Diagnostyka obrazowa

ośrodkowego układu

nerwowego

Metody diagnostyczne

• Zdjęcia rentgenowskie
• Tomografia komputerowa
• Badania naczyniowe
• Cyfrowa angiografia subtrakcyjna
• USG
• Rezonans magnetyczny
• Scyntygrafia

Zdjęcia rentgenowskie

Wskazania do zdjęć rtg OUN
• Przebyty uraz czaszkowo- mózgowy
• Pierwotne i wtórne nacieki nowotworowe na kości

1. Wykonuje się klasyczne, przeglądowe zdj. rtg

czaszki w projekcjach p-a i boczne

2. Zdj. celowane – zdj. upatrzonej okolicy,

najczęściej są uzupełnieniem zdj. Klasycznych

c.d.

c.d.

3. Zdj. styczne - wykorzystywane w przypadku

wgłobienia kości

4. Standardowe zdjęcia wybranych okolic np. zdj.

kanału nerwu wzrokowego, zdj. w projekcjach
Chausse, Stenversa czy Guillena itp.

5. Zdj. warstwowe lub TK

Tomografia komputerowa

Wskazania do TK
• Ocena zmian pourazowych kości i struktur

wewnątrzczaszkowych

• Wykluczenie lub potwierdzenie patologii istoty

szarej, białej, przestrzeni płynowych OUN

Przeciwskazania- ciąża

Przygotowanie do badania TK

• Do badania pacjent zgłasza się na czczo,

gdyż podaje się najczęściej śr. cieniujący w
il.

1-2ml/kg
Ułożenie pacjenta
W badaniu przeglądowym głowy – na plecach,

zachowana symetria, głowa przyciągnięta

Zakres badania – od podstawy do wierzchołka

głowy, warstwy co 8-10 mm

Badania naczyniowe

• W diagnostyce OUN wykorzystywana jest

niemal wyłącznie arteriografia.

• Służy do oceny guzów OUN oraz do

diagnostyki zmian zlokalizowanych w
obrębie tylnej jamy czaszki

Arteriografia

• Arteriografia - badanie

radiologiczne

obrazujące tętnice

(np.

aortę

,

tętnice nerkowe

,

naczynia mózgowe). Polega na
wprowadzeniu do naczynia

środka kontrastowego

i

wykonaniu serii zdjęć
rentgenowskich.

Arteriografia mózgowa

Polega na wybiórczym podaniu śr. cieniującego

do prawej i lewej tętnicy szyjnej wewnętrznej

lub tętnicy szyjnej wspólnej

• Pacjent leży na plecach. Wykonuje się 2 zdj.

A-P

i boczne
W rzucie a-p linia podoczodołowo –uszna

przebiega pionowo do stołu, pc - 20-25° w

kierunku nóg, pada 2-3 cm powyżej punktu

nasion

c.d.

• Zdjęcie w rzucie bocznym
Głowa jak w a-p. PC przebiega poziomo i

pada 3 cm powyżej i 1cm ku przodowi od
otworu słuchowego zew.

Cyfrowa angiografia subtrakcyjna

• Cyfrowa angiografia subtrakcyjna

(DSA) - umożliwia ocenę układu
naczyniowego eliminując tło (kości,
narządy), pozwala na użycie
mniejszej ilości środka cieniującego

DSA- cd

• cyfrowa angiografia subtrakcyjna (DSA)

jest często wykonywanym badaniem. W

przypadku DSA wykonujemy zdjęcie

rentgenowskie pacjenta przed i po podaniu

środka kontrastowego. To pierwsze jest

odejmowane od drugiego. W wyniku tego

na obrazie poddanym subtrakcji

(subtrakcja – odejmowanie) widzimy tylko

środek kontrastowy w naczyniach

Cyfrowa angiografia

subtrakcyjna

usg

Wskazania
- Ocena ścian tętnic i uwidocznienie blaszek

miażdżycowych

- Ocena stopnia zwężenia naczynia lub

uwidocznienie niedrożności tętnic
zewnątrzczaszkowych

Brak przeciwskazań

USG przezciemiączkowe

• Powinno być badaniem rutynowym u

każdego wcześniaka, którego masa wynosi
poniżej 1500g. U dzieci tych występuje
niebezpieczeństwo wystąpienia
krwawienia śródczaszkowegoJest to
pierwsze badanie obrazowe OUN

cd

• Badanie wykonuje się najczęściej przez

ciemię przednie, głowicą sektorową o
częstotliwości 5 MHz. Zawsze obowiązuje
wykonanie:

- przekrojów czołowych przechodzących

przez płaty czołowe

- rogi przednie komór bocznych
- płaty potyliczne

• Przekrojów strzałkowych, w tym:
- Jednego pośrodkowego przechodzącego

przez komory III i IV

- Dwóch skośnych wykonanych w osi komór

bocznych

Rezonans magnetyczny

• Wskazania
• Procesy zapalne
• Nowotwory
• Zmiany naczyniopochodne
• Nieprawidłowości rozwojowe
Wskazaniem do angio-MR jest ocena dużych

naczyń tętniczych bez konieczności
inwazyjnej arteriografii

Scyntygrafia

• Umożliwia ukazanie zaburzeń różnych

procesów biochemicznych i fizjologicznych.
Rozwój TK i MR spowodowało, że ta
metoda została praktycznie zaniechana

Diagnostyka obrazowa kanału kręgowego i

rdzenia

• Zdjęcia klasyczne kręgosłupa szyjnego a-p

i boczne oraz skośne na otwory
międzykręgowe

• Zdj. czynnościowe kr. Szyjnego
• W odcinku lędźwiowym wykonuje się 4

zdjęcia czynnościowe 2 a-p z wygięciem w
lewo i w prawo i boczne z wygięciem do
przodu i tyłu

Radikulografia

• Radikulografia

jest radiologicznym badaniem

przestrzeni podpajęczynówkowej w odcinku
lędźwiowym przy użyciu

środka cieniującego

w

celu uwidocznienia korzeni nerwowych. Przebieg
badania jest podobny do

mielografii

.

Mielografia

• W przeszłości mielografia była często

wykonywanym badaniem rentgenowskim.
Jednakże od czasu wprowadzenia do użytku
tomografii komputerowej a następnie rezonansu
magnetycznego w ośrodkach posiadających
aparaturę do wymienionych badań ilość
przeprowadzanych mielografii znacznie spadła.
Mielografia służy ocenie zmian chorobowych w
obrębie kanału kręgowego, rdzenia kręgowego,
płynu rdzeniowo-mózgowego.

Przebieg badania

• Badanie polega na wprowadzeniu

środka cieniującego

do przestrzeni

podpajęczynówkowej kanału kręgowego poprzez

nakłucie lędźwiowe

i wykonanie serii zdjęć. Podczas

badania chory leży na ruchomym stole, który
pochyla się aby uwidocznić cały kanał kręgowy.
Badanie kończy się po wykonaniu zdjęć wszystkich
odcinków kanału kręgowego. W pewnych
przypadkach może zaistnieć potrzeba wykonania
mielo-TK. Mielo-TK czyli tomografię komputerową
wybranego odcinka kanału kręgowego wykonuje
się zwykle w 4-6 godzin po mielografii. 

Nakłucie lędźwiowe

• W tym celu od strony pleców powoli wprowadza się

ostrą igłę na głębokość pozwalającą jej wierzchołkowi

na dostanie się w obręb płynu. Należy uważać, aby nie

wbić igły w rdzeń kręgowy. W związku z tym igłę

wprowadza się poniżej trzeciego kręgu lędźwiowego, a

więc poniżej miejsca, na wysokości którego kończy się

rdzeń. Pacjent odczuwa to jako mrowienie lub

przeszywający ból w obrębie nogi. Jest to zjawisko

dość nieprzyjemne, choć niegroźne.

Kiedy igła zostanie wprowadzona w swoje miejsce

pozwala się na wycieknięcie do probówki kilku kropel

płynu mózgowo-rdzeniowego i wysyła się go na

badania laboratoryjne. Teraz można podać środek
kontrastowy.

• Następnie pacjenta kładzie się na plecach
• (jeśli nakłucie wykonywano u niego w pozycji

siedzącej) i powoli obraca z nieco uniesioną górną
częścią ciała. Dzięki temu środek kontrastowy
utrzymuje się w obrębie ocenianej okolicy kanału
kręgowego, wypełniając również wszystkie
znaczące struktury i wypustki. Zdjęcia
rentgenowskie wykonuje się u pacjenta ułożonego
w różnych pozycjach.

Rysunek przedstawia mielogram odcinka lędźwiowego

z jasną kolumną środka kontrastowego pośrodku.

Również na tym zdjęciu widoczne są biegnące na boki

ciemne pasma odpowiadające nerwom.

Objawy uboczne

• W trakcie badania lub po badaniu mogą wystąpić

bóle głowy. Rzadko obserwuje się przemijające
nudności, zawroty głowy, bóle pleców lub kończyn
dolnych.  

Środki kontrastowe w mielografii:

• W badaniach mielograficznych stosuje się

obecnie nowoczesne, niejonowe
monomeryczne oraz dimeryczne środki
kontrastowe o stężeniu 240 lub 300 mgI/ml w
dawce od 6-8 ml do 12-15 ml na jedno
badanie. Najlepszą tolerancją i skutecznością
diagnostyczną charakteryzują się niejonowe
dimeryczne środki kontrastowe, jak np.
iotrolan (Schering AG), dostępny w sprzedaży
w Polsce.

Mielografia - wady:

• Jest metodą inwazyjną, wymaga od

pacjenta utrzymania pozycji leżącej przez

kilka godzin (środek kontrastowy nie

powinien przemieścić się do mózgu), nie

pozwala na bezpośrednie uwidocznienie

krążka międzykręgowego (można tylko

ocenić jego wpływ na worek oponowy).

• Można przeoczyć patologie, jeśli zdjęcia

rentgenowskie nie zostaną wykonywane

pod odpowiednim kątem.

Nieprawidłowości, które możemy

rozpoznać na podstawie

mielografii to:

Patologie położone w obrębie worka oponowego.

Zmiany te mogą być wynikiem choroby krążka

międzykręgowego, stanów zapalnych lub obecności

guzów.

• Wykonując mielografię za pomocą jednego zdjęcia

rentgenowskiego po podaniu środka kontrastowego

można ocenić długi odcinek rdzenia kręgowego

• Istnieje również możliwość zalecenia pacjentowi w

trakcie badania wykonania pewnych ruchów w celu

sprawdzenia czy na przykład krążek nie uwypukla się

nieprawidłowo tylko w trakcie tych czynności. Nie

można tego przeprowadzić przy pomocy tomografii

komputerowej lub rezonansu magnetycznego.