Filogeneza

układu

pokarmoweg

o.

Rodzaje trawienia.

• Wewnątrzkomórkowe
• Zewnątrzkomórkowe

T. wewnątrzkomórkowe

-> proces trawienia gdzie cząsteczki

pokarmowe zostają wciągnięte do

komórki i tu w jej cytoplazmie zostają

trawione w specjalnych wakuolach

trawiennych np. ameby, pierwotniaki,

gąbki.

T. zewnątrzkomórkowe

proces trawienia odbywający się na

zewnątrz organizmu. Powstające na

skutek tego rozkładu substancje

proste są wchłaniane przez organizm.

W ten sposób trawią pokarm

wszystkie grzyby, cudzożywne

bakterie oraz nieliczne zwierzęta,

takie jak pająki i skorpiony.

Gąbki/Spongaria

Typ prymitywnych, beztkankowych zwierząt

wyłącznie wodnych, najczęściej morskich.
Wszystkie prowadzą osiadły tryb życia,
zwykle tworząc kolonie.

Mają trzy typy budowy morfologicznej ciała:
1.ASCON- jedna obszerna jama pragastralna

wyłożona choanocytami.

2. SYCON- choanocyty wyścielają ścianki

kanałów wodnych, nie ma ich w jamie
pragastralnej

3.LEUCON- układ wodny tw. sieć, w krórej

znajdują się kuliste komory z choanocytami.

Budowa

 Ciało pokryte jedną warstwą

płaskich kom. nabłonkowych

 Układ wodny:
1. sieć kanałów wodnych wraz z

kanałem wyciekowym (osculum)

2. umożliwia oddychanie i

pobieranie pokarmu

 Choanocyty- ruch ich biczyków

wciąga mikroorganizmy i szczątki

org. do wnętrza komórki.

 Dwie warstwy komórek, między

nimi galaretowata mezoglea(w

niej-trofocyty<kom.odżywcze> i

archeocyty<mają możliwość

zastępowania innych kom.>

Nadecznik stawowy/ Spongilla

lacustralis zbudowany jest wg

typu leucon.

Jak odżywiają się

parzydełkowce.

Cindaria  ciało zbudowane z dwóch warstw

ekto i endodermy, obie warstwy połączone

błoną podstawową lub mezogleją. Wnętrze

ciała jamochłonów nazywane jest jamą

gastralną chłonąco-trawiącą.

Jamochłony występują w dwóch różnych

postaciach:

• Polipa< prowadzi osiadły tryb życia>
• Meduzy< swobodnie pływającej w wodzie>

Stułbia płowa/Hydra vulgaris

U jamochłonów po raz pierwszy spotyka się trawienie

pozakomórkowe obok trawienia wewnątrzkomórkowego

< trawienie tłuszczy >.
• Wnętrze ciała stanowi jama gastralną do której prowadzi

otwór gębowy, spełniający też rolę otworu odbytowego

• Pokarm schwytany ramionami jest paraliżowany

wydzieliną komórek parzydełkowymi następnie wkładany
do otworu gębowego

• W wyniku działania soków trawiennych wydzielanych

przez kom. gruczołowe(najwięcej w pobliżu otworu
gębowego) pokarm jest trawiony już w jamie
gastralnej( trawienie pozakomórkowe)

• Strawiony pokarm jest wchłaniany przez kom.

endodermy na drodze endocytozy.

• Nie strawione resztki usuwane przez otwór gastralny

Chełbia modra/ Aurelia

aurita

• Otwór gębowy  jama gastralna tworzona

przez 4 uwypuklenia, na dnie których są nici
mezodermalne o charakterze gruczołów

• Z jamy żołądkowej biegnie 16(12) kanałów

promienistych z których cześć jest
rozgałęziona – kanały wysłane nabłonkeim
rzęskowym powodującym przesuwanie
pokarmu

• Wszystkie kanały promieniste wpadają do

kanału okrężnego otaczającego ciało

Koralowce/ Anthozoa

• Jama pokarmowa podzielona przegrodami <

ich liczba jest cechą systematyczną>

- wewnątrz przegród są mezoglea i

wałeczkowate mięśnie

- w górnej części ciała zrastają się z gardzielą

• Nici mezenterialne – faliste zgrubienia

utworzone przez zwisające wolno przegrody

wewnętrzne, posiadają liczne gruczoły i kom.

parzydełkowe

- dolny koniec nici <akoncja> może być

wyrzucana przez otwór gębowy lub specjalne

otworki w bocznych ścianach ciała

(Płazińce) Wypławek biały/

Dendrocoelum lacteum

• Otwór gębowy – jama okołogardzielowa <tu znajuje się

silnie umięśniona gardziel, która może być wyrzucana na

zewnątrz oraz ujścia przewodów jadowych i ślinowych>

• Wydzielina gruczołów ślinowych rozpuszcza tkanki ofiary, a

płynna masa pokarmu zostaje wessana do wnętrza jelita

• Jelito składa się z trzech głównych gałęzi ( jedna ku

przodowi, wie ku tyłowi) wypławek jest WIRKIEM

TRÓJJELITOWYM

-jelita rozgałęziają się na co raz to mniejsze odcinki,

dochodząc do wszystkich części ciała

-pokryte są jednowarstwowym nabłonkiem, w którym odbywa

się trawienie cząstek pokarmu <t. wewnątrzkomórkowe>

-jelito środkowe zawsze zakończone ślepo

• Jelito spełnia dwie funkcje: trawi i rozprowadza pokarm po

całym ciele (chara. gastralno-waskularny)

• Brak otworu odbytowego, a niestrawione resztki pokarmu

usuwane przez otwór gębowy.

Czy wszystkie wirki mają

jelito??

Istnieją gatunki prymitywnych wirków

tzw. Bezjelitowych, u których brak

jelita środkowego. Gardziel tych

gatunków otwiera się do pustych

przestrzeni w parenchymie, która

także spełnia funkcje trawienne.

Motylica wątrobowa

• Otwór gębowy otoczony

przyssawką gębową

• Silnie umięśniona

gardziel

• Krótki przełyk
• Jelito złożone z dwóch

gałęzi bocznych z
których każda daje
liczne, skierowane na
zewnątrz odnogi

• Brak otworu

odbytowego

Motyliczka

• Ma dwie przyssawki:

mniejsza gębowa i
większa brzuszna

• Jelito składa się z

dwóch ramion, które
są proste bez
odgałęzień

Tasiemce

• Brak układu pokarmowego
• Chłonie mleczko jelitowe całą

powierzchnią ciała <endoosmoza>

Wstężnice

• Otwór gębowy wyposażony w

sztylecikowate radbity

• U wstężnic pojawia się pierwszy DROŻNY

układ pokarmowy ,składa się z jelita

przedniego <z ektodermy>, środkowego <z

endodermy> i tylniego < z ektodermy>

zakończonego otworem odbytowym

• Przełyk jest pofałdowany i przechodzi w

żołądek, nabłonek przełyku i żołądka

urzęsiony, u niektórych gatunków przełyk i

żołądek mogą wytwarzać przednie i tylne

ślepe uchyłki

Glista ludzka/ Ascaris

lumbricoides

• Otwór gębowy otoczony 3 wargami < jedna

grzbietowa, dwie przybrzuszne>

wyposażone w brodawki wargowe <narząd

czepny>

• Umięśniona gardziel prowadzi do jelita

środkowego

• otwór wydalniczy
• otwór odbytowy
- U samca spełnia rolę otworu płciowego,

dlatego

nazywany jest otworem stekowym