Eksploatacja górnicza -

nomenklatura pojęć

definicje:

Obszar górniczy – przestrzeń stanowiąca jednostkę
administracyjno
- ewidencyjną, w której granicach
przedsiębiorstwo

górnicze

jest uprawnione do wydobywania określonej
kopaliny ze złoża.

Eksploatacja – pobieranie określonego dobra w celu
użytkowania
bez względu na techniczne sposoby którymi się to
odbywa.

Eksploatacja górnicza – uzyskiwanie z ziemi
sposobem

górniczym

kopalin użytecznych.

Eksploatacja (z punktu widzenia technologicznego)
–

zasadnicze

założenia projektowe pozyskania kopaliny z
odpowiednio
udostępnionego obszaru górniczego z
uwzględnieniem:
zwrotu, podziału na strefy, nasilenia,
usytuowania

i

opanowania

górotworu.

Eksploatacja

(w odniesieniu do

obszaru górniczego)

Podział na

strefy

Zwrot

Usytuowanie

Opanowanie

górotworu

Nasilenie

W osi

pionowej

W osi

poziomej

Zwrot

d

o

g

łę

b

n

a

o

d

g

łę

b

n

a

d

o

g

ra

n

ic

o

d

g

ra

n

ic

tyczy się eksploatacji
kilku

pokładów.

Eksploatacja odgłębna
jeżeli

rozpoczynamy

eksploatację

od

najgłębszego pokładu

Szyby
główne

kierunek
wybieran
a

porządek
wybierania

od

granic

–

kiedy

roboty
eksploatacyjne
oddalają

się

od

granic

obszaru

górniczego

Podział na

strefy

jednostopnio

wa

wielostopnio

wa

Podział strefowy złoża płaszczyznami
poziomymi
w głąb. Jeżeli dzielimy tylko na poziomy
wydobywcze

mówimy

o

eksploatacji

jednopoziomowej, jeżeli dzielimy w głąb na
piętra

i

podpiętra

mówimy

o eksploatacji wielostopniowej

Przykład eksploatacji wielostopniowej

Usytuowanie

nadpoziomo

we

poziomowe

podpoziomo

we

Eksploatacja

w

obrębie

jednego

poziomu

eksploatacyjnego. Jeżeli eksploatację prowadzi się w
części złoża przynależnej do poziomu wyżej lub niżej
położonego, a urobek przekazuje się na dany poziom.

eksploatacja
nadpoziomowa

poziom

eksploatacja
podpoziomowa

Opanowanie

górotworu

z podsadzką

z caliznami
ochronnymi

z zawałem

hydrauliczną

suchą

p

e

łn

ą

cz

ę

śc

io

w

ą

Strop bezpośredni – warstwy skalne zalegające bezpośrednio nad
pokładem węglowym.
załamuje się i przemieszcza do przestrzeni wybranej
bezpośrednio po
usunięciu obudowy.
Strop zasadniczy –warstwy skał sztywnych zalegające nad stropem
bezpośrednim.
Warstwy te nie załamują się wraz ze stropem bezpośrednim
lecz odkształcają się
w kierunku przestrzeni wybranej. Mogą załamywać się
dużymi blokami
o osiadać na zawale powstałym z zarabowania stropu
bezpośredniego.
Strop fałszywy – cienka 0,1 – 0,8m warstwa łupku zalegająca
bezpośrednio nad pokładem
węgla opadająca zaraz po urobieniu węgla.

Zawał całkowity

Zawał częściowy

Ugięcie się stropu

a – podsadzka sucha

częściowa
b – podsadzka sucha

pełna
c – podsadzka

hydrauliczna

Rodzaje podsadzki

Nasilenie eksploatacji

jeden pokład

kilka

pokładów

Wybieranie

(w odniesieniu

do jednego pokładu

Wybieranie

(w odniesieniu

do jednego pokładu

Sposób

Zgrupowanie

Odmiana

Kierunek

Wybieranie danego pokładu prowadzi się odpowiednim systemem

wybierania, który jest zdefiniowany przez:

1. Sposób wybierania (może być ubierkowe lub zabierkowe)
2. zgrupowanie – w odniesieniu do drogi transportowej, może być

jednoskrzydłowe lub też dwuskrzydłowe

3. odmiana – wyrażająca zgodność postępu z kierunkiem zalegania

pokładu. Może być odmiana podłużna, poprzeczna lub przekątna.

4. kierunek wybierania w danym polu w stosunku do drogi odstawy

urobku. Może być od pola lub do pola. Ze względu na upad może być

ze

wzniosem

lub

po

wzniosie,

zgodnie

z upadem pokładu.

Zgrupowanie wzg. głównej drogi

transportowej

a
.

b
.

a - dwuskrzydłowe, b - jednoskrzydłowe podłużne, c -

jednoskrzydłowe poprzeczne

c
.

Odmiana wybierania

a – podłużna, b – poprzeczna po upadzie, c – poprzeczna po

wzniosie

Podział systemów wybierania
pokładów węgla

1. system ubierkowy

1.1. system ścianowy

1.2. system ubierkowo – filarowy

1.3. system pośredni ubierkowo – zabierkowy

2. system zabierkowy

2.1. filarowo – zabierkowy

2.2. system długich zabierek

2.3. system komorowy

System ścianowy

a – odmiana podłużna b – odmiana
poprzeczna

Długość czoła ściany dochodzi do 400m. Likwidacja przestrzeni wybranej
następuje bezpośrednio za postępem przodka, W przypadku odmiany
podłużnej ściana jest ograniczona chodnikiem nadścianowym pełniącym
funkcję również wentylacyjnego, oraz podścianowym pełniącym funkcję
chodnika odstawczego i materiałowego. W odmianie poprzecznej ściana
jest ograniczona pochylniami z których jedna jest odstawczą, a druga
wentylacyjno

materiałową.

Zaletą tego systemu jest: duża koncentracja wydobycia, mała ilość robót
przygotowawczych, minimalizacja możliwości tąpnięcia, czyste wybieranie
złoża, opływowe przewietrzanie .

System ubierkowo - filarowy

a – odmiana podłużna b – odmiana
poprzeczna

Długość czoła przodka < 50m. Stosuje się go przy wybieraniu resztek
pokładów ograniczonych zrobami lub uskokami. Stosuje się go również przy
wybieraniu pokładów silnie zaburzonych tektonicznie lub o zmiennym
nachyleniu. Roboty przygotowawcze w odmianie podłużnej stanowią:
chodniki wentylacyjny i podstawowy, pochylnia polowa oraz chodniki
wybierkowe dzielące pole wybierania na filary wybierane ubierkami
podłużnymi. W odmianie poprzecznej pole wybierania rozcina się
dowierzchniami na filary wybierane ubierkami poprzecznym

System zabierkowy

a – odmiana podłużna b – odmiana

poprzeczna

Zabierka – wyrobisko wybierkowe o szerokości do 10m i długości do 100m.
Czoło zabierki podczas urabiania przesuwa się w głąb calizny, zazwyczaj
prostopadle do kierunku drogi transportowej.

Zalety: można stosować w polach poprzecinanych uskokami, starymi
chodnikami, w wąskich nieforemnych odcinkach pokładów, w nie
wybranych resztkach

Wady: duże straty eksploatacyjne, mała mechanizacja robót, duże
rozproszenie frontów robót, duże zagrożenie pożarami endogenicznymi i
tąpaniami