PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE (UV)

Jest niewidzialnym promieniowanie elektromagnetycznym o długości fali

Od 400 do 100 nm.

Promieniowanie UV ze względu na działanie dzieli się na III OBSZARY:

I OBSZAR długość fali 400 - 315 nm

II OBSZAR długość fali 315 - 280 nm

III OBSZAR długość fali 280 - 200 nm.

PROMIENIOWANIE SCHUMANNA o długości fali 200 - 100 nm. Nazywane jest NADFIOLETEM PRÓŻNIOWYM. Nie ma ono większego znaczenia w biologii i medycynie. Jest pochłaniane przez atmosferę i parę wodną, może rozchodzić się tylko w próżni.

UVA - najbardziej długofalowe pasmo, o słabym działaniu zapalnym, przenika do warstwy podstawnej

naskórka, silnie pigmentotwórczo. Wykorzystuje się je w łóżkach opalających.

UVB - średnie pasmo, powoduje wystąpienie odczynu zapalnego, przedawkowanie wywołuje oparzenia skóry .

UVC - o właściwościach bakteriobójczych, wykorzystywane do wyjaławiania pomieszczeń w placówkach

służby zdrowia.

DZIŁANIE PROMIENI UV NA ORGANIZM :

1.Działanie bodźcowe na zakończenia nerwowe w skórze, dzięki czemu jest lepiej ukrwiona, odżywiona,

elastyczna, sprężysta i mniej podatna na zakażenia.

2.Działają na przemianę materii - działa pobudzająco na gruczoły wewnątrzwydzielnicze: przysadkę,

nadnercza, tarczycę, jądra i jajniki. Wzmożenie przemiany białkowej i cholesterolu. Zmniejszenie stężenia

cukru i kwasu mlekowego w surowicy krwi.

3.Zwiększają pigmentację

4.Zwiększenie liczby leukocytów, erytrocytów.

5.Powstaje witamina D3.

6.Hamuje wzrost drobnoustrojów.

7.Wzmaga czynności twórcze komórek.

8.Zachodzi zjawisko fotosyntezy.

Właściwe dawkowanie energii promieniowania UV jest nieodzowne do uzyskania żądanego efektu leczniczego. W światłolecznictwie ogólnie przyjętym jest ustalenie DAWKI metodą pośrednią opartą na ocenie wzrokowej ODCZYNU RUMIENIOWEGO. Metoda ta nazywana jest TESTEM BIOLOGICZNYM.

Podstawę do dawkowania stanowi DAWKA PROGOWA promieni UV zwana inaczej BIODOZĄ ( BIO).

Do określenia DAWKI PROGOWEJ wykorzystuje sięRUMIENIOMIERZ wykonany z kartonu lub płótna

w kształcie prostokąta, w którym wycina się 5 okrągłych otworów o średnicy 2 cm i w 2 cm odstępach.

RUMIENIOMIERZ umieszcza się na przyśrodkowej części przedramienia osłaniając dokładnie pacjenta. Nad polem badanym ustawia się lampę w odległości 50 cm . Naświetlanie poszczególnych pól rozpoczynamy po

upływie 5 min. , wcześniej palnik wysyła promienie długie, szkodliwe dla zdrowia organizmu. Kolejno odsłaniamy pola , pierwsze naświetlamy 15 sek,następnie drugie - 15 sek, aż tak do piątego pola - każde pole naświetlamy przez 15 sek .

Po naświetlaniu występuje ODCZYN RUMIENIOWY - RUMIEŃ

FOTOCHEMICZNY. Obserwuje się go po upływie 3, 6, 9, 12, 24 godzin od czasu naświetlania . Oceny dokonuje się po upływie 24 godzin.

DAWKĘ PROGOWĄ określa czas, w którym naświetlane pole nie wykazuje odczynu rumieniowego po 24 h.

Na stopień ODCZYNU RUMIENIOWEGO ma wpływ :

• długość fali promieniowania UV

• intensywność emisji źródła światła UV

• czas naświetlania

• kąta padania promieni na powierzchnię naświetlaną

• odległość ciała od źródła światła

• wrażliwości skóry ( od grubości naskórka, od okolicy ciała )

• wrażliwości osobniczej ( od wieku, karnacji skóry )

• wrażliwości w danej chwili na UV ( działanie niektórych leków,

substancji chemicznych ogólnie i miejscowo ).

RUMIEŃ FOTOCHEMICZNY CECHUJE charakterystyczny jego rozwójzwany EWOLUCJĄ,

w którym wyróżnia się III OKRESY :

I UTAJENIA - trwający 1 - 6 godzin

II NARASTANIA - występuje w czasie 6 - 24 godzin od ekspozycji w zależności od dawki UV. Wygląd rumienia może być różny od lekkiego, zaledwie dostrzegalnego zaróżowienia, aż do barwy karminowo-czerwonej z odcieniem sinawym.

III USTĘPOWANIA - czas ustąpienia jest również uzależniony od DAWKI UV. Słaby odczyn rumieniowy ustępuje po upływie kilku godzin, silniejszy po kilku dniach.

ODCZYN RUMIENOWY po naświetlaniu promieniami UV oznacza siędużą literą E , do której dodaje się rzymską cyfrę odpowiadającą stopniowi RUMIENIA np. E I . ZALEŻNIE OD STOPNIA NASILENIA I CZASU TRWANIA ODCZYNU RUMIENIOWEGO ROZRÓŻNIA SIĘ KILKA JEGO RODZAJÓW.

Absorpcja w tkankach powierzchownych ciała

poszczególnych pasm promieniowania

słonecznego

WARSTWY CIAŁA	PROMIENIOWANIE
		UV			WIDZIALNE	IR
		A	B	C		A	B	C
Warstwa rogowa	+	+	+	+	+	+	+
Warstwa rozrodcza		+	+	+	+	+	+
Skóra właściwa			+	+	+	+
Tkanka podskórna					+	+

DAWKOWANIE PROMIENI NADFIOLETOWYCH

RODZAJE ODCZYNU RUMIENIOWEGO

W zależności od stopnia nasilenia i czasu trwania ODCZYNU RUMIENIOWEGO rozróżnia się następujące jego rodzaje :

ODCZYN RUMIENIOWY	DAWKA PROGOWA	OKRES UTAJENIA	NASILENIE	OKRES UTRZYMYWANIA	ZMIANY ZACHODZĄCE W SKÓRZE
Odczyn progowy	1 BIO	4-6 h	w 8h	do 12h	obraz normalny skóry. nieznaczne zaróżowienie, nie występuje łuszczenie się naskórka
E I	2 BIO	4 h	w 12h	do 24h	nie występuje łuszczenie się naskórka, słabo wyrażona pigmentacja.
E II	3-4 BIO	3-4 h	po 24h	od 2 do 3 dni	silne zaróżowienie w miejscu naświetlanym,lekka bolesnośc skóry. Po ustąpieniu odczynu występuje łuszczenie się naskórka i wyraźna pigmentacja.
E III	5-6 BIO	2h	w 3 dniu	do 5 dni	skóra żywo czerwona, bolesna napięta z wyraźnym odczynem zapalnym i obrzękiem. Po ustąpieniu ODCZYNU silne łuszczeni naskórka i pigmentacja skóry
E IV	6-8 BIO	2-1,5h	w 3-4 dniu	od 7 do 10 dni	obrzęk skóry, pęcherze wypełnione płynem surowiczym
E V	8-10 BIO	1h	w 3-4 dniu	do 10 dni	obrzęk skóry, pęcherze, martwica sięgająca do głębszych warstw skóry.

Efekty procesu fotostarzenia się skóry powodowanego głównie przez promieniowanie UVA

• Degradacja czyli niszczenie włókien kolagenowych.

• Zniekształcenie włókien elastyny

• Teleangiektazje - rozszerzanie i zwiększona przepuszczalność ścian

naczyń włosowatych.

• Zgrubienie naskórka, przesuszenie skóry

• Rogowacenie naskórka

• Powstawanie plam,przebarwień

• Utrata jędrności i elastyczności skóry

• Tworzenie przedwczesnych, głębokich zmarszczek

• Żółty odcień karnacji

• Powstawanie dużej ilości wolnych rodników, które z kolei przyspieszają

proces starzenia się skóry.

• Uaktywnienie enzymów - metaloproteinaz niszczących włókna

kolagenowe.

UVB	UVA
Zakres długości fal 280-320nm	Zakres długości fal 320-400
Nasilanie w godzinach od 10 rano do15, w okresie letnim jego natężenie jest wyższe.	Jego natężenie jest takie samo przez cały dzień, od wschodu do zachodu słońca, niezależnie od pogody oraz pory roku czyli zimą jest równie intensywne jak latem.
Stanowi 5 % całego promieniowania UV docierającego do Ziemi.	Stanowi 95 % całego promieniowania UV docierającego do Ziemi.
Jest ono filtrowane przez chmury i szyby okienne lub samochodowe, tak więc w pochmurne dni oraz podczas pobytu w pomieszczeniach lub samochodzie dociera do nas mniejsza dawka promieni UVB.	Nie zatrzymują go ani chmury, szyby okienne czy samochodowe czyli nawet siedząc w samochodzie czy nasłonecznionym pokoju, bądź w pochmurny dzień latem czy zimą jesteśmy poddani działaniu takiej samej dawki promieni UVA.
Ponieważ są to promienie o krótszej długości nie wnikają głęboko w skórę, głównie do poziomu naskórka.	Jako promienie o dłuższym zasięgu penetrują skórę bardzo głęboko, aż do poziomu skóry właściwej.
To ono jest odpowiedzialne za rumień posłoneczny i poparzenia skóry, gdyż mimo krótszej długości fale te posiadają wyższą energię w porównaniu z promieniami UVA. Tak więc niekorzystne efekty działania promieni UVA są widoczne w krótkim czasie.	Nie wywołuje rumienia. Efekty jego niekorzystnego działania są zauważalne po latach, gdyż jego dawki kumulują się dając o sobie znać w przyszłości np. w postaci zniszczonej, pokrytej licznymi zmarszczkami skóry lub zmianami nowotworowymi.
Powoduje obniżenie odporności immunologicznej organizmu, przez co także przyczynia się do zmian nowotworowych, nie tylko skóry, ale także innych organów.	W dużej mierze przyczynia się do zmian nowotworowych skóry czyli powszechnie zwanego „raka skóry”.
Może być jednym z powodów zaćmy - choroby oczu.	Przyczynia się do pojawiania się reakcji fotouczulających.
	Jest główną przyczyną fotostarzenia się skóry.

---