Unii pełnią poszczególni

jej członkowie przez 6

miesięcy
(od 1 stycznia do 30 czerwca

i od 1 lipca do 31

grudnia)

Opis: Siedziba Rady UE w
Brukseli

Źródło:

www.polskiejutro.com/

art/c.php?p=u_

radun

Rada Unii Europejskiej

c.d.

• Justus Lipsus - budynek

Rady Unii Europejskiej
w Brukseli.

• Posiedzenia Rady

odbywają się zwykle na
trzydziestym piętrze, a
Sekretarz Generalny
Rady pracuje na
osiemdziesiątym piętrze

Opis: Budynek RUE w Brukseli

Źródło:

lo13.univ.szczecin.pl/~euroszkola/

showit.php?tab=ue&pd

=12

Rada Unii Europejskiej

• Rada UE może występować

jako Rada Ogólna (ministrowie

spraw zagranicznych) lub jako

Rada Specjalistyczna tzw.

branżowa (ministrowie

rolnictwa, przemysłu, spraw

wewnętrznych, itp.).

Rada Ogólna zajmuje się

sprawami najistotniejszymi.

Koordynuje też pracę

pozostałych ministrów i

przygotowuje spotkania Rady

Europejskiej. Za głównych

przedstawicieli państw

członkowskich w Radzie UE

uważani są ministrowie spraw

zagranicznych.

Opis: Struktura Rady UE

Źródło:

http://euro.pap.net.pl/cgi-bin/

europap.pl?grupa=4&ID=30

Rada Unii Europejskiej

c.d.



Jednym z gł

ówny

organ

ów

pomocniczy

RUE jest

Komitet Sta

ych Przedstawicieli

COREPER



COREPER - Składa się z ambasadorów

akredytowanych w Brukseli, którzy spotykają

się co tydzień; przygotowują sesje

ministerialne.



Komitet nadzoruje i koordynuje prace 250

komitetów i grup roboczych, które analizują

propozycje Komisji Europejskiej i sygnalizują

ewentualne kwestie sporne.

Rada Unii Europejskiej

c.d.



adania organizacyjne

wynikające z prac

Rady Unii pełni

Sekretariat Generalny,

Na jego czele stoi

ekretarz

eneralny,



Sekretarz Generalny

pełni

jednocześnie

funkcję Wysokiego

Przedstawiciela UE ds.

WPZiB



Funkcję tę pełni

obecnie Javier Solana

Opis: Javier Solana

Źródło:

www.rnw.nl/

hotspots/ html/eu030623.

html

Rada Unii Europejskiej -

kompetencje

 Wypracowuje i koordynuje politykę wewnętrzną i

zagraniczną Unii Europejskiej

 Sprawuje kontrolę nad budżetem
 Samodzielnie bądź we współdziałaniu z Parlamentern

Europejskim wydaje akty prawne. Mogą one mieć formę:

- rozporządzenia - są stosowane bezpośrednio we

wszystkich krajach członkowskich, bez potrzeby wpisania

do ustawodawstwa narodowego krajów UE

- dyrektywy - zobowiązują państwa członkowskie do

osiągnięcia wyznaczonego celu, pozostawiając im prawo

wyboru formy i środków realizacji

- decyzji - zobowiązują tych, do których są adresowane;

mogą to być państwa, lecz także przedsiębiorstwa czy

nawet osoby fizyczne

- zaleceń i opinii - nie są wiążące dla krajów członkowskich

Komisja Europejska



Komisja Europejska jest, obok

Rady Unii i Parlamentu

Europejskiego, jednym z

elementów tzw. trójkąta

instytucjonalnego, w ramach

którego przebiega główny nurt

procesu decyzyjnego w UE.



Komisja składa się obecnie z 20

komisarzy. Po dwóch komisarzy

mają większe państwa UE:

Francja, Hiszpania, Niemcy,

Wielka Brytania, Włochy.



Po rozszerzeniu Unii

Europejskiej każde państwo

będzie miało tylko jednego

komisarza.

Źródło: free.ngo.pl/parlament/
unia/iw_ke.html

Komisja Europejska

 Przez wiele lat siedzibą

Wspólnot Europejskich

był znany trójramienny

budynek przy rondzie

Schumana w Brukseli.

 W 1991 roku wykryto w

jego wnętrzu azbest.
Wtedy 3 tysiące

pracujących tam

urzędników przeniosło

się do 60 okolicznych

siedzib, a budynek

postanowiono

przebudować.

Opis: Siedziba KE w Brukseli

Źródło:

lo13.univ.szczecin.pl/~euroszkola/

showit.php?tab=ue&pd

=12

Źródło:

www.

kolonowskie.pl/
html/abc.

html

Komisja Europejska

• Na czele Komisji stoi przewodniczący i dwóch

wiceprzewodniczących. Kierują oni pracą komisarzy. Każdy
z komisarzy jest odpowiedzialny za jeden lub kilka obszarów
polityki, np. rolnictwo, handel, sprawy wewnętrzne.

• Komisarzom podlega 26 dyrekcji generalnych i kilkanaście

służb, zajmujących się rozmaitymi dziedzinami.

• Na czele dyrekcji stoi dyrektor generalny (odpowiednik

najwyższego szczeblem urzędnika służby cywilnej w
ministerstwie).

Komisja Europejska

Odpowiedzialność

polityczna i ogólna

Kolegium

komisarzy

Gabinety

komisarzy

Odpowiedzialność

administracyjna i techniczna

Dyrekcje

generalne

Służby

administracyjne

Opis: Tryb pracy Komisji Europejskiej

Źródło: http://euro.pap.net.pl/cgi-bin/europap.pl?grupa=4&ID=28

Komisja Europejska

• Przewodniczący

Komisji (obecnie

Włoch - Romano

Prodi) wybierany jest

przez przywódców

Piętnastki, a następnie

zatwierdzany po

konsultacjach z

Parlamentem

Europejskim, który też

zatwierdza całą

Komisję po jej

ukonstytuowaniu się

Źródło:

www.capital.de/son/ art/252828.

html

Komisja Europejska -

kompetencje

 czuwa nad stosowaniem postanowień traktatów

oraz postanowień powziętych przez instytucje na
jego podstawie (stąd bywa określana mianem
„Strażniczki traktatów”)

 Kompetencje przyznane Komisji można, w

ogólnym zarysie, sprowadzić do czterech
zasadniczych funkcji:

 funkcje inicjatywy ustawodawczej
 funkcje wykonawcze
 funkcje kontrolne
 funkcje reprezentowania interesów UE na

zewn

trz

Polska komisarz...

• Polska przedstawiła Unii Europejskiej

kandydaturę profesor Danuty Hübner na

stanowisko komisarza Unii Europejskiej

• Jako Sekretarz Komitetu Integracji

Europejskiej, szef Urzędu Komitetu

Integracji Europejskiej oraz jako

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw

Zagranicznych - Danuta Hübner od

listopada 2001 odpowiada w polskim

rządzie za całość problematyki integracji

europejskiej

Parlament Europejski



Nazwę Parlament

Europejski przyjęto w
roku 1962.



Parlament Europejski

jest jedyną instytucją
wspólnotową, której
skład jest wyłaniany w
wyborach powszechnych
i bezpośrednich

Opis: Obrady Parlamentu
Europejskiego

Źródło:www.europarl.eu.int

Parlament Europejski

• Parlament Europejski

ma dwie siedziby: w
Strasburgu, gdzie
odbywają się sesje
plenarne (co miesiąc)
oraz w Brukseli,
która jest miejscem
sesji dodatkowych
oraz spotkań komisji.
Sekretariat PE mieści
się w Luksemburgu.

Opis: siedziba Parlamentu Europejskiego w
Strasburgu

Źródło:

acm.slam.katowice.pl/ g_arch.

html

Parlament Europejski

• W Parlamencie Europejskim zasiada

obecnie 626 posłów wybieranych na pięć
lat w każdym państwie członkowskim w
wyborach powszechnych; w tym -
przykładowo - 99 pochodzi z Niemiec, po
87 z Francji, Włoch i Wielkiej Brytanii,
64 z Hiszpanii, po 16 z Danii i Finlandii i
6 z Luksemburga. Po rozszerzeniu Unii
zasiądzie w nim 732 posłów, w tym 54 z
Polski (w kadencji PE 2004 - 2009).

Źródło: www.pue.wsi.edu.pl/ instytucje.html

Parlament Europejski

 Członkowie Parlamentu Europejskiego w czasie obrad plenarnych

nie zasiadają w grupach narodowych, lecz według przynależności do

partii politycznych. W Parlamencie Europejskim obecnej kadencji
(1999 - 2004) funkcjonuje osiem następujących grup politycznych:

 EPP - Europejska Partia Ludowa (Chrześcijańska Demokracja) i

Demokraci Europejscy- 233 mandaty

 PES - Partia Socjalistów Europejskich- 180 mandatów
 ELDR - Europejska Partia Liberalno - Demokratyczna i Reformatorska-

51 mandatów

 Verts / ALE - Zieloni / Niezależne Przymierze Europejskie- 48 mandatów
 GUE / NGL - Zjednoczona Lewica Europejska / Zielona Lewica Nordycka-

42 mandaty

 UEN - Unia na rzecz Europy Narodów- 30 mandatów
 EDD - Europa Demokracji i Różnorodności- 16 mandatów
 NI - członkowie niezrzeszeni- 26 mandatów

Parlament Europejski

 Do głównych organów

wewnętrznych Parlamentu
należy m.in. Urząd
Przewodniczącego i
Wiceprzewodniczących

 Na stanowiska

przewodniczącego i
wiceprzewodniczących
powołuje się osoby z grona
deputowanych na 2,5 roku.

 Obecnie funkcję

przewodniczącego
Parlamentu pełni Pat Cox
(Irlandia), który zastąpił
Nicole Fontaine (Francja),
wybraną w 1999 r.

Opis: Przewodniczący PE Pat Cox

Źródło:

http://www.europarl.eu.int

/president/images/en/highres.htm

Parlament Europejski

 Parlament Europejski ma nieco inne funkcje niż typowy parlament

krajowy. Przede wszystkim jego kompetencje ustawodawcze są
bardzo ograniczone. Możliwość współdecydowania przy tworzeniu
nowego prawa Parlament otrzymał dopiero w 1987 roku,
natomiast wcześniej miał w tej dziedzinie tylko głos doradczy.
Inne uprawnienia Parlamentu Europejskiego to:
 Udział w konstruowaniu i uchwalaniu budżetu Unii

Europejskiej

 Możliwość odwołania Komisji Europejskiej
 Uczestnictwo w powoływaniu Przewodniczącego i członków

Komisji Europejskiej

 Kontrola innych instytucji Unii Europejskiej
 Wyrażanie zgody na przyjęcie nowych państw do Unii

Europejskiej

 Wydawanie opinii i zaleceń

Trybunał Sprawiedliwości oraz

Sąd Pierwszej Instancji



Trybunał Sprawiedliwości

był jedyną instytucją

sądowniczą i jedyną instancją

Wspólnot do 1 listopada

1989r.,



Wówczas został utworzony,

na mocy decyzji Rady Unii,

Sąd Pierwszej Instancji, który

przejął część uprawnień i

obowiązków Trybunału

Sprawiedliwości.



Trybunał w zakresie spraw

rozstrzyganych przez Sąd

Pierwszej Instancji działa

jako sąd apelacyjny. W

odniesieniu do innych spraw

jest jedyną instancją.

Opis: Siedziba w Luksemburgu

Źródło:

unia.szkoly.lodz.pl/

trybunalspr.htm

Trybunał Sprawiedliwości



w skład Trybunału wchodzi 15

sędziów, po jednym z każdego

państwa członkowskiego i 8

rzeczników generalnych.



Liczba sędziów Trybunału

zawsze była skorelowana z

liczbą państw członkowskich

Wspólnot, ze względu na to, że

podejmuje on decyzje

większością głosów, obradując

w nieparzystym składzie.

Trybunał Obrachunkowy

 Trybunał Obrachunkowy -

instytucja kontroli finansów
publicznych UE - powołany
został do życia decyzją Rady
Unii, z 18 października 1977 r.
(inne używane nazwy: Trybunał
Rewidentów Księgowych lub
Trybunał Audytorów).

 Składa się z 15 członków

wyznaczonych przez Radę na
okres sześciu lat, rządzących
jednomyślnie po konsultacjach z
Parlamentem Europejskim.
Członkowie wybierają spośród
siebie prezydenta na okres
trzech lat.

Opis: siedziba Trybunału Audytorów
w Luksemburgu

Źródło:

www.lostaszic.suport.pl/euro

/ index.php?j=pl

&&d=instytucje

Trybunał Obrachunkowy

• Najważniejszym uprawnieniem

Trybunału, a jednocześnie jego

obowiązkiem jest

kontrolowanie zgodności z

prawem wszystkich

przychodów i rozchodów UE

oraz sygnalizowanie tych

obszarów działalności Unii, w

których pojawiają się problemy

w zakresie wykorzystywania

unijnych pieniędzy i które tym

samym wymagają

usprawnienia w zarządzaniu

• W ten sposób Trybunał chroni

interesy finansowe UE i

zapobiega defraudacjom.

Konwent Europejski

• Konwent Europejski, powołany został przez szefów

rządów państw UE na szczycie w Laeken w grudniu
2001r.,

• Miał on utorować drogę instytucjonalnym reformom

poszerzonej Unii Europejskiej.

• Prace Konwentu wspierał międzynarodowy Sekretariat,

który przygotował dokumenty na sesje, opracował
sprawozdania z debat oraz zajmował się techniczną
organizacją posiedzeń.

• Głównymi obszarami debaty Konwentu były m.in. podział

uprawnień pomiędzy Unię i jej państwa członkowskie,
podział kompetencji między instytucje Unii, skuteczność
polityki zewnętrznej Unii Europejskiej.

Konwent Europejski

 Konwent składał się ze 105

członków -

Przewodniczącego, dwóch

wiceprzewodniczących,

szesnastu deputowanych do

Parlamentu Europejskiego,

piętnastu przedstawicieli

rządów państw

członkowskich, trzydziestu

przedstawicieli

parlamentów państw

członkowskich (po dwóch z

każdego kraju) oraz

przedstawicieli trzynastu

państw kandydujących do

Unii europejskiej.

Opis: Konwent Europejski

Źródło:

lo13.univ.szczecin.pl/~euroszkola/

showit.php?tab=ue&pd

=82

Konwent Europejski

 Jako państwo

kandydujące do Unii
Europejskiej Polska
również mogła powołać
trzech przedstawicieli do
Konwentu Europejskiego.

 Sejm reprezentował

przewodniczący sejmowej
Komisji Europejskiej
Józef Oleksy, Senat -
Edmund Wittbrodt, Radę
Ministrów - Minister ds.
Europejskich Danuta
Hübner.

INNE INSTYTUCJE UE

Komitet Ekonomiczno - Społeczny

 powołany został do życia w 1957 roku na mocy

Traktatów Rzymskich. W skład Komitetu wchodzą

przedstawiciele różnych dziedzin życia

gospodarczego i społecznego reprezentujący

zwłaszcza producentów, rolników, przewoźników,

przedstawiciele wolnych zawodów oraz opinii

publicznej.

 W składzie Komitetu reprezentacje

poszczególnych krajów, podobnie jak w przypadku

Parlamentu Europejskiego, nie są równe.

 Zadaniem KES jest przede wszystkim opiniowanie

z własnej inicjatywy lub na wniosek Rady UE,

Komisji i Parlamentu aktów prawnych tych

organów.

Komitet Regionów



Komitet Regionów to organ

kolegialny o charakterze

reprezentacyjnym i

doradczym.



Komitet Regionów powstał na

mocy Traktatu z Maastricht



Z opinii Komitetu korzystają

Rada Unii i Komisja, jego

stanowisko nie jest jednak

dla nich wiążące.

Opis: siedziba Komitetu
Regionów

Źródło:
http://www.europa.korba.pl/inst
ytucje_ue/1,7923,1780,art.html

Europejski Bank

Centralny

 Europejski Bank

Centralny to instytucja
utworzona w związku z
powołaniem do życia
UGiW - reprezentuje
interesy Wspólnot
związane ze wspólną
polityką pieniężną.

 Pełni także kierowniczą

funkcję wobec
Europejskiego Systemu
Banków Centralnych

Opis: siedziba EBC we
Frankfurcie n. Menem

Źródło: http://www.ecb.int/

Europejski Bank

Inwestycyjny

• Europejski Bank Inwestycyjny powołany został do

życia na mocy Traktatów Rzymskich.

• Jest to międzypaństwowy Bank wykonujący

pomocnicze funkcje w procesie integracji
europejskiej i nie nastawiony na osiąganie zysku.

• Głównym zadaniem Banku jest przyczynianie się

do zrównoważonego wzrostu gospodarczego w
interesie wszystkich krajów członkowskich UE.

• EBI wykonuje swoje funkcje między innymi

poprzez różnego rodzaju operacje finansowe na
rynkach kapitałowych oraz wspieranie projektów
wzmacniających słabiej rozwinięte regiony.

KOMITETY DORADCZE I INNE

INSTYTUCJE UE

AGENDY UNII EUROPEJSKIEJ

 W systemie instytucjonalnym UE pewne znaczenie

mają wyspecjalizowane agendy, które wykonują
specyficzne zadania w różnych sferach aktywności
Wspólnot.

 Większość z istniejących 11 agend powołana

została do życia mocą rozporządzenia Rady Unii.

Agendy UE

 Europejskie Centrum Rozwoju Szkolenia Zawodowego

(1975)

 Europejską Fundację do spraw Poprawy Warunków

Życia i Pracy (1975)

 Urząd Kontroli Weterynaryjnej i Fitosanitarnej (1991)
 Europejską Agencję Środowiska Naturalnego (1994)
 Europejską Fundację Szkoleniową (1990)
 Europejskie Centrum Monitoringu Narkotyków (1994)
 Europejską Agencję Oceny Produktów Medycznych

(1995)

 Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (1994)
 Europejską Agencję ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w

Pracy (1995)

 Urząd ds. Odmian Roślin (1995)
 Centrum Tłumaczeń (1994)
 Europejskie Centrum Monitoringu Rasizmu i

Ksenofobii (1997)