Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Charakterystyka

Pył węglowy

Metan

Granice wybuchowości

50-1000 g/m

3

5,3-14,0 %

Optymalne stężenie wybuchowości

300-500 g/m

3

9,5 %

Temperatura zapłonu

550-1400

O

C

632

O

C

Minimalna energia iskry zapalającej

200-3000 mJ

0,28 mJ

Opóźnienie zapłonu

0,1 do kilku sekund

0,1-0,001 ms

wg prof. J.Sobali

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Pokład węgla zagrożony wybuchem pyłu węglowego rozumie się przez to pokład węgla,

w którym stwierdzono zawartość części lotnych w węglu większą niż 10% w bezwodnej

i bezpopiołowej substancji węglowej.

Pokład węgla niezagrożony wybuchem pyłu węglowego rozumie się przez to pokład

węgla, w którym stwierdzono zawartość części lotnych w węglu mniejszą lub równą 10%

w bezwodnej i bezpopiołowej substancji węglowej.

Pył kopalniany rozumie się przez to pył powstały podczas robót górniczych oraz w trakcie

przeróbki, wraz z dodatkiem substancji zabezpieczających przed wybuchem.

Pył węglowy bezpieczny rozumie się przez to pył węglowy pochodzący z pokładu

węgla niezagrożonego wybuchem pyłu węglowego.

Pył węglowy niebezpieczny rozumie się przez to pył węglowy pochodzący z pokładu węgla

zagrożonego wybuchem pyłu węglowego.

Intensywność osiadania pyłu rozumie się przez to masę pyłu węglowego bez części

niepalnych stałych, osiadającego na danej powierzchni w ustalonym czasie, wyrażoną

w g/m

2

na dobę.

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Pył kopalniany zabezpieczony rozumie się przez to pył kopalniany zawierający:

a) co najmniej 70% części niepalnych stałych w polach niemetanowych,

b) co najmniej 80% części niepalnych stałych w polach metanowych,

c) wodę przemijającą uniemożliwiającą przenoszenie wybuchu pyłu węglowego

i całkowicie pozbawiającą ten pył kopalniany lotności,

Pył kopalniany niezabezpieczony rozumie się przez to pył kopalniany, który nie spełnia

wymagań podanych powyżej.

Wyrobisko niezagrożone wybuchem pyłu węglowego rozumie się przez to wyrobisko,

w którym:
a) nie występuje niebezpieczny pył węglowy lub

b) pył kopalniany zawiera co najmniej 80 % części niepalnych stałych pochodzenia

naturalnego, ilość niebezpiecznego pyłu węglowego jest mniejsza niż 10 g/m

3

wyrobiska,

a intensywność osiadania pyłu jest mniejsza niż 0,15 g/m

3

na dobę, lub

c) pył kopalniany zawiera co najmniej 50 % wody przemijającej, lub

d) pył kopalniany zawiera co najmniej 80 % części niepalnych stałych, a zawartość wody

przemijającej w tym pyle wynosi co najmniej 30 %, a wyrobiska sąsiednie, mające z nim

połączenie, są wyrobiskami niezagrożonymi wybuchem pyłu węglowego lub zostały

zaliczone do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego,

Wyrobisko zagrożone wybuchem pyłu węglowego rozumie się przez to wyrobisko, które

nie spełnia wymagań podanych powyżej.

§ 24. Miejscami możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego są w szczególności:

1) miejsca wykonywania robót strzałowych w wyrobiskach zagrożonych wybuchem pyłu

węglowego,

2) miejsca urabiania węgla,
3) miejsca stwierdzonych nagromadzeń metanu w ilości co najmniej 1,5%,
4) miejsca nagromadzenia pyłu węglowego niebezpiecznego w ilości co najmniej 500 g/m

3

wyrobiska w pyle kopalnianym niezabezpieczonym na długości większej niż 30 m,

w wyrobisku, gdzie eksploatowane są maszyny lub urządzenia elektryczne,

5) pola pożarowe,
6) zbiorniki węgla,
7) składy materiałów wybuchowych,
8) strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami w pokładach drugiej, trzeciej i czwartej

kategorii zagrożenia metanowego,

9) wyrobiska o nachyleniu większym niż 10° z transportem linowym, kołowym lub

kolejkami, w których zainstalowane są kable lub przewody elektryczne.

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

§ 317. Główne zapory przeciwwybuchowe buduje się na wlocie i wylocie każdego rejonu

wentylacyjnego oraz we wszystkich pozostałych wyrobiskach łączących rejony

wentylacyjne.

§ 318. 1. Pomocnicze zapory przeciwwybuchowe buduje się wewnątrz rejonów

wentylacyjnych, w odległości od 60 m do 200 m od miejsc możliwego

zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego.

2.W uzasadnionych okolicznościach odległość, o której mowa w ust. 1, może być

zmniejszona do 40 m lub zwiększona ponad 200 m, na warunkach ustalonych przez
kierownika ruchu zakładu górniczego, z tym że strefę zabezpieczającą wykonaną

przez opylanie pyłem kamiennym lub zmywanie wodą przedłuża się do miejsca

zabudowania zapory.

3. W przypadku gdy długość wyrobiska uniemożliwia zabudowanie w nim całej

zapory przeciwwybuchowej, buduje się w tym wyrobisku co najmniej połowę
zapory, a pozostałą część zapory - w każdym sąsiednim wyrobisku.

4.W przypadku gdy wzajemna odległość między sąsiednimi przodkami

wybierkowymi jest mniejsza niż 150 m, budowanie zapory przeciwwybuchowej
w wyrobisku między tymi przodkami nie jest wymagane.

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

§ 319. 1. Pomocniczymi zaporami przeciwwybuchowymi ponadto zabezpiecza się:

1) przodek wyrobiska wybierkowego,

2) przodek wyrobiska korytarzowego,
3) grupy przodków korytarzowych lub wybierkowych, których nie można zabezpieczyć

oddzielnie zaporami,

4) wyrobiska, w których pracują maszyny lub inne urządzenia powodujące na długości co

najmniej 30 m powstawanie nagromadzenia pyłu węglowego niebezpiecznego w pyle

kopalnianym niezabezpieczonym w ilości 0,5 kg/m

3

wyrobiska i powyżej,

5) pole pożarowe,

6) wyrobisko, w którym zawartość metanu w powietrzu jest wyższa od 1,5% lub występują

przystropowe nagromadzenia metanu,

7) miejsca znacznego nagromadzenia pyłu węglowego niebezpiecznego w pyle

kopalnianym niezabezpieczonym, w szczególności powyżej 0,5 kg/m

3

wyrobiska,

występujące w wyrobiskach korytarzowych, przy czym odległość między zaporami nie

może być większa niż 200 m.

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Podział zapór przeciwwybuchowych ze względu na miejsce zabudowy:

Główne:

budujemy na wlocie i wylocie każdego rejonu wentylacyjnego oraz we wszystkich

pozostałych wyrobiskach łączących rejony wentylacyjne.

Pomocnicze:

budujemy wewnątrz rejonów wentylacyjnych, w odległości 60m do 200m od

miejsca możliwego zapoczątkowania wybuchu pyły węglowego. W uzasadnionych

okolicznościach, odległość ta może być zmniejszona do 40m lub zwiększona ponad 200m na

warunkach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

Podział zapór przeciwwybuchowych w zależności od konstrukcji:

Pyłowe:

zapory przeciwwybuchowe pyłowe dzielimy na

zwykłe gdy długość półki jest

większa od 65% maksymalnej szerokości wyrobiska w miejscu jej zabudowania,

boczne gdy długość półki jest zawarta w granicach od 50% do 65 % maksymalnej szerokości

wyrobiska w miejscu jej zabudowania, o skróconej długości półek gdy długość półki jest

zawarta w granicach od 40% do 50% maksymalnej szerokości wyrobiska w miejscu jej

zabudowania oraz zapory rozstawne gdy odległość półek jest tak dobrana, aby ilość pyłu

kamiennego wynosiła 1 kg/m

3

wyrobiska.

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Wodne:

zapory przeciwwybuchowe wodne dzielimy na zwykłe, gdy długość zestawu

pojemników umieszczonych na pomoście lub zawieszonych na zestawie nośnym jest większa

od 65% maksymalnej szerokości wyrobiska w miejscu jej zabudowania, boczne , gdy długość

zestawu pojemników umieszczonych na pomoście lub zawieszonych na zestawie nośnym jest

zawarta w granicach od 50% do 65% maksymalnej szerokości wyrobiska w miejscu jej

zabudowania, zapory schodkowo-boczne gdy nie ma możliwości zabudowania zapór

wodnych zwykłych lub bocznych ze względów ruchowych, szybkiej konstrukcji oraz zapory

rozstawne gdy odległość zestawu pojemników umieszczonych na pomoście lub

zawieszonych na zestawie nośnym półek jest tak dobrana aby ilość wody wynosiła 1 dm

3

/m

3

wyrobiska.

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

A B

A B

Kolejka wisząca

jednoszynowa

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Lewy ocios A - A

1m

1m

Prawy ocios B - B

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Zapora wodna zwykła lub boczna jest sprawna gdy – ilość toreb wodnych

z niewystarczającą ilością wody jest w granicach 10% rezerwy, a torby te są na różnych

zestawach nośnych, a także nie znajdują się na sąsiednich zestawach w jednej linii wzdłuż

wyrobiska. W przypadku, gdy na jednym zestawie są 2 torby uszkodzone a odległość

pomiędzy dwoma sąsiednimi wynosi ponad 3m, to zapora jest niesprawna. Natomiast

w przypadku zapór schodkowo-bocznych, jeżeli na jednym ociosie torby wodne są

uszkodzone na długości ponad 3m lub 5 toreb wodnych uszkodzonych jest na jednym ociosie

pod rząd, to zapora jest niesprawna. Inne uszkodzenia zapór w zakresie rezerwy

10% pojemników nie powodują niesprawności zapory.

Zapora pyłowa jest sprawna gdy- ilość zrzuconych półek jest w granicach 10% rezerwy,

ale w przypadku gdy pojedyncza półka jest zrzucona, a odległość pomiędzy dwoma

sąsiednimi wynosi ponad 3m to zapora jest niesprawna. Zapora jest sprawna gdy zrzucone

półki są półkami skrajnymi a ich ilość mieści się w granicy 10% rezerwy.

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

§ 25. 1. Ustala się dwie klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego:

a) pokładów węgla lub ich części,
b) wyrobisk lub ich części w podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny oraz

wyrobisk podziemnych lub ich części w odkrywkowych zakładach górniczych wydobywających węgiel

brunatny.

2. Do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z

wyrobiskami drążonymi w tych pokładach lub częściach, w których występuje pył węglowy

zabezpieczony w sposób naturalny.

3. Do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się pokłady węgla lub ich części, wraz z

wyrobiskami drążonymi w tych pokładach lub częściach, które nie spełniają wymagań zawartych w ust.

2.

4. Do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się wyrobiska lub ich części, w których

występuje pył węglowy zabezpieczony w sposób naturalny lub nie ma odcinków z pyłem kopalnianym

niezabezpieczonym w sposób naturalny, dłuższych niż 30 m, przy czym odległość między tymi

odcinkami nie może być mniejsza niż 100 m.

5. Do klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego zalicza się wyrobiska lub ich części, które nie

spełniają wymagań zawartych w ust. 4.

Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego

2. W polach metanowych w wyrobiskach korytarzowych, przewietrzanych za pomocą

lutniociągów, buduje się pomocnicze zapory przeciwwybuchowe w odległości nie

większej od siebie niż 200 m.

3. W polach II-IV kategorii zagrożenia metanowego buduje się dodatkowe pomocnicze

zapory przeciwwybuchowe w odległości nie większej od siebie niż 200 m w wyrobiskach

korytarzowych przewietrzanych prądem powietrza wytwarzanym wentylatorem
głównym, w których:

1) zawartość metanu w powietrzu jest większa od 0,5% - zabudowane są kable lub

przewody elektroenergetyczne.

2) zawartość metanu w powietrzu jest większa od 1,5% - występują przystropowe

nagromadzenia metanu,

3) wyznaczone są strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami.