Zagrożenie
promieniowaniem
nadfioletowym

Analiza i ocena zagrożeń
2010

Promieniowanie nadfioletowe jest znanym czynnikiem

szkodliwym dla zdrowia w środowisku pracy, dla którego

ustalono najwyższe dopuszczalne natężenia NDN .
Praca na otwartej przestrzeni latem powoduje narażenie

na promieniowanie nadfioletowe – zmienne i trudne w

ocenie ilościowej.
Udowodniono, że promieniowanie nadfioletowe jest

przyczyną nowotworów skóry, uszkodzenia oczu, a także

może oddziaływać na system immunologiczny. Osoby

pracujące na otwartej przestrzeni najczęściej ze

wszystkich pracowników cierpią z powodu chorób

wywołanych przez promieniowanie UV.
Inne osoby mogą być narażone w pracy na

promieniowanie UV pochodzące ze źródeł sztucznych
( tzn. Innych niż Słońce ) przy procesach takich, jak

spawanie łukowe, nakładanie farb i atramentów,

dezynfekcja sprzętu w szpitalach i laboratoriach i inne.

Główne źródła UV w środowisku

pracy :



słońce



łuk elektryczny ( spawanie )



lampy do opalania



lampy dezynfekcyjne



lasery UV



lampy UV techniczne ( w kabinach

zamkniętych)



czarne lampy ( stosowane w badaniach

nieniszczących, badaniach czystości )



oświetlanie

Naturalne promieniowanie UV



Przy stosowaniu źródeł sztucznych możliwe jest

ograniczenie ryzyka do minimum przez odpowiednie

projektowanie i kontrolowanie procesu, np. przy

spawaniu łukowym ograniczanie ryzyka realizowane

jest przez stosowanie odpowiednich środków ochrony

indywidualnej.



Niestety , w przypadku pracowników na otwartej

przestrzeni, regularnie narażonych na światło słoneczne

przez długi czas, ograniczanie ryzyka wymaga

zastosowania złożonej strategii.



Słońce ( źródło zagrożenia) nie może być kontrolowane

tak, jak inne źródła zagrożenia na stanowiskach pracy.



Na poziom naturalnego promieniowania UV wpływa

szereg czynników:



WYSOKOŚĆ SŁOŃCA – im słońce jest
wyżej na niebie, tym promieniowanie UV
jest silniejsze. Z tego powodu poziom
promieniowania UV jest najwyższy około
południa latem.



SZEROKOŚĆ GEOGRAFICZNA – im bliżej
obszarów równikowych, tym poziom
promieniowania UV jest najwyższy około
południa latem.



ZACHMURZENIE - słoneczne promieniowanie
UV może przenikać przez lekkie chmury i np.
Na morskim wybrzeżu przy lekkim
zachmurzeniu natężenie promieniowania UV
może być porównywalne z natężeniem w dzień
bezchmurny. Ciężkie chmury mogą obniżyć
poziom naturalnego promieniowania UV. Przy
zachmurzeniu zmiennym promieniowanie UV
wzrasta i maleje w miarę, jak chmury
przechodzą przed słońcem.



WYSOKOŚĆ NAD POZIOMEM MORZA – na
większych wysokościach atmosfera jest cieńsza
i pochłania mniej promieniowania UV.

OZON – pochłania część promieniowania

UV obniżając jego ilość docierającą do

powierzchni ziemi.
ODBICIE PROMIENIOWANIA UV – różne

rodzaje powierzchni odbijają różne ilości

promieniowania: trawa, gleba, woda .
Człowiek nie widzi i nie odczuwa

promieniowania UV, dlatego bardzo

ważne jest informowanie pracowników

potencjalnie narażonych na wysokie

poziomy promieniowania UV o

zagrożeniach oraz o systematycznie

przypominanie i zachęcanie do

stosowania środków ochrony.

Wpływ promieniowania UV na
zdrowie



Udowodniono, że promieniowanie UV jest
czynnikiem szkodliwym dla zdrowia,
zarówno w działaniu krótkoterminowym,
jak i długoterminowym.



Promieniowanie UV jest absorbujące przez
skórę, dlatego jego szkodliwe działanie
dotyczy głównie skóry i oczu.



W większości przypadków fale krótsze
UVB są bardziej szkodliwe dla zdrowia, niż
fale dłuższe UVA.



Krótkoterminowa ekspozycja na
promieniowanie UV wywołuje
zaczerwienienie skóry( rumień),
swędzenie skóry i oparzenia



Brązowienie jest sygnałem, że
uszkodzona skóra stara się zabezpieczyć
przed dalszym uszkodzeniem.
Opalenizna nie jest więc oznaką dobrego
zdrowia i stanowi niewielką ochronę przy
dłuższej ekspozycji.

Najpoważniejszym w skutkach efektem
działania promieniowania UV,
szczególnie dla ludzi o jasnej skórze, jest
indukcja raka skóry. Najczęściej
spotykane u rasy białej są nowotwory
nieczerniakowe. Nowotwory te
charakteryzują się niskim wskaźnikiem
śmiertelności. Najczęściej pojawiają się
na skórze eksponowanej na słońce: na
twarzy i rękach, a zachorowalność rośnie
z wiekiem.

Częste ekspozycje na światło słoneczne są

przyczyną przyspieszonego tzw. Fotostarzenia

się skóry i rogowacenia popromiennego

( starczego ). W wyniku fotostarzenia skóra

staje się pergaminowa, pokrywa zmarszczkami i

traci elastyczność. Natomiast rogowacenie

popromienne jest zaczątkiem raka płasko

komórkowego. Reakcją oczu na ostre

promieniowanie UV jest zapalenie spojówek

( ślepota śnieżna, ślepota spawaczy ) . Częste

ekspozycje oczu na intensywne światło

słoneczne są znaczącym czynnikiem w rozwoju

starczego zwyrodnienia plamki, uszkodzenia

siatkówki, zaćmy korowej- prowadzących do

ślepoty.

Metody ograniczania ryzyka w
pracy

Przy ograniczeniu ryzyka, którego źródłem

jest promieniowanie UV można

zastosować szereg środków

profilaktycznych.
Środki techniczne - przy pracy w

przestrzeni otwartej należy stosować

cieniowanie ( daszki, baldachimy itp.)
Przy źródłach sztucznych należy stosować

osłony nieprzeźroczyste, filtry

promieniowania UV, elektroniczną blokadę

drzwi do kabin.

Środki organizacyjne – dla pracowników na

przestrzeni otwartej należy stosować taki

harmonogram pracy, by unikać narażenia przy

największym nasłonecznieniu ( po 2 godziny

przed i po południu ), w tym czasie prowadząc

prace wewnątrz pomieszczeń lub w przestrzeni

zacienionej, rotację pracowników we wnętrzach

i na zewnątrz tak, by zminimalizować narażenie

na promieniowanie UV. Przy źródłach

sztucznych środki organizacyjne to przede

wszystkim oznakowanie stref niebezpiecznych,

utrzymywanie pracowników w bezpiecznej

odległości, ograniczenie czasu przebywania

przy włączonych źródłach promieniowania UV.

W każdym przypadku niezbędne są szkolenia

osób kierujących i pracowników.

Środki ochrony indywidualnej - jeżeli to

konieczne, pracownicy na zewnątrz powinni być

wyposażeni w ubranie ochronne, luźne, z gęstej

tkaniny, zapewniające ochronę przede

wszystkim karku, ramion i nóg.



Kapelusz powinien osłaniać twarz, dekolt i uszy
( szerokie rondo: 8 – 10 cm ).



Jeżeli wymagana jest twarda ochrona głowy,

hełm powinien być wyposażony w fartuch

osłaniający szyję.



Na odsłoniętą skórę należy regularnie stosować

kremy ochrony blokujące UVA i UVB.



Okulary słoneczne powinny blisko przystawać

do twarzy. Przy źródłach sztucznych środki

ochrony indywidualnej mają szczególne

zastosowanie dla spawaczy łukowych.

Szkolenia - rozumienie natury
promieniowania UV, efektów jego
działania oraz metod ochrony jest
zasadniczym środkiem
ograniczającym ryzyko.