Wykład I

Wykład I

Zagadnienia współczesnej

Zagadnienia współczesnej

psychiatrii – od Hipokratesa do

psychiatrii – od Hipokratesa do

DSM-V

DSM-V

Andrzej Czernikiewicz

Andrzej Czernikiewicz

2

2

Główne zagadnienia współczesnej

Główne zagadnienia współczesnej

psychiatrii

psychiatrii

•

Opis

Opis

–

Różnicowanie pomiędzy normą a

Różnicowanie pomiędzy normą a

patologią psychiczną

patologią psychiczną

•

Wyjaśnienie

Wyjaśnienie

–

Etiologia

Etiologia

–

Prognoza

Prognoza

•

Interwencja

Interwencja

3

3

Definiowanie

Definiowanie

„nienormalności”

„nienormalności”

•

Dyskomfort

Dyskomfort

•

Niesprawność

Niesprawność

–

Pogorszenie funkcjonowania w

Pogorszenie funkcjonowania w

podstawowych rolach osobistych i

podstawowych rolach osobistych i

społecznych

społecznych

4

4

Definiowanie

Definiowanie

„nienormalności”

„nienormalności”

•

Odmienność

Odmienność

–

Niezrozumiałość

Niezrozumiałość

–

Rzadkość

Rzadkość

–

Dyskomfort

Dyskomfort

–

Łamanie standardów sytuacyjnych

Łamanie standardów sytuacyjnych

5

5

Definiowanie

Definiowanie

„nienormalności”

„nienormalności”

•

Kontinuum „norma” <-

Kontinuum „norma” <-

>„patologia”

>„patologia”

•

Kontekst sytuacyjny

Kontekst sytuacyjny

•

Czas trwania

Czas trwania

6

6

Czynniki wpływające na

Czynniki wpływające na

zjawisko

zjawisko

"nienormalności":

"nienormalności":

·   

·   

cierpienie

cierpienie

·   

·   

dziwaczność

dziwaczność

·   

·   

zab

zab

urzenia

urzenia

przystosowania

przystosowania

·   

·   

utrata kontroli

utrata kontroli

·   

·   

naruszanie norm socjalnych

naruszanie norm socjalnych

7

7

Nadnaturalne koncepcje

Nadnaturalne koncepcje

przyczyn zaburzeń psychicznych

przyczyn zaburzeń psychicznych

•

Średniowiecze:

Średniowiecze:

500 - 1500 AD

500 - 1500 AD

–

Opętanie przez demony

Opętanie przez demony

–

Próba wodna

Próba wodna

–

Pakt z diabłem

Pakt z diabłem

•

Malleus Maleficarum (1486)

Malleus Maleficarum (1486)

8

8

Nadnaturalne koncepcje

Nadnaturalne koncepcje

przyczyn zaburzeń psychicznych

przyczyn zaburzeń psychicznych

•

XX wiek

XX wiek

–

“

“

anoreksja jako kara od Boga

anoreksja jako kara od Boga

”

”

–

„

„

AIDS jako kara za grzechy”

AIDS jako kara za grzechy”

9

9

Biologiczne koncepcje zaburzeń

Biologiczne koncepcje zaburzeń

psychicznych

psychicznych

•

Hip

Hip

okrates

okrates

460-377 BC

460-377 BC

•

Zaburzenia psychiczne =

Zaburzenia psychiczne =

patologia mózgu

patologia mózgu

•

H

H

i

i

steria

steria

Wędrująca macica

Wędrująca macica

•

Mania, Melancholia, Phrenitis

Mania, Melancholia, Phrenitis

–

Zaburzenia równowagi czterech płynów

Zaburzenia równowagi czterech płynów

-

-

krew

krew

,

,

czarna i żółta żółć

czarna i żółta żółć

,

,

flegma

flegma

10

10

Biologiczne koncepcje zaburzeń

Biologiczne koncepcje zaburzeń

psychicznych

psychicznych

–

Medycyna chińska

Medycyna chińska

Zaburzenie równowagi

Zaburzenie równowagi

Yin/Yang

Yin/Yang

11

11

Biologiczne koncepcje zaburzeń

Biologiczne koncepcje zaburzeń

psychicznych

psychicznych

•

Rozwój modelu biologicznego w XIX

Rozwój modelu biologicznego w XIX

wieku

wieku

–

Rozwój nauki

Rozwój nauki

•

Pasteur, Darwin

Pasteur, Darwin

•

Kraepelin (1883)

Kraepelin (1883)

klasyfikacja zaburzeń

klasyfikacja zaburzeń

psychicznych

psychicznych

•

Porażenie postępujące

Porażenie postępujące

–

kiła

kiła

12

12

Biologiczne koncepcje zaburzeń

Biologiczne koncepcje zaburzeń

psychicznych

psychicznych

–

Medyczny model psychiatrii w XX

Medyczny model psychiatrii w XX

wieku

wieku

•

Insulinoterapia

Insulinoterapia

•

ELD

ELD

•

Lobotomia

Lobotomia

•

Leki psychotropowe

Leki psychotropowe

13

13

14

14

Biologiczne koncepcje zaburzeń

Biologiczne koncepcje zaburzeń

psychicznych

psychicznych

•

Zalety modelu medycznego w

Zalety modelu medycznego w

psychiatrii

psychiatrii

–

Od diagnozy do terapii

Od diagnozy do terapii

•

objawy

objawy

->

->

zespoły

zespoły

->

->

etiologia

etiologia

->

->

terapia

terapia

–

Traktowanie zaburzeń psychicznych jak

Traktowanie zaburzeń psychicznych jak

innych schorzeń

innych schorzeń

15

15

Biologiczne koncepcje zaburzeń

Biologiczne koncepcje zaburzeń

psychicznych

psychicznych

•

Wady modelu medycznego

Wady modelu medycznego

–

Stygmatyzacja

Stygmatyzacja

–

Czy zawsze uszkodzenie mózgu w

Czy zawsze uszkodzenie mózgu w

zaburzeniach psychicznych

zaburzeniach psychicznych

?

?

16

16

Psychologiczne koncepcje zaburzeń

Psychologiczne koncepcje zaburzeń

psychicznych

psychicznych

•

Terapia histerii

Terapia histerii

–

Anton Mesmer (1734-1815)

Anton Mesmer (1734-1815)

•

Magnetyzm zwierzęcy

Magnetyzm zwierzęcy

17

17

Psychologiczne koncepcje zaburzeń

Psychologiczne koncepcje zaburzeń

psychicznych

psychicznych

•

Jean Charcot (1825 - 1893)

Jean Charcot (1825 - 1893)

–

Psychologiczne przyczyny histerii

Psychologiczne przyczyny histerii

•

Sigmund Freud (1856 - 1939)

Sigmund Freud (1856 - 1939)

–

Psychoanaliza

Psychoanaliza

–

Superego, ego, id

Superego, ego, id

18

18

19

19

Psychologiczne koncepcje zaburzeń

Psychologiczne koncepcje zaburzeń

psychicznych

psychicznych

•

Behawioryzm

Behawioryzm

–

Obserwacja zachowań / teoria

Obserwacja zachowań / teoria

uczenia

uczenia

–

Klasyczne warunkowanie

Klasyczne warunkowanie

•

John B. Watson - 1913

John B. Watson - 1913

–

Warunkowanie operacyjne

Warunkowanie operacyjne

•

B.F. Skinner - 1953

B.F. Skinner - 1953

20

20

Historia leczenia

Historia leczenia

•

Zakony i więzienia – przed 1500

Zakony i więzienia – przed 1500

AD

AD

•

Przytułki dla obłąkanych

Przytułki dla obłąkanych

- 1500-

- 1500-

1800

1800

–

St. Mary of Bethlehem

St. Mary of Bethlehem

–

La Bicêtre

La Bicêtre

–

Świecie n/Wisłą

Świecie n/Wisłą

21

21

22

22

23

23

24

24

Historia leczenia

Historia leczenia

•

Leczenie moralne

Leczenie moralne

–

–

XIX wiek

XIX wiek

–

Pinel, Rush, Dix

Pinel, Rush, Dix

•

Szpitale psychiatryczne – XX

Szpitale psychiatryczne – XX

wiek

wiek

•

Dezinstytucjonalizacja

Dezinstytucjonalizacja

25

25

26

26

27

27

28

28

29

29

30

30

31

31

32

32

Zmiany w psychiatrii w ostatnim

Zmiany w psychiatrii w ostatnim

pięćdziesięcioleciu

pięćdziesięcioleciu

•

Leki psychotropowe

Leki psychotropowe

•

Prawa człowieka

Prawa człowieka

•

Community Mental Health Centers Act

Community Mental Health Centers Act

of 1963

of 1963

•

Ustawa o Ochronie Zdrowia

Ustawa o Ochronie Zdrowia

Psychicznego 1994

Psychicznego 1994

•

1990-1999

1990-1999

dekada badań nad mózgiem

dekada badań nad mózgiem

33

33

Efekty zmian w psychiatrii w ostatnim

Efekty zmian w psychiatrii w ostatnim

pięćdziesięcioleciu

pięćdziesięcioleciu

•

Poprawa funkcjonowania

Poprawa funkcjonowania

chorych

chorych

•

„

„

Mechanizm drzwi obrotowych”

Mechanizm drzwi obrotowych”

•

Bezdomność chorych

Bezdomność chorych

psychicznie

psychicznie

34

34

35

35

Diagnostic and Statistical

Diagnostic and Statistical

Manual of Mental

Manual of Mental

Disorders

Disorders

(DSM)

(DSM)

•

1952

1952

•

1968

1968

•

1980

1980

•

1987

1987

•

1994 - DSM-IV

1994 - DSM-IV

•

DSM V

DSM V

36

36

Zalety współczesnych systemów

Zalety współczesnych systemów

diagnostycznych (DSM IV, ICD 10)

diagnostycznych (DSM IV, ICD 10)

•

Specyficzne objawy

Specyficzne objawy

•

Postawa ateoretyczna

Postawa ateoretyczna

•

Precyzja definicji (kryteria

Precyzja definicji (kryteria

włączające, wyłączające)

włączające, wyłączające)

37

37

Osie DSM IV

Osie DSM IV

–

Axis I –

Axis I –

klinicznie wyodrębnione

klinicznie wyodrębnione

zespoły

zespoły

–

Axis II –

Axis II –

zaburzenia osobowości

zaburzenia osobowości

i/lub upośledzenie umysłowe

i/lub upośledzenie umysłowe

–

Axis III –

Axis III –

współistniejące choroby

współistniejące choroby

somatyczne

somatyczne

38

38

Osie

Osie

DSM-IV

DSM-IV

–

Axis IV –

Axis IV –

stresory psychosocjalne

stresory psychosocjalne

–

Axis V –

Axis V –

ocena funkcjonowania

ocena funkcjonowania

psychosocjalnego

psychosocjalnego

39

39

Osie diagnostyczne wg

Osie diagnostyczne wg

DSM IV:

DSM IV:

·   

·   

oś I : jednostka nozologiczna - np.

oś I : jednostka nozologiczna - np.

schizofrenia paranoidalna

schizofrenia paranoidalna

·   

·   

oś II : zab. osobowości (lub

oś II : zab. osobowości (lub

upośledzenie umysłowe) - np.

upośledzenie umysłowe) - np.

osobowość pograniczna

osobowość pograniczna

·   

·   

oś III : stan somatyczny - np.

oś III : stan somatyczny - np.

wada

wada

mitralna

mitralna

40

40

Osie diagnostyczne wg

Osie diagnostyczne wg

DSM IV:

DSM IV:

·   

·   

oś IV : problemy psychosocjalne

oś IV : problemy psychosocjalne

oraz środowiskowe :

oraz środowiskowe :

umiarkowane (3) - np. stracił

umiarkowane (3) - np. stracił

pracę

pracę

·   

·   

oś V : poziom funkcjonowania -

oś V : poziom funkcjonowania -

np.

np.

60 : płaski afekt, okazyjne

60 : płaski afekt, okazyjne

epizody lękowe, ma niewielu

epizody lękowe, ma niewielu

przyjaciół

przyjaciół

41

41

stopień

nasilenia

czynniki
nagłe

czynniki
przewlekłe

1

brak

 

 

2

łagodne

opuszczenie
domu przez
dziecko

kłótnie
domowe

3

umiarkowan
e

małżeństwo
separacja

problemy
finansowe

4

ciężkie

rozwód

bezrobocie

5

krańcowe

gwałt

przewlekła
choroba

6

katastroficzn
e

samobójstwo
małżonka
klęska
żywio-
łowa

pobyt w KL
bycie zakła-
dnikiem
 

0

brak infor-

macji

 

 

42

42

Ocena poziomu funkcjonowania

Ocena poziomu funkcjonowania

wg DSM III R:

wg DSM III R:

•

·    

·    

90 brak objawów, dobre

90 brak objawów, dobre

funkcjonowanie na wszystkich polach -

funkcjonowanie na wszystkich polach -

np.

np.

remisja w przebiegu choroby

remisja w przebiegu choroby

afektywnej, satysfakcja z pracy, dobre

afektywnej, satysfakcja z pracy, dobre

funkcjonowanie rodziny

funkcjonowanie rodziny

•

·    

·    

80 przemijające objawy, niewielkie

80 przemijające objawy, niewielkie

pogorszenie funkcjonowania tylko na

pogorszenie funkcjonowania tylko na

jednym polu - np. rozp. j.w.,

jednym polu - np. rozp. j.w.,

krótkotrwały

krótkotrwały

smutek po kłótni w domu, niewielkie

smutek po kłótni w domu, niewielkie

problemy w koncentracji

problemy w koncentracji

43

43

Ocena poziomu funkcjonowania

Ocena poziomu funkcjonowania

wg DSM III R:

wg DSM III R:

•

·    

·    

70 łagodne objawy, problemy na jednym

70 łagodne objawy, problemy na jednym

polu, ogólnie dobry poziom aktywności -

polu, ogólnie dobry poziom aktywności -

np.

np.

wczesne budzenie, kilkudniowe zwolnienie

wczesne budzenie, kilkudniowe zwolnienie

lekarskie

lekarskie

•

·    

·    

60 umiarkowane objawy, złe

60 umiarkowane objawy, złe

funkcjonowanie na jednym polu - np.

funkcjonowanie na jednym polu - np.

depresja śr. stopnia, konflikt w pracy, z powodu

depresja śr. stopnia, konflikt w pracy, z powodu

znacznych opóźnień w jej wykonywaniu

znacznych opóźnień w jej wykonywaniu

•

·    

·    

50 duże objawy, brak funkcjonowania

50 duże objawy, brak funkcjonowania

na jednym polu - np.

na jednym polu - np.

myśli samobójcze,

myśli samobójcze,

niezdolny chodzić do pracy

niezdolny chodzić do pracy

44

44

Ocena poziomu funkcjonowania

Ocena poziomu funkcjonowania

wg DSM III R:

wg DSM III R:

•

 

 

40 zab. w komunikowaniu się z otoczeniem,

40 zab. w komunikowaniu się z otoczeniem,

znaczne pogorszenie na kilku polach - np.

znaczne pogorszenie na kilku polach - np.

mutystyczny, unika ludzi, zaniedbuje się, nie pracuje

mutystyczny, unika ludzi, zaniedbuje się, nie pracuje

•

·    

·    

30 zachowanie uwarunkowane objawami,

30 zachowanie uwarunkowane objawami,

niezdolność funkcjonowania na prawie

niezdolność funkcjonowania na prawie

wszystkich polach - np.

wszystkich polach - np.

urojenia nihilistyczne, leży

urojenia nihilistyczne, leży

cały czas w łóżku

cały czas w łóżku

•

·    

·    

20 stanowi niebezpieczeństwo dla siebie i

20 stanowi niebezpieczeństwo dla siebie i

innych - np.

innych - np.

powtarzające się próby samobójcze,

powtarzające się próby samobójcze,

mutystyczny, negatywistyczny

mutystyczny, negatywistyczny

•

·    

·    

10 ciągła agresja lub autoagresja

10 ciągła agresja lub autoagresja

45

45

Podział zaburzeń

Podział zaburzeń

psychicznych ze względu

psychicznych ze względu

na ich etiologię

na ich etiologię

Cz. organiczne

Stresory psychosocjalne

Choroba Alzheimera

PTSD

schizofrenia

46

46

Zaburzenia i choroby

Zaburzenia i choroby

psychiczne

psychiczne

Zaburzenia psychiczne

Choroby

psychiczne

47

47

48

48