Grobowce królewskie i

prywatne

Egipt stworzył architekturę monumentalną. Na jego

ziemi znaleziono pierwsze zabytki o rozmiarach kolosalnych -

grobowce królewskie. Grobowce czy to królów, czy osób

prywatnych, odkąd tylko zaczęły przybierać formy złożone,

zawierały dwa zasadnicze elementy: komorę grobową i

miejsce kultu. Za czasów Starego i Średniego Państwa były

one w budowlach królewskich ściśle ze sobą połączone

tworząc kompleks grobowy w skład którego często wchodziło

wiele elementów. Monumentalna mastaba z pionowym

szybem wiodącym w dół do komory grobowej, piramida z

licznymi korytarzami i komorami znajdującymi się pod masą

kamieni, która, zdaniem budowniczych, uniemożliwiała

niepowołanym dostęp do korytarzy i pomieszczeń

sakralnych. Natomiast w okresie Nowego Państwa nastąpił

rozdział, podyktowany zapewne chęcią zachowania w

tajemnicy miejsca spoczynku aby jeszcze skuteczniej

uchronić je przed profanacją. Groby królewskie, a później

również groby dostojników państwowych kute były w

skalnym podłożu dolin na zachód od Teb, zaś ich świątynie

grobowe wznoszą się o kilkaset metrów dalej, oddzielone

masywem górskim. Na licznych nekropolach Teb Zachodnich

pochowano łącznie kilkuset wysokich dostojników

państwowych, głównie w okresie Nowego Państwa.

Typy Budowli

Proste pochówki

Pierwsze groby Egipcjan były bardzo

proste były to doły w ziemi do których

wkładano zwłoki, w późniejszym okresie

zaczęto je owijać w płachty i wkładać

do plecionych trumien oraz zaczęto

składać dary jednym z największych

cmentarzysk tego okresu jest Nagada.

W okresie I dynastii zaczęły pojawiać

się coraz to bardziej skomplikowane

groby można to zaobserwować na

grobowcach królewskich tego okresy w

Abydos na cmentarzysku Umm el-Qaab

Proste Pochówki

Narmer

- I dynastia

Dwie połączone komory B17 i B18 stanowiły grób

Narmera. B17 o wymiarach 3,0x4,1 [m] jest lepiej

zachowana. W komorze B18 zawaliły się ściany, później

naprawiane i wzmacniane kilkoma rzędami cegieł, w

niektórych miejscach dodatkowo zastosowano drewno.

Następnie cegły pokryto ponownie mułową zaprawą i

pomalowano na biało. W komorze B17 znajdują się dwa

otwory o głębokości ok. 65 cm, być może umieszczone w

nich były słupy podtrzymujące dach.

Proste

pochówki

- I dynastia
Wymiary zewnętrzne:

23,4x14,0/15,20x6,10 [m],

wewnętrzne: 15,24x8,53 [m]. Grób

otoczony był grubym murem z

cegieł 2,10-3,80 [m]. Po raz

pierwszy w architekturze egipskiej

zastosowano schody prowadzące do

właściwego grobowca, długości

23,77 [m]. Dwa odcinki schodów,

oddzielone prawdopodobnie

drewnianymi drzwiami, liczące

odpowiednio 18 i 12 stopni.

Grób został spalony w

starożytności, odrestaurowany za

faraona Amazisa (XXVI dynastia). W

grobie znaleziono wiele odcisków

pieczęci oraz 20 tabliczek z hebanu

i kości słoniowej, z opisem

niektórych wydarzeń z czasów

panowania władcy. Grobowiec

otacza 136 komór towarzyszących.

Kompleks C (?) (80)

Proste pochówki

•

-a - I dynastia

• Wymiary

zewnętrzne:

24,90x15,50x5,00 [m],

Wewnątrz znajduje się

komora grobowa o

wymiarach 10,00x5,00

[m] oraz kilka rzędów

dodatkowych

pomieszczeń.

Grobowiec otaczało 26

grobów

towarzyszących.

Kompleks Deir Sitt

Damiana.

Mastaby

• Mastabat Fara'un

Szepseskafa

Południowa Sakkara

podstawa: 99.6 x 74.4 m

wysokość: 18.7 m

nachylenie okładziny: 61o - 65o

długość rampy: ok.760 m

Syn i następca Menkaure nie zbudował dla

siebie piramidy jako grobowca, lecz olbrzymią

mastabę w Południowej Sakkarze (Mastabat

Fara'un). Obecne wymiary mastaby (bez

okładziny) to 99,6 x 74,4 m. Mastaba

nawiązuje kształtem do mastab I dynastii w

Północnej Sakkarze. Od północnej strony

prowadzi w dół korytarz o długości 20,95 m (z

komorami i zapadniami), potem przechodzi w

korytarz poziomy o długości 19,5 m wiodący

do przedsionka grobu. Wymiary przedsionka:

3,1 x 8,3 m, dwuspadowy dach na wysokości

5,6 m. Korytarz z niszami o długości 10,6 m

dochodzi do komory grobowej o wymiarach

3,85 x 7,79 m i dwuspadowym dachu na

wysokości 4,9 m. W komorze grobowej

znajdują się pozostałości po sarkofagu. W

świątyni (kaplicy) grobowej znaleziono resztki

posągu Szepseskafa z di

Piramidy

• Około 2630 r. p.n.e. egipscy faraonowie

zaczęli wznosić pierwsze piramidy, które

służyły jako ich grobowce. Ponieważ władcy

Egiptu oddawali cześć bogu słońca, piramidy

miały przypominać swym kształtem

gigantyczne schody, po których zmarły mógł

wspiąć się do nieba i zająć miejsce obok boga.

Najsłynniejsze piramidy wzniesiono pomiędzy

2550 a 2470 r. p.n.e. nie opodal Gizy.

Przeznaczono je na miejsce spoczynku trzech

faraonów: Heopsa, Hefrena i Mykerynosa.

Piramida

schodkowa

w Sakkarze

Piramida

schodkowa

Dżesera

Sakkarze

Twórcą i projektantem kompleksu grobowego Dżesera był jego architekt, pełniący również

funkcję wezyra, Imhotep. Na podstawie etapów budowy można prześledzić realizację i

zmiany projektowe tej budowli, postawionej koło grobów galeriowych Hetepsechemui, Nebre i

Nineczera. W pierwszej fazie urządzono mastabę o długości bocznej 71,5 m, której szyb

grobowy o wymiarach 7 x 7 m i głęboki na 28 m, prowadzi do komory grobowej (pierwotnie

wykonanej z wapienia, potem zastąpionej przez twardszy różowy granit). Komora jest

dostępna przez korytarz, prowadzący w dół od świątyni grobowej na północ od mastaby,

zamknięta zaś ciężkim granitowym czopem w stropie. Wokół szybu grobowego biegną cztery

systemy galerii z przedstawieniami Dżesera stanowiące odzwierciedlenie królewskiego

pałacu. Przy wschodniej stronie mastaby odchodzą od jedenastu głębokich na ponad 30 m

szybów galerie na zachód. Pięć północnych było używanych na pochówek: trumny, sarkofagi,

mumia dziecka. W sześciu południowych galeriach znaleziono 40 000 naczyń kamiennych.

Kolejna rozbudowa mastaby o 8,4 m na wschód objęła też szyby, przez co nietypowa

orientacja wschód-zachód. Imhotep podjął decydującą zmianę projektu, najpierw na

czterostopniową, potem sześciostopniową piramidę. Do pierwszych etapów budowy zwykłej

mastaby należą w obrębie zespołu tzw. grób południowy - podłużna mastaba o wymiarach

13 x 84 m. Świątynia grobowa na północy pozostała niedokończona i od północnej strony

wypełniono ją, przez co tworzy masywny obiekt.

Piramida schodkowa

Dżesera

wSakkarze

Piramida schodkowa

Dżesera

wSakkarze

Piramidy

schodkowe

Piramidy

schodkowe

• Piramida

Huni

Nagada

• bok podstawy rdzenia: ok.18.2

nachylenie rdzenia: ok. 80

stopni

aktualna wysokość rdzenia: 14

Pozostałości piramidy

znajdują się niedaleko Nagady.

Jej rdzeń, wysoki ok. 14 m został

zbudowany z nieobrobionych

bloków wapienia połączonych

zaprawą z gliny i piasku. W 1895

Petrie i Quibell przeprowadzili

tu rozpoznanie terenu. Piramida

została wzniesiona pod koniec

III-ej lub na początku IV-ej

dynastii. Piramidę przypisuje się

faraonowi Huni, uważając

(W.Kaiser i G.Dreyer) że była

jednym z wielu cenotafów tego

władcy.

Piramida łamana w

Daszhur

Budowę piramidy faraon Snofru rozpoczął zaraz po

przeniesieniu rezydencji i nekropoli z Medum do

Dahszur, pomiędzy 12 a 15 rokiem rządów. Podczas

prac budowlanych pod wpływem ciężaru piramidy

doszło do obniżenia się gruntu, co spowodowało

szkody w systemie komór. Osunięcia gruntu

spowodowały redukcję kąta nachylenia na wysokości

49,1 m (z 55

do 44,3

), co w efekcie dało załamaną

formę. Stąd dzisiejsza nazwa - Piramida Romboidalna

lub Łamana, albo - Stępiona. Piramida posiada

podwójny system komór. System niższy jest dostępny

dzięki korytarzowi wiodącemu od strony północnej w

dół (B), na głębokość 22,5 m poniżej poziomu, i składa

się z przedsionka w kształcie szybu, o wys. 12,6 m,

komory o wys. 17,2 m o sklepieniu wspornikowym

zakończonym kominem o wys. 15,3 m.

Górna komora (8 x 5,3 m, o wys. 16,5 m i sklepieniu

wspornikowym) jest dostępna poprzez korytarz

wiodący ze strony zachodniej (A), o długości 87,7 m z

zapadniami. Później wykuto jeszcze korytarz o długości

18,8 m który łączył prowadzące do górnej komory

przejście ze sklepieniem komory dolnej. Górną komorę

zamurowano z powodu szkód budowlanych powstałych

w trakcie trwania projektu. (wg. T.Schneidera)

pierwotna wysokość:   105 m
aktualna wysokość:   101.15 m
bok podstawy:   188 m
nachylenie do wys. 49.07 m:   54

27' 44''
nachylenie powyżej 49 m: 43

22'
długość rampy: 704 m

Piramidy

ostrosłupowe

Piramidy

ostrosłupowe

Wielkie piramidy w

Gizie

Wielkie piramidy w

Gizie

Wielkie piramidy w

Gizie

Wielkie piramidy w

Gizie

• Około 2630 r. p.n.e. egipscy faraonowie zaczęli wznosić

pierwsze piramidy, które służyły jako ich grobowce. Ponieważ

władcy Egiptu oddawali cześć bogu słońca, piramidy miały

przypominać swym kształtem gigantyczne schody, po których

zmarły mógł wspiąć się do nieba i zająć miejsce obok boga.

Najsłynniejsze piramidy wzniesiono pomiędzy 2550 a 2470 r.

p.n.e. nie opodal Gizy. Przeznaczono je na miejsce spoczynku

trzech faraonów: Heopsa, Hefrena i Mykerynosa.

Wielka Piramida Chufu

Giza

Wielka Piramida Chufu

Giza

bok podstawy:   230.33 m
wysokość:   146.59 m
nachylenie: 51o 50' 50''
długość rampy:   739.8 m

Komora Królowej:

długość: 5.76 m

szerokość: 5.23 m

wysokość: 6.26m

Komora Króla:

długość: 10.49 m

szerokość: 5.42 m

wysokość: 5.84 m

Wielka piramida (Chufu)

Cheopsa

Wielka piramida (Chufu)

Cheopsa

• Właściwa piramida powstała pod kierownictwem Hemona (Hemiunu) i

Anchhafa, wokół naturalnego rdzenia skalnego. Pierwotnie składała się ona z

210 warstw bloków kamiennych a jej wysokość wynosiła 146,6 m. Długość

boków wynosi 230 m, kąt nachylenia 51,5o. Wnętrze budowli składa się z

pozyskiwanego na miejscu wapienia, warstwa zewnętrzna zaś i górne warstwy

bloków kamiennych z wapienia z Tury. W sumie, budowla składała się z 2,5

mln. bloków kamiennych ważących 7 mln. ton. Od wejścia (I) na stronie

północnej prowadzi do położonej 30 m pod ziemią komory skalnej (C) chodnik

(H), najpierw opadający na długości 105 m w dół, potem przez 9 m

przebiegający poziomo. Z komory wychodzi inny korytarz, długi na 16,4 m,

jego funkcja jest jednak nieznana. Po 28,2 m opadającego w dół chodnika

odchodzi korytarz (G) wiodący w górę, który po 38 m kończy się w Wielkiej

Galerii (E), szerokiej na 2,1 m, długiej na 46,7 m i wysokiej na ok. 8,5 m. Od

początku Wielkiej Galerii prowadzi poziomy chodnik (F), który kończy się po

38,2 m w tzw. "komorze królowej" (B) z dwuspadowym dachem, wnęką i tzw.

szybami wentylacyjnymi (D). Przy rozwidleniu poziomego chodnika odchodzi w

bok szyb głęboki na 58,4 m, który niedaleko przed komorą skalną styka się z

opadającym chodnikiem. Z galerii przechodzi się krótkim chodnikiem przez

komorę granitową z opuszczonym blokiem skalnym i inny chodnik do

właściwej komory grobowej (A), wyłożonej różowym granitem; ponad nią 5

komór odciążających dwuspadowy dach. W komorze grobowej stoi granitowy

sarkofag bez jakichkolwiek śladów pochówku

Piramida Chefrena w

Gizie

Piramida Chefrena w

Gizie

•

W 1817 roku Giovanni Caviglia próżno

poszukiwał wejścia do piramidy. Rok później znalazł

je siłacz z Padwy Giovanni Belzoni. Odkrył on tzw.

górne wejście, spenetrował również część

podziemną piramidy. Starsze z dwóch wejść jest

zlokalizowane na powierzchni ok. 30 m na północ

od piramidy. Wejście nazywane pierwszym lub

niższym jest całkowicie wykute w skalnym podłożu

otwiera krótki korytarz, który z początku prowadzi

w dół, następnie biegnie poziomo by na końcu

prowadzić w górę. W okolicy środka poziomej

części korytarza krótkie przejście prowadzi do

małej komory w której prawdopodobnie

składowano część wyposażenia pogrzebowego.

Górne wejście usytuowane na ścianie północnej

piramidy ok. 12 m nad jej podstawą otwiera

przejście wyłożone blokami różowego granitu,

które najpierw wiedzie w dół, następnie biegnie

poziomo nieco poniżej podstawy piramidy. W

miejscu gdzie rozpoczyna się poziomy korytarz

umieszczono zaporę z różowego granitu. Za nią,

pozioma część korytarza wiedzie do komory

grobowej, która usytuowana jest w osi pionowej

piramidy. Z wyjątkiem sufitu, komora grobowa

została całkowicie wykuta w skale.

bok podstawy:   215.25 m
wysokość:   143.5 m
nachylenie:   53o 10'
komora grobowa: 14.15 x 5 m (wys: 6.83 m)
komora dodatkowa: 10.41 x 3.12 m (wys: 2.61 m)
wysokość niższego korytarza:   1.19 m
długość rampy:   494.6 m

PiramidaMenkaura

(Mykerynosa) wGizie

PiramidaMenkaura

(Mykerynosa) wGizie

•

podstawa:   102.2 x 104.6 m
wysokość:   66.45 m
nachylenie:   51o 20' 25''
zstępujący korytarz: 31.7 x 1.05 m (wys: 1.2 m)
zdobiona komora:   3.63 x 3.16 m
przedsionek: 14.2 x 3.84 m (wys: 4.87)
komora grobowa: 6.59 x 2.62 m (wys: 3.43 m)
długość rampy:   608 m

•

Ta najmniejsza z "wielkiej trójki" piramida stoi niedaleko Nilu i nazwana została "Menkaure

jest boski". Jej rdzeń zbudowano na bazie wydobywanego nieopodal wapienia. Do wysokości ok.

15 metrów okładzinę wykonano z różowego granitu, pozostałą część z wapienia. Wejście do

piramidy znajduje się na osi na północnej ścianie, na wysokości ok. 4 metrów powyżej poziomu

gruntu. Tylko część opadającego korytarza wykonanego z różowego granitu znajduje się wewnątrz

konstrukcji piramidy. Poniżej podstawy piramidy korytarz zwany niższym pnie się poprzez skałę i

wpada do komory której ściany wyposażono w nisze. Przy końcu znajdują się granitowe zapory

wykonane z trzech ruchomych bloków, opuszczonych po zakończonym pochówku. Korytarz pod

lekkim kątem biegnie dalej i kończy się w zorientowanym wschód-zachód górnym przedsionku.

Górny korytarz jest również zorientowany północ-południe, rozpoczynając się w konstrukcji na

poziomie bazy piramidy. Najpierw pnie się w górę, później przechodzi w poziomy pasaż, w końcu

osiąga górną komorę przy północnej ścianie. W górnym przedsionku Vyse znalazł pozostałości

drewnianego sarkofagu antropoidalnego z imieniem Menkaure i zawierającego ludzkie szczątki

datowane na niespełna 2 tys. lat. Z podłogi górnego przedsionka granitowy korytarz wiedzie w

dół do komory grobowej. Komora grobowa w planie prostokąta znajdowała się ok. 15.5 m poniżej

podstawy piramidy. Przy zachodniej ścianie komory Vyse znalazł pięknie dekorowany z wiekiem

pokrytym ornamentami, czarny bazaltowy sarkofag. Okręt "Beatrice", który wiózł sarkofag z

Egiptu do Wielkiej Brytanii zatonął pomiędzy Maltą i Hiszpanią.

Grobowce skalne

Teby Zachodnie

–

miejsce

pochówku władców okresu Nowego

Państwa

•

Teby rozwinęły się stosunkowo późno,

bo dopiero w okresie XI dynastii. Znajdują się

tu tysiące skalnych grobowców

rozproszonych wzdłuż podnóża wzgórz.

Religijne znaczenie Teb Zachodnich wzrosło

w skutek obecności ponad

50 królewskich

grobowców

z okresu od XI do XX dynastii.

Wzdłuż pól uprawnych położone są

kompleksy kultowe, domy milionów lat.

Dodatkowo znajdują się tu również świątynie

grobowe i inne świątynie kultu nie tylko

władców, ale i dostojników państwowych.

Ogromny pałac Amenhotepa III w Malgatta

położony był na południowym krańcu Teb

Zachodnich. Piękny Zachód Tebański to

nekropolie z niezliczonymi grobami

urzędników królewskich zgrupowane w

dzisiejszych miejscowościach: Szejch Abd el-

Gurna, Medinet Habu, Gurnet Murrai, Deir el-

Medina, Deir el-Bahari, el-Asasif i el-Chocha.

Doliny o kamiennym podłożu stały się

miejscem pochówku władców okresu

Nowego Państwa, Dolina Królów, Dolina

Małp, Dolina Królowych, Dra Abu el-Naga.

Grobowce skalne

Dolina Królów - grób Amenhotepa II - XVIII

dynastia

Grób został odkryty 9 marca 1898 roku przez Victora Loreta. Kolejność korytarzy,

schodów i komór jest zasadniczo taka sama jak w grobowcu KV34. Różnice to:

komora (Ea) dodana jako boczna do dna szybu, korytarz (G) oddzielający schody od

pierwszej sali kolumnowej i nowa, prostokątna komora grobowa (J) z sześcioma

filarami oraz niższą częścią będącą właściwą kryptą grobową gdzie umieszczano

królewski sarkofag. Ściany w komorze grobowej pokryte są dekoracjami z fryzem i

scenami z Amduat, filary przedstawiają króla przed Ozyrysem, Anubisem i Hathor, na

niebieskim sklepieniu połyskują złote gwiazdy.

A - schody wejściowe
B - pierwszy pochyły korytarz
C - szyb ze schodami
D - drugi pochyły korytarz
E - szyb (bez dekoracji)
Ea - boczna komora na dnie szybu (bez
dekoracji)
F - sala z dwoma filarami (przedsionek) (bez
dekoracji)
G - pochyły korytarz
J - komora grobowa z sześcioma filarami
(ściany dekorowane scenami z Amduat, filary
przedstawiają króla przezd Ozyrysem,
Anubisem i Hathor, na niebieskim sklepieniu
złote gwiazdy)
Ja-Jd - cztery boczne komory

Grobowce skalne

wnętrze grobowca Amenhotepa II

Deir el-Bahari

grobowiec królowej

Hatszepsut

Córka Totmesa I i królowej Ahmes.

Poślubiła swego przyrodniego brata,

Totmesa II. Po śmierci męża, nie chcąc

oddać władzy w ręce swego pasierba,

Totmesa III, przejęła rządy najpierw jako

regentka nieletniego następcy tronu, a

następnie jako faraon - pełnię władzy

królewskiej. Mając poparcie wysokich

dostojników (Senenmut, Hapuseneb,

Dżehuti, Nehsi) usunęła w cień młodego

Totmesa,ogłaszając się męskim faraonem.

Po śmierci królowej jej następca usuwał

ślady jej rządów wymłotkowywując

kartusze i wizerunki władczyni z budowli

wzniesionych przez nią. Miejsce pochówku -

grób KV20 w Dolinie Królów, w którym

Hatszepsut została pochowana pomimo

rozpoczętych wcześniej prac nad grobem w

ścianie skalnej wadi, na zachód od Deir el-

Bahari. Do swojego królewskiego grobowca

w Dolinie Królów kazała przenieść także

swego ojca Totmesa I.

Abu – Simbel

grobowce skalne Ramzesa II i

jego żony Nefretari

Abu – Simbel

grobowce skalne Ramzesa II i

jego żony Nefretari

Abu – Simbel

grobowce skalne Ramzesa

II i jego żony Nefretari

Świątynia Ramzesa
II:
1 - pomieszczenie kultu
słońca
2 - siedzące kolosy
Ramzesa II
3 - większy dziedziniec
kolumnowy
4 - boczne komnaty
5 - mniejszy dziedziniec
kolumnowy
6 - sanktuarium
7 - stela małżeństw
hetyckich
8 - południowa kaplica
kuta w skale
9 - północna kaplica
kuta w skale
10 - obecny zasięg
betonowej kopuły
Światynia Nefertari i
Hathor:
11 - stojące kolosalne
posągi
12 - dziedziniec
kolumnowy
13 - westybul
14 - sanktuarium
15 - obecny zasięg
betonowej kopuły

Grobowiec

Ramzesa II

w Abu Simbel

Grobowiec

Ramzesa II

w Abu Simbel

     Miejsce,w którym znajdują się dwie wykute w skale
świątynie Ramzesa II, położone ok. 250 km na południowy-
wschód od Asuanu. Świątynie zostały odkryte przez
podróżnika Jean-Louis Burckharda w 1813 roku i częściowo
oczyszczone z zasypującego je piasku cztery lata później przez
G.B. Belzoniego. Większa świątynia jest dedykowana
Amonowi-Re, Re-Horachte, Ptahowi oraz deifikowanemu
Ramzesowi II. Fasada świątyni zdominowana jest przez cztery
kolosalne posągi króla w podwójnej koronie z chustą nemes.
Pomiędzy dwoma parami posągów znajduje się wejście do
kutego w skale wnętrza świątyni. Monument symbolizuje
dominację Ramzesa II w Nubii. Wielka świątynia jest dokładnie
zorientowana względem słońca, tak że dwukrotnie w roku (20
lutego i 20 października) promienie wschodzącego słońce
oświetlają sanktuarium i siedzące posągi bogów w
najodleglejszym miejscu świątyni.
      Nieopodal, znajduje się mniejsza, również kuta w skale,
świątynia dedykowana królowej Nefertari i bogini Hathor. Jej
fasada przedstawia dwie stojące figury króla obok posągów
królowej Nefertari po obu stronach wejścia. Korytarz prowadzi
do sali z sześcioma kolumnami, których kapitele wyobrażają
sistrum (atrybut bogini Hathor). Dalej, poprzez westybul droga
wiedzie do do sanktuarium, gdzie posąg bogini Hathor
ochrania Ramzesa II.
    W latach 60-tych XX w, obu świątyniom zagrażało zalanie
przez wody zbiornika Nassera w konsekwencji budowy wielkiej
tamy asuańskiej. Zabytki zostały rozebrane i przeniesione w
bezpieczne miejsce, 210 m dalej w głąb lądu i 65 m wyżej,
oraz ponownie zmontowane. Całej akcji ratowania świątyń
nubijskich, prowadzonej przez archeologów i inżynierów,
patronowało UNESCO.

Świątynia Nefretari

w Abu - Simbel

Abu - Simbel

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
052002 Chirurgia W Starożytnym Egipcieid 6007
KULT ZMARŁYCH W STAROŻYTNYM EGIPCIE, Egipt
Mumie w starożytnym Egipcie, Egipt
MATEMATYKA W STAROŻYTNYM EGIPCIE, EGIPT, Ciekawostki
ciekawostki o starożytnym egipcie2, Egipt
prezentacja Bogowie w starozytnym Egipcie
medycyna w starożytnym egipcie, Egipt
052002 Chirurgia W Starożytnym Egipcieid 6007
W starożytnym Egipcie
WŁADZA W STAROŻYTNYM EGIPCIE
Życie Codzienne W Starożytnym Egipcie
EGIPT! MATEMATYKA W STAROŻYTNYM EGIPCIE
Pismo w starożytnym Egipcie
Groby i ich wyposażenie w starożytnym Egipcie
Pismo w starożytnym Egipcie
Ostrze nie z tej planety skąd wzięło się w starożytnym Egipcie
Mykeńskie grobowce - opis badań, Pomoce szkolne, Archeologia starożytna
Budown stropy

więcej podobnych podstron

Budownictwo grobowe w starożytnym Egipcie

Document Outline