WIELKIE PROBLEMY

GERIATRYCZNE

ZESPOŁY NIESPRAWNOŚCI

STAREGO CZŁOWIEKA

 wiele przyczyn
 trudne do leczenie
 stopniowa utrata niezależności
 pogorszenie jakości życia pacjenta
 z uwagi na częstość występowania,
następstwa, koszty opieki medycznej i
społecznej → poważny problem w
aspekcie zdrowia publicznego

Nietrzymanie moczu

(inkontynencja)

mimowolne

oddawanie moczu

Przyczyny przejściowego
nietrzymania
moczu

1. Brak motywacji i kontroli ► splątanie,

► psychoza

► depresja
2.Ograniczenie możliwości poruszania się
► słaba
kondycja

fizyczna
► choroby
stawów
► hipotonia
ortost.
►
niedowidzenie
► zaburz.

równowagi
► udar
mózgowy
► choroby stóp

3. Czynnik środowiskowy ► mała ilość
toalet,
► daleko

umiejscowiona
► brak

udogodnienień

► zły wygląd
toalet
4. Schorzenia dolnych dróg moczowych
► infekcje
► kałowe
zatkanie
► atroficzne zap.

błony

śluzowej

cewki i

pochwy

5.Uboczne działanie leków ► moczopędne
► hipotensyjne
► opioidy
► uspakajające,

nasenne

6. Nadmierna objętość wydalonego moczu
► nadmiar

przyjmowanych
płynów
► używki:
alkohol,
kofeina,
kawa
► stany z

przewodnieniem

Utrwalone nietrzymanie
moczu –

przyczyny

Zaburzenia funkcjonowania mięśni
pęcherza moczowego lub drogi
odpływu moczu
↑ pobudliwości lub ↓ pobudliwość
mięśnia wypieracza.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu → w
czasie kichania, kaszlu, skłonów,
śmiechów.
Przerost stercza.

Nietrzymanie moczu
prowadzi do:

-

izolacji społecznej

- zwiększonego ryzyka
instytucjonalizacji
- niekorzystne konsekwencje
zdrowotne (infekcje dróg
moczowych, zmiany skórne, odleżyny)
- zaburzenia snu (w przypadku
nykturii)
- zwiększenia ryzyka upadków
- obciążenia finansowe
- obciążenia personelu
pielęgniarskiego

Mała objętość
moczu
zalegającego w
pęcherzu, dobra
sprawność,
zachowana
motywacja

Duża objętość
moczu
zalegającego w
pęcherzu

Metody behawioralne:
ćwiczenia mięśni dna

macicy (ćwiczenia Kegla,
biofeedback,

elektrostymulacja),
ćwiczenia pęcherza,

właściwe zasady
oddawania moczu w

ciągu doby i podaż
płynów

Rozważenie potrzeby
cewnikowania

(okresowe-po interwencji
chirurgicznej, ogólnym

znieczuleniu, lekach),
leczenie chorób

współistniejących (np.
przerost prostaty-

operacja; estrogeny u
kobiet), ocena/korekta

farmakoterapii

Farmakoterapia

Leczenie
chirurgiczne

Zależna od mechanizmu

nietrzymania moczu.

Po wykluczeniu przyczyn

odwracalnych, po próbie
leczenia zachowawczego

i poprzedzone badaniami
urodynamicznymi.

Pomocnicze
środki
higieniczne

Cewnik na stałe

Podpaski,

pieluchomajtki,
specjalna bielizna itp.

Rozwiązanie ostateczne

(np. gdy odleżyny, ból
przy ruchach u osób

terminalnie chorych)

Cel postępowania
pielęgniarskiego:

- działanie dążące do zwiększenia
samodzielności chorego w rozwiązywaniu
problemów
- umożliwienie regularnego wypróżniania w
przewidywalnym dla pacjenta czasie
- zaopatrzenie w środki ochrony osobistej
oraz preparaty myjące dobrane
indywidualnie dla każdego chorego
- pielęgnacja skóry szczególnie narażonej na
podrażnienia i zagrożonej ryzykiem
wystąpienia odleżyn
- edukacja chorych i ich rodzin

Higieniczny materiał
chłonny

wybór zależny od:

- stopnia i rodzaju inkontynencji
- płci
- aktywności fizycznej i zawodowej

Środki
wchłaniające:

1. Wkładki anatomiczne
- różny rozmiar
- przeznaczone dla kobiet i mężczyzn
- zawierają system ograniczania
nieprzyjemnego zapachu
- mocowane do bielizny za pomocą
paska kleju, stosowane w przypadku
lekkiej inkontynencji

2. Elastyczne majtki siatkowe
- wykonane z lekkiego materiału
przeznaczonego do prania
- przewiewne, trwałe, w różnych
rozmiarach
3. Pieluchy anatomiczne
- przeznaczone dla osób aktywnych
- stosowane w przypadku znacznej
inkontynencji
razem z elastycznymi majtkami
4. Chłonne podkłady
- chronią bieliznę pościelową przed
zabrudzeniem
- pokryte z jednej strony wkładem
chłonnym, a z drugiej
nieprzepuszczalną folią zewnętrzną

5. Majtki chłonne
- posiadają specjalny laminat
przepuszczający powietrze
- stosowane u osób aktywnych i
sprawnych fizycznie (zakłada się tak
jak zwykłe majtki) stosowane u osób
ze znacznym stopniem nietrzymania
moczu
6. Pieluchomajtki (pampers)
- utrzymywane wokół bioder za
pomocą taśmy i przylepców
- różne rozmiary i wersje
- zawierają superabsorbent

Rady dla pacjentów
poprawiające

komfort życia

1.stosuj regularnie ćwiczenia zalecone
przez
rehabilitanta
2.ustal ilość przyjmowanych płynów
3.dostosuj środowisko do swoich potrzeb
4.nie wstrzymuj mikcji i defekacji,
regularnie korzystaj z toalety,
5.ubranie łatwe do zdjęcia

6.dbaj o higienę narządów płciowych
7.stosuj środki pomocnicze
8.zrezygnuj z palenia
9.zmniejszenie nadwagi i otyłości
10.wyklucz z pożywienia pokarmy
działające drażniąco na pęcherz
moczowy (alkohol, napoje gazowane,
mleko, kofeina, cytrusy, czekolada,
ostre przyprawy)
11.pij codziennie szklankę soku
żurawinowego lub przyjmuj Vit.C

Nietrzymanie stolca -

sytuacja, w której

osoba starsza z

powodu niesprawności

psychicznej lub

fizycznej nie jest w

stanie kontrolować

wypróżnień

Przyczyny nietrzymania
stolca

- zaklinowanie mas kałowych
- upośledzenie czynnościowe
•umysłowe (otępienie, splątanie)
•fizyczne (osłabienie,
unieruchomienie)

-zmniejszona zdolność magazynowania
•starzenie się
•napromienienie
•guz
•niedokrwienie
•resekcja chirurgiczna

-zmniejszone czucie odbytnicy
•cukrzyca
•megarectum
•zaklinowanie mas kałowych

- upośledzona funkcja zwieracza
odbytu i mięśnia łonowo-odbytniczego
•idiopatyczne (obniżenie krocza)
•uraz, zabieg chirurgiczny
•uszkodzenie rdzenia kręgowego lub
sromu

-biegunki
-niedostowanie WC do stopnia
niepełnosprawności

Postępowanie

:

-próba identyfikacji przyczyny
dążenie do uzyskania przez chorego
całkowitej lub częściowej kontroli
wypróżnień

TRENING JELITA
GRUBEGO

Ocena:
sprawności psychicznej i fizycznej
funkcji jelit i zwieraczy
przyczyn, czasu trwania, stopnia zaburzeń
poziomu współpracy ze strony
rodziny/opiekunów

WZORZEC
WYPRÓŻNIEŃ

schemat czasowy
wielkość, okoliczności oraz związek z
posiłkiem
i aktywnością chorego
identyfikacja bodzców stymulujących
wypróżnienie
oraz stopnia odczuwania przez chorego
konieczności wypróżnienia

PLANOWANIE KORZYSTANIA Z
TOALETY

stosowanie czopków glicerynowych
na pół godz. przed wypróżnieniem

przyjęcie pozycji siedzącej(najlepiej
poza łóżkiem, na sedesie pokojowym)

głębokie oddechy i masaż powłok
brzusznej podczas defekacji

OCENA PRÓB I EFEKTÓW
POSTĘPOWANIA EWENTUALNA
KOREKTA

UPADKI

Przyczyny:

-fizjologiczne zmiany inwolujące
mechanizmów odpowiedzialnych za
utrzymanie równowagi
(zmysł wzroku, słuchu i równowagi, układ
nerwowy, mięśnie szkieletowe, stawy)
-chód starczy
-choroby ostre i przewlekłe:
•ch. OUN (udar, st. poudarowy,
ch.Parkinsona,niewydolność tt.szyjnych i
kręgowych, zespoły otępienne,
polineuropatie obw.)
•ch. ukł. sercowo-naczyniowego(hipotonia
ortostatyczna, zaburz. rytmu, niedokrwienie
mięśnia sercowego)

•zespoły metaboliczne(hipoglikemia,
zaburzenia wodno-elektrolitowe,
niedobory pokarmowe)

•ch. narządu ruchu

•ch.narządów zmysłu

•ch. układu moczowego (nykturia,
nietrzymanie moczu)

•polipragmazja –leki hipotensyjne,
hipoglikemizujące, moczopędne,
benzodiazepiny

•czynniki środowiskowe -
nieprzymocowane dywany,
śliskie,mokre posadzki
strome uszkodzone schody,
brak poręczy,wystające progi,
niedostateczne lub nadmierne
oświetlenie,
niestabilne meble,
niedostosowane do potrzeb buty,
brak uchwytów w łazience,
wysokie krawężniki ,zniszczone
nawierzchnie ulic
• używki ( alkohol )
•zmiana miejsca pobytu seniora

Następstwa

-obrażenia tkanek miękkich: rany,
krwiaki, skręcenia lub zwichnięcia
stawów
-złamania najczęściej kości ramienia,
przedramienia, żeber, najbardziej
niebezpieczne
złamanie szyjki udowej
-zespół poupadkowy (post fall
syndrom)
-wzrost liczby osób niesprawnych co
stanowi problem społeczny
-zespół hipotermii
-unieruchomienie
-wzrost śmiertelności

Postępowanie

1.Wywiad
-czynności poprzedzające upadek
-zwiastuny upadku
-miejsce upadku
-świadkowie
-poprzednie upadki
-przebyte choroby
-zażywane leki
2.Udział w badaniu przedmiotowym
-dokonanie pomiarów
-badanie chodu i równowagi: test Tinetti,
skala Berga, test „wstań i idź”, test oceny
ryzyka występowania kolejnych upadków

3.Postępowanie przyczynowe
-terapia schorzeń
-korekta farmakoterapii
-oprotezowanie słuchu i wzroku
-rehabilitacja: zwiększa siłę mięśniową,
poprawia sprawność chodu i
równowagi
-pomoc psychologiczna
-modyfikacja środowiskowych
czynników ryzyka
-właściwy dobór sprzętu
ortopedycznego (laska, balkonik)
-porady bezpiecznego zachowania np.
w hipotonii ortostatycznej

4.Działania profilaktyczne
-propagowanie wiedzy na temat
przyczyn, skutków i profilaktyki
upadków
-przygotowanie seniora do
samoopieki i samopielęgnacji
-edukacja opiekunów

Unieruchomienie

Niesprawność-odnosi się do
upośledzenia czynności
motorycznych, którego przyczyną
najczęściej są:
-zaburzenia postawy i
zniekształcenia, nieraz pourazowe,
oraz ograniczenia ruchomości
stawów
-niedowłady, porażenia
-zanik mięśni
-ból

Niewydolność-zmniejszenie
tolerancji wysiłku, spowodowane
złym stanem ogólnym albo
niewydolnością układu lub narządu
wewnętrznego:
-niedożywienie lub pojedyncze
niedobory
-niewydolność oddechowa lub
krążeniowa
-przewlekłe zaburzenia
metabolizmu spowodowane
miażdżycą, cukrzycą lub
chorobami gruczołów wydzielania
wewnętrznego
-przewlekłe zakażenia bakteryjne,
wirusowe, grzybicze

POSTĘPOWANIE PIELĘGNIARKI W
ZAPOBIEGANIU POWIKŁAŃ
UNIERUCHOMIENIA

1.ZAPALENIE PŁUC

→ ułożenie półwysokie lub wysokie
→ dbanie o mikroklimat sali , wietrzenie

,
nie dopuszczać do przeciągów ,

→ stosowanie gimnastyki oddechowej ,
→ oklepywanie klatki piersiowej ,
drenaż ułożeniowy ,
→ odpowiedni ubiór dostosowany do

temperatury otoczenia

→ ograniczenia wizyt w czasie nasilenia

zachorowań na grypę ,

szczepienie p/grypie

2.ODLEŻYNY

→ ocena ryzyka wystąpienia odleżyn

w/g skali

→ obserwacja miejsc szczególnie

narażonych na odleżyny

→ pielęgnacja skóry
→ zmiana pozycji ciała
→ stosowanie udogodnień
→ przygotowanie łóżka wg zasad
→ zapobieganie odwodnieniu ,
dieta wg zaleceń
→ eliminowanie lub ograniczenie

dodatkowych czynników ryzyka rozwoju
odleżyn

3. POWIKŁANIA ZAKRZEPOWO-ZATOROWYM

→ prowadzenie gimnastyki kończyn-

ruchy bierne i czynne

→ masaż stóp i podudzi
→ wysokie ,odbarczające ułożenie

kk.dolnych 30- 40 stopni powyżej tułowia

→ nawodnienie
→ podawanie Heparyny

drobnoczasteczkowej

4.USZTYWNIENIA I PRZYKURCZE STAWOWE

→ kompleksowe postępowanie

usprawniające dostosowane do stanu
chorego , jego potrzeb

i możliwości

→ ruchy bierne , czynne we wszystkich

stawach w pełnym zakresie ruchomości

→ odcinkowe ułożenie profilaktyczne i

korekcyjne , które zapobiegają

tworzeniu się przykurczy , a jeśli jest to
nieuniknione-

ułożenia te mogą

zminimalizować

upośledzenie funkcji

→ zmiana ułożenia

5.ZAKAŻENIE DRÓG MOCZOWYCH

→ założony cewnik do pęcherza

moczowego –

postępowanie wg

standardu

→ pielęgnacja krocza
→ nawodnienie, sok żurawinowy

,Vit.C

→ obserwacja diurezy ,

makroskopowych

cech moczu

6. ZAPARCIA

→ kontrola wydalania stolca
→ dieta bogatoresztkowa

,wzbogacona w soki owocowe ,
warzywne

→ nawodnienie
→ okrężny masaż powłok

brzusznych

→ podawanie łagodnych środków

przeczyszczajacych

7.NEGATYWNY WPŁYW NA STAN
PSYCHICZNY

→ psychoterapia elementarna
→ zapewnienie bezpieczeństwa

fizycznego

i psychicznego
→ wyjaśnianie wszystkich

czynności

wykonywanych

przy chorym

(wsparcie informacyjne)
→ przyzwolenie na wyrażanie

uczuć

→ otwarta i życzliwa atmosfera na

oddziale

→ zorganizowanie wolnego czasu
→ kontakt z bliskimi